Kulak çınlaması (TİNNİTUS) işitme ile ilgili bir ihtar olmadan, kişinin kulaklarında yahut başının ortasında ses duymasıdır. Bu bilhassa sessiz bir ortamda daha hayli hissedilir. Tinnitus bir hastalık değil semptomdur. Çınlama, tıslama, Ağustos böceği sesi, zil sesi, vızıltı sesi, dalga sesi, rüzgar sesi, su akıntısı sesi ya da uğultu halinde duyulabilir.
Toplumda sıkça görülmekte olup yaklaşık üç şahıstan ikisi ömründe en bir defa bu rahatsızlıktan süreksiz olarak etkilenmektedir. Kalıcı (kronik) tinnitus saptanma oranının %2-7 olduğu bildirilmektedir. Otuz yaş üstünde daha sık görülür. Tinnitus sıklıkla işitme kaybı ile beraberdir ve işitme kaybının derecesi arttıkça, tinnitus görülme oranı artar. Tinnituslu hastaların %40’da sese toleransda azalma ve yüksek sesten rahatsızlık duyma olarak isimlendirilen hiperakuzi vardır. Uzun vadeli gürültüye maruz kalmanın tinnitus görülme sıklığını arttırdığı saptanmıştır. Altı aydan uzun mühlet devam edecek olursa kronik olarak isimlendirilir ve bu olguların tedavi edilmesi epey daha sıkıntı olacaktır. Uzun vadeli tinnitus kararında hastalarda huzursuzluk, gerilim, gerginlik, tasa bozukluğu, asabiyet, uykuya dalma sorunu ya da uykunun bölünmesi sıkıntıları ortaya çıkar.
Çınlamanın iç kulakta (koklea) işitmeyi sağlayan tüylü hücrelerde hasar oluşması ve beyin tarafınca bu hücrelerdeki hasarı örtmek gayesiyle gönderdiği artmış sinyallerin birey tarafınca rahatsızlık verici bir ses olarak algılanması olduğuna inanılmaktadır. Tinnitus oluşumunda kokledaki iç ve dış saçlı hücrelerin işlevlerinde bozulma sorumlu tutulmaktadır. Uzun müddetli gürültüye maruz kalma, hipoksi ve iskemi bu hücrelerin işlevlerinin bozulmasında ana sebepler olarak bildirilmiştir.
Çınlama objektif ve subjektif tinnitus olmak üzere iki ana kümede kıymetlendirilir; objektif tinnitusta ses, hem hasta birebir vakitte öbürleri tarafınca duyulabilirken subjektif tinnitusta ses yalnızca hasta tarafınca duyulabilmektedir.
Objektif tinnitus sebepleri; damarsal (anevrizma, tümör, hipertansiyon), kas spazmları üzere nöromüsküler niçinler ve patent tuba denilen Östaki tüpünün daima açık olması halidir.
Subjektif tinnitus sebepleri ise dış kulak yolu, kulak zarı, orta kulak ve içerisindeki kemikcikler ile işitme organındaki (koklea) sıkıntılardan kaynaklanır. Bunlar; kulak tıkacı (buşon), hudut ve damar tümörleri (özellikle akustik nörinoma), Meniere hastalığı, Otoskleroz (kulak kireçlenmesi) ve ses (akustik) travması, ototoksik ilaçlar, sigara, uzun müddetli gürültüye maruz kalma, kulak enfeksiyonları olabilir. Bilhassa baş dönmesi ve işitme kaybının eşlik ettiği çınlama iç kulakta bir tümör kararı olabilir. Ani işitme kaybı olan pekfazlaca hastanın birinci yakınması ekseriyetle çınlama olur. Bunun yanında kulak dışı birtakım rahatsızlıklar sübjektif çınlamaya niye olabilir: Vitamin eksiklikleri, iz element eksiklikleri (bakır, demir, çinko), metabolik bozukluklar (hipotiroidi, şeker hastalığı), diş ve çene rahatsızlıkları, diş gıcırdatma, servikal vertebra sorunları, anksiyete-gerginlik-stress-depresyon, romatoid artrit gibisi otoimmun hastalıklar, multipl skleroz, baş travması ve nihayet yaşlılık azımsanmayacak derecede tinnitusa sebep olabilirler.
Tinnituslu hastanın kıymetlendirilmesine evvela hastanın hikayesinin alınması ile başlanır. Akabinde ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Ne yazık ki çınlamanın değerlendirilmesinde objektif bir teşhis ve test prosedürü yoktur. Tam bir odyolojik inceleme ve tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme tetkikleri istenebilir. Kulak dışı sorunlardan kaynaklandığı düşünüldüğünde ise laboratuvar incelemesi (tam kan, şeker, tiroid işlev testleri, mineraller, vitaminler vb.) gereklidir.
Tinnitus tedavisi profilaksi (korunma) ile başlar. Tinnitusa yol açabilecek ses travması (akustik travma), gürültü ve ototoksik ilaçlardan (salisilatlar, nonsteroid antienflamatuar ilaçlar vb.) uzak durmalı, tansiyon ve şeker denetim altında tutulmalıdır. Alkol, sigara, çok ölçüde çay ve kahveden uzak durmak gereklidir. Pekfazlaca ilaç ve başta akupunktur olmak üzere çeşitli tedavi halleri denenmekte, lakin hali hazırda spesifik bir tedavisi mevcut değildir. Son senelerda maskeleme tedavisi uygulanmakta ve bu uygulama çınlamayı geçirmemekle birlikte çınlamanın huzursuz edici sesinden bir nebze olsun kurtulduklarından hastalar bir dereceye kadar yarar görmektedirler. Yalnızca maskeleme için tinnitus masking denilen aygıtlar kullanılabilir. İşitme kaybı olan hastalarda işitme aygıtı kullanıldığında hem maskeleme ile çınlama birebir vakitte işitme kaybının tedavisi yapılmış olur.
Prof. Dr. Mustafa KAZKAYASI
Toplumda sıkça görülmekte olup yaklaşık üç şahıstan ikisi ömründe en bir defa bu rahatsızlıktan süreksiz olarak etkilenmektedir. Kalıcı (kronik) tinnitus saptanma oranının %2-7 olduğu bildirilmektedir. Otuz yaş üstünde daha sık görülür. Tinnitus sıklıkla işitme kaybı ile beraberdir ve işitme kaybının derecesi arttıkça, tinnitus görülme oranı artar. Tinnituslu hastaların %40’da sese toleransda azalma ve yüksek sesten rahatsızlık duyma olarak isimlendirilen hiperakuzi vardır. Uzun vadeli gürültüye maruz kalmanın tinnitus görülme sıklığını arttırdığı saptanmıştır. Altı aydan uzun mühlet devam edecek olursa kronik olarak isimlendirilir ve bu olguların tedavi edilmesi epey daha sıkıntı olacaktır. Uzun vadeli tinnitus kararında hastalarda huzursuzluk, gerilim, gerginlik, tasa bozukluğu, asabiyet, uykuya dalma sorunu ya da uykunun bölünmesi sıkıntıları ortaya çıkar.
Çınlamanın iç kulakta (koklea) işitmeyi sağlayan tüylü hücrelerde hasar oluşması ve beyin tarafınca bu hücrelerdeki hasarı örtmek gayesiyle gönderdiği artmış sinyallerin birey tarafınca rahatsızlık verici bir ses olarak algılanması olduğuna inanılmaktadır. Tinnitus oluşumunda kokledaki iç ve dış saçlı hücrelerin işlevlerinde bozulma sorumlu tutulmaktadır. Uzun müddetli gürültüye maruz kalma, hipoksi ve iskemi bu hücrelerin işlevlerinin bozulmasında ana sebepler olarak bildirilmiştir.
Çınlama objektif ve subjektif tinnitus olmak üzere iki ana kümede kıymetlendirilir; objektif tinnitusta ses, hem hasta birebir vakitte öbürleri tarafınca duyulabilirken subjektif tinnitusta ses yalnızca hasta tarafınca duyulabilmektedir.
Objektif tinnitus sebepleri; damarsal (anevrizma, tümör, hipertansiyon), kas spazmları üzere nöromüsküler niçinler ve patent tuba denilen Östaki tüpünün daima açık olması halidir.
Subjektif tinnitus sebepleri ise dış kulak yolu, kulak zarı, orta kulak ve içerisindeki kemikcikler ile işitme organındaki (koklea) sıkıntılardan kaynaklanır. Bunlar; kulak tıkacı (buşon), hudut ve damar tümörleri (özellikle akustik nörinoma), Meniere hastalığı, Otoskleroz (kulak kireçlenmesi) ve ses (akustik) travması, ototoksik ilaçlar, sigara, uzun müddetli gürültüye maruz kalma, kulak enfeksiyonları olabilir. Bilhassa baş dönmesi ve işitme kaybının eşlik ettiği çınlama iç kulakta bir tümör kararı olabilir. Ani işitme kaybı olan pekfazlaca hastanın birinci yakınması ekseriyetle çınlama olur. Bunun yanında kulak dışı birtakım rahatsızlıklar sübjektif çınlamaya niye olabilir: Vitamin eksiklikleri, iz element eksiklikleri (bakır, demir, çinko), metabolik bozukluklar (hipotiroidi, şeker hastalığı), diş ve çene rahatsızlıkları, diş gıcırdatma, servikal vertebra sorunları, anksiyete-gerginlik-stress-depresyon, romatoid artrit gibisi otoimmun hastalıklar, multipl skleroz, baş travması ve nihayet yaşlılık azımsanmayacak derecede tinnitusa sebep olabilirler.
Tinnituslu hastanın kıymetlendirilmesine evvela hastanın hikayesinin alınması ile başlanır. Akabinde ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesi yapılır. Ne yazık ki çınlamanın değerlendirilmesinde objektif bir teşhis ve test prosedürü yoktur. Tam bir odyolojik inceleme ve tomografi ya da manyetik rezonans görüntüleme tetkikleri istenebilir. Kulak dışı sorunlardan kaynaklandığı düşünüldüğünde ise laboratuvar incelemesi (tam kan, şeker, tiroid işlev testleri, mineraller, vitaminler vb.) gereklidir.
Tinnitus tedavisi profilaksi (korunma) ile başlar. Tinnitusa yol açabilecek ses travması (akustik travma), gürültü ve ototoksik ilaçlardan (salisilatlar, nonsteroid antienflamatuar ilaçlar vb.) uzak durmalı, tansiyon ve şeker denetim altında tutulmalıdır. Alkol, sigara, çok ölçüde çay ve kahveden uzak durmak gereklidir. Pekfazlaca ilaç ve başta akupunktur olmak üzere çeşitli tedavi halleri denenmekte, lakin hali hazırda spesifik bir tedavisi mevcut değildir. Son senelerda maskeleme tedavisi uygulanmakta ve bu uygulama çınlamayı geçirmemekle birlikte çınlamanın huzursuz edici sesinden bir nebze olsun kurtulduklarından hastalar bir dereceye kadar yarar görmektedirler. Yalnızca maskeleme için tinnitus masking denilen aygıtlar kullanılabilir. İşitme kaybı olan hastalarda işitme aygıtı kullanıldığında hem maskeleme ile çınlama birebir vakitte işitme kaybının tedavisi yapılmış olur.
Prof. Dr. Mustafa KAZKAYASI