MENİERE HASTALIGI VE VESTİBÜLER REHABİLİTASYON
İç kulak sıvılarında oluşan hidrops kararı meydana gelen Baş dönmesi, Kulak uğultusu, kulak çınlaması, kulakta dolgunluk hissi ,bulantı , kusma ve ağır işitme ile seyreden kronik bir hastalıktır.
Vestibüler Rehabilitasyondan hedefimiz;
1. GAYE :
Santral kompanzasyon sürecini hızlandırmak , ( bu biçimdece vertigo ve postural bozuklukların
azaltılması.)
– kişinin kendini inançta hissetmesi,
– günlük etkin yaşama katılmada kasvet yaşamaması,
– düşme ve faydalanmaların engellenmesi ve
– toplumdan soyutlanarak
* anksiyete,
* panik bozukluk ve
* major depresyon üzere ek ruhsal rahatsızlıklardan uzaklaşması amaçlanır.
2. BİLGİLENDİRME :
Hastalar rehabilitasyon programına alınmadan evvel, kesinlikle bilgilendirilmeli ve hastanın bu
durumu anladığından emin olunmalıdır. Bu durum değerlidir, bu programın hastanın kendisine mahsus bir program olarak hazırlandığı, mucizevi bir tedavi programı olmadığı, şayet tedaviye etkin olarak katılırsa azamî yararı
goreceği hastaya anlatılmalı ve hasta tarafınca tam olarak anlaşılmalıdır.
3. REHABİLİTASYON TAKIMI :
Grup vestibüler hastalıklar ve otonöroloji alanında yetişmiş KBB uzmanı , odyolog, düzgün bir odyovestibüler laboratuarı ve vestibüler rehabilitasyon (VR) konusunda tecrübeli fizyoterapistten oluşmalıdır.
4. MÜDDET:
Mümkün olduğunca en kısa müddette tedaviye başlanmalıdır, zira görsel ve motor tecrübe ertelendiğinde güzelleşmede gecikme olmaktadır. Tedavi mühleti çoklukla 4-8 haftalık programlar formundadır.
5. ENDİKASYONLAR :
a. Unilateral/ bilateral periferal lezyonlar ,
b. Santral lezyonlar ,
c.Servikal vertigo,
d. Multisensorial hastalıklar (visüel, proprioseptif) yaşlanma ,
e. Anksiyete ve panik bozukluklar
6. RÖLATİF ENDİKASYONLAR :
Fluktuan seyirli vestibüler meseleleri olan hastalar, ( ör. Meniere Hast.) tedavi oranı düşük
olmakla bir arada düzgün bir seçimle, VR programına alınabilirler. Hasta tarafınca birinci atak kriz halinde tanımlanır. Akabinde daha sonra gelen ataklarda semptomlar daha yavaşça seyirli olarak tariflenirse sorunun yetersiz kompanzasyona bağlı olduğu düşünülebilir ve VR muvaffakiyet bahtı artar, lakin; vakit içinde semptomlar artıyorsa yahut ondan sonrasındaki ataklar birinci atağa emsal şiddette yahut daha şiddetli ise progressif yahut fluktuan vestibüler patoloji olma mümkünlüğü daha yüksektir. Bu hastalarda devam eden bir labirent patolojisi vardır ve VR’nun muvaffakiyet talihi yoktur ya da fazlaca
düşüktür. kimi vakit Meniere hastaları ataklar içinde pozisyonel vertigodan yahut kronik vestibüler sorunlardan yakınırlar. Burada ataklar ortası mühlet değer kazanmaktadır. Ortalama ayda 1 gelen ataklar hastalığın süratli seyrettiğini ve bu kronik tabanda VR’nun muvaffakiyet bahtının düşük olacağını bize düşündürür.
Semptomların denetimi için medikal yahut cerrahi tedavi halleri daha uygundur.
7. YAPILIŞ Biçimi :
VR öncesi ve daha sonrası hastaların istikrar bozukluğu;
-emosyonel,
-fiziksel ve
-fonksiyonel parametreler açısından kıymetlendirilerek, Dengesizlik Envanteri oluşturulur.
Bu kıymetlendirme 25 soru üzerinden olur ve en üst seviye dengesizlik 100 puan olarak
puanlandırılır. Genelde VR iki biçimde yürütülmektedir:
-İlki bireye yönelik program hazırlanması, akabinde bu programın hastaya öğretilmesi ve hastanın bu hazırlanmış programı konutta uygulaması formundadır. Fizyoterapist ya belirli aralıklarla hastayı konutunda ziyaret eder yada telefonla ulaşarak hasta hakkında bilgi alır ve yönlendirir.
İkinci metot ise ki bu daha fazla tercih edilmektedir; bir daha hastaya özel hazırlanan
rehabilitasyon programının haftanın muhakkak günlerinde uzman fizyoterapist eşliğinde 4-8 hafta boyunca rehabilitasyon merkezlerinde ya da meskende uygulanmasıdır. İkinci sistem birincisine nazaran daha fazla hasta ahengi ve yüksek muvaffakiyet oranı göstermektedir. bu türlü rehabilitasyon programına alınan hastalarda tedavi daha sonrası semptomlarda %85 oranında azalma tespit edilmiştir. Bu ortada hastalar rehabilitasyon programına alınırken dikkatle sorgulanmalı ve kompanzasyonu geciktirebilecek ilaçların kullanılması bıraktırılmalıdır.
Travmatik yahut öteki niçinlerle oluşan dengesizlik halleri için genel bir egsersiz programı
;
– baş hareketleri ,
– göz hareketleri ile
– baş hareketlerinin uyumu ,
– total beden hareketleri ve
– istikrar sağlama amaçlanmıştır.
Tüm antrenmanlar sırt üstü yatarken, otururken, ayakta durma konumunda ve hareket halinde iken yapılır. Ayrıyeten yürüyüş programları da antrenman reçetesine eklenmelidir. Stimulusu yaratan konum ile yenidenlayan müsabakalar kararı hastalar tıpkı durumu sorun müsabakadan tolere etmeye başlarlar. Hareketler esnasında bariz bulantı kusma oluşuyorsa tekrarki seansa kadar orta verilir. Hastada semptomlara yol açan tipik hareketler belirlenerek , bu hareketleri içeren özel idmanlar günde iki sefer yapılacak biçimde planlanılır. Günümüzde kullanılan VR programları da Cawthorne- Cooksey hareketlerinin çeşitli modifikasyonlarından oluşmuşlardır.
Cawthorne – Cooksey Hareketleri :
A. Sırt üstü yatarken:
1.Göz hareketleri (Önce yavaş daha sonra hızlı)
a. Sağa-Sola
b. Yukarı- Aşağı
c.Fizyoterapist hastanın önünde durur ve hasta 90 cm.den 30 cm ye gerçek yaklaşan parmağa odaklanır.
2. Baş hareketleri (Gözler 30 cm uzaklıktaki bir noktaya odaklanır)
a. Sağa –Sola rotasyon
b. Yukarı- Aşağı fleksiyon ve ekstansiyon
3. Baş hareketlerinin gözler kapalı iken yapılması
B. Oturma konumunda :
1. Baş- göz hareketleri tıpkı halde
2. Omuz elevasyon, depresyon ve rotasyonu
3.Öne yanlışsız eğilip kalkma
Ayakta durma durumunda :
1. A1, A2 ve B3’deki antrenmanlar yinelanır.
2. Gözler açık ve kapalı oturma konumundan ayağa kalkma
3. Fizyoterapist ve hasta karşı karşıya durur ve göz düzeyinde küçük bir top elden ele atılır.
4. Top dizlerin altından yuvarlanır.
5. Oturma durumundan ayağa kalkılır ve rotasyon yapılır.
Ayakta hareket etme :
1. Hasta ortadaki fizyoterapistin etrafında döner ve büyük bir topu fizyoterapiste hakikat atar.
2. Oda ortasında bir duvardan bir duvara gözler açık ve kapalı yürünür.
3. Rampada gözler açık ve kapalı yokuş üst ve aşağı yürünür.
4. Gözler açık ve kapalı merdivenden inilip çıkılır.
5. Ani durma ve eğilme hareketlerini içeren bir oyun çeşidi (ör.basketbol) önerilebilir.
Vestibüler rehabilitasyonun başka bir koluda Görsel Geri Besleme usulüdür. Vestibüler adaptasyon düzeneğinin hareket ve uyum idmanları yanında görsel olarak ta hızlandırılabileceği gerçeğinden yola çıkılarak geliştirilmiştir. Hareketli bir platform üzerinde vizüel uyaranlar verilme prensibiyle çalışılır.
PROGNOZ :
VR’dan en çok fayda nazarann hasta kümesi tek taraflı kalıcı labirent işlev kaybı olan kümedir.
ondan sonrasında azalan oranlarla sırayla ,zaman ortasında giderek artan tek taraflı labirent hasarı olan küme, bilateral labirent hasarı olan küme ve vestibüler sistem bozukluğuyla birlikte duyusal bozuklukları (visüel, proprioseptif) olan hasta grubu(en düşük muvaffakiyet oranı)dur.
Prof Dr. Selçuk Onart
İç kulak sıvılarında oluşan hidrops kararı meydana gelen Baş dönmesi, Kulak uğultusu, kulak çınlaması, kulakta dolgunluk hissi ,bulantı , kusma ve ağır işitme ile seyreden kronik bir hastalıktır.
Vestibüler Rehabilitasyondan hedefimiz;
1. GAYE :
Santral kompanzasyon sürecini hızlandırmak , ( bu biçimdece vertigo ve postural bozuklukların
azaltılması.)
– kişinin kendini inançta hissetmesi,
– günlük etkin yaşama katılmada kasvet yaşamaması,
– düşme ve faydalanmaların engellenmesi ve
– toplumdan soyutlanarak
* anksiyete,
* panik bozukluk ve
* major depresyon üzere ek ruhsal rahatsızlıklardan uzaklaşması amaçlanır.
2. BİLGİLENDİRME :
Hastalar rehabilitasyon programına alınmadan evvel, kesinlikle bilgilendirilmeli ve hastanın bu
durumu anladığından emin olunmalıdır. Bu durum değerlidir, bu programın hastanın kendisine mahsus bir program olarak hazırlandığı, mucizevi bir tedavi programı olmadığı, şayet tedaviye etkin olarak katılırsa azamî yararı
goreceği hastaya anlatılmalı ve hasta tarafınca tam olarak anlaşılmalıdır.
3. REHABİLİTASYON TAKIMI :
Grup vestibüler hastalıklar ve otonöroloji alanında yetişmiş KBB uzmanı , odyolog, düzgün bir odyovestibüler laboratuarı ve vestibüler rehabilitasyon (VR) konusunda tecrübeli fizyoterapistten oluşmalıdır.
4. MÜDDET:
Mümkün olduğunca en kısa müddette tedaviye başlanmalıdır, zira görsel ve motor tecrübe ertelendiğinde güzelleşmede gecikme olmaktadır. Tedavi mühleti çoklukla 4-8 haftalık programlar formundadır.
5. ENDİKASYONLAR :
a. Unilateral/ bilateral periferal lezyonlar ,
b. Santral lezyonlar ,
c.Servikal vertigo,
d. Multisensorial hastalıklar (visüel, proprioseptif) yaşlanma ,
e. Anksiyete ve panik bozukluklar
6. RÖLATİF ENDİKASYONLAR :
Fluktuan seyirli vestibüler meseleleri olan hastalar, ( ör. Meniere Hast.) tedavi oranı düşük
olmakla bir arada düzgün bir seçimle, VR programına alınabilirler. Hasta tarafınca birinci atak kriz halinde tanımlanır. Akabinde daha sonra gelen ataklarda semptomlar daha yavaşça seyirli olarak tariflenirse sorunun yetersiz kompanzasyona bağlı olduğu düşünülebilir ve VR muvaffakiyet bahtı artar, lakin; vakit içinde semptomlar artıyorsa yahut ondan sonrasındaki ataklar birinci atağa emsal şiddette yahut daha şiddetli ise progressif yahut fluktuan vestibüler patoloji olma mümkünlüğü daha yüksektir. Bu hastalarda devam eden bir labirent patolojisi vardır ve VR’nun muvaffakiyet talihi yoktur ya da fazlaca
düşüktür. kimi vakit Meniere hastaları ataklar içinde pozisyonel vertigodan yahut kronik vestibüler sorunlardan yakınırlar. Burada ataklar ortası mühlet değer kazanmaktadır. Ortalama ayda 1 gelen ataklar hastalığın süratli seyrettiğini ve bu kronik tabanda VR’nun muvaffakiyet bahtının düşük olacağını bize düşündürür.
Semptomların denetimi için medikal yahut cerrahi tedavi halleri daha uygundur.
7. YAPILIŞ Biçimi :
VR öncesi ve daha sonrası hastaların istikrar bozukluğu;
-emosyonel,
-fiziksel ve
-fonksiyonel parametreler açısından kıymetlendirilerek, Dengesizlik Envanteri oluşturulur.
Bu kıymetlendirme 25 soru üzerinden olur ve en üst seviye dengesizlik 100 puan olarak
puanlandırılır. Genelde VR iki biçimde yürütülmektedir:
-İlki bireye yönelik program hazırlanması, akabinde bu programın hastaya öğretilmesi ve hastanın bu hazırlanmış programı konutta uygulaması formundadır. Fizyoterapist ya belirli aralıklarla hastayı konutunda ziyaret eder yada telefonla ulaşarak hasta hakkında bilgi alır ve yönlendirir.
İkinci metot ise ki bu daha fazla tercih edilmektedir; bir daha hastaya özel hazırlanan
rehabilitasyon programının haftanın muhakkak günlerinde uzman fizyoterapist eşliğinde 4-8 hafta boyunca rehabilitasyon merkezlerinde ya da meskende uygulanmasıdır. İkinci sistem birincisine nazaran daha fazla hasta ahengi ve yüksek muvaffakiyet oranı göstermektedir. bu türlü rehabilitasyon programına alınan hastalarda tedavi daha sonrası semptomlarda %85 oranında azalma tespit edilmiştir. Bu ortada hastalar rehabilitasyon programına alınırken dikkatle sorgulanmalı ve kompanzasyonu geciktirebilecek ilaçların kullanılması bıraktırılmalıdır.
Travmatik yahut öteki niçinlerle oluşan dengesizlik halleri için genel bir egsersiz programı
;
– baş hareketleri ,
– göz hareketleri ile
– baş hareketlerinin uyumu ,
– total beden hareketleri ve
– istikrar sağlama amaçlanmıştır.
Tüm antrenmanlar sırt üstü yatarken, otururken, ayakta durma konumunda ve hareket halinde iken yapılır. Ayrıyeten yürüyüş programları da antrenman reçetesine eklenmelidir. Stimulusu yaratan konum ile yenidenlayan müsabakalar kararı hastalar tıpkı durumu sorun müsabakadan tolere etmeye başlarlar. Hareketler esnasında bariz bulantı kusma oluşuyorsa tekrarki seansa kadar orta verilir. Hastada semptomlara yol açan tipik hareketler belirlenerek , bu hareketleri içeren özel idmanlar günde iki sefer yapılacak biçimde planlanılır. Günümüzde kullanılan VR programları da Cawthorne- Cooksey hareketlerinin çeşitli modifikasyonlarından oluşmuşlardır.
Cawthorne – Cooksey Hareketleri :
A. Sırt üstü yatarken:
1.Göz hareketleri (Önce yavaş daha sonra hızlı)
a. Sağa-Sola
b. Yukarı- Aşağı
c.Fizyoterapist hastanın önünde durur ve hasta 90 cm.den 30 cm ye gerçek yaklaşan parmağa odaklanır.
2. Baş hareketleri (Gözler 30 cm uzaklıktaki bir noktaya odaklanır)
a. Sağa –Sola rotasyon
b. Yukarı- Aşağı fleksiyon ve ekstansiyon
3. Baş hareketlerinin gözler kapalı iken yapılması
B. Oturma konumunda :
1. Baş- göz hareketleri tıpkı halde
2. Omuz elevasyon, depresyon ve rotasyonu
3.Öne yanlışsız eğilip kalkma
Ayakta durma durumunda :
1. A1, A2 ve B3’deki antrenmanlar yinelanır.
2. Gözler açık ve kapalı oturma konumundan ayağa kalkma
3. Fizyoterapist ve hasta karşı karşıya durur ve göz düzeyinde küçük bir top elden ele atılır.
4. Top dizlerin altından yuvarlanır.
5. Oturma durumundan ayağa kalkılır ve rotasyon yapılır.
Ayakta hareket etme :
1. Hasta ortadaki fizyoterapistin etrafında döner ve büyük bir topu fizyoterapiste hakikat atar.
2. Oda ortasında bir duvardan bir duvara gözler açık ve kapalı yürünür.
3. Rampada gözler açık ve kapalı yokuş üst ve aşağı yürünür.
4. Gözler açık ve kapalı merdivenden inilip çıkılır.
5. Ani durma ve eğilme hareketlerini içeren bir oyun çeşidi (ör.basketbol) önerilebilir.
Vestibüler rehabilitasyonun başka bir koluda Görsel Geri Besleme usulüdür. Vestibüler adaptasyon düzeneğinin hareket ve uyum idmanları yanında görsel olarak ta hızlandırılabileceği gerçeğinden yola çıkılarak geliştirilmiştir. Hareketli bir platform üzerinde vizüel uyaranlar verilme prensibiyle çalışılır.
PROGNOZ :
VR’dan en çok fayda nazarann hasta kümesi tek taraflı kalıcı labirent işlev kaybı olan kümedir.
ondan sonrasında azalan oranlarla sırayla ,zaman ortasında giderek artan tek taraflı labirent hasarı olan küme, bilateral labirent hasarı olan küme ve vestibüler sistem bozukluğuyla birlikte duyusal bozuklukları (visüel, proprioseptif) olan hasta grubu(en düşük muvaffakiyet oranı)dur.
Prof Dr. Selçuk Onart