Vertigo(baş dönmesi) nedir?

Leyla

Global Mod
Global Mod
Kimi beşerler istikrar sorunlarını baş dönmesi olarak nitelendirirler. Etrafın dönmediği bu istikrar bozukluğu kimi vakit iç kulağa bağlı bir sorundan dolayı ortaya çıkar. Birtakım beşerler ise istikrar sağlamaktaki zorluklarını vertigo sözüyle açıklarlar. Bu söz Latince “dönmek” fiilinden gelmektedir. Bu hastalar çoğunlukla kendilerinin yahut etrafın döndüğünü söylerler. Vertigo kimi vakit iç kulak sorunundan kaynaklanabilir.

HAREKET HASTALIĞI VE DENİZ TUTMASI NEDİR?

Kimi beşerler uçağa bindiklerinde yahut otomobilde bulantı hissederler, hatta kimi vakit kusarlar. Bu duruma taşıt tutması denilir. pek epey insan bu rahatsızlığı gemiye bindiği vakit çeker bu yüzden birebir olay bulunmasına karşın buna deniz tutması denir. Deniz tutması yalnızca ufak bir rahatsızlıktır. Bunun haricinde rastgele bir tıbbi bozukluğun tabiri değildir. Fakat kimi vakit yolcular bu rahatsızlıktan dolayı hayli kısıtlanabilirler. Çok az bir kısmında da bu rahatsızlık seyahat bitse dahi birkaç gün daha sürmektedir.

İSTİKRAR SİSTEMİNİN ANATOMİSİ

Baş dönmesi (Dizzines, vertigo) ve taşıt tutması istikrar sistemi ile ilgilidir. İstikrar sisteminin bir kısmındanda iç kulak sorumludur. İstikrar merkezinin gayesi, bedenin uzay ortasında nerede olduğunu, durumunun istikameti, hangi istikamette hareket ettiği ve dönüyor mu yoksa sakin durumda mı olduğunu bildirir. İstikrar hissimiz hudut sisteminin aşağıda belirtilen kısımları içindeki kompleks alakalarla sağlanmaktadır.

İç kulak (bununla birlikte labirent ismini da almaktadır.) hareketin tarafını yani dönüp dönmediğini, ileri yahut geri, bir yandan başka yana ve üst yahut aşağıya hakikat olduğunu belirler.

1) Gözler bedenin uzay ortasındaki yerini (baş aşağı vs.) ve hareketin istikametini belirler.

2) Eklemlerde ve omurgada bulunan basınç reseptörleri bedenin hangi kesiminin aşağıda olduğunu ve neresinin yere değdiğini belirler.

3) Kaslardaki ve eklemlerdeki algılama reseptörleri bedenin hangi modülünün hareket ettiğini belirler.

4) Merkezi hudut sistemi (beyin ve omurilik) daha evvelki dört sistemden gelen ihtarları işler ve sonuçta uyumu sağlanmış bir algılama ortaya çıkar.

Taşıt tutmasının bulguları ve baş dönmesi, merkezi hudut sistemine öteki dört sistemden birbirine zıt iletiler geldiğinde ortaya çıkmaktadır. Örnek olarak fırtınalı bir günde uçağa bindiğinizi düşünün ve uçağınız hava akımlarından dolayı sallanmaktadır. Lakin gözleriniz bu hareketi algılamamaktadır. Zira bütün gördüğünüz uçağın içidir. Bunun kararında beyniniz birbiriyle uyuşmayan bildiriler almaktadır. Sizi bundan dolayı uçak tutabilir. Yahut bir otomobilin art koltuğunda oturmuş kitap okuduğunuzu düşünün. İç kulağınız ve deri reseptörleriniz seyahatin hareketini algılayacaktır. Lakin gözleriniz yalnızca kitabı nazarancektir. Bu niçinle sizi taşıt tutabilir. Gerçek bir tıbbi örnek vermek gerekirse bir darbeden dolayı sırf bir taraftaki iç kulağınızın hasarlandığını düşünün. Hasarlı iç kulak olağan iç kulakla tıpkı iletileri göndermez. Bu bebir daha dönme hareketiyle ilgili yanlış bilgi verir. Kişi vertigodan yahut dönüyormuş hissinden şikayetçi olabilir. kimi vakit bulantı da görülür.

HANGİ TIBBİ RAHATSIZLIKLAR BAŞ DÖNMESİNE yol açar?

1) Dolanım: Dolanım bozuklukları baş dönmesinin en sık niçinleri içindedır. Şayet beyniniz gereğince kan almazsa başınız dönmeye başlar. şimdi herkes yatarken ansızın ayağa kalktığında birkaç kez hissetmiştir, fakat kimi beşerler sık yahut kronik niçinlerden ötürü baş dönmesi şikayetlerinde bulunurlar. Bu arterioskleroz (damar sertliği) dan dolayı olur. Bu rahatsızlık sıklıkla yüksek tansiyon hastalarında, şeker hastalarında ve kan yağları yüksek olanlarda görülür. kimi vakit de kalp işlevleri yetersiz olanlarda yahut kansızlık şikayeti olanlarda rastlanır. Birtakım ilaçlar bilhassa nikotin ve kafein beyne giden kan akımını azaltır. Dietteki fazlaca ölçüde tuz da kan akımının azalmasına yol açar. kimi vakit sirkülasyonunda gerilime, sonlanmaya yahut gerginliğe bağlı olarak kimi bozukluklar olabilir. Şayet iç, kulak gereğince kan alamazsa daha özel bir baş dönmesi durumu olan vertigo ortaya çıkar. İç kulak kan sirkülasyonundaki değişikliklere hayli hassastır. Bu yüzden beyin için bahsedilen zayıf kan deveranı durumlarının hepsi iç kulak için de geçerlidir.

2) faydalanma: Kafatasında meydana gelen, iç kulağı da zedeleyen bir kırık daha sonrasında çok,kısıtlayıcı bir vertigoyla birlikte bulantı ve işitme kaybı gelişir. Baş dönmesi birkaç hafta sürer. Bu müddet ortasında olağan taraf yavaş yavaş karşı tarafın işlevlerini üstlenir.

3) Enfeksiyon: Virüslerden mesela soğuk algınlığına niye olanlar iç kulağı ve onun beyinle olan hudut irtibatlarını etkileyebilirler. Bu berbat bir vertigoya yol açarken işitme ekseriyetle etkilenmez. Buna karşın bakteriler kararında oluşan enfeksiyonlarda tıpkı zamandange hemde işitme işlevlerinin bozulmasına yol açar. Baş dönmesinin şiddeti ve güzelleşme vakti kırıklarda olduğu üzeredir.

4) Allerji: Kimi beşerler allerjik oldukları besinlerle yahut havadaki parçacıklarla karşılaştıklarında baş dönmesi yahut vertigo ile karşılaşabilirler.

5) Nörolojik hastalıklar: Multipl Skleroz, sifiliz, tümör üzere hudut sistemini etkileyen hastalıklar istikrarın bozulmasına yol açar. Bunlar ender niçinler bulunmasına karşın hekiminiz muayene sırasında bunları da düşünecektir.

6) İç kulak vestibüler sistemdende kaynaklabilen baş-dönmeleride mevcuttur. Pozisyonel vertigo, Meniere hastalığı, iç kulak enfeksiyonlarındada baş-dönmesi olabilir.

HEKİM BAŞ DÖNMESİ İÇİN NE YAPAR?

Hekiminiz baş dönmesini tanım etmenizi isteyecektir. Bunun bir göz kararması mı yoksa bir hareket hissi mi olduğunu, ne kadar sürdüğünü, işitme kaybı yahut bulantı ve kusma olup olmadığını soracaktır. Hangi durumların baş dönmesi oluşturduğu da sorulabilir. Genel durumunuz, ilaç alıp almadığınız, baş travması, son vakit içinderda geçirilmiş bir enfeksiyon, ve kulağınızla, hudut sisteminizle ilgili biroldukça soruya karşılık vermek durumunda olabilirsiniz. Hekiminiz kulağınızı, burnunuzu ve boğazınızı muayene ettikten daha sonra hudut sistemiyle ilgili birtakım testler yapacaktır. İç kulak hem işitme birebir vakitte istikrarla ilgili olduğu için istikrardaki bir bozukluk işitmeyi de etkileyecek yahut bunun aykırısı olacaktır. Bu niçinle hekiminiz işitme testi (odiogram) isteyebilir. Kimi durumlarda kafatasınızın röntgenini, tomografisini yahut manyetik rezonans ile görüntülenmesini yahut iç kulağınızı uyarmak için kullanılan sıcak yahut soğuk sudan daha sonra göz hareketlerinizi izleyecek bir test (elektronistagmografi – ENG) isteyebilir. Kimi durumlarda da kalbinizin değerlendirilmesini yahut birtakım kan testlerini önerebilir. Her hasta için her test gerekmemektedir. Hekiminizin sonucu hangi testlerin gerekli olduğunu belirleyecektir. Misal olarak önerilen tedavi de konulan teşhis ile bağlı olacaktır.

BAŞ DÖNMESİNİ AZALTMAK İÇİN NE YAPABİLİRİM?

1) Ani durum değişikliklerinden kaçının. Örnek olarak yatar durumdan apansız ayağa kalkmayın yahut bir taraftan başkasına ani olarak dönmeyin.

2) Çok baş hareketlerinden (özellikle üst bakmak) yahut süratli baş hareketlerinden kaçının.

3) Dolanımı bozacak (nikotin, kafein ve tuz) mamüllerinin kullanmasını azaltın.

4) Baş dönmenize niye olan stresden, sinirlilikden uzak durun ve allerjiniz olan hususlara maruz kalmamaya çalışın.

5) Baş dönmeniz olduğunda otomobil kullanmak tehlikeli alet kullanmak yahut merdiven tırmanmak üzere ziyan verebilecek aktivitelerden uzak durun.

MENİERE HASTALIĞI

Teşhis nasıl temalır?

Bir hekim ataklarınızın sıklığını, müddetini, ciddiyetini ve karakterinin kıssasını değerlendirdikten daha sonra işitme kaybınızın müddetini, değişip değişmediğini, çınlama yahut dolgunluk hissinizin olup olmadığını, bunun tek yahut çift taraflı olup olmadığını belirleyecektir. Size geçmişte frengi, kızamık yahut başka önemli enfeksiyonları geçirip geçirmediğiniz, gözünüzde bir iltihap olup olmadığı, bağışıklık sisteminde bozukluk yahut allerjinizin olup olmadığı yahut geçmişte bir kulak ameliyatı geçirip geçirmediğiniz sorulabilir. Genel sıhhatiniz, şeker hastalığınız, tansiyonunuz, yüksek kolesterolünüz, guatrınızın, nörolojik yahut duygusal sorunlarınızın olup olmadığı da sorulabilir. Birtakım durumlarda bu sorunlara yönelik testler yapılabilir. Kulak ve baş uzunluğunun öteki yapılarının fizik muayenesi ataklar dışında olağandır.

Meniere hastalığında baş dönmesi ataklar halinde gelir. Bu ortada kulakta işitme azlığı ve kulakta dolgunluk hissi olabilir. Bulantı-kusma şikayetleride eşlik edebilir. İşitme azlığıda yıllar ortasında dahada belirginleşebilir. İşitme testi olan Odiometrik muayene, etkilenen kulaktaki işitme kaybını gösterir. İstikrar işlevini kıymetlendirmek için ENG (elektronistagmografi) uygulanabilir. Bu karanlık bir odada yapılır. Kayıt elektrotları göze yakın yerleştirilir. Elektrodlardan çıkan kablolar kalp monitörüne benzeyen bir makineye bağlanır. Sıcak ve soğuk su, yada hava yavaşça her iki kulak kanalına uygulanır. Göz ve kulak, hudut sistemi yardımıyla bir arada çalıştıkları için istikrar sistemi ölçümünde göz hareketlerinin ölçümü kullanılır. Hastaların yaklaşık %50 sinde etkilenen kulakta istikrar işlevi azalmıştır. İstikrar sistemini pahalandırmak için rotasyon testi yahut istikrar düzlemi üzere öbür istikrar testleri de uygulanabilir.

Uygulanabilecek öteki testler:

Elektrokokleografi (EcoG) birtakım Meniere hastalarında iç kulaktaki artmış sıvı basıncını gösterebilir. İşitsel beyin kökü cevabı(ABR)işitme hududu ve beyin yollarının bilgisayarlı testidir.

BT (bilgisayarlı tomografi ) ve MRI (manyetik rezonans görüntülemesi) işitme ve istikrar hududu üzerinde meydana gelen tümörü belirlemek için gerekebilir. Bu tümörler enderdir fakat Meniere’e emsal semptomlara sebep olurlar.

Tabip hangi tedavileri önerecektir?

Diet ve tedavi:Az tuzlu diyet ve bir diüretik (suyu bedenden atılımını sağlayan ilaç ) Meniere hastalarında atak sıklığını azaltabilir. Diüretikten tam randıman alabilmek için tuzu kısıtlamanız ve ilacınızı açıklandıği biçimde nizamlı almanız fazlaca değerlidir.

Ömür biçimi:Kafein, sigara ve alkolden uzak durun! Nizamlı uyuyun ve güzel beslenin. Fizikî olarak faal olun lakin gereksiz yorgunluklardan kaçının. Meniere hastalığında gerilim, baş dönmesi ve kulak çınlamasına sebep olabilir. Gerilim den uzak durun.

Tedbirler:Eğer uyarmaksızın baş dönmeniz olursa, araç kullanmayın zira araç denetimindeki başarısızlığınız, siz ve başkaları için tehlikeli olabilir. Güvenlik için yüzmeden, merdivenlerden, yapı iskelelerinden vazgeçmeniz gerekebilir.

Cerrahi ne vakit tavsiye edilir?

Şayet baş dönmesi atakları konservatif tahlillerle denetim edilemiyorsa ve ataklar günlük işleri kısıtlıyorsa aşağıdaki cerrahi süreçlerden biri tavsiye edilebilir:

1) Endolenfatik şant (iç kulak sıvısının boşaltılması) yahut dekompresyon (basıncın azaltılması) süreci işitmeyi koruyan bir kulak ameliyatıdır. Olayların 1/2-1/3’ünde baş dönmesi ataklarının denetimi sağlanır. Lakin hiç bir hastada bu denetim kalıcı değildir. Başka süreçlere kıyasla daha kısa sürer.

2) Vestibüler nörektomi istikrar hududunun iç kulağı terkedip bebir daha girdiği yerde kesilmesi sürecidir. Baş dönmesi atakların büyük bir kısmı bu ameliyatla tedavi edilebilir ve olayların birçoklarında işitme korunulur.

3) Labirentektomi ve işitme sonunun kesilmesi : Bir tarafın iç kulağındaki işitme ve istikrar düzeneklerinin harap edilmesidir. Meniere hastasının etkilenmiş olduğu kulağı fazlaca az duyuyorsa bu formül tercih edilebilir. Çoklukla baş dönmesi atakları denetim altına alınır.

Öbür ameliyatlar ve tedaviler de kimi durumlarda tavsiye edilebilir. Cerrahi tedavi gerekli görülüyorsa, cerrahınızla riskleri ve kazanacaklarınızı tartışmalısınız. Her ne kadar Meniere hastalığının tedavisi yoksa da şimdi her olayda baş dönmesi denetim altına alınabilir.
 
Üst