Pozisyonel baş dönmesi hastalığı (Benign paroksismal pozisyonel vertigo -BPPV):
Muhakkak baş konumları ile ortaya çıkan baş dönmesi ve gözlerde çakma (nistagmus) ile karakterize, vakit ortasında çoklukla resen düzelme gösterebilen bir hastalıktır.
Hastalığın sebebi iç kulakta bulunan ve yer çekimini algılamamızı sağlayan küçük kalsiyum kristallerinin (kanalitler) olağanda yapışık olarak durdukları bölgeden koparak iç kulak sıvı ortasında hür kalmalarını takiben buraya açılan istikrar kanallarının içine girerek kimi baş hareketleri daha sonrasında tipik şikayetleri ortaya çıkartmalarıdır (kanalitiazis). Tespit edilen göz çakmasının formu ve tarafı sorunun olduğu istikrar kanalına göre değişmekle birlikte çoklukla art istikrar kanalı tutulmakta, yatay ve üst/ön kanalların tutulumu son derece ender izlenmektedir.
BPPV nun oluş sisteminin açıklık kazanmasından evvel bu patolojinin saptandığı hastalarda çeşitli tedavi biçimleri kullanılmıştır. Yararı ispatlanmış tesirli bir ilaç tedavisinin olmaması ötürüsı ile atakları tetikleyici baş hareketlerinden sakınmanın en tesirli tedavi prosedürü olduğu da belirtilmiştir.
Hastalığın kendi kendini sınırlayan yapıda olması ve kanalitleri girdikleri istikrar kanallarından çıkartmaya yönelik kanalit repozisyonu hareketi (KRM) ile büyük oranda denetim altına alınabilmesi niçiniyle tercih edilecek birinci tedavi seçeneği KRM olmaktadır.
TEŞHİS
BPPV tanısı aşağıda belirtilen kriterlere nazaran konulmaktadır:
Art istikrar kanalı kanalitiazisine bağlı BPPV tanısı konan hastaların epeyce büyük kısmında kanalit repozisyonu hareketi (KRM) ile şikayetlerin geçmesi sağlanmaktadır.
KRM daha sonrasında hastalara 48 saat mühlet ile hastalığın olduğu kulak tarafına dönerek yatmamaları, sırtüstü ya da aksi tarafa yüksek yastıkta yatmaları, öne eğilmemeleri, başlarını üst bakacak biçimde kaldırmamaları ve ani hareketlerden sakınmaları önerilmektedir. Hastalar 2 ila 5 gün içinde denetime çağrılmakta, denetim Dix-Hallpike testi ile gözlerde çakma ve yahut baş dönmesi saptanan hastalarda KRM yenidenlanmakta, sorun saptanmayan hastalar ise şikayetlerinin yinelaması halinde başvurmak üzere takipten çıkarılmaktadır.
Tek tedavi ile şikayetlerin tam olarak geçme oranı %75-90 civarındadır. 2-3 tedavi ile %84 ila 100 içinde tam güzelleşme ya da semptomlarda besbelli azalma sağlanabilmektedir.
BPPV sebebi birden fazla hastada tam olarak bulunamamakla birlikte kimi hastalarda tespit edilebilen esas sebepler; baş travmaları ya da sarsıntıları, ileri yaş, dolanım bozuklukları, hareketsiz yatak istirahatı devirleri ve öteki kulak hastalıkları olarak sıralanmaktadır.
Yüksek muvaffakiyet oranları, KRM’nin ağrısız ve kolay bir sistem olmasının yanı sıra pek tesirli bir tedavi aracı olduğunu da göstermektedir. Hem eşlik eden patoloji bulunma oranının düşük olması birebir vakitte KRM ile elde edilen başarılı sonuçlar göz önüne alınarak, öykü ve Dix-Hallpike testi ile BPPV tanısı konulan hastalarda öteki baş dönmesi niçinlerini ayırt edecek teşhis metotlarının standart olarak uygulanmasının gerekli olmadığı, bu biçimdece ekonomik bir tedavi sağlamakla birlikte gereksiz hatta kimileri rahatsızlık verici ileri teşhis biçimlerinden kaçınmanın da mümkün olabileceği kabul edilmektedir.
Muhakkak baş konumları ile ortaya çıkan baş dönmesi ve gözlerde çakma (nistagmus) ile karakterize, vakit ortasında çoklukla resen düzelme gösterebilen bir hastalıktır.
Hastalığın sebebi iç kulakta bulunan ve yer çekimini algılamamızı sağlayan küçük kalsiyum kristallerinin (kanalitler) olağanda yapışık olarak durdukları bölgeden koparak iç kulak sıvı ortasında hür kalmalarını takiben buraya açılan istikrar kanallarının içine girerek kimi baş hareketleri daha sonrasında tipik şikayetleri ortaya çıkartmalarıdır (kanalitiazis). Tespit edilen göz çakmasının formu ve tarafı sorunun olduğu istikrar kanalına göre değişmekle birlikte çoklukla art istikrar kanalı tutulmakta, yatay ve üst/ön kanalların tutulumu son derece ender izlenmektedir.
BPPV nun oluş sisteminin açıklık kazanmasından evvel bu patolojinin saptandığı hastalarda çeşitli tedavi biçimleri kullanılmıştır. Yararı ispatlanmış tesirli bir ilaç tedavisinin olmaması ötürüsı ile atakları tetikleyici baş hareketlerinden sakınmanın en tesirli tedavi prosedürü olduğu da belirtilmiştir.
Hastalığın kendi kendini sınırlayan yapıda olması ve kanalitleri girdikleri istikrar kanallarından çıkartmaya yönelik kanalit repozisyonu hareketi (KRM) ile büyük oranda denetim altına alınabilmesi niçiniyle tercih edilecek birinci tedavi seçeneği KRM olmaktadır.
TEŞHİS
BPPV tanısı aşağıda belirtilen kriterlere nazaran konulmaktadır:
- Hastanın kıssasında baş hareketleri ve beden durumundaki değişiklikler ile ortaya çıkan baş dönmesi hissinin olması,
- Hastanın başı bir tarafa dönükken geriye hakikat yatırılarak başının aşağı sarkıtılması (Dix-Hallpike testi) esnasında 2-5 saniyelik bir bekleme müddetinden daha sonra ortaya çıkan, süratli fazı altta kalan kulağa gerçek olan, tekerlek dönüşü usuldeki göz çakmasının (rotatuar nistagmusun) saptanması ve birebir müddet içerisinde hastada baş dönmesi ve yahut bulantı hissinin gelişmesi,
- Nistagmusun kısa müddetli olması (genellikle 20 saniyeden az),
- Oturur konuma dönüldüğünde zıt tarafta ve daha kısa müddetli nistagmusun oluşması,
- Kıssa, muayene ve gereken durumlarda işitme, istikrar testleri ve radyolojik değerlendirmelerle beyin, beyin sapı, istikrar hududu ve beyincik patolojilerin ekarte edilmiş olması.
Art istikrar kanalı kanalitiazisine bağlı BPPV tanısı konan hastaların epeyce büyük kısmında kanalit repozisyonu hareketi (KRM) ile şikayetlerin geçmesi sağlanmaktadır.
KRM daha sonrasında hastalara 48 saat mühlet ile hastalığın olduğu kulak tarafına dönerek yatmamaları, sırtüstü ya da aksi tarafa yüksek yastıkta yatmaları, öne eğilmemeleri, başlarını üst bakacak biçimde kaldırmamaları ve ani hareketlerden sakınmaları önerilmektedir. Hastalar 2 ila 5 gün içinde denetime çağrılmakta, denetim Dix-Hallpike testi ile gözlerde çakma ve yahut baş dönmesi saptanan hastalarda KRM yenidenlanmakta, sorun saptanmayan hastalar ise şikayetlerinin yinelaması halinde başvurmak üzere takipten çıkarılmaktadır.
Tek tedavi ile şikayetlerin tam olarak geçme oranı %75-90 civarındadır. 2-3 tedavi ile %84 ila 100 içinde tam güzelleşme ya da semptomlarda besbelli azalma sağlanabilmektedir.
BPPV sebebi birden fazla hastada tam olarak bulunamamakla birlikte kimi hastalarda tespit edilebilen esas sebepler; baş travmaları ya da sarsıntıları, ileri yaş, dolanım bozuklukları, hareketsiz yatak istirahatı devirleri ve öteki kulak hastalıkları olarak sıralanmaktadır.
Yüksek muvaffakiyet oranları, KRM’nin ağrısız ve kolay bir sistem olmasının yanı sıra pek tesirli bir tedavi aracı olduğunu da göstermektedir. Hem eşlik eden patoloji bulunma oranının düşük olması birebir vakitte KRM ile elde edilen başarılı sonuçlar göz önüne alınarak, öykü ve Dix-Hallpike testi ile BPPV tanısı konulan hastalarda öteki baş dönmesi niçinlerini ayırt edecek teşhis metotlarının standart olarak uygulanmasının gerekli olmadığı, bu biçimdece ekonomik bir tedavi sağlamakla birlikte gereksiz hatta kimileri rahatsızlık verici ileri teşhis biçimlerinden kaçınmanın da mümkün olabileceği kabul edilmektedir.