Yeni yasama yılının birinci dokunulmazlık evrakları Meclis’e ulaştı. Milletvekili Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması Hakkında Cumhurbaşkanlığı Tezkereleri, Meclis Başkanlığı’nca ‘Gelen Kağıtlar’ listesinde yayımlandı.
HDP’Lİ BEŞTAŞ, KAYA VE PAYLAN’IN BELGELERİ KURULA HAVALE EDİLDİ
Buna nazaran; Halkların Demokratik Partisi (HDP) Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, HDP İstanbul Milletvekili Hüda Kaya, HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan ile Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır Milletvekili Salihe Aydeniz’e ilişkin evraklar, Anayasa ve Adalet Komitesi Üyelerinden Konseyi Karma Kurula havale edildi.
DOKUNULMAZLIĞIN KALDIRILMASI SÜRECİ
Hakkında hata isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına ait istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli bir yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına gelen fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe nazaran işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün “Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi” başlıklı dokuzuncu kısmının “yasama dokunulmazlığı” alt başlıklı birinci kısmında düzenleniyor. Buna göre, bir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması hakkındaki istemler, TBMM Başkanlığınca “Gelen Kağıtlar” listesinde yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komitesi Üyelerinden Heyeti Karma Kurula havale ediliyor.
Kelam konusu fezleke ile Meclis’teki mevcut fezlekeler, sevk edildikleri Karma Komitede bekletilebiliyor ya da kurulda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme alınması halinde süreç başlıyor. Karma Kurul toplanıyor ve hangi fezlekeye ilişkin belgeyi değerlendireceğine karar veriyor.
Karma Kurulun Lideri, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Kurulunun Lideri, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
HAZIRLIK KOMİTESİ KURULUYOR
Karma Kurul Lideri, dokunulmazlık belgelerini incelemek üzere her siyasi partinin Hazırlık Komitesine verebileceği üyeleri içinden isim çekme suretiyle 5 üyeli bir Hazırlık Komitesi teşkil ediyor. Hazırlık Kurulu, kendine saklı oyla bir lider ve sözcülük bakılırsavini de yapacak bir katip seçiyor. Hazırlık Kurulu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay ortasında belgeyi inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite bütün kağıtları inceleyip gerekirse o milletvekilini dinliyor lakin şahit dinleyemiyor.
Hazırlık Kurulu, yasama dokunulmazlığının kaldırılması tarafında karar alırsa belge Karma Komiteye havale ediliyor. Karma Komite da 1 ay ortasında Hazırlık Kurulu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Kurul, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar veriyor. Karma Komite kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu taraftaki raporu Genel Konseyde okunarak bilgiye sunuluyor. Bu rapora milletvekilleri tarafınca 10 gün ortasında itiraz edilmezse mutlaklaşıyor, itiraz edilmesi halinde ise rapor Genel Şura gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen belgeler Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması tarafındaki Karma Kurul raporları, direkt Genel Şura gündemine giriyor. Genel Şura, raporu kabul ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği üzere, raporu reddederek yargılamanın devir sonuna ertelenmesine de karar verebiliyor.
Kovuşturma ertelenmiş ve bu karar Genel Konseyce kaldırılmamış ise devir yenilenmiş olsa bile milletvekilliği sıfatı devam ettiği sürece ilgili hakkında kovuşturma yapılamıyor.
GENEL ŞURA KADEMESİ
Milletvekillerine dağıtılan Karma Kurul raporu, Genel Konseyde okunarak görüşülüyor. Biri lehte başkası de aleyhte olmak üzere, iki milletvekili rapor üzerinde konuşma yapıyor. Fezlekesi olan milletvekili isterse Hazırlık Komitesinde, Karma Komitede yahut Genel Konseyde kendi savunmasını yapabiliyor ya da diğer bir milletvekili arkadaşına savunma yapması için bu hakkını verebiliyor. Kelam ve savunma talebi yoksa görüşmeler tamamlanıyor. çabucak sonrasında Karma Kurulun yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına dair raporu oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya göre açık oylama yapılıyor. Genel Konseyde dokunulmazlıkların kaldırılmasına ait oylamada, karar kâfi sayısı (151) kâfi oluyor.
HER VEKİL VE BELGE İÇİN FARKLI OYLAMA
Genel Şuradaki oylamada, her milletvekili ve fezleke için başka oylama yapılıyor. Bir milletvekili hakkında iki evrak var ise iki belge farklı başka oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık hangi evrak hakkında kaldırıldıysa sırf o fezleke hakkında yargılama yapılabiliyor. Milletvekilinin periyot sonuna bırakılan evrakı hakkındaki dokunulmazlığı devam ediyor.
Genel Konsey sonucundan daha sonra milletvekilinin dokunulmazlığı, kelam konusu belge için kaldırılmış oluyor.
Meclis Başkanlığı, belgeyi Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında gereğinin yapılması için evrakı ilgili savcılığa havale ediyor. Savcılık da evrakın ulaşmasının akabinde soruşturmaya kaldığı yerden devam ediyor, kelam konusu milletvekilini tutuklanması talebiyle mahkemeye de sevk edebiliyor ya da tutuksuz olarak yargılanmasına da devam edebiliyor.
DOKUNULMAZLIK KALKIYOR ANCAK VEKİLLİK DEVAM EDİYOR
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla milletvekilliği düşmüyor, devam ediyor. Milletvekili maaşını alıyor ve öbür toplumsal haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelerek yasama çalışmalarına da katılabiliyor. Bir vatandaş tutuksuz olarak nasıl hayatını sürdürüyorsa milletvekili de o biçimde çalışma ömrüne devam edebiliyor.
Fakat milletvekili hakkındaki ceza katılaştıktan daha sonra Genel Konseyde okunuyor ve bu biçimde milletvekilliği düşürülüyor.
Milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine karar verilmesi halinde, Genel Heyet sonucunın alındığı tarihten itibaren 7 gün ortasında ilgili milletvekili yahut bir öbür milletvekili, sonucun Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe karşıtlığı teziyle iptal için Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini 15 gün ortasında kesin karara bağlıyor.
HDP’Lİ BEŞTAŞ, KAYA VE PAYLAN’IN BELGELERİ KURULA HAVALE EDİLDİ
Buna nazaran; Halkların Demokratik Partisi (HDP) Küme Başkanvekili Meral Danış Beştaş, HDP İstanbul Milletvekili Hüda Kaya, HDP Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan ile Demokratik Bölgeler Partisi (DBP) Diyarbakır Milletvekili Salihe Aydeniz’e ilişkin evraklar, Anayasa ve Adalet Komitesi Üyelerinden Konseyi Karma Kurula havale edildi.
DOKUNULMAZLIĞIN KALDIRILMASI SÜRECİ
Hakkında hata isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına ait istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli bir yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına gelen fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe nazaran işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün “Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi” başlıklı dokuzuncu kısmının “yasama dokunulmazlığı” alt başlıklı birinci kısmında düzenleniyor. Buna göre, bir milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması hakkındaki istemler, TBMM Başkanlığınca “Gelen Kağıtlar” listesinde yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komitesi Üyelerinden Heyeti Karma Kurula havale ediliyor.
Kelam konusu fezleke ile Meclis’teki mevcut fezlekeler, sevk edildikleri Karma Komitede bekletilebiliyor ya da kurulda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme alınması halinde süreç başlıyor. Karma Kurul toplanıyor ve hangi fezlekeye ilişkin belgeyi değerlendireceğine karar veriyor.
Karma Kurulun Lideri, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Kurulunun Lideri, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
HAZIRLIK KOMİTESİ KURULUYOR
Karma Kurul Lideri, dokunulmazlık belgelerini incelemek üzere her siyasi partinin Hazırlık Komitesine verebileceği üyeleri içinden isim çekme suretiyle 5 üyeli bir Hazırlık Komitesi teşkil ediyor. Hazırlık Kurulu, kendine saklı oyla bir lider ve sözcülük bakılırsavini de yapacak bir katip seçiyor. Hazırlık Kurulu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay ortasında belgeyi inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu komite bütün kağıtları inceleyip gerekirse o milletvekilini dinliyor lakin şahit dinleyemiyor.
Hazırlık Kurulu, yasama dokunulmazlığının kaldırılması tarafında karar alırsa belge Karma Komiteye havale ediliyor. Karma Komite da 1 ay ortasında Hazırlık Kurulu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Kurul, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın milletvekilliği sıfatının sona ermesine kadar ertelenmesine karar veriyor. Karma Komite kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu taraftaki raporu Genel Konseyde okunarak bilgiye sunuluyor. Bu rapora milletvekilleri tarafınca 10 gün ortasında itiraz edilmezse mutlaklaşıyor, itiraz edilmesi halinde ise rapor Genel Şura gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen belgeler Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması tarafındaki Karma Kurul raporları, direkt Genel Şura gündemine giriyor. Genel Şura, raporu kabul ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği üzere, raporu reddederek yargılamanın devir sonuna ertelenmesine de karar verebiliyor.
Kovuşturma ertelenmiş ve bu karar Genel Konseyce kaldırılmamış ise devir yenilenmiş olsa bile milletvekilliği sıfatı devam ettiği sürece ilgili hakkında kovuşturma yapılamıyor.
GENEL ŞURA KADEMESİ
Milletvekillerine dağıtılan Karma Kurul raporu, Genel Konseyde okunarak görüşülüyor. Biri lehte başkası de aleyhte olmak üzere, iki milletvekili rapor üzerinde konuşma yapıyor. Fezlekesi olan milletvekili isterse Hazırlık Komitesinde, Karma Komitede yahut Genel Konseyde kendi savunmasını yapabiliyor ya da diğer bir milletvekili arkadaşına savunma yapması için bu hakkını verebiliyor. Kelam ve savunma talebi yoksa görüşmeler tamamlanıyor. çabucak sonrasında Karma Kurulun yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına dair raporu oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya göre açık oylama yapılıyor. Genel Konseyde dokunulmazlıkların kaldırılmasına ait oylamada, karar kâfi sayısı (151) kâfi oluyor.
HER VEKİL VE BELGE İÇİN FARKLI OYLAMA
Genel Şuradaki oylamada, her milletvekili ve fezleke için başka oylama yapılıyor. Bir milletvekili hakkında iki evrak var ise iki belge farklı başka oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık hangi evrak hakkında kaldırıldıysa sırf o fezleke hakkında yargılama yapılabiliyor. Milletvekilinin periyot sonuna bırakılan evrakı hakkındaki dokunulmazlığı devam ediyor.
Genel Konsey sonucundan daha sonra milletvekilinin dokunulmazlığı, kelam konusu belge için kaldırılmış oluyor.
Meclis Başkanlığı, belgeyi Cumhurbaşkanlığı aracılığıyla Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili hakkında gereğinin yapılması için evrakı ilgili savcılığa havale ediyor. Savcılık da evrakın ulaşmasının akabinde soruşturmaya kaldığı yerden devam ediyor, kelam konusu milletvekilini tutuklanması talebiyle mahkemeye de sevk edebiliyor ya da tutuksuz olarak yargılanmasına da devam edebiliyor.
DOKUNULMAZLIK KALKIYOR ANCAK VEKİLLİK DEVAM EDİYOR
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla milletvekilliği düşmüyor, devam ediyor. Milletvekili maaşını alıyor ve öbür toplumsal haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelerek yasama çalışmalarına da katılabiliyor. Bir vatandaş tutuksuz olarak nasıl hayatını sürdürüyorsa milletvekili de o biçimde çalışma ömrüne devam edebiliyor.
Fakat milletvekili hakkındaki ceza katılaştıktan daha sonra Genel Konseyde okunuyor ve bu biçimde milletvekilliği düşürülüyor.
Milletvekilinin yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine karar verilmesi halinde, Genel Heyet sonucunın alındığı tarihten itibaren 7 gün ortasında ilgili milletvekili yahut bir öbür milletvekili, sonucun Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe karşıtlığı teziyle iptal için Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini 15 gün ortasında kesin karara bağlıyor.