Facebook, son yılların en tartışılan şirketlerinden biri. Toplumsal medya devi, şahsi dataları kullanışından reklam siyasetine biroldukca farklı başlıkta eleştiriliyor. Kurucusu Mark Zuckerberg, ABD’de Kongre karşısında tabir verdi, gazetelerin manşetlerinde ismi sıkça skandallarla anılır oldu.
Gazete Oksijen’den Umut Alphan’ın haberine göre Facebook’un toplumlar için bir tehdit olduğu ve data güvenliğini ihlal ettiği tartışmaları aslında yeni başlamadı. The New York Times muharrirleri Sheera Frenkel ve Cecilia Kang’ın bu yaz yayımladığı “Çirkin Gerçek” isimli kitapta, Facebook mühendislerinin şahsi çıkarları için kullanıcı bilgilerini nasıl kullandığından şirket ortasındaki güç kavgalarına kadar epey sayıda mevzu ortaya saçılmıştı. Konuyu alevlendiren ise Facebook’un eski eser müdürü Frances Haugen’in şirket içi yazışmaları ifşa etmesi oldu. The Wall Street Journal’da yayımlanan evraklar, Facebook’un gençlere ziyan verdiği tarafındaki raporları sümenaltı etmesinden, bir kesite ayrıcalıklı muamele ettiğine dair bir dizi skandalı ortaya çıkardı.
1- Kullanıcıların eşit koşullarda konuşmasına müsaade verdiğini öne süren Facebook, yüksek profilli kullanıcıları bu kuralların tamamından muaf tutan bir sistem kurdu. Dokümanlara bakılırsa, bugün hala milyonlarca VIP kullanıcı olağan algoritmanın engellerinden korunuyor. Birçoğu taciz ve şiddete teşvik eden paylaşımlar yaparak bu ayrıcalığı berbata kullanıyor.
2- Facebook’un sahibi olduğu Instagram’ın bilhassa genç kızlar için ziyanlı olduğu tekraren tespit edildi. Bu araştırmalar ya kamuoyuna açıklanmadı ya da gelen reaksiyonlar önemsenmedi. Şirket ısrarla tesirlerin yaygın olmadığını, gerçek hayatta da misal durumların yaşandığını savundu.
3- 2018’de algoritmada değişiklik yapılırken gaye arkadaşlar ve aileler içindeki etkileşimi artırmaktı. Lakin çalışanlar bu değişikliğin aksi tesir yarattığı konusunda Zuckerberg’i uyardı. Her vakit olduğu üzere kulaklarını tıkayan Zuckerberg düzeltme yapmaya direndi. Sonuç olarak Facebook hudutların daha da gerildiği bir ortama dönüştü.
4- Dokümanlara bakılırsa Orta Doğu’daki insan tacirleri de Etiyopya’daki silahlı kümeler da platformu kendi çıkarları için kullanıyor. Facebook moderatörleri kuşkulu gördükleri durumları idareye bildiriyor. Lakin şirket bu ihtarlara karşı manalı bir tutum göstermiyor.
5- Zuckerberg mart ayında argümanlı bir maksat koyarak, 50 milyon ABD’linin aşılanmasında hisse sahibi olmak istedi. Çalışanlar ise Facebook’ta aşı aykırısı gönderilerin üstünlüğü konusunda işverenlerini uyardı. Zuckerberg ise büyük argümanını baltalayan paylaşımlara karşı pek de bir şey yapmadı. Taban seviyedeki uğraşlar, sonunda Facebook’u Dünya Sıhhat Örgütü’nün bile endişeli düşü haline getirdi.
6- Snapchat, TikTok üzere platformların süratli büyüyüşünden endişelenen ve genç kullanıcılarının sayısı iki yılda yüzde 19 düşen Facebook, geleceğin gençlerini bünyesine katabilmek için planlar yapmaya başladı. 10 ila 12 yaş kümesini izlemek için bir takım oluşturuldu, onlara özel daha fazla eser yaratmak ismine 3 yıllık maksatlar koydu. Plan, çocukları işe almayı da kapsıyor.
7- The Wall Street Journal’ın dokümanlar üzerinde yaptığı inceleme, Facebook’un işçi sayısının halka açıldığı 2012’den bu yana yüzde 38 arttığını gösteriyor. Artışın departmanlara nazaran tahlilinde ise ortaya değişik bir tablo çıkıyor. En süratli büyüme, kullanıcı tabanını genişletmek ve aktiflik tahlili yapmakla bakılırsavli gruplarda. Başta monopol davaları olmak üzere bir fazlaca türel sıkıntıyla karşılaşıldığı için hukuk takımı de süratli büyüyenlerden. Eserleri, reklamları ve pazarlamayı denetleyen üniteler de Facebook’un genelinden hayli daha hızla büyümüş. Büyümelerde data güvenliği ya da gençleri koruyacak tedbirler yerine gelir ve kullanıcı sayısının odağa alındığı açıkça görülüyor.
Sıfır noktası Cambridge
Frances Haugen’in ifşaatıyla ortaya çıkan acı gerçekler, Zuckerberg’in yıllardır süregelen kararlı siyasetlerinin bir kararı. Her şeyin başlangıç noktası ise hala Facebook’un en büyük skandalı olarak anılan Cambridge Analytica sızıntısı.
2018’de ortaya çıkan skandal, 50 milyon Facebook kullanıcısına ilişkin ayrıntıların iki yıl evvel ABD’deki seçimlerde ve İngiltere’deki Brexit oylamasında kullanıldığına işaret ediyordu. “Veriler çalındı mı, yoksa Facebook mu sattı?” tartışmaları sırasında, Cambridge Analytica’nın CEO’su Alexander Nix İngiliz televizyon kanalı Channel 4 News’ün kameralarına farkında olmadan Trump’ın kampanyasında etkin rol oynadıklarını itiraf etti. Tartışmanın yarattığı sis dağıldığında anlaşıldı ki bilgiler ne çalınmış ne de satılmıştı. Lakin sızıntıya kapıyı açan Facebook’un şahsen kendisiydi.
Facebook Nisan 2010’da uygulama geliştiricilerinin, elindeki datalara ulaşmasına imkan tanıyan Open Graph API’yi tanıttı. Açılımı “uygulama programlama arayüzü” olan API, yazılımcıların Facebook’un devasa veritabanına erişebilmesini sağladı. Hedef aslında son derece masumaneydi. Yazılımcılar bu datalarla kullanıcıların daha da ilgisini çekebilecek uygulamalar geliştirecekti. Lakin kodlarda Facebook’un o sırada farkında olmadığı bir sorun vardı. Geliştiriciler yalnızca hedefledikleri kullanıcıların değil, arkadaşlarının bilgilerine de erişebildi. Üzerine bir küme kullanıcıya bir “kişilik testi” sunuldu, üstelik katılanlara karşılığında ödeme de yapıldı. İşte bu testte alınan karşılıklar seçim sonuçlarını etkilemek için kullanılan bir bilgi yığınına dönüştü. Benzeri bir API’yi Facebook üzerinde kullanan Obama’nın kampanyası o periyotta fazlaca takdir edilmişti. Alışılmış kimsenin sızıntılarından o sırada haberi yoktu.
Hukukla başı daima sıkıntıda
Cambridge Analytica skandalının patlamasından daha sonraki süreç Mark Zuckerberg’i pek yordu. Mart 2018’de ABD Senatosu’nda 44 senatörün önünde hesap veren Zuckerberg, bilgi sızıntısına karşı yeteri kadar tedbir almadıklarını kabul ederek “Bu büyük bir yanılgıydı. Benim yanılgımdı ve özür dilerim” dedi. Çabucak akabinde ABD Temsilciler Meclisi üyelerinin karşısına çıkarak bir sefer daha savunma yaptı.
Skandaldan etkilenen kullanıcı sayısının 87 milyon olduğunun ortaya çıkmasının akabinde ABD Federal Ticaret Komitesi Facebook’a 5 milyar dolar ceza kesti. ABD Menkul Değerler ve Borsa Kurulu da şirkete 100 milyon dolar ceza verdi.
Avrupa Birliği Whatsapp’in satın alma sürecinde aldatıcı bilgiler verdiği nedeni öne sürülerek 110 milyon euro’luk cezaya hükmederken, İngiltere Bilgi Kurulu Ofisi’de 500 bin pound’luk fatura çıkardı. Facebook hakkındaki en büyük dava ise Avustralya’da hala devam ediyor. “Veri hırsızlığı” argümanıyla yürütülen davanın maddi boyutu 529 milyar dolar.
Haziran 2019’da ABD Federal Ticaret Kurulu 2019’da Facebook hakkında bir antitröst soruşturması başlattı. Eylülde ABD’de 8 eyaletin başsavcısı Facebook’u soruşturduklarını deklare etti. Bir ay daha sonra ise ABD Adalet Bakanlığı’nın bir antitröst soruşturması başlatmış olduğunın haberi duyuldu.
Gazete Oksijen’den Umut Alphan’ın haberine göre Facebook’un toplumlar için bir tehdit olduğu ve data güvenliğini ihlal ettiği tartışmaları aslında yeni başlamadı. The New York Times muharrirleri Sheera Frenkel ve Cecilia Kang’ın bu yaz yayımladığı “Çirkin Gerçek” isimli kitapta, Facebook mühendislerinin şahsi çıkarları için kullanıcı bilgilerini nasıl kullandığından şirket ortasındaki güç kavgalarına kadar epey sayıda mevzu ortaya saçılmıştı. Konuyu alevlendiren ise Facebook’un eski eser müdürü Frances Haugen’in şirket içi yazışmaları ifşa etmesi oldu. The Wall Street Journal’da yayımlanan evraklar, Facebook’un gençlere ziyan verdiği tarafındaki raporları sümenaltı etmesinden, bir kesite ayrıcalıklı muamele ettiğine dair bir dizi skandalı ortaya çıkardı.
1- Kullanıcıların eşit koşullarda konuşmasına müsaade verdiğini öne süren Facebook, yüksek profilli kullanıcıları bu kuralların tamamından muaf tutan bir sistem kurdu. Dokümanlara bakılırsa, bugün hala milyonlarca VIP kullanıcı olağan algoritmanın engellerinden korunuyor. Birçoğu taciz ve şiddete teşvik eden paylaşımlar yaparak bu ayrıcalığı berbata kullanıyor.
2- Facebook’un sahibi olduğu Instagram’ın bilhassa genç kızlar için ziyanlı olduğu tekraren tespit edildi. Bu araştırmalar ya kamuoyuna açıklanmadı ya da gelen reaksiyonlar önemsenmedi. Şirket ısrarla tesirlerin yaygın olmadığını, gerçek hayatta da misal durumların yaşandığını savundu.
3- 2018’de algoritmada değişiklik yapılırken gaye arkadaşlar ve aileler içindeki etkileşimi artırmaktı. Lakin çalışanlar bu değişikliğin aksi tesir yarattığı konusunda Zuckerberg’i uyardı. Her vakit olduğu üzere kulaklarını tıkayan Zuckerberg düzeltme yapmaya direndi. Sonuç olarak Facebook hudutların daha da gerildiği bir ortama dönüştü.
4- Dokümanlara bakılırsa Orta Doğu’daki insan tacirleri de Etiyopya’daki silahlı kümeler da platformu kendi çıkarları için kullanıyor. Facebook moderatörleri kuşkulu gördükleri durumları idareye bildiriyor. Lakin şirket bu ihtarlara karşı manalı bir tutum göstermiyor.
5- Zuckerberg mart ayında argümanlı bir maksat koyarak, 50 milyon ABD’linin aşılanmasında hisse sahibi olmak istedi. Çalışanlar ise Facebook’ta aşı aykırısı gönderilerin üstünlüğü konusunda işverenlerini uyardı. Zuckerberg ise büyük argümanını baltalayan paylaşımlara karşı pek de bir şey yapmadı. Taban seviyedeki uğraşlar, sonunda Facebook’u Dünya Sıhhat Örgütü’nün bile endişeli düşü haline getirdi.
6- Snapchat, TikTok üzere platformların süratli büyüyüşünden endişelenen ve genç kullanıcılarının sayısı iki yılda yüzde 19 düşen Facebook, geleceğin gençlerini bünyesine katabilmek için planlar yapmaya başladı. 10 ila 12 yaş kümesini izlemek için bir takım oluşturuldu, onlara özel daha fazla eser yaratmak ismine 3 yıllık maksatlar koydu. Plan, çocukları işe almayı da kapsıyor.
7- The Wall Street Journal’ın dokümanlar üzerinde yaptığı inceleme, Facebook’un işçi sayısının halka açıldığı 2012’den bu yana yüzde 38 arttığını gösteriyor. Artışın departmanlara nazaran tahlilinde ise ortaya değişik bir tablo çıkıyor. En süratli büyüme, kullanıcı tabanını genişletmek ve aktiflik tahlili yapmakla bakılırsavli gruplarda. Başta monopol davaları olmak üzere bir fazlaca türel sıkıntıyla karşılaşıldığı için hukuk takımı de süratli büyüyenlerden. Eserleri, reklamları ve pazarlamayı denetleyen üniteler de Facebook’un genelinden hayli daha hızla büyümüş. Büyümelerde data güvenliği ya da gençleri koruyacak tedbirler yerine gelir ve kullanıcı sayısının odağa alındığı açıkça görülüyor.
Sıfır noktası Cambridge
Frances Haugen’in ifşaatıyla ortaya çıkan acı gerçekler, Zuckerberg’in yıllardır süregelen kararlı siyasetlerinin bir kararı. Her şeyin başlangıç noktası ise hala Facebook’un en büyük skandalı olarak anılan Cambridge Analytica sızıntısı.
2018’de ortaya çıkan skandal, 50 milyon Facebook kullanıcısına ilişkin ayrıntıların iki yıl evvel ABD’deki seçimlerde ve İngiltere’deki Brexit oylamasında kullanıldığına işaret ediyordu. “Veriler çalındı mı, yoksa Facebook mu sattı?” tartışmaları sırasında, Cambridge Analytica’nın CEO’su Alexander Nix İngiliz televizyon kanalı Channel 4 News’ün kameralarına farkında olmadan Trump’ın kampanyasında etkin rol oynadıklarını itiraf etti. Tartışmanın yarattığı sis dağıldığında anlaşıldı ki bilgiler ne çalınmış ne de satılmıştı. Lakin sızıntıya kapıyı açan Facebook’un şahsen kendisiydi.
Facebook Nisan 2010’da uygulama geliştiricilerinin, elindeki datalara ulaşmasına imkan tanıyan Open Graph API’yi tanıttı. Açılımı “uygulama programlama arayüzü” olan API, yazılımcıların Facebook’un devasa veritabanına erişebilmesini sağladı. Hedef aslında son derece masumaneydi. Yazılımcılar bu datalarla kullanıcıların daha da ilgisini çekebilecek uygulamalar geliştirecekti. Lakin kodlarda Facebook’un o sırada farkında olmadığı bir sorun vardı. Geliştiriciler yalnızca hedefledikleri kullanıcıların değil, arkadaşlarının bilgilerine de erişebildi. Üzerine bir küme kullanıcıya bir “kişilik testi” sunuldu, üstelik katılanlara karşılığında ödeme de yapıldı. İşte bu testte alınan karşılıklar seçim sonuçlarını etkilemek için kullanılan bir bilgi yığınına dönüştü. Benzeri bir API’yi Facebook üzerinde kullanan Obama’nın kampanyası o periyotta fazlaca takdir edilmişti. Alışılmış kimsenin sızıntılarından o sırada haberi yoktu.
Hukukla başı daima sıkıntıda
Cambridge Analytica skandalının patlamasından daha sonraki süreç Mark Zuckerberg’i pek yordu. Mart 2018’de ABD Senatosu’nda 44 senatörün önünde hesap veren Zuckerberg, bilgi sızıntısına karşı yeteri kadar tedbir almadıklarını kabul ederek “Bu büyük bir yanılgıydı. Benim yanılgımdı ve özür dilerim” dedi. Çabucak akabinde ABD Temsilciler Meclisi üyelerinin karşısına çıkarak bir sefer daha savunma yaptı.
Skandaldan etkilenen kullanıcı sayısının 87 milyon olduğunun ortaya çıkmasının akabinde ABD Federal Ticaret Komitesi Facebook’a 5 milyar dolar ceza kesti. ABD Menkul Değerler ve Borsa Kurulu da şirkete 100 milyon dolar ceza verdi.
Avrupa Birliği Whatsapp’in satın alma sürecinde aldatıcı bilgiler verdiği nedeni öne sürülerek 110 milyon euro’luk cezaya hükmederken, İngiltere Bilgi Kurulu Ofisi’de 500 bin pound’luk fatura çıkardı. Facebook hakkındaki en büyük dava ise Avustralya’da hala devam ediyor. “Veri hırsızlığı” argümanıyla yürütülen davanın maddi boyutu 529 milyar dolar.
Haziran 2019’da ABD Federal Ticaret Kurulu 2019’da Facebook hakkında bir antitröst soruşturması başlattı. Eylülde ABD’de 8 eyaletin başsavcısı Facebook’u soruşturduklarını deklare etti. Bir ay daha sonra ise ABD Adalet Bakanlığı’nın bir antitröst soruşturması başlatmış olduğunın haberi duyuldu.