Bilim insanları, dinozorlar hakkındaki yanlış ayrıntıları on yıllardır çürütmeye çalışıyor.
Lakin dünyaca ünlü Jurassic Park serisi üzere dinozorlarla ilgili Hollywood üretimlerinde ve tanınan kültürde yer verilen kimi yanlış bilgiler, araştırmacıların işini zorlaştırıyor.
İşte dinozorlarla ilgili günümüze kadar gelen 6 efsane:
Dinozorların tamamı asteroit çarpması kararı mu öldü?
Yaklaşık 66 milyon yıl evvel dinozorlar için trajik bir gün yaşandı.
Yaklaşık 10 km çapındaki dev bir asteroit Dünya’ya çarptı ve Meksika’nın Yucatan Yarımadası yakınlarında dev bir krater oluşturarak canlıların kitlesel yok oluşuna sebep oldu.
Lakin bilim insanları asteroit çarpması kararı Dünya’daki hayvanların “yalnızca” yüzde 75’inin öldüğünü ve kimi dinozorların da hayatta kalan canlılar içinde olduğunu ortaya koydu.
BBC’ye konuşan Londra Tabiat Tarihi Müzesi’nden paleontolog (taşılbilimci) Prof. Paul Barrett, “Asteroid çarptığında hayli sayıda dinozor öldü lakin çok küçük ve tüylü yapıya sahip değerli bir küme dinozor hayatta kaldı ve bugün de kimilerini bakılırsabiliyoruz” diyor.
Avian dinozorları kuşlara evrimleşti ve günümüze kadar geldi.
Kuşlar hayatta kalan birebir dinozor ailesinin direkt üyeleri.
Prof. Barrett “Kuşlar yaşayan dinozorlar aslında. Dünyada yaşayan kuş çeşidi sayısını düşünürsek, 66 milyon öncesine oranla günümüzde hayli daha fazla dinozor tipi yaşıyor” diye açıklıyor.
T-Rex’den kıpırdamadan durarak saklanabilir misiniz?
özetlemek gerekirse T-Rex olarak bilinen Tyrannosaurus rex tipi dinozor, 1993 imali Jurassic Park’ın birinci sinemasının de yıldızıydı. T-Rex’in ana karakterleri dehşete düşürdüğü sahneler hafızalara kazınan en önemli sahnelerdendi.
T-Rex ile olur da karşılaşırsanız, hareketsiz dursanız da sizi fark edeceğini unutmayın…
Lakin sinemada T-Rex dinozorlar, sadece hareket ettikleri takdirde avını tespit edebilen ve görüşü zayıf olan dev canavarlar olarak tasvir edilmişti.
Prof. Barrett ise, günümüzde hem karada hem suda yaşayan kimi canlıların sahip olduğu bu özelliğin, T-Rex’ler için geçerli olmadığını vurguluyor.
“Dinozorların görüş sertliği büyük ihtimalle bundan hayli daha kuvvetliydü. Hatta 15 yıl evvel yapılan bir araştırma, T-Rex’lerin yaşayan tüm hayvanlar içinde en kuvvetli görüşe sahip olduğunu ortaya koymuştu” diyen Barrett, şu biçimde devam ediyor:
“Bir T-Rex’in karşısında hareketsiz durmak, herbiçimde yapabileceğiniz en aptalca şeylerden biri olurdu.”
T-Rex hareket halindeki bir aracın önüne geçebilir mi?
T-Rex’ler Jurassic Park’ta gördüğümüz kadar süratli koşan hayvanlar değillerdi.
Jurassic Park’taki bir diğer sahnede T-Rex hareket halindeki aracın önüne geçiyor.
Daha evvel yapılan birtakım araştırmalarda T-Rex’in saatte 50 km süratle koşabileceğine işaret edilse de, daha aktüel ve ileri teknolojiyle yapılan çalışmalar, bu dinozorların suratının saatte 20-29 km düzeyinde olduğunu gösteriyor.
ABD’deki Yale Üniversitesi’nin tarih müzesi Peabody’den tabiat muhafaza uzmanı Dr. Mariana Di Giacomo’ya bakılırsa, bir canlının ulaşabileceği en yüksek sürat ile daha uzun müddette rahat bir biçimde koşabileceği sürat içindeki ayrımı unutmamak gerek:
“Maraton koşucuları kısa uzaklık koşucuları kadar süratli değil ve daha uzun mühletle yüksek bir süratte koşmak insan bedeni için sıkıntı olduğu için, atletizmde koşular fazlaca kısa sürüyor.
“Belki T-Rex de kısa ara koşucuları kadar süratli koşardı lakin hareket eden bir arabayı geride bırakacak kadar süratli koşamazdı.”
Bir dinozoru klonlayabilir miyiz?
T-Rex on milyonlarca yıl evvel bu gezegeni terk etti ve Jurassic Park’taki kıssanın tersine yakın gelecekte bu dinozorlarla tekrar müsabaka ihtimalimiz düşük.
Bilim beşerlerine göre dinozorların klonlanması için çabucak hemen erken.
Bunun en kıymetli sebebi de dinozor DNA’sının senelera karşı koyamaması.
Dinozorları klonlamayı zorlaştırabilecek bir hayli etken var.
“Dinozor DNA’sının uzun mühlet hayatta kalamayacağını biliyoruz” diyen Barrett, fosil kayıtlarına göre bilinen en eski DNA’nın yaklaşık 2 milyon yıllık olduğunu ve bakteri, toprak ve mantar kesimlerinden oluştuğunu belirtiyor.
Barrett “Kendi cinsimizin tükenmesi için vakit yaklaşırken, jenerasyonu tükenen rastgele bir öbür hayvan ya da bitki çeşidine ilişkin hiç bir DNA elimizde yok” diye de vurguluyor.
Bu görüşe katılan Dr. Di Giacomo, dinozorlar konusundaki genetik çalışmalarda büyük bir buluşa imza atılsa dahi, başarılı bir biçimde dinozorların klonlanabileceğini düşünmediğine dikkat çekiyor.
“Jeolojik periyot olarak bizden bu kadar uzakta olan tipleri klonlamak çok karmaşık bir husus, zira bilmediğim fazlaca fazla değişken var” diye konuşan tabiat muhafaza uzmanı, klonlama konusundaki etik tartışmalara da değiniyor:
“Jurassic Park ve Jurassic World üzere sinemalar bize niye dinozorları klonlamamamız gerektiğini, bunun beşerler için yaratabileceği makus sonuçlar üzerinden gösteriyor. Fakat bu canlıları kendi devirlerinden büsbütün farklı bir dünyaya getirmenin ne kadar acımasız olduğu pek tartışılmıyor.”
Troodon üzere küçük etoburların bir çok zeki olduğu düşünülüyor.
Bilim insanlarının teknolojik ilerleme yardımıyla dinozorların nasıl yaşandığı ve davrandığı hakkında daha fazlaca bilgiye sahip olduğunu söyleyen Dr. Di Giacomo, “Dinozorların hepsi dayanılmaz uyanıktı ya da tüm dinozorlar zeka yoksunuydu diyemeyiz” formunda konuşuyor:
“Hepsi, yaşadıkları dünya ne kadar gerektiriyorsa, o seviyede zekaya sahipti.”
Prof. Barrett, kimi dinozorların, bilhassa de etobur ve daha küçük olanların “aslında çok zeki” olduklarını belirtiyor.
“Bazıları daha büyük hayvanlar ile rekabete girmemek ismine geceleri hayatını sürdürüyor olabilir. Şayet bu doğruysa, gereksiniminiz olan ek bilgiler ve daha kuvvetli duyma, koku alma ve görme duyularını taşıyabilecek, daha büyük bir beyniniz olması gerekecektir.”
Dinozorlar müthiş ebeveynler miydi?
Maiasaura “iyi ebeveynlik” özellikleri yardımıyla, bu isme layık görüldü.
Yüz yıllar boyunca dinozorların ebeveyn olmaya yanaşmayan yalnız kurtlar olduklarına inanıldı. 1970’li ve 1980’li senelerda yapılan araştırmalar ise, dinozorların epey daha karmaşık toplumsal davranışları olduğunu gösterdi.
O kadar ki, 77 milyon yıl evvel yaşadığı düşünülen otobur dinozora, Yunanca ve Latince sözlerden oluşan ve “iyi anne kertenkele” manasına gelen Maiasaura ismi lâyık görülmüştü.
Bilim mecmuası Scientific Reports’ta geçtiğimiz yıl Ekim ayında yayımlanan yeni bir araştırma, bunun da ötesine geçerek 192 milyon yıl evvel yaşadığı bilinen dinozorların sürüler olarak dolaştığını ve yumurtadan çıkan yavrularını beslediklerini ortaya koymuştu.
Barrett, günümüzde “en azından kimi dinozorların güzel ebeveynler” oldukları hakkında daha fazla kanıya sahip olduğumuzu kaydediyor.
“Allosaurus üzere birtakım avcı tiplerinin ebeveynlik tarafı olduğu belirlendi. Hatta Citipati osmolskae ismi verilen bir dinozora, yumurtalarının üzerinde kuluçkaya yatmış bir biçimde bulunduğu için ‘Dev ana’ lakabı takılmıştı.”
Lakin dünyaca ünlü Jurassic Park serisi üzere dinozorlarla ilgili Hollywood üretimlerinde ve tanınan kültürde yer verilen kimi yanlış bilgiler, araştırmacıların işini zorlaştırıyor.
İşte dinozorlarla ilgili günümüze kadar gelen 6 efsane:
Dinozorların tamamı asteroit çarpması kararı mu öldü?
Yaklaşık 66 milyon yıl evvel dinozorlar için trajik bir gün yaşandı.
Yaklaşık 10 km çapındaki dev bir asteroit Dünya’ya çarptı ve Meksika’nın Yucatan Yarımadası yakınlarında dev bir krater oluşturarak canlıların kitlesel yok oluşuna sebep oldu.
Lakin bilim insanları asteroit çarpması kararı Dünya’daki hayvanların “yalnızca” yüzde 75’inin öldüğünü ve kimi dinozorların da hayatta kalan canlılar içinde olduğunu ortaya koydu.
BBC’ye konuşan Londra Tabiat Tarihi Müzesi’nden paleontolog (taşılbilimci) Prof. Paul Barrett, “Asteroid çarptığında hayli sayıda dinozor öldü lakin çok küçük ve tüylü yapıya sahip değerli bir küme dinozor hayatta kaldı ve bugün de kimilerini bakılırsabiliyoruz” diyor.
Avian dinozorları kuşlara evrimleşti ve günümüze kadar geldi.
Kuşlar hayatta kalan birebir dinozor ailesinin direkt üyeleri.
Prof. Barrett “Kuşlar yaşayan dinozorlar aslında. Dünyada yaşayan kuş çeşidi sayısını düşünürsek, 66 milyon öncesine oranla günümüzde hayli daha fazla dinozor tipi yaşıyor” diye açıklıyor.
T-Rex’den kıpırdamadan durarak saklanabilir misiniz?
özetlemek gerekirse T-Rex olarak bilinen Tyrannosaurus rex tipi dinozor, 1993 imali Jurassic Park’ın birinci sinemasının de yıldızıydı. T-Rex’in ana karakterleri dehşete düşürdüğü sahneler hafızalara kazınan en önemli sahnelerdendi.
T-Rex ile olur da karşılaşırsanız, hareketsiz dursanız da sizi fark edeceğini unutmayın…
Lakin sinemada T-Rex dinozorlar, sadece hareket ettikleri takdirde avını tespit edebilen ve görüşü zayıf olan dev canavarlar olarak tasvir edilmişti.
Prof. Barrett ise, günümüzde hem karada hem suda yaşayan kimi canlıların sahip olduğu bu özelliğin, T-Rex’ler için geçerli olmadığını vurguluyor.
“Dinozorların görüş sertliği büyük ihtimalle bundan hayli daha kuvvetliydü. Hatta 15 yıl evvel yapılan bir araştırma, T-Rex’lerin yaşayan tüm hayvanlar içinde en kuvvetli görüşe sahip olduğunu ortaya koymuştu” diyen Barrett, şu biçimde devam ediyor:
“Bir T-Rex’in karşısında hareketsiz durmak, herbiçimde yapabileceğiniz en aptalca şeylerden biri olurdu.”
T-Rex hareket halindeki bir aracın önüne geçebilir mi?
T-Rex’ler Jurassic Park’ta gördüğümüz kadar süratli koşan hayvanlar değillerdi.
Jurassic Park’taki bir diğer sahnede T-Rex hareket halindeki aracın önüne geçiyor.
Daha evvel yapılan birtakım araştırmalarda T-Rex’in saatte 50 km süratle koşabileceğine işaret edilse de, daha aktüel ve ileri teknolojiyle yapılan çalışmalar, bu dinozorların suratının saatte 20-29 km düzeyinde olduğunu gösteriyor.
ABD’deki Yale Üniversitesi’nin tarih müzesi Peabody’den tabiat muhafaza uzmanı Dr. Mariana Di Giacomo’ya bakılırsa, bir canlının ulaşabileceği en yüksek sürat ile daha uzun müddette rahat bir biçimde koşabileceği sürat içindeki ayrımı unutmamak gerek:
“Maraton koşucuları kısa uzaklık koşucuları kadar süratli değil ve daha uzun mühletle yüksek bir süratte koşmak insan bedeni için sıkıntı olduğu için, atletizmde koşular fazlaca kısa sürüyor.
“Belki T-Rex de kısa ara koşucuları kadar süratli koşardı lakin hareket eden bir arabayı geride bırakacak kadar süratli koşamazdı.”
Bir dinozoru klonlayabilir miyiz?
T-Rex on milyonlarca yıl evvel bu gezegeni terk etti ve Jurassic Park’taki kıssanın tersine yakın gelecekte bu dinozorlarla tekrar müsabaka ihtimalimiz düşük.
Bilim beşerlerine göre dinozorların klonlanması için çabucak hemen erken.
Bunun en kıymetli sebebi de dinozor DNA’sının senelera karşı koyamaması.
Dinozorları klonlamayı zorlaştırabilecek bir hayli etken var.
“Dinozor DNA’sının uzun mühlet hayatta kalamayacağını biliyoruz” diyen Barrett, fosil kayıtlarına göre bilinen en eski DNA’nın yaklaşık 2 milyon yıllık olduğunu ve bakteri, toprak ve mantar kesimlerinden oluştuğunu belirtiyor.
Barrett “Kendi cinsimizin tükenmesi için vakit yaklaşırken, jenerasyonu tükenen rastgele bir öbür hayvan ya da bitki çeşidine ilişkin hiç bir DNA elimizde yok” diye de vurguluyor.
Bu görüşe katılan Dr. Di Giacomo, dinozorlar konusundaki genetik çalışmalarda büyük bir buluşa imza atılsa dahi, başarılı bir biçimde dinozorların klonlanabileceğini düşünmediğine dikkat çekiyor.
“Jeolojik periyot olarak bizden bu kadar uzakta olan tipleri klonlamak çok karmaşık bir husus, zira bilmediğim fazlaca fazla değişken var” diye konuşan tabiat muhafaza uzmanı, klonlama konusundaki etik tartışmalara da değiniyor:
“Jurassic Park ve Jurassic World üzere sinemalar bize niye dinozorları klonlamamamız gerektiğini, bunun beşerler için yaratabileceği makus sonuçlar üzerinden gösteriyor. Fakat bu canlıları kendi devirlerinden büsbütün farklı bir dünyaya getirmenin ne kadar acımasız olduğu pek tartışılmıyor.”
Troodon üzere küçük etoburların bir çok zeki olduğu düşünülüyor.
Bilim insanlarının teknolojik ilerleme yardımıyla dinozorların nasıl yaşandığı ve davrandığı hakkında daha fazlaca bilgiye sahip olduğunu söyleyen Dr. Di Giacomo, “Dinozorların hepsi dayanılmaz uyanıktı ya da tüm dinozorlar zeka yoksunuydu diyemeyiz” formunda konuşuyor:
“Hepsi, yaşadıkları dünya ne kadar gerektiriyorsa, o seviyede zekaya sahipti.”
Prof. Barrett, kimi dinozorların, bilhassa de etobur ve daha küçük olanların “aslında çok zeki” olduklarını belirtiyor.
“Bazıları daha büyük hayvanlar ile rekabete girmemek ismine geceleri hayatını sürdürüyor olabilir. Şayet bu doğruysa, gereksiniminiz olan ek bilgiler ve daha kuvvetli duyma, koku alma ve görme duyularını taşıyabilecek, daha büyük bir beyniniz olması gerekecektir.”
Dinozorlar müthiş ebeveynler miydi?
Maiasaura “iyi ebeveynlik” özellikleri yardımıyla, bu isme layık görüldü.
Yüz yıllar boyunca dinozorların ebeveyn olmaya yanaşmayan yalnız kurtlar olduklarına inanıldı. 1970’li ve 1980’li senelerda yapılan araştırmalar ise, dinozorların epey daha karmaşık toplumsal davranışları olduğunu gösterdi.
O kadar ki, 77 milyon yıl evvel yaşadığı düşünülen otobur dinozora, Yunanca ve Latince sözlerden oluşan ve “iyi anne kertenkele” manasına gelen Maiasaura ismi lâyık görülmüştü.
Bilim mecmuası Scientific Reports’ta geçtiğimiz yıl Ekim ayında yayımlanan yeni bir araştırma, bunun da ötesine geçerek 192 milyon yıl evvel yaşadığı bilinen dinozorların sürüler olarak dolaştığını ve yumurtadan çıkan yavrularını beslediklerini ortaya koymuştu.
Barrett, günümüzde “en azından kimi dinozorların güzel ebeveynler” oldukları hakkında daha fazla kanıya sahip olduğumuzu kaydediyor.
“Allosaurus üzere birtakım avcı tiplerinin ebeveynlik tarafı olduğu belirlendi. Hatta Citipati osmolskae ismi verilen bir dinozora, yumurtalarının üzerinde kuluçkaya yatmış bir biçimde bulunduğu için ‘Dev ana’ lakabı takılmıştı.”
- İngiltere’de yeni dinozor çeşitleri bulundu
- Arjantin’de 10 metrelik dev dinozor fosili bulundu
- Dinozorlar düşünülenden daha erken ve İngiltere’de ortaya çıkmış olabilir