Okyanuslar ve denizler, global ısınmaya sebep olan kıymetli sera gazları içinde yer alan karbondioksitin (CO2) emilimi için tesirli bir yutak görevi görür. Bu niçinle denizler ve okyanuslar, canlılar için bir cins ömür dayanak ünitesi fonksiyonunu üstlenir.
Dünya denizleri ve okyanusları, tabiatın bir kesimi olmak yerine ona hükmetmeye çalışan insanların faaliyetlerinden kaynaklı meselelerden da etkileniyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafınca hazırlanan 2020 Global İklim Raporu’na göre, son senelerda rekor seviyeye ulaşan sıcaklıklar ve sanayi öncesi periyoda nazaran %50 artış gösteren karbondioksit konsantrasyonu üzere etmenler denizlerdeki asitlik oranını artırıyor.
Pendik limanında deniz salyasının havadan çekilmiş hali.
Kapıda bekleyen bir öteki tehlike ise su kirliliği. 2021 yılında yayımlanan Birleşmiş Milletler Dünya Su Gelişim Raporu’na göre, atıksuyu arıtma global bazda üretilen atıksuyun %80’i arıtılmadan su kaynaklarına dökülüyor.
Akarsu ve ırmak üzere su yollarına bırakılan arıtılmamış evsel ve endüstriyel atıksuların birçok nihayetinde denizlere ulaşıyor. Taşıdıkları organik ve kimyasal atıklar, denizler için önemli bir tehdit oluşturuyor.
Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye de benzeri sorunlar ile karşı karşıya. Son senelerdaki yeni sorun süratle yükseliş gösteren alg patlaması ile birlikte “deniz salyası”, bir öbür söz ile müsilaj.
Fitoplankton bilgileri
Türkiye’nin “Mavi Vatan” denizleri de sayısız canlı çeşidini barındırıyor. Bu canlı kümelerinden biri de fitoplankton.
Fitoplaktonlar, sucul ekosistemde besin piramidinin en alt katmanında yer alıyor. Fitoplaktonlar, tıpkı karadaki bitkiler üzere güneş gücünü kullanarak fotosentez ile kendi besinini üreten ve etrafa oksijen veren ototrof canlı cinsleri.
Bu niçinle, su altı ömrünün ağaçları olarak isimlendirilebilir. Bilim beşerlerine bakılırsa, bu organizmalar yeryüzündeki oksijenin yarısını üretiyor.
Uzmanlar, İstanbul Caddebostan kıyısında Marmara Denizi’nden bir deniz müsilaj kütlesini temizlemek için çalışıyor.
Etraf Felaketi
Her şeyin fazlası ziyan olduğu üzere fitoplanktonların aşırılığı da birtakım meselelere niye oluyor. Haliç başta olmak üzere Marmara Denizi’nde son aylarda görülen alg patlamaları da ortaya çıkan bu problemler içinde yer alıyor.
Bir oburu ise yakın Türk tarihinin tahminen de en büyük etraf felaketlerinden biri olan müsilaj. şüphesiz bu duruma birtakım çevresel faktörlerin de katkısı oldu.
Tesir eden ana faktörler, sıcaklık ve besin hususları mevcudiyeti. Şayet ışık, sıcaklık ve yiyecek var ise üreme için uygun bir ortam oluşmuş demek oluyor. Besin elementlerinin fazlalığı aslında azot ve fosfor kirliliği. Etrafta daha fazla besin olduğunda, onu tüketmek için daha fazla plankton gerekiyor. Bu durum kararında da plankton patlaması ortaya çıkıyor. Besin tükendiğinde, fitoplankton ölüyor. Alg patlaması denilen olay, sıradan manada tam olarak bunu söz ediyor.
İHA
Müsilaj kaplı alanlar devamlı ölçülüyor.
Müsilaj da ise durum biraz daha farklı. Müsilaj, patlama kararında ortamda oluşan gerilime reaksiyon olarak fitoplanktonlar tarafınca üretilen bir tıp salgı. Bu süreç doğal görünebilir, olağan olmayan kısmı ise ağır oluşum.
Sulardaki sakinlik ve besin zincirinin en alt katmanındaki fitoplanktonlarla beslenen bir orta çeşidin jenerasyonunun tükenmesi, çok avlanma yahut global iklim değişikliğinin niye olduğu yeni şartlara ahenk sağlayamamak besin zincirindeki sürekliliği bozuyor. Bu durum patlamayı da etkilemiş oluyor.
Dezavantajlar
Müsilaj, şimdi tüm bitkiler tarafınca salgılanan yapışkan bir unsur, yani zararsız. Lakin patojen bakteriler için uygun bir üreme alanı sunuyor. Bu yapı, bakteri ve virüs üzere öteki canlıların bu alanlarda çoğalmasıyla oluşuyor.
Su yüzeyinde görünen katman, ölen kısımların yoğunluğunun düşük olması ve içine hava kabarcıkları girmesi kararı oluşuyor. Denizin yüzeyinde katman oluşturarak; imaj, koku ve ışığın denize girmesini engelliyor ve bu biçimdelikle canlılar için risk oluşturuyor.
bir daha denizde ağır metallerin yahut katı unsurların hapsolması kararı yoğunluğu artan müsilaj deniz hayatına epeyce fazla ziyan veriyor. Denizin tabanına batarak yosunları ve yosunların üstünde yaşayan midye ve istiridye üzere canlıların üzerini kaplıyor, vakit içinde da ölmelerine niye oluyor.
AA
Müsilaj temizleme çalışmaları sürüyor.
Bu yapışkan ve bulaşıcı salgı balık larvalarına da ziyan veriyor. Bu niçinle besin tedarik zincirlerini etkileyip, balıkçılık faaliyetlerinin azalmasına sebep oluyor.
Yüzeydeki meyyit katman ekseriyetle rüzgar ve dalga tesiriyle kıyıya sürüklüyor ve plajların kullanmasını kısıtlayarak turizm faaliyetlerini engelliyor. Tıpkı biçimde hem yüzeyde birebir vakitte denizde devam eden oluşumlar gemi ulaşımını da etkiliyor.
Daily Sabah’ın haberine göre; bu açıdan yalnızca etraf açısından değil, kalkınmayı etkileyen bir sorun olarak da bedellendiriliyor.
Başka Örnekler
Belirtmiş olduğumuz şartların görüldüğü her noktada müsilajın varlığından bahsetmek mümkün.
– Akdeniz Havzası bu olayların ağır olarak yaşandığı bir bölge.
– Kapalı bir deniz olan Adriyatik Denizi’nde bu olay birincisi 1729 yılında olmak üzere onlarca defa yaşanmıştı.
– İtalya kıyılarında bulunan Tiren Denizi, emsal olayları son senelerda sık sık yaşıyor.
– 1981 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda’da bir daha görülmüştü.
– Japonya, 2007’de de tıpkı meseleyle karşı karşıya kaldı.
niye Marmara Denizi?
Müsilaj’ın bilhassa Marmara Denizinde oluşmasının niçinlerinden biri, Akdeniz ve Karadeniz içinde adeta bir geçiş koridoru özelliği taşıması.
Akdeniz ve Karadenizin farklı tuz oranları yüzünden, yoğunlukları içindeki değerli fark, Marmara’da iki katmanlı bir akım oluşturuyor.
Karadeniz’in üst katmanında yoğunluk düşük oranda iken, Akdeniz’in altı katmanında yüksek yoğunluk bulunuyor.
Deniz suyunun derecesi derinliklere inildiğinde düşmesi beklenirken, Marmara’nın alt akıntısını oluşturan Akdeniz suyu nispeten daha sıcak ve bu bölgede sıcaklık neredeyse sabit kalıyor.
İHA
Dalgıçlar bölgede incelemelerde bulunuyor.
İki katmanlı yapısı dikey karışı sonlandırıyor. Yüzeyde, Marmara’nın derin çukurlarının bulunduğu kuzeybatıda Tekirdağ kıyılarına yakın yerlerde meydana gelen sirkülasyon bilhassa Körfez bölgelerinde epey az. Bu durum Marmara’da sakinlik yaratıyor.
Müsilaj oluşumuna öncülük eden bir başka faktör ise sıcaklık. Datalara bakılırsa, Akdeniz havzasında bulunan ve en çok iklim değişikliğinden etkilenen Türk denizlerindeki sıcaklık 1-2 santigrat derece (1.8-3.6 derece Fahrenhayt) artıyor.
Bu paha Marmara’da 2 santigrat dereceyi aşıyor. bir daha uzun yılların birikiminden kaynaklanan kirlilik Marmara’da önemli bir bulanıklığa niye oluyor. Bu bulanıklık, burada daha fazla ısının tutulmasına müsaade vererek, ortam sıcaklığının öteki denizlere göre daha da yükselmesine niye oluyor.
İHA
Dalgıçlar, yaşanan durumu gözler önüne sermek için çalışmalarını devam ettiriyor.
Son ve kıymetli faktör kirlilik. Bu açıdan bakıldığında, Marmara Denizi öteki denizlere kıyasla fazlaca büyük bir baskı altında.
Yaklaşık 1.000 kilometre (621 mil) uzunluğundaki kıyılarında yer alan yedi vilayette yaşayan 25 milyonluk nüfusun yanı sıra; ülke endüstrisinin %50’sinden çoksına mesken sahipliği yapan, hayvancılık ve ziraî faaliyetlerin ağır olduğu Marmara Denizi bu bağlamda büyük baskı altında.
Tıpkı biçimde, bir geçiş koridoru olmasından dolayı, büyük bir gemi hareketliliği kelam konusu. Marmara bölgesi sanayi açısından ağır bir bölge.
yıllar uzunluğu, 1970lerden beri oluşan atık sular, su kaynaklarına arıtılmadan boşaltılıyor.
vakit içinde bu kirlilik bir birikime dönüştü.1994’lerden daha sonra, bilhassa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, İstanbul belediyesinin başına geçtiğinde, etraf yatırımları arttı, lakin olumsuz faktörlerinin artmasıyla kirleticiler Marmara’yı boğmaya devam etti.
Ayrıyeten, Avrupa ve Rusya’dan gelen Tuna, Dinyeper, Rioni, Dinyester üzere ırmakların Karadeniz’e dökülerek taşıdığı kirlilik de yüzey akıntıları ile Marmara’ya gelmekte ve bölgeyi olumsuz etkiliyor.
Günlük 43 bin transit geminin geçmesiyle birlikte, kıtaları, kıyıları birbirine bağlayan kent içi deniz çizgileri ve sayısı binleri aşan kent içi vapur sınırları ve balıkçı tekneleri de Marmara üzerinde deniz baskıları oluşturuyor. Yerli ve sanayi aktivitelerinin bir kararı olarak oluşan atıksuları bunun temel kaynağı.
Tıpkı biçimde, pandemiden dolayı yüksek ölçüde fosfor-zengin deterjanlı suların bu durumu tetiklemiş olması güçlü bir ihtimal olarak görülüyor.
Öbür bir tetikleyici faktör ise Trakya bölgesini yakın aylarda tesiri altına alan ve başta ziraî gübre olmak üzere yüzey kirliliğinin ağır yükünü Marmara’ya taşıyan şiddetli yağışlar olarak bedellendiriliyor.
Besin akışına ‘dur’ demenin vakti
Müilaj oluşumuna yol açan faktörlerden rastgele birisi ortadan kaybolursa, vakit içinde sorun çözülür. Tek denetim edilebilir faktör kirlilik, diğer bir deyişle besin akışı.
Marmara Belediyeler Birliği’nin değerlendirmesine göre, bölgede oluşan atıksularının yüzde 53’ü yalnızca bir ön arıtılmadan geçerek denize boşaltılıyor.
Atık sularda sorun oluşturan karbon, azot ve fosfor üzere kirleticileri giderecek üniteler bulunmuyor.
İHA
Müsilaj, deniz canlılarını da olumsuz etkiliyor.
Bunun için oluşturulan tesislerin hemen ileri biyolojik arıtmaya dönüştürülmesi ve mevcut tesislerin faal olarak işletilmesi gerekiyor. Ayrıyeten yüzey alanlarından kaynaklanan atık yükünü de azaltmamız gerekiyor.
Bu bağlamda, ziraî faaliyetlerden kaynaklanan denize azot ve fosfor bazlı girdilerin azaltılması için gübre kullanması konusunda daha şuurlu olunması gerekiyor.
Marmara Seferberliği
Türkiye’de yaşanan bu büyük etraf felaketi karşısında tarihinin en büyük deniz temizleme seferberliği başlatıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, mevzuyu birinci günden beri sıkı takip ediyor. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı da saha çalışmalarına etkin olarak katılıyor.
Bakanlık, yüzlerce bilim beşerinin katkılarıyla; kirlilik kaynaklarının denetimi, kontrolü ve izlenmesi, atıksu arıtma tesislerinin gelişmiş biyolojik arıtma tesislerine dönüştürülmesi, gerçek tarım uygulamaları ve denetimli balıkçılık üzere 22 fıkrayı içeren Marmara Denizi Müdafaa Aksiyon Planı’nı geliştirerek uygulamaya başladı.
7/24 kontrol faaliyetleri kapsamında milyonlarca lira idari para cezası kesilirken, biroldukca tesisten faaliyetlerini durdurmaları istendi.
İHA
Müsilaj, deniz canlılarını etkilediği üzere gemileri de olumsuz etkiliyor.
Bin kişilik bir grupla, koku, imaj ve ışık geçişini engelleyen müsilaj yüzey paklığı ile birlikte binlerce metreküp müsilajın alandan çıkarılması ve incelenmesi sağlandı.
Müsilajın bir öbür kıymetli tesiri de bozulma sırasında bulunduğu ortamdaki çözünmüş oksijen kıymetlerini düşürmesi.
Bakanlık, bu sorunu aşmak gayesiyle, deniz suyundaki çözünmüş oksijen düzeyini hipoksi kıymetlerinin üzerine çıkarmak için birtakım yabancı ülkeler tarafınca da uygulanmakta olan teknolojik imkanları da ayrıyeten pahalandırıyor.
Mavi Vatan için
Türkiye, üç tarafımızı saran Mavi Vatan denizlerinin korunması kapsamında biroldukca çalışma yürütüyor.
Kara kökenli atıkların yüzey suları ile taşınmasını önlemek gayesiyle, hükümet, katı atık depolama hizmeti alan belediye nüfusunun oranını %83’e çıkardı.
Türkiye, plastik poşet kullanmasını fiyata tabi tutarak %75 oranında azalttı. Denize kıyısı olan 28 ilin deniz çöpü aksiyon planı tamamlandı.
Sıfır Atık projesi ile denizlerden 85 bin ton atık toplanarak geri dönüştürüldü.
Bu bağlamda Türkiye:
• Gemi atıkları için 315 kıyı tesisinde atık kabul hizmeti veriyor.
• Gemi kazalarından kaynaklanan kirlilik risklerini önlemek ve bunlara hazırlıklı olmak için “Ulusal ve Bölgesel Acil Müdahale Planları” hazırladı.
• Halihazırda bir ulusal, altı bölgesel ve 366 tesis bazlı acil müdahale planına sahip.
• Ulusal Deniz İzleme Programı geliştirdi.
• 91’i Marmara Denizi’nde olmak üzere 364 izleme noktasında denizlerindeki kirliliği izlemeye devam ediyor.
• Marmara Denizi ekosisteminin güzelleştirilmesine yönelik senaryoları içeren MARMOD (Faz 2) projesini geliştirdi.
• Hem batma tıpkı vakitte oksijen üretimi açısından iklim değişikliğiyle gayrette büyük değer taşıyan denizlerde 1,5 milyon hektarlık alanı korudu. Biyoçeşitliliğin sürdürülebilirliği açısından da kıymetli olan bu alan, İstanbul’un yüzölçümünün yaklaşık üç katı büyüklüğünde.
• 2023 yılına kadar %100’e ulaşmayı hedefliyor.
• Arıtılmış atık suyun %3,2’sini geri dönüştürüyor ve bir daha kullanıyor.
• Marmara’ya kıyısı olan vilayetlerde toplam 92 Daima Atıksu İzleme Sistemi (SAIS) ile atıksu deşarjını izliyor.
Herkes için Marmara
Marmara Denizi’nde şahit olduğumuz bu olay yalnızca bugünün sorunu değil. Aslında, uzun yılların birikiminin bir kararı. Doygunluğa ulaşan denizin verdiği bir cins reaksiyon.
Ekosistemlerin kendi kendini yenileme sistemi, bir ölçüye kadar kirlilikle başa çıkmayı mümkün kılabilir.
Lakin, limit aşılırsa daima bir birikme kelam konusu olur. Marmara denizinde gördüğümüz olay bu durumun bir tezahürü, yılların birikiminin bir tabiri.
Bu niçinle sağlıklı ve kalıcı bir tahlil için, ülkenin lokal idareleri başta olmak üzere, her insanın ortak bir sorumluluk üstlenmesi gerekiyor.
Aslında yaşadığımız yalnızca bir etraf sorunu değil. Tıpkı Kovid-19 pandemisi üzere epeyce istikametli tesirlere sahip olması niçiniyle, pandemiye fazlaca benziyor.
Etraf meseleleri siyasetin üstünde. Yatırımlar süreklilik gerektiriyor. Marmara yalnızca İstanbul, Tekirdağ yahut Bursa değil. Hepimize ilişkin.
Dünya denizleri ve okyanusları, tabiatın bir kesimi olmak yerine ona hükmetmeye çalışan insanların faaliyetlerinden kaynaklı meselelerden da etkileniyor.
Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO) tarafınca hazırlanan 2020 Global İklim Raporu’na göre, son senelerda rekor seviyeye ulaşan sıcaklıklar ve sanayi öncesi periyoda nazaran %50 artış gösteren karbondioksit konsantrasyonu üzere etmenler denizlerdeki asitlik oranını artırıyor.
Pendik limanında deniz salyasının havadan çekilmiş hali.
Kapıda bekleyen bir öteki tehlike ise su kirliliği. 2021 yılında yayımlanan Birleşmiş Milletler Dünya Su Gelişim Raporu’na göre, atıksuyu arıtma global bazda üretilen atıksuyun %80’i arıtılmadan su kaynaklarına dökülüyor.
Akarsu ve ırmak üzere su yollarına bırakılan arıtılmamış evsel ve endüstriyel atıksuların birçok nihayetinde denizlere ulaşıyor. Taşıdıkları organik ve kimyasal atıklar, denizler için önemli bir tehdit oluşturuyor.
Üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye de benzeri sorunlar ile karşı karşıya. Son senelerdaki yeni sorun süratle yükseliş gösteren alg patlaması ile birlikte “deniz salyası”, bir öbür söz ile müsilaj.
Fitoplankton bilgileri
Türkiye’nin “Mavi Vatan” denizleri de sayısız canlı çeşidini barındırıyor. Bu canlı kümelerinden biri de fitoplankton.
Fitoplaktonlar, sucul ekosistemde besin piramidinin en alt katmanında yer alıyor. Fitoplaktonlar, tıpkı karadaki bitkiler üzere güneş gücünü kullanarak fotosentez ile kendi besinini üreten ve etrafa oksijen veren ototrof canlı cinsleri.
Bu niçinle, su altı ömrünün ağaçları olarak isimlendirilebilir. Bilim beşerlerine bakılırsa, bu organizmalar yeryüzündeki oksijenin yarısını üretiyor.
Uzmanlar, İstanbul Caddebostan kıyısında Marmara Denizi’nden bir deniz müsilaj kütlesini temizlemek için çalışıyor.
Etraf Felaketi
Her şeyin fazlası ziyan olduğu üzere fitoplanktonların aşırılığı da birtakım meselelere niye oluyor. Haliç başta olmak üzere Marmara Denizi’nde son aylarda görülen alg patlamaları da ortaya çıkan bu problemler içinde yer alıyor.
Bir oburu ise yakın Türk tarihinin tahminen de en büyük etraf felaketlerinden biri olan müsilaj. şüphesiz bu duruma birtakım çevresel faktörlerin de katkısı oldu.
Tesir eden ana faktörler, sıcaklık ve besin hususları mevcudiyeti. Şayet ışık, sıcaklık ve yiyecek var ise üreme için uygun bir ortam oluşmuş demek oluyor. Besin elementlerinin fazlalığı aslında azot ve fosfor kirliliği. Etrafta daha fazla besin olduğunda, onu tüketmek için daha fazla plankton gerekiyor. Bu durum kararında da plankton patlaması ortaya çıkıyor. Besin tükendiğinde, fitoplankton ölüyor. Alg patlaması denilen olay, sıradan manada tam olarak bunu söz ediyor.
İHA
Müsilaj kaplı alanlar devamlı ölçülüyor.
Müsilaj da ise durum biraz daha farklı. Müsilaj, patlama kararında ortamda oluşan gerilime reaksiyon olarak fitoplanktonlar tarafınca üretilen bir tıp salgı. Bu süreç doğal görünebilir, olağan olmayan kısmı ise ağır oluşum.
Sulardaki sakinlik ve besin zincirinin en alt katmanındaki fitoplanktonlarla beslenen bir orta çeşidin jenerasyonunun tükenmesi, çok avlanma yahut global iklim değişikliğinin niye olduğu yeni şartlara ahenk sağlayamamak besin zincirindeki sürekliliği bozuyor. Bu durum patlamayı da etkilemiş oluyor.
Dezavantajlar
Müsilaj, şimdi tüm bitkiler tarafınca salgılanan yapışkan bir unsur, yani zararsız. Lakin patojen bakteriler için uygun bir üreme alanı sunuyor. Bu yapı, bakteri ve virüs üzere öteki canlıların bu alanlarda çoğalmasıyla oluşuyor.
Su yüzeyinde görünen katman, ölen kısımların yoğunluğunun düşük olması ve içine hava kabarcıkları girmesi kararı oluşuyor. Denizin yüzeyinde katman oluşturarak; imaj, koku ve ışığın denize girmesini engelliyor ve bu biçimdelikle canlılar için risk oluşturuyor.
bir daha denizde ağır metallerin yahut katı unsurların hapsolması kararı yoğunluğu artan müsilaj deniz hayatına epeyce fazla ziyan veriyor. Denizin tabanına batarak yosunları ve yosunların üstünde yaşayan midye ve istiridye üzere canlıların üzerini kaplıyor, vakit içinde da ölmelerine niye oluyor.
AA
Müsilaj temizleme çalışmaları sürüyor.
Bu yapışkan ve bulaşıcı salgı balık larvalarına da ziyan veriyor. Bu niçinle besin tedarik zincirlerini etkileyip, balıkçılık faaliyetlerinin azalmasına sebep oluyor.
Yüzeydeki meyyit katman ekseriyetle rüzgar ve dalga tesiriyle kıyıya sürüklüyor ve plajların kullanmasını kısıtlayarak turizm faaliyetlerini engelliyor. Tıpkı biçimde hem yüzeyde birebir vakitte denizde devam eden oluşumlar gemi ulaşımını da etkiliyor.
Daily Sabah’ın haberine göre; bu açıdan yalnızca etraf açısından değil, kalkınmayı etkileyen bir sorun olarak da bedellendiriliyor.
Başka Örnekler
Belirtmiş olduğumuz şartların görüldüğü her noktada müsilajın varlığından bahsetmek mümkün.
– Akdeniz Havzası bu olayların ağır olarak yaşandığı bir bölge.
– Kapalı bir deniz olan Adriyatik Denizi’nde bu olay birincisi 1729 yılında olmak üzere onlarca defa yaşanmıştı.
– İtalya kıyılarında bulunan Tiren Denizi, emsal olayları son senelerda sık sık yaşıyor.
– 1981 yılında Avustralya ve Yeni Zelanda’da bir daha görülmüştü.
– Japonya, 2007’de de tıpkı meseleyle karşı karşıya kaldı.
niye Marmara Denizi?
Müsilaj’ın bilhassa Marmara Denizinde oluşmasının niçinlerinden biri, Akdeniz ve Karadeniz içinde adeta bir geçiş koridoru özelliği taşıması.
Akdeniz ve Karadenizin farklı tuz oranları yüzünden, yoğunlukları içindeki değerli fark, Marmara’da iki katmanlı bir akım oluşturuyor.
Karadeniz’in üst katmanında yoğunluk düşük oranda iken, Akdeniz’in altı katmanında yüksek yoğunluk bulunuyor.
Deniz suyunun derecesi derinliklere inildiğinde düşmesi beklenirken, Marmara’nın alt akıntısını oluşturan Akdeniz suyu nispeten daha sıcak ve bu bölgede sıcaklık neredeyse sabit kalıyor.
İHA
Dalgıçlar bölgede incelemelerde bulunuyor.
İki katmanlı yapısı dikey karışı sonlandırıyor. Yüzeyde, Marmara’nın derin çukurlarının bulunduğu kuzeybatıda Tekirdağ kıyılarına yakın yerlerde meydana gelen sirkülasyon bilhassa Körfez bölgelerinde epey az. Bu durum Marmara’da sakinlik yaratıyor.
Müsilaj oluşumuna öncülük eden bir başka faktör ise sıcaklık. Datalara bakılırsa, Akdeniz havzasında bulunan ve en çok iklim değişikliğinden etkilenen Türk denizlerindeki sıcaklık 1-2 santigrat derece (1.8-3.6 derece Fahrenhayt) artıyor.
Bu paha Marmara’da 2 santigrat dereceyi aşıyor. bir daha uzun yılların birikiminden kaynaklanan kirlilik Marmara’da önemli bir bulanıklığa niye oluyor. Bu bulanıklık, burada daha fazla ısının tutulmasına müsaade vererek, ortam sıcaklığının öteki denizlere göre daha da yükselmesine niye oluyor.
İHA
Dalgıçlar, yaşanan durumu gözler önüne sermek için çalışmalarını devam ettiriyor.
Son ve kıymetli faktör kirlilik. Bu açıdan bakıldığında, Marmara Denizi öteki denizlere kıyasla fazlaca büyük bir baskı altında.
Yaklaşık 1.000 kilometre (621 mil) uzunluğundaki kıyılarında yer alan yedi vilayette yaşayan 25 milyonluk nüfusun yanı sıra; ülke endüstrisinin %50’sinden çoksına mesken sahipliği yapan, hayvancılık ve ziraî faaliyetlerin ağır olduğu Marmara Denizi bu bağlamda büyük baskı altında.
Tıpkı biçimde, bir geçiş koridoru olmasından dolayı, büyük bir gemi hareketliliği kelam konusu. Marmara bölgesi sanayi açısından ağır bir bölge.
yıllar uzunluğu, 1970lerden beri oluşan atık sular, su kaynaklarına arıtılmadan boşaltılıyor.
vakit içinde bu kirlilik bir birikime dönüştü.1994’lerden daha sonra, bilhassa Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, İstanbul belediyesinin başına geçtiğinde, etraf yatırımları arttı, lakin olumsuz faktörlerinin artmasıyla kirleticiler Marmara’yı boğmaya devam etti.
Ayrıyeten, Avrupa ve Rusya’dan gelen Tuna, Dinyeper, Rioni, Dinyester üzere ırmakların Karadeniz’e dökülerek taşıdığı kirlilik de yüzey akıntıları ile Marmara’ya gelmekte ve bölgeyi olumsuz etkiliyor.
Günlük 43 bin transit geminin geçmesiyle birlikte, kıtaları, kıyıları birbirine bağlayan kent içi deniz çizgileri ve sayısı binleri aşan kent içi vapur sınırları ve balıkçı tekneleri de Marmara üzerinde deniz baskıları oluşturuyor. Yerli ve sanayi aktivitelerinin bir kararı olarak oluşan atıksuları bunun temel kaynağı.
Tıpkı biçimde, pandemiden dolayı yüksek ölçüde fosfor-zengin deterjanlı suların bu durumu tetiklemiş olması güçlü bir ihtimal olarak görülüyor.
Öbür bir tetikleyici faktör ise Trakya bölgesini yakın aylarda tesiri altına alan ve başta ziraî gübre olmak üzere yüzey kirliliğinin ağır yükünü Marmara’ya taşıyan şiddetli yağışlar olarak bedellendiriliyor.
Besin akışına ‘dur’ demenin vakti
Müilaj oluşumuna yol açan faktörlerden rastgele birisi ortadan kaybolursa, vakit içinde sorun çözülür. Tek denetim edilebilir faktör kirlilik, diğer bir deyişle besin akışı.
Marmara Belediyeler Birliği’nin değerlendirmesine göre, bölgede oluşan atıksularının yüzde 53’ü yalnızca bir ön arıtılmadan geçerek denize boşaltılıyor.
Atık sularda sorun oluşturan karbon, azot ve fosfor üzere kirleticileri giderecek üniteler bulunmuyor.
İHA
Müsilaj, deniz canlılarını da olumsuz etkiliyor.
Bunun için oluşturulan tesislerin hemen ileri biyolojik arıtmaya dönüştürülmesi ve mevcut tesislerin faal olarak işletilmesi gerekiyor. Ayrıyeten yüzey alanlarından kaynaklanan atık yükünü de azaltmamız gerekiyor.
Bu bağlamda, ziraî faaliyetlerden kaynaklanan denize azot ve fosfor bazlı girdilerin azaltılması için gübre kullanması konusunda daha şuurlu olunması gerekiyor.
Marmara Seferberliği
Türkiye’de yaşanan bu büyük etraf felaketi karşısında tarihinin en büyük deniz temizleme seferberliği başlatıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan, mevzuyu birinci günden beri sıkı takip ediyor. Etraf ve Şehircilik Bakanlığı da saha çalışmalarına etkin olarak katılıyor.
Bakanlık, yüzlerce bilim beşerinin katkılarıyla; kirlilik kaynaklarının denetimi, kontrolü ve izlenmesi, atıksu arıtma tesislerinin gelişmiş biyolojik arıtma tesislerine dönüştürülmesi, gerçek tarım uygulamaları ve denetimli balıkçılık üzere 22 fıkrayı içeren Marmara Denizi Müdafaa Aksiyon Planı’nı geliştirerek uygulamaya başladı.
7/24 kontrol faaliyetleri kapsamında milyonlarca lira idari para cezası kesilirken, biroldukca tesisten faaliyetlerini durdurmaları istendi.
İHA
Müsilaj, deniz canlılarını etkilediği üzere gemileri de olumsuz etkiliyor.
Bin kişilik bir grupla, koku, imaj ve ışık geçişini engelleyen müsilaj yüzey paklığı ile birlikte binlerce metreküp müsilajın alandan çıkarılması ve incelenmesi sağlandı.
Müsilajın bir öbür kıymetli tesiri de bozulma sırasında bulunduğu ortamdaki çözünmüş oksijen kıymetlerini düşürmesi.
Bakanlık, bu sorunu aşmak gayesiyle, deniz suyundaki çözünmüş oksijen düzeyini hipoksi kıymetlerinin üzerine çıkarmak için birtakım yabancı ülkeler tarafınca da uygulanmakta olan teknolojik imkanları da ayrıyeten pahalandırıyor.
Mavi Vatan için
Türkiye, üç tarafımızı saran Mavi Vatan denizlerinin korunması kapsamında biroldukca çalışma yürütüyor.
Kara kökenli atıkların yüzey suları ile taşınmasını önlemek gayesiyle, hükümet, katı atık depolama hizmeti alan belediye nüfusunun oranını %83’e çıkardı.
Türkiye, plastik poşet kullanmasını fiyata tabi tutarak %75 oranında azalttı. Denize kıyısı olan 28 ilin deniz çöpü aksiyon planı tamamlandı.
Sıfır Atık projesi ile denizlerden 85 bin ton atık toplanarak geri dönüştürüldü.
Bu bağlamda Türkiye:
• Gemi atıkları için 315 kıyı tesisinde atık kabul hizmeti veriyor.
• Gemi kazalarından kaynaklanan kirlilik risklerini önlemek ve bunlara hazırlıklı olmak için “Ulusal ve Bölgesel Acil Müdahale Planları” hazırladı.
• Halihazırda bir ulusal, altı bölgesel ve 366 tesis bazlı acil müdahale planına sahip.
• Ulusal Deniz İzleme Programı geliştirdi.
• 91’i Marmara Denizi’nde olmak üzere 364 izleme noktasında denizlerindeki kirliliği izlemeye devam ediyor.
• Marmara Denizi ekosisteminin güzelleştirilmesine yönelik senaryoları içeren MARMOD (Faz 2) projesini geliştirdi.
• Hem batma tıpkı vakitte oksijen üretimi açısından iklim değişikliğiyle gayrette büyük değer taşıyan denizlerde 1,5 milyon hektarlık alanı korudu. Biyoçeşitliliğin sürdürülebilirliği açısından da kıymetli olan bu alan, İstanbul’un yüzölçümünün yaklaşık üç katı büyüklüğünde.
• 2023 yılına kadar %100’e ulaşmayı hedefliyor.
• Arıtılmış atık suyun %3,2’sini geri dönüştürüyor ve bir daha kullanıyor.
• Marmara’ya kıyısı olan vilayetlerde toplam 92 Daima Atıksu İzleme Sistemi (SAIS) ile atıksu deşarjını izliyor.
Herkes için Marmara
Marmara Denizi’nde şahit olduğumuz bu olay yalnızca bugünün sorunu değil. Aslında, uzun yılların birikiminin bir kararı. Doygunluğa ulaşan denizin verdiği bir cins reaksiyon.
Ekosistemlerin kendi kendini yenileme sistemi, bir ölçüye kadar kirlilikle başa çıkmayı mümkün kılabilir.
Lakin, limit aşılırsa daima bir birikme kelam konusu olur. Marmara denizinde gördüğümüz olay bu durumun bir tezahürü, yılların birikiminin bir tabiri.
Bu niçinle sağlıklı ve kalıcı bir tahlil için, ülkenin lokal idareleri başta olmak üzere, her insanın ortak bir sorumluluk üstlenmesi gerekiyor.
Aslında yaşadığımız yalnızca bir etraf sorunu değil. Tıpkı Kovid-19 pandemisi üzere epeyce istikametli tesirlere sahip olması niçiniyle, pandemiye fazlaca benziyor.
Etraf meseleleri siyasetin üstünde. Yatırımlar süreklilik gerektiriyor. Marmara yalnızca İstanbul, Tekirdağ yahut Bursa değil. Hepimize ilişkin.