İngiltere Dışişleri Bakanı Liz Truss, iktidardaki Muhafazakar Parti’nin yeni önderi seçildi. Truss yarın Kraliçe 2. Elizabeth tarafınca hükümeti kurmakla nazaranvlendirilecek ve ülkenin yeni başbakanı olacak.
Başbakan Boris Johnson’ın istifası daha sonrası Muhafazakar Parti’de liderlik yarışı partinin meclis kümesindeki oylamalarla başlamış, bu oylamalarının sonuncusunda eski Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Liz Truss birinci iki sırada yer almıştı.
Muhafazakar Parti’nin yeni başkanını, ötürüsıyla da İngiltere’nin yeni başbakanını partinin üyeleri seçti. Seçimde partinin 172 bin 438 üyesi oy kullandı. Oyların 81 bin 326’sını Liz Truss, 60 bin 399’unu Sunak aldı.
Truss’un başbakanlığının resmiyet kazanmasının akabinde vaatleri de bir daha gündem oldu. Truss’in bir vaadi ise Ruanda ile imzalanan göçmen hudut dışı programını Türkiye’nin de ortasında olduğu farklı ülkelerle genişletmekti. Truss, süreksiz muhafaza statüsündeki yaklaşık dört milyon Suriyeli ile dünyadaki en büyük mülteci nüfusuna sahip olan Türkiye ile İngiltere’deki göçmenleri alması için müzakere başlatmak istiyor.
Liz Truss’ı bekleyen 7 sorun
Liz Truss nazaranve başlar başlamaz gayret etmesi gereken bir dizi meseleyle karşılaşacak.
Hayat pahalılığı, Ulusal Sıhhat Hizmetleri NHS’in durumu ve Ukrayna’daki savaş birinci akla gelen başlıklar.
BBC muhabirleri, Truss’ın acil tahlil araması gerekecek yedi kıymetli sıkıntıyı derledi.
Artan hayat pahalılığıyla nasıl çaba edilecek?
Faisal Islam, BBC İktisat Muhabiri
Yeni başbakanın aslında karşılaşacağı en önemli sorun olan hayat pahalılığına kapsamlı ve kökten bir tahlil getirmesi güç.
Bu mevzu, Muhafazakâr Parti’deki liderlik yarışı sürerken daha da önemli bir boyut aldı.
Meselenin özünde gücün, bilhassa de doğalgazın akışında yaşanan sorunlar yatıyor.
Bunda da Ukrayna savaşının ve Kremlin’in siyasetlerinin rolü var.
Avrupa ülkeleri kış için doğalgaz stoğu yapmaya başlayınca güç meblağları da tırmanışa geçti.
Vatandaşların büyük kısmı artan güç fiyatlarını karşılamakta zorlanacak üzere görünüyor.
Yeni başbakanın onlarca milyar sterlini bulması beklenen dayanak paketini ne çerçevede, ne vakit ve kime sunacağına karar vermesi gerekiyor.
Gıda fiyatlarında da artış görülüyor ve enflasyonun yüzde 15’i aşması bekleniyor.
Ayrıca faiz oranları da gerek bireyler, gerekse firmalar için yükselişte. Sterlinde de bedel kabı kelam konusu.
Yani ortada son derece zehirli bir ekonomik problemler karışımı var ve bu meselelerin tahlili için sağduyulu, makul ve vaktinde yapılacak müdahaleler gerekiyor.
NHS kışı nasıl atlatacak?
Nick Triggle, BBC Sıhhat Muhabiri
Ulusal Sıhhat Hizmetleri’nin (NHS) performansı yıllardır berbata gidiyordu, lakin koronavirüs pandemisi meseleleri daha da çetrefilli bir hale getirdi.
Hastanelerin bekleme listeleri rekor sayılara ulaştı. Yaklaşık her sekiz şahıstan biri tedavi için sıra bekliyor.
Öte yandan acil davet merkezlerinin aramalara karşılık vermekte yetersiz kalması ve hastanelerin acil servislerinde yaşanan uzun beklemeler de hastaları olumsuz etkiliyor.
Maaşlarından şad olmayan NHS çalışanlarının greve gitmeleri de kelam konusu.
Grip salgınlarının yaşanmasının beklenen olduğu ve Covid sayılarının da artmaya başladığı kış devrinde NHS’in durumunun daha da vahim bir hal almasından kaygı ediliyor.
Hastanelerin yaşadığı sıkıntıların bir kısmı da kâfi sayıda toplumsal yardım merkezi olmadığı için tedavisini tamamlamış hastaları taburcu edememeleri.
Hükümetin toplumsal yardımla ilgili bir kadro planları var, lakin bu toplumsal yardım hizmetlerine bütçe ayırmaktan çok vatandaşların varlıklarını müdafaaya odaklı.
Bu durumda da hükümetin buna kaynak sağlamak için toplumsal sigorta katkı hisselerini arttırmasının yanlışsız olup olmadığı bir tartışma konusu.
Ukrayna’ya takviye sürecek mi?
James Landale, BBC Diplomasi Muhabiri
Boris Johnson savaşın birinci günlerinde Ukrayna’ya askeri ve siyasi takviye sunmuştu.
Yeni başbakanın da bu yaklaşımı devam ettirmesi, silah tedarikini sürdürmesi bekleniyor.
Ancak savaşın uzaması durumunda, yeni başbakan vatandaşları Ukrayna’ya verilen takviyenin ekonomik maliyeti ve buna değip değmediği konusunda ikna etmekte zorlanabilir.
Hayat pahalılığı ve artan güç fiyatları altında çaba veren vatandaşların, Ukrayna’nın savunulması için bu mali yüke katlanmaları gerektiğine ikna edilmeleri kolay olmayabilir.
Ayrıca Avrupa’daki Ukrayna yanlısı ittifakın korunması için diplomasi alanında da ağır gayret sarfedilmesi gerek.
Bazı ülkeler güç arzını korumak emeliyle Rusya’ya daha ölçülü yaklaşmayı tercih edebilir.
Bölünmüş Muhafazakâr Parti nasıl birleştirilecek?
Ione Wells, BBC Siyaset Muhabiri
Aylar süren iç çekişmelerin akabinde Muhafazakâr Parti’nin nasıl bir daha birleştirileceği yeni başbakanı bekleyen en temel siyasi meselelerden biri.
Partinin önünde kısa vadede bir imtihan da var: Boris Johnson’ın pandemi yasakları periyodunda Başbakanlık konutunda verilen partiler konusunda Avam Kamarası’nı yanlış yönlendirip yönlendirmediğine ait olarak bir soruşturma yürütülecek.
Eğer parti kurulu Boris Johnson’ın cezalandırılmasına karar verirse, Muhafazakâr Parti milletvekillerinin bunu oylamaları gerekecek.
Yeni başbakan da vekillerin diledikleri üzere mi yoksa parti çizgisi doğrultusunda mı oylarını kullanmaları gerektiğine karar verecek.
Vekillerin Johnson’ın ceza alması istikametinde oy kullanmaları istikametinde talimat vermek, Johson’ın destekçilerini kızdırabilir.
Ancak aykırısı bir tavır da yeni başbakanın olayın üzerini kapatmaya çalıştığı halinde bir suçlamaya yol açabilir.
Hayat pahalılığı üzere hayli daha önemli problemler kapıdayken Muhafazakâr Parti ortasındaki çekişmeler niye değerli?
Öncelikle, insanların hayatlarını direkt etkileyecek siyasetlerin parlamentodan geçirilebilmesi bölünmüş bir parti ortasında fazlaca daha sıkıntı.
İkincisi de şayet bakanlar uygulayacakları siyasetler üzerine değil de yanlış tavırları savunmak hedefiyle medyada daha epey uzunluk göstermeye başlıyorsa, bu hükümetin vatandaşa kaygısını anlatmasını da zorlaştırıyor.
Kuzey İrlanda açmazı nasıl aşılacak?
Jayne McCormack, BBC Kuzey İrlanda Muhabiri
Yeni başbakanın misyonu devralmasından kısa mühlet daha sonra Kuzey İrlanda protokolüyle ilgili harekete geçmesi gerekecek.
Hükümetin Brexit daha sonrası varılan mutabakatların birtakım kısımlarının gözardı edilmesine imkân tanıyan bir maddeyi geçirmesinin akabinde AB’yle görüşmeler sekteye uğramıştı.
Demokratik Birlik Partisi, protokol değiştirilmediği surece yetki paylaşımına dayalı bir hükümet kurmayacağını deklare etti.
Burada 28 Ekim kilit ehemmiyete sahip bir tarih. Bu güne dek Kuzey İrlanda’da hükümetin tesis edilmesi gerekiyor.
Aksi takdirde hükümetin ya bir daha seçimlere gidileceğini açıklaması, ya yeni bir mühlet belirlenmesi için bir yasa geçirmesi, ya da Kuzey İrlanda hakkında verilecek kararlar üzerinde Londra’nın daha epey kelam sahibi olmasını kabullenmesi gerekiyor.
İskoçya’nın bağımsızlık referandumu talepleri ne olacak?
Glenn Campbell, BBC İskoçya Siyaset Editörü
Theresa May başbakanlık misyonunu devralmasının akabinde birinci iş gününde İskoçya’ya ziyarette bulunmuştu.
Boris Johnson, misyona geldiği birinci bir hafta ortasında İskoçya’ya gitmişti.
Şimdi Nicola Sturgeon Ekim 2023’te ikinci bir bağımsızlık referandumuna gidilmesi için bastırırken yeni başbakanın İskoçya’ya gitmekte ivedi edip etmeyeceği aşikâr değil.
İngiliz Yüksek Mahkemesi, Ekim ayında İskoçya parlamentosunun Londra’nın onayı olmadan ikinci bir bağımsızlık referandumuna gidilmesine karar verme yetkisi olup olmadığını karara bağlayacak.
Mahkemenin sonucunın olumsuz istikamette olması bekleniyor.
Ancak aykırısı bir durumda, İngiltere başbakanının İskoçya referandumunun yapılmasına müsaade verip vermeyeceği ya da bunu engellemek için harekete geçip geçmeyeceği istikametinde bir karar vermesi gerek.
2050’ye kadar sıfır gaz salımı gayesi nasıl tutturulacak?
Jonah Fisher, BBC Etraf Muhabiri
Doğalgaz fiyatlarındaki artışın yarattığı kriz ortamında, yeni başbakanın güç siyasetleri konusunda alacağı kararlar İngiltere’nin sera gazı salımlarını 2050 yılına dek sıfır düzebir daha çekme amacını direkt etkileyecek.
Yenilenebilir güç kaynaklarına geçişe öncelik verilecek mi yoksa fosil yakıtlar bir daha mi gözden geçirilecek?
Kuzey Denizi’ndeki petrol ve doğalgaz projelerine yeşil ışık yakılacak mı?
Hidrolik kırılma sanayisine teşvik verilecek mi?
Hükümet sıfır sera gazı salımı gayesi kapsamında, 2035’e kadar elektrik üretimini dekarbonize etme taahhüdünde bulundu.
Bunun mümkün olabilmesi için yenilenebilir güç kaynaklarının büyük oranda yayılması gerekli.
Açık deniz rüzgâr türbinleri alanında İngiltere muvaffakiyet hikayesi yazmış durumda.
Ancak güneş gücü santralleri ve karadaki rüzgâr türbinleri planlama süreci niçiniyle yavaş ilerliyor.
Planlama süreci yenilenebilir enetrji kaynaklarına geçişi hızlandırmak için sıradanleştirilebilir mi?
Şu anda bunun cevabı hayır üzere duruyor.
BBC Türkçe
Başbakan Boris Johnson’ın istifası daha sonrası Muhafazakar Parti’de liderlik yarışı partinin meclis kümesindeki oylamalarla başlamış, bu oylamalarının sonuncusunda eski Maliye Bakanı Rishi Sunak ve Liz Truss birinci iki sırada yer almıştı.
Muhafazakar Parti’nin yeni başkanını, ötürüsıyla da İngiltere’nin yeni başbakanını partinin üyeleri seçti. Seçimde partinin 172 bin 438 üyesi oy kullandı. Oyların 81 bin 326’sını Liz Truss, 60 bin 399’unu Sunak aldı.
Truss’un başbakanlığının resmiyet kazanmasının akabinde vaatleri de bir daha gündem oldu. Truss’in bir vaadi ise Ruanda ile imzalanan göçmen hudut dışı programını Türkiye’nin de ortasında olduğu farklı ülkelerle genişletmekti. Truss, süreksiz muhafaza statüsündeki yaklaşık dört milyon Suriyeli ile dünyadaki en büyük mülteci nüfusuna sahip olan Türkiye ile İngiltere’deki göçmenleri alması için müzakere başlatmak istiyor.
Liz Truss’ı bekleyen 7 sorun
Liz Truss nazaranve başlar başlamaz gayret etmesi gereken bir dizi meseleyle karşılaşacak.
Hayat pahalılığı, Ulusal Sıhhat Hizmetleri NHS’in durumu ve Ukrayna’daki savaş birinci akla gelen başlıklar.
BBC muhabirleri, Truss’ın acil tahlil araması gerekecek yedi kıymetli sıkıntıyı derledi.
Artan hayat pahalılığıyla nasıl çaba edilecek?
Faisal Islam, BBC İktisat Muhabiri
Yeni başbakanın aslında karşılaşacağı en önemli sorun olan hayat pahalılığına kapsamlı ve kökten bir tahlil getirmesi güç.
Bu mevzu, Muhafazakâr Parti’deki liderlik yarışı sürerken daha da önemli bir boyut aldı.
Meselenin özünde gücün, bilhassa de doğalgazın akışında yaşanan sorunlar yatıyor.
Bunda da Ukrayna savaşının ve Kremlin’in siyasetlerinin rolü var.
Avrupa ülkeleri kış için doğalgaz stoğu yapmaya başlayınca güç meblağları da tırmanışa geçti.
Vatandaşların büyük kısmı artan güç fiyatlarını karşılamakta zorlanacak üzere görünüyor.
Yeni başbakanın onlarca milyar sterlini bulması beklenen dayanak paketini ne çerçevede, ne vakit ve kime sunacağına karar vermesi gerekiyor.
Gıda fiyatlarında da artış görülüyor ve enflasyonun yüzde 15’i aşması bekleniyor.
Ayrıca faiz oranları da gerek bireyler, gerekse firmalar için yükselişte. Sterlinde de bedel kabı kelam konusu.
Yani ortada son derece zehirli bir ekonomik problemler karışımı var ve bu meselelerin tahlili için sağduyulu, makul ve vaktinde yapılacak müdahaleler gerekiyor.
NHS kışı nasıl atlatacak?
Nick Triggle, BBC Sıhhat Muhabiri
Ulusal Sıhhat Hizmetleri’nin (NHS) performansı yıllardır berbata gidiyordu, lakin koronavirüs pandemisi meseleleri daha da çetrefilli bir hale getirdi.
Hastanelerin bekleme listeleri rekor sayılara ulaştı. Yaklaşık her sekiz şahıstan biri tedavi için sıra bekliyor.
Öte yandan acil davet merkezlerinin aramalara karşılık vermekte yetersiz kalması ve hastanelerin acil servislerinde yaşanan uzun beklemeler de hastaları olumsuz etkiliyor.
Maaşlarından şad olmayan NHS çalışanlarının greve gitmeleri de kelam konusu.
Grip salgınlarının yaşanmasının beklenen olduğu ve Covid sayılarının da artmaya başladığı kış devrinde NHS’in durumunun daha da vahim bir hal almasından kaygı ediliyor.
Hastanelerin yaşadığı sıkıntıların bir kısmı da kâfi sayıda toplumsal yardım merkezi olmadığı için tedavisini tamamlamış hastaları taburcu edememeleri.
Hükümetin toplumsal yardımla ilgili bir kadro planları var, lakin bu toplumsal yardım hizmetlerine bütçe ayırmaktan çok vatandaşların varlıklarını müdafaaya odaklı.
Bu durumda da hükümetin buna kaynak sağlamak için toplumsal sigorta katkı hisselerini arttırmasının yanlışsız olup olmadığı bir tartışma konusu.
Ukrayna’ya takviye sürecek mi?
James Landale, BBC Diplomasi Muhabiri
Boris Johnson savaşın birinci günlerinde Ukrayna’ya askeri ve siyasi takviye sunmuştu.
Yeni başbakanın da bu yaklaşımı devam ettirmesi, silah tedarikini sürdürmesi bekleniyor.
Ancak savaşın uzaması durumunda, yeni başbakan vatandaşları Ukrayna’ya verilen takviyenin ekonomik maliyeti ve buna değip değmediği konusunda ikna etmekte zorlanabilir.
Hayat pahalılığı ve artan güç fiyatları altında çaba veren vatandaşların, Ukrayna’nın savunulması için bu mali yüke katlanmaları gerektiğine ikna edilmeleri kolay olmayabilir.
Ayrıca Avrupa’daki Ukrayna yanlısı ittifakın korunması için diplomasi alanında da ağır gayret sarfedilmesi gerek.
Bazı ülkeler güç arzını korumak emeliyle Rusya’ya daha ölçülü yaklaşmayı tercih edebilir.
Bölünmüş Muhafazakâr Parti nasıl birleştirilecek?
Ione Wells, BBC Siyaset Muhabiri
Aylar süren iç çekişmelerin akabinde Muhafazakâr Parti’nin nasıl bir daha birleştirileceği yeni başbakanı bekleyen en temel siyasi meselelerden biri.
Partinin önünde kısa vadede bir imtihan da var: Boris Johnson’ın pandemi yasakları periyodunda Başbakanlık konutunda verilen partiler konusunda Avam Kamarası’nı yanlış yönlendirip yönlendirmediğine ait olarak bir soruşturma yürütülecek.
Eğer parti kurulu Boris Johnson’ın cezalandırılmasına karar verirse, Muhafazakâr Parti milletvekillerinin bunu oylamaları gerekecek.
Yeni başbakan da vekillerin diledikleri üzere mi yoksa parti çizgisi doğrultusunda mı oylarını kullanmaları gerektiğine karar verecek.
Vekillerin Johnson’ın ceza alması istikametinde oy kullanmaları istikametinde talimat vermek, Johson’ın destekçilerini kızdırabilir.
Ancak aykırısı bir tavır da yeni başbakanın olayın üzerini kapatmaya çalıştığı halinde bir suçlamaya yol açabilir.
Hayat pahalılığı üzere hayli daha önemli problemler kapıdayken Muhafazakâr Parti ortasındaki çekişmeler niye değerli?
Öncelikle, insanların hayatlarını direkt etkileyecek siyasetlerin parlamentodan geçirilebilmesi bölünmüş bir parti ortasında fazlaca daha sıkıntı.
İkincisi de şayet bakanlar uygulayacakları siyasetler üzerine değil de yanlış tavırları savunmak hedefiyle medyada daha epey uzunluk göstermeye başlıyorsa, bu hükümetin vatandaşa kaygısını anlatmasını da zorlaştırıyor.
Kuzey İrlanda açmazı nasıl aşılacak?
Jayne McCormack, BBC Kuzey İrlanda Muhabiri
Yeni başbakanın misyonu devralmasından kısa mühlet daha sonra Kuzey İrlanda protokolüyle ilgili harekete geçmesi gerekecek.
Hükümetin Brexit daha sonrası varılan mutabakatların birtakım kısımlarının gözardı edilmesine imkân tanıyan bir maddeyi geçirmesinin akabinde AB’yle görüşmeler sekteye uğramıştı.
Demokratik Birlik Partisi, protokol değiştirilmediği surece yetki paylaşımına dayalı bir hükümet kurmayacağını deklare etti.
Burada 28 Ekim kilit ehemmiyete sahip bir tarih. Bu güne dek Kuzey İrlanda’da hükümetin tesis edilmesi gerekiyor.
Aksi takdirde hükümetin ya bir daha seçimlere gidileceğini açıklaması, ya yeni bir mühlet belirlenmesi için bir yasa geçirmesi, ya da Kuzey İrlanda hakkında verilecek kararlar üzerinde Londra’nın daha epey kelam sahibi olmasını kabullenmesi gerekiyor.
İskoçya’nın bağımsızlık referandumu talepleri ne olacak?
Glenn Campbell, BBC İskoçya Siyaset Editörü
Theresa May başbakanlık misyonunu devralmasının akabinde birinci iş gününde İskoçya’ya ziyarette bulunmuştu.
Boris Johnson, misyona geldiği birinci bir hafta ortasında İskoçya’ya gitmişti.
Şimdi Nicola Sturgeon Ekim 2023’te ikinci bir bağımsızlık referandumuna gidilmesi için bastırırken yeni başbakanın İskoçya’ya gitmekte ivedi edip etmeyeceği aşikâr değil.
İngiliz Yüksek Mahkemesi, Ekim ayında İskoçya parlamentosunun Londra’nın onayı olmadan ikinci bir bağımsızlık referandumuna gidilmesine karar verme yetkisi olup olmadığını karara bağlayacak.
Mahkemenin sonucunın olumsuz istikamette olması bekleniyor.
Ancak aykırısı bir durumda, İngiltere başbakanının İskoçya referandumunun yapılmasına müsaade verip vermeyeceği ya da bunu engellemek için harekete geçip geçmeyeceği istikametinde bir karar vermesi gerek.
2050’ye kadar sıfır gaz salımı gayesi nasıl tutturulacak?
Jonah Fisher, BBC Etraf Muhabiri
Doğalgaz fiyatlarındaki artışın yarattığı kriz ortamında, yeni başbakanın güç siyasetleri konusunda alacağı kararlar İngiltere’nin sera gazı salımlarını 2050 yılına dek sıfır düzebir daha çekme amacını direkt etkileyecek.
Yenilenebilir güç kaynaklarına geçişe öncelik verilecek mi yoksa fosil yakıtlar bir daha mi gözden geçirilecek?
Kuzey Denizi’ndeki petrol ve doğalgaz projelerine yeşil ışık yakılacak mı?
Hidrolik kırılma sanayisine teşvik verilecek mi?
Hükümet sıfır sera gazı salımı gayesi kapsamında, 2035’e kadar elektrik üretimini dekarbonize etme taahhüdünde bulundu.
Bunun mümkün olabilmesi için yenilenebilir güç kaynaklarının büyük oranda yayılması gerekli.
Açık deniz rüzgâr türbinleri alanında İngiltere muvaffakiyet hikayesi yazmış durumda.
Ancak güneş gücü santralleri ve karadaki rüzgâr türbinleri planlama süreci niçiniyle yavaş ilerliyor.
Planlama süreci yenilenebilir enetrji kaynaklarına geçişi hızlandırmak için sıradanleştirilebilir mi?
Şu anda bunun cevabı hayır üzere duruyor.
BBC Türkçe