Kedi sağ patisini sallayarak, “O istikamette bir şapkacı yaşıyor” dedi. Öbür patisini sallayarak, “O tarafta bir Mart Tavşanı yaşıyor. İstediğini ziyaret et, ikisi de meczup.”
“Ama meczupların ortasına girmek istemiyorum” dedi Alice.
“Ah, buna pürüz olamazsın” dedi Kedi, “Burada hepimiz deliyiz. Ben meczubum, sen de mecnunsun.”
“Deli olduğumu nereden biliyorsun?” diye sordu Alice.
“Öyle olmalısın” dedi Kedi, “Yoksa buraya gelmezdin.”
-Alice Mükemmeller Diyarında
Bugün, piyasalar için birkaç haftadır daima olarak yineladığımız görüşlerimizi bir dahalemek istemiyoruz.Bugün biraz daha gündemden uzaklaşıp büyük resme bakalım. Dünya tarihinde görülmemiş derecede farklı dinamikler, aslında gözümüzün önünde cereyan ediyor lakin yarattığı ve yaratacağı tesirlerin çabucak hemen tam olarak farkında değiliz. Bu dinamikleri hissediyoruz ancak değişim bir tankerin dönüşü kadar yavaş. Öte yandan günlük haber kalabalığı o kadar ağır ki, akıl sonlarımızı zorluyor. Aslında tavşan deliğinden aşağı ineli epeyce oldu fakat yeni yeni gözlerimizi açıp gerçeğin tesirlerini hissetmeye başlıyoruz.
Aşağıda özetini sıralayacaklarımızın bir kısmı, tarihte daha evvel benzerleri gerçekleşmiş ancak hepsi bir ortada yaşanmamış dinamikler.
“Peak oil’’e yakınız, yani daha evvel anlatmaya çalıştığımız üzere gücün arz tarafı fazlaca dertli. Bu da OPEC+’ın, bilhassa de Suudilerin daha evvel hiç olmadığı kadar kuvvetli olduğu manasına geliyor. 1973’te petrol fiyatlarının dört katına çıkmasından bu yana yaşanan tüm büyük enflasyon sarmalları, petrol fiyatı niçiniyle olmuştur. Bu stagflasyonist dinamik de merkez bankalarının enflasyonu denetim etmedeki zorluklarını artırır ve makul bir noktada daha yüksek enflasyon ve Irving Fisher’ın borç deflasyonu, depresyon ve yaratacağı sistematik risk içinde tercih yapmaya zorlar.
Bu güç seçimi yapmak, önümüzdeki yılın en değerli konusu olacak ve bizce enflasyon biçiminde nihayete erecek. Bu da stagflasyon döngüsünü uzatacak.
Tek kutuplu bir dünya nizamından epey kutuplu bir dünya tertibine geçiyoruz ve dünya tarihli batı liberal nizam karşısında ortalarındaki bağlar epey sağlam olmasa da bir kutup oluşuyor. Aslında tek kutuplu dünya, ABD’nin emsalsiz global hegemon olduğu bir anomaliydi.
Kırk yıl daha sonra güç, tüketicilerden bilhassa de temel emtia üreticilerine geçiyor. Bu durum portföy yatırım fırsatlarının yanı sıra, gerçek ekonomik fırsat ve risklerini de yaratıyor.
“Üretimimiz, biroldukca ülkeden temin edilebilen petrolün bilakis, süreç gücümüz temel olarak bir dizi tıkanma noktasına bağlıdır. Çoklukla bir avuç şirket tarafınca üretilen kimyasallar, çipler ve yazılımlar…Ekonominin öteki hiç bir istikameti bu kadar bağımlı değildir.”
Chip War: The Fight for the World’s Most Critical Technology”, Chris Miller
Yeterince yer almadığı için farkında değiliz fakat ABD, çip ve yarı iletkenler kısıtlamaları ile Çin’e savaş ilan etti. Kongre daha sonrası, sertleşmesi beklenen Çin’in misillemesi nasıl olacak merak konusu. Burada Avrupa’nın konumu epey enteresan. Yeşil güç geçişi için Çin’e bağımlı olan Avrupa, tıpkı anda Rusya ve Çin’i kaybedebilir mi?
Rusya tahıl koridorunu da kapattıktan daha sonra Ukrayna savaşında kısa vadede barış için bir umut maalesef bizce yok.Stagflasyon niçiniyle ABD Merkez Bankası ve ECB, ekonomileri resesyona gerçek giderken tedbirleri sıkılaştırıyor.
Milton Friedman’ın vaktinde dediği üzere: “Faizlerdeki değişimin iktisat üstündeki tesirini ölçmek için 6 ila 12 ay beklemek gerekir, bu niçinle de merkez bankacıları birden fazla vakit faizi çarçabuk çok gevşetiyor ya da sıkılaştırıyor.”
Bizce, bugün piyasalarda en çok aklımızda tutmamız gereken fikir bu. Bugün itibariyle ABD 10 yıllık bono faizleri 12 haftadır aralıksız yükselişini sürdürüyor ki bu en son 1980 başlarında görülmüştü.
Aslında faizlere bakarken nominal yerine gerçek faizlere ve değişim suratına bakmak daha faydalı olabilir. Enflasyona karşı muhafazalı TIPS’lere bakarak gerçek faiz fiyatlamasına ve değişim suratına bakmak bizce makul. bu türlü baktığımızda kimi iddialara bakılırsa gerçek artış, dört standart sapmalık bir artışa tekabül ediyor. Bunun iktisat ve şirket karları üzerinde şu ana kadar gördüklerimizden daha fazla bir tesir yapması beklenmeli. En azından biz o denli bekliyoruz. Örnek vermek gerekirse; 2000, 2007 ve 2018’de bu artışın iki standart sapma olduğunu söyleyelim. Ardından iktisat ve piyasalarda güzel olmayan manzaralar oluştuğunu ve şu anki sistem yapısının, devlet bilançolarına devredilen borçlar niçiniyle de daha kırılgan olduğunu belirtelim. Çağdaş iktisatların artık bu kadar süratli artmış gerçek faiz oranlarından etkilenmeme ihtimali bizce sıfır.
Biraz fazla iddalı gelecek lakin bugün yüzde 4,5 civarında olan ABD 2 yıllık bono faizlerinin önümüzdeki sene ikinin altını gorebilir. Bu düşüşle birlikte kredi piyasalarında önemli bir çalkalanma ve spreadlerde açılma görürsek şaşırmayacağız lakin piyasalar için büyük sürpriz olacak. Yani önümüzdeki yılın birinci yarısında pay senedi piyasalarında para kazanmak ustura ucundan bal yalamak kadar kolay olacak!
“Gerçek, yolları olmayan bir yerdir” der J. Krisnamurti. Hakikaten de her insanın kendi yolunu bulması gerekiyor. Biz dahil diğerlerinin ne söylemiş olduği, sizin için gereğinden çok kıymetli olmasın. Diğerleri olsa olsa yolda uygun yahut makûs rehberlik edebilir, en uygun ihtimal kapıyı bulmaya yardım edebilir. Ancak Morpheus’un Neo’ya söylemiş olduği üzere: ‘‘O kapıdan yalnızca sen geçebilirsin.
Yazar: Murat Berk, Baş Stratejist
FÖŞ yazdı: Jeo-politik gerginlik 2023’te iktisat ve piyasaları zorlayacak
Erda Gerçek’le piyasalarda GERCEK: Bilanço daraltmanın görünmez eli
ANALİZ: Kripto para piyasalarında son 24 saatte neler oldu?
“Ama meczupların ortasına girmek istemiyorum” dedi Alice.
“Ah, buna pürüz olamazsın” dedi Kedi, “Burada hepimiz deliyiz. Ben meczubum, sen de mecnunsun.”
“Deli olduğumu nereden biliyorsun?” diye sordu Alice.
“Öyle olmalısın” dedi Kedi, “Yoksa buraya gelmezdin.”
-Alice Mükemmeller Diyarında
Bugün, piyasalar için birkaç haftadır daima olarak yineladığımız görüşlerimizi bir dahalemek istemiyoruz.Bugün biraz daha gündemden uzaklaşıp büyük resme bakalım. Dünya tarihinde görülmemiş derecede farklı dinamikler, aslında gözümüzün önünde cereyan ediyor lakin yarattığı ve yaratacağı tesirlerin çabucak hemen tam olarak farkında değiliz. Bu dinamikleri hissediyoruz ancak değişim bir tankerin dönüşü kadar yavaş. Öte yandan günlük haber kalabalığı o kadar ağır ki, akıl sonlarımızı zorluyor. Aslında tavşan deliğinden aşağı ineli epeyce oldu fakat yeni yeni gözlerimizi açıp gerçeğin tesirlerini hissetmeye başlıyoruz.
Aşağıda özetini sıralayacaklarımızın bir kısmı, tarihte daha evvel benzerleri gerçekleşmiş ancak hepsi bir ortada yaşanmamış dinamikler.
“Peak oil’’e yakınız, yani daha evvel anlatmaya çalıştığımız üzere gücün arz tarafı fazlaca dertli. Bu da OPEC+’ın, bilhassa de Suudilerin daha evvel hiç olmadığı kadar kuvvetli olduğu manasına geliyor. 1973’te petrol fiyatlarının dört katına çıkmasından bu yana yaşanan tüm büyük enflasyon sarmalları, petrol fiyatı niçiniyle olmuştur. Bu stagflasyonist dinamik de merkez bankalarının enflasyonu denetim etmedeki zorluklarını artırır ve makul bir noktada daha yüksek enflasyon ve Irving Fisher’ın borç deflasyonu, depresyon ve yaratacağı sistematik risk içinde tercih yapmaya zorlar.
Bu güç seçimi yapmak, önümüzdeki yılın en değerli konusu olacak ve bizce enflasyon biçiminde nihayete erecek. Bu da stagflasyon döngüsünü uzatacak.
Tek kutuplu bir dünya nizamından epey kutuplu bir dünya tertibine geçiyoruz ve dünya tarihli batı liberal nizam karşısında ortalarındaki bağlar epey sağlam olmasa da bir kutup oluşuyor. Aslında tek kutuplu dünya, ABD’nin emsalsiz global hegemon olduğu bir anomaliydi.
Kırk yıl daha sonra güç, tüketicilerden bilhassa de temel emtia üreticilerine geçiyor. Bu durum portföy yatırım fırsatlarının yanı sıra, gerçek ekonomik fırsat ve risklerini de yaratıyor.
“Üretimimiz, biroldukca ülkeden temin edilebilen petrolün bilakis, süreç gücümüz temel olarak bir dizi tıkanma noktasına bağlıdır. Çoklukla bir avuç şirket tarafınca üretilen kimyasallar, çipler ve yazılımlar…Ekonominin öteki hiç bir istikameti bu kadar bağımlı değildir.”
Chip War: The Fight for the World’s Most Critical Technology”, Chris Miller
Yeterince yer almadığı için farkında değiliz fakat ABD, çip ve yarı iletkenler kısıtlamaları ile Çin’e savaş ilan etti. Kongre daha sonrası, sertleşmesi beklenen Çin’in misillemesi nasıl olacak merak konusu. Burada Avrupa’nın konumu epey enteresan. Yeşil güç geçişi için Çin’e bağımlı olan Avrupa, tıpkı anda Rusya ve Çin’i kaybedebilir mi?
Rusya tahıl koridorunu da kapattıktan daha sonra Ukrayna savaşında kısa vadede barış için bir umut maalesef bizce yok.Stagflasyon niçiniyle ABD Merkez Bankası ve ECB, ekonomileri resesyona gerçek giderken tedbirleri sıkılaştırıyor.
Milton Friedman’ın vaktinde dediği üzere: “Faizlerdeki değişimin iktisat üstündeki tesirini ölçmek için 6 ila 12 ay beklemek gerekir, bu niçinle de merkez bankacıları birden fazla vakit faizi çarçabuk çok gevşetiyor ya da sıkılaştırıyor.”
Bizce, bugün piyasalarda en çok aklımızda tutmamız gereken fikir bu. Bugün itibariyle ABD 10 yıllık bono faizleri 12 haftadır aralıksız yükselişini sürdürüyor ki bu en son 1980 başlarında görülmüştü.
Aslında faizlere bakarken nominal yerine gerçek faizlere ve değişim suratına bakmak daha faydalı olabilir. Enflasyona karşı muhafazalı TIPS’lere bakarak gerçek faiz fiyatlamasına ve değişim suratına bakmak bizce makul. bu türlü baktığımızda kimi iddialara bakılırsa gerçek artış, dört standart sapmalık bir artışa tekabül ediyor. Bunun iktisat ve şirket karları üzerinde şu ana kadar gördüklerimizden daha fazla bir tesir yapması beklenmeli. En azından biz o denli bekliyoruz. Örnek vermek gerekirse; 2000, 2007 ve 2018’de bu artışın iki standart sapma olduğunu söyleyelim. Ardından iktisat ve piyasalarda güzel olmayan manzaralar oluştuğunu ve şu anki sistem yapısının, devlet bilançolarına devredilen borçlar niçiniyle de daha kırılgan olduğunu belirtelim. Çağdaş iktisatların artık bu kadar süratli artmış gerçek faiz oranlarından etkilenmeme ihtimali bizce sıfır.
Biraz fazla iddalı gelecek lakin bugün yüzde 4,5 civarında olan ABD 2 yıllık bono faizlerinin önümüzdeki sene ikinin altını gorebilir. Bu düşüşle birlikte kredi piyasalarında önemli bir çalkalanma ve spreadlerde açılma görürsek şaşırmayacağız lakin piyasalar için büyük sürpriz olacak. Yani önümüzdeki yılın birinci yarısında pay senedi piyasalarında para kazanmak ustura ucundan bal yalamak kadar kolay olacak!
“Gerçek, yolları olmayan bir yerdir” der J. Krisnamurti. Hakikaten de her insanın kendi yolunu bulması gerekiyor. Biz dahil diğerlerinin ne söylemiş olduği, sizin için gereğinden çok kıymetli olmasın. Diğerleri olsa olsa yolda uygun yahut makûs rehberlik edebilir, en uygun ihtimal kapıyı bulmaya yardım edebilir. Ancak Morpheus’un Neo’ya söylemiş olduği üzere: ‘‘O kapıdan yalnızca sen geçebilirsin.
Yazar: Murat Berk, Baş Stratejist
FÖŞ yazdı: Jeo-politik gerginlik 2023’te iktisat ve piyasaları zorlayacak
Erda Gerçek’le piyasalarda GERCEK: Bilanço daraltmanın görünmez eli
ANALİZ: Kripto para piyasalarında son 24 saatte neler oldu?