celikci
New member
Pomaklar kimdir? Pomaklar Türk mü? Pomaklar nerede yaşar, neyce konuşur?
Pomaklar kimdir? sorusunun cevabı merak edilen bahisler içinde yer alıyor. Sosyokültürel yaşantıları Anadolu’daki geleneklerle kıymetli ölçüde benzerlik gösteren Pomaklar’ın % 85-90’ı köylerde yaşamakta ve tarımla uğraşmaktadır.
POMAKLAR KİMDİR?
Pomaklar, Balkanlar’da Rodop Dağları, Kuzey Bulgaristan ile Aşağı Trakya ve Makedonya bölgelerinde yaşayan Müslüman Slav bir halktır. Müslümanlığı seçen Bulgarlara da verilen bir isimdir. Türkiye’ye yakın kısımda ise Trakya’da bir epeyce Pomak’a ulaşmak mümkündür.
POMAKLAR NEREDE YAŞAR?
İslam Ansiklopedisi’nde yer alan bilgilere göre, Pomaklar, büyük kümeler halinde, Meriç düzlüklerini Ege kıyılarından ayıran yüksek yaylalar ve ovalarla örtülü Arda, Karasu (Mesta) ırmaklarının geçtiği yeşil vadili Rodoplar ile Pirin ve Vardar Makedonyası bölgelerinde yaşarlar. Ayrıyeten Bulgaristan’ın kuzeyinde Lofça, Plevne, Teteven, Selvi (Sevlievo), Rahova’da; Orta Bulgaristan’da Filibe ve eski Selânik, Manastır, Kosova ile İşkodra vilâyetlerine dağılmış biçimde küçük kümeler da mevcuttur. Makedonya’da ise Nevrekop, Çeç, Razlik, Piyanets, Tikveş, Moglena, Koreşca, Kiçeviya, Drimkol, Golo Bırdo, Gorna Reka ve Gora üzere bölgelerde bulunmaktadırlar. Nüfusları konusunda kaynaklarda çelişkili bilgiler yer alır.
Çek asıllı Bulgar alımı K. Jireçek’in 1874 yılına ilişkin verdiği istatistik detaylarınden Lofça, Plevne yöresinde 100.000, bütün Rodoplar’da ve Selânik’ten Vardar boyunca Moglena, Prespa ve Üst Dibre’ye kadar uzanan yerlerde 500.000 Pomak nüfusunun bulunduğu anlaşılır. 1880 yılına ilişkin öteki bir istatistikte Pomaklar’ın sayısı 400.000 olarak gösterilir. Balkan savaşları arifesinde Edirne’de 115.000, Selânik’te 98.590, Manastır’da 23.900, Kosova’da 13.680, İşkodra’da 40.000 Pomak nüfusunun bulunduğuna işaret edilir. Resmî olmayan bir kaynağa bakılırsa 1931 yılında Bulgaristan sonları ortasında 200.000’den çok, bu sonlar haricinde Makedonya’nın ve Batı Trakya’nın dağlık bölgelerinde 200.000 Pomak nüfusunun yaşadığı belirtilir. Son senelerda yalnızca Bulgaristan hudutları dahilinde 250.000’den çok Pomak nüfusunun mevcut olduğu, 1990 yılı sonunda ise lokal yetkililerin verdikleri sayılara bakılırsa bu nüfusun 268.971’e ulaştığı anlaşılmaktadır. Öbür Balkan ülkelerinde de (Yunanistan’da Batı Trakya’da 70.000, Makedonya’da 40.000, Arnavutluk’ta 80.000 ötüründa) bu kadar daha Pomak nüfusunun bulunduğu iddia edilmektedir.
POMAKLARIN TARİHİ
Pomak sözüne Osmanlı kaynaklarında XIX. yüzyıldan itibaren rastlanır. Pomaklar’ın menşei konusunda birçok siyasî temelli değişik görüşler ve tartışmalar vardır. Konuştukları Slavca yüklü lisandan hareketle bunların Türk kökenli olmadıkları, İslâmlaşmış Sırp, Bulgar, hatta Rum oldukları argüman edilmiştir. birebir vakitte tarihî evraklar, Pomaklar’ın XI. yüzyılda Orta Asya ve Kafkaslar’dan batı göçleri yoluyla Balkanlar’a akın eden Kuman Türkleri’nin bakiyeleri olduğu tezini kuvvetlendirir. Kuman Türkleri’nin daha XI. yüzyılda Balkanlar’a geldikleri, Pirin ve Vardar Makedonyası’yla Rodoplar’a yerleştikleri bilinmektedir. Balkanlar’da Slav akınlarıyla karşılaşan Kuman Türkleri birtakım bölgelerde bunlarla karışarak büyük ölçüde ana lisanlarını kaybetmişler (Hasluck, s. 36), fakat eski örf, âdet ve geleneklerini sürdürmüşlerdir. XI-XIV. yüzsenelerda güneyden müslüman Türkler’in Balkanlar’a gelişiyle Kumanlar’ın birçok eski dinlerini terkederek İslâmiyet’e geçmiştir.
POMAKLAR NEYCE KONUŞUR?
Pomaklar’la ilgili en epey istismar edilen bahis dilleridir. Konuşulan lisanın ortasında yüksek oranda Slav kökenli sözün bulunması Pomaklar’ın Türk olmadıkları tarafındaki tezin temelini teşkil etmiştir. Lakin Pomaklar’ın konuştuğu lisanın % 30’unu Ukrayna Slavcası, % 25’ini Kuman-Kıpçakça, % 20’sini Oğuz Türkçesi, % 15’ini Nogayca, % 10’unu Arapça sözlerin oluşturduğu tesbit edilmiştir (Ahmet Cevdet, s. 190-191). Ukrayna Slavcası’nın % 30 nisbetinde bulunmasının esas niçini Kuman Türkleri’nin X ve XI. yüzsenelerda Ukrayna, Lehistan ile Besarabya yörelerinde Slavlar’la olan temaslarında ve 150-200 yıl devamlı olarak Slav-Rus topraklarında konar göçer bir hayat sürdürmelerinde aranabilir (L. Rasonyi, s. 141). Ayrıyeten XI-XIV. yüzsenelerda Balkanlar’da Slavlar’ın akınlarına mâruz kalan Türk uzunluklarının büyük ölçüde lisanlarını kaybettikleri bilinmektedir. Bu sebeple Pomak lehçesinde Slavca sözlerin hissesi çok yüksektir. Arapça’nın % 10 oranında bulunması Pomaklar’ın müslüman oluşundan kaynaklanır. Lisanlarındaki Kuman-Kıpçak, Nogay ve Oğuz Türkçesi ile ilişkili sözlerin yanında Çağatay Türkçesi’nin de tesiri vardır. Pomaklar’ın konuştukları lisan kendi ortalarında Rodop-Pomak Türk lehçesi, Katrancı-Pomak Türk lehçesi ve Tuna havzası Pomak-Türk lehçesi olarak üçe ayrılır (Ahmet Cevdet, s. 34, 189-191).
(Fotoğraf temsilidir.)
Gündem
Pomaklar kimdir? sorusunun cevabı merak edilen bahisler içinde yer alıyor. Sosyokültürel yaşantıları Anadolu’daki geleneklerle kıymetli ölçüde benzerlik gösteren Pomaklar’ın % 85-90’ı köylerde yaşamakta ve tarımla uğraşmaktadır.
POMAKLAR KİMDİR?
Pomaklar, Balkanlar’da Rodop Dağları, Kuzey Bulgaristan ile Aşağı Trakya ve Makedonya bölgelerinde yaşayan Müslüman Slav bir halktır. Müslümanlığı seçen Bulgarlara da verilen bir isimdir. Türkiye’ye yakın kısımda ise Trakya’da bir epeyce Pomak’a ulaşmak mümkündür.
POMAKLAR NEREDE YAŞAR?
İslam Ansiklopedisi’nde yer alan bilgilere göre, Pomaklar, büyük kümeler halinde, Meriç düzlüklerini Ege kıyılarından ayıran yüksek yaylalar ve ovalarla örtülü Arda, Karasu (Mesta) ırmaklarının geçtiği yeşil vadili Rodoplar ile Pirin ve Vardar Makedonyası bölgelerinde yaşarlar. Ayrıyeten Bulgaristan’ın kuzeyinde Lofça, Plevne, Teteven, Selvi (Sevlievo), Rahova’da; Orta Bulgaristan’da Filibe ve eski Selânik, Manastır, Kosova ile İşkodra vilâyetlerine dağılmış biçimde küçük kümeler da mevcuttur. Makedonya’da ise Nevrekop, Çeç, Razlik, Piyanets, Tikveş, Moglena, Koreşca, Kiçeviya, Drimkol, Golo Bırdo, Gorna Reka ve Gora üzere bölgelerde bulunmaktadırlar. Nüfusları konusunda kaynaklarda çelişkili bilgiler yer alır.
Çek asıllı Bulgar alımı K. Jireçek’in 1874 yılına ilişkin verdiği istatistik detaylarınden Lofça, Plevne yöresinde 100.000, bütün Rodoplar’da ve Selânik’ten Vardar boyunca Moglena, Prespa ve Üst Dibre’ye kadar uzanan yerlerde 500.000 Pomak nüfusunun bulunduğu anlaşılır. 1880 yılına ilişkin öteki bir istatistikte Pomaklar’ın sayısı 400.000 olarak gösterilir. Balkan savaşları arifesinde Edirne’de 115.000, Selânik’te 98.590, Manastır’da 23.900, Kosova’da 13.680, İşkodra’da 40.000 Pomak nüfusunun bulunduğuna işaret edilir. Resmî olmayan bir kaynağa bakılırsa 1931 yılında Bulgaristan sonları ortasında 200.000’den çok, bu sonlar haricinde Makedonya’nın ve Batı Trakya’nın dağlık bölgelerinde 200.000 Pomak nüfusunun yaşadığı belirtilir. Son senelerda yalnızca Bulgaristan hudutları dahilinde 250.000’den çok Pomak nüfusunun mevcut olduğu, 1990 yılı sonunda ise lokal yetkililerin verdikleri sayılara bakılırsa bu nüfusun 268.971’e ulaştığı anlaşılmaktadır. Öbür Balkan ülkelerinde de (Yunanistan’da Batı Trakya’da 70.000, Makedonya’da 40.000, Arnavutluk’ta 80.000 ötüründa) bu kadar daha Pomak nüfusunun bulunduğu iddia edilmektedir.
POMAKLARIN TARİHİ
Pomak sözüne Osmanlı kaynaklarında XIX. yüzyıldan itibaren rastlanır. Pomaklar’ın menşei konusunda birçok siyasî temelli değişik görüşler ve tartışmalar vardır. Konuştukları Slavca yüklü lisandan hareketle bunların Türk kökenli olmadıkları, İslâmlaşmış Sırp, Bulgar, hatta Rum oldukları argüman edilmiştir. birebir vakitte tarihî evraklar, Pomaklar’ın XI. yüzyılda Orta Asya ve Kafkaslar’dan batı göçleri yoluyla Balkanlar’a akın eden Kuman Türkleri’nin bakiyeleri olduğu tezini kuvvetlendirir. Kuman Türkleri’nin daha XI. yüzyılda Balkanlar’a geldikleri, Pirin ve Vardar Makedonyası’yla Rodoplar’a yerleştikleri bilinmektedir. Balkanlar’da Slav akınlarıyla karşılaşan Kuman Türkleri birtakım bölgelerde bunlarla karışarak büyük ölçüde ana lisanlarını kaybetmişler (Hasluck, s. 36), fakat eski örf, âdet ve geleneklerini sürdürmüşlerdir. XI-XIV. yüzsenelerda güneyden müslüman Türkler’in Balkanlar’a gelişiyle Kumanlar’ın birçok eski dinlerini terkederek İslâmiyet’e geçmiştir.
POMAKLAR NEYCE KONUŞUR?
Pomaklar’la ilgili en epey istismar edilen bahis dilleridir. Konuşulan lisanın ortasında yüksek oranda Slav kökenli sözün bulunması Pomaklar’ın Türk olmadıkları tarafındaki tezin temelini teşkil etmiştir. Lakin Pomaklar’ın konuştuğu lisanın % 30’unu Ukrayna Slavcası, % 25’ini Kuman-Kıpçakça, % 20’sini Oğuz Türkçesi, % 15’ini Nogayca, % 10’unu Arapça sözlerin oluşturduğu tesbit edilmiştir (Ahmet Cevdet, s. 190-191). Ukrayna Slavcası’nın % 30 nisbetinde bulunmasının esas niçini Kuman Türkleri’nin X ve XI. yüzsenelerda Ukrayna, Lehistan ile Besarabya yörelerinde Slavlar’la olan temaslarında ve 150-200 yıl devamlı olarak Slav-Rus topraklarında konar göçer bir hayat sürdürmelerinde aranabilir (L. Rasonyi, s. 141). Ayrıyeten XI-XIV. yüzsenelerda Balkanlar’da Slavlar’ın akınlarına mâruz kalan Türk uzunluklarının büyük ölçüde lisanlarını kaybettikleri bilinmektedir. Bu sebeple Pomak lehçesinde Slavca sözlerin hissesi çok yüksektir. Arapça’nın % 10 oranında bulunması Pomaklar’ın müslüman oluşundan kaynaklanır. Lisanlarındaki Kuman-Kıpçak, Nogay ve Oğuz Türkçesi ile ilişkili sözlerin yanında Çağatay Türkçesi’nin de tesiri vardır. Pomaklar’ın konuştukları lisan kendi ortalarında Rodop-Pomak Türk lehçesi, Katrancı-Pomak Türk lehçesi ve Tuna havzası Pomak-Türk lehçesi olarak üçe ayrılır (Ahmet Cevdet, s. 34, 189-191).
(Fotoğraf temsilidir.)
Gündem