TBMM Lideri Mustafa Şentop, CNN TÜRK’te gündeme ait değerlendirmelerde bulundu. Adalet Bakanlığındaki vazife değişimine ait, “Hem âlâ birer hukukçu, tıpkı vakitte bakılırsavlerini dikkatle yürüten iki arkadaşımız. Sayın Gül’e teşekkür ediyorum, sayın Bekir Bozdağ’ı da tebrik ediyorum. Hükümetin bir siyaseti olur, bakanlar o politikayı icra ederler. Bu değişiklikler çok olağandır.” dedi.
İSTANBUL’DAKİ AĞIR KAR YAĞIŞI
Mobese imajlarının paylaşılmasını nasıl yorumlamak gerekir?
Şentop: “Görüntülerin hangi kamerayla çekildiğini bilmek gerekiyor. Mobese kamerası olduğunu kesin olarak teyit etmek gerekiyor. Bir inceleme süreci yapılacak, bu bilgileri bilenlerin değerlendirmesi lazım. Ben siyaseti ve hukuku birbirinden ayırmıyorum esasen. Şayet siyaset bu tabandan ayrılarak yapılırsa bu biçimde havada kalıyor. Bundan ayrıldığınız takdirde bu biçimde ölçü kaçıyor.”
Yaşananlardan kuşkulu kurumlarımız bir ders çıkarıyorlar. Olayın sıcağı sıcağına yaşananlar bir köpük tartışması. Bunlar vakit gelince yeni tartışmalarla geride kalır. Kıymetli olan gerekli dersleri çıkarmaktır, bu kesinlikle yapılır. Çalışmalar, incelemeler sürüyor.
Siyasetteki lisanın, üslubun bu minvalde gideceği üzere izlenim ortasındayız. TBMM’ye de yansıyor kimi birtakım tartışmalar fiziki boyuta varıyor. Kutuplaşmanın boyutunu mu gösteriyor? Sizi endişelendiren bir tarafı var mı?
Şentop: “Ben beraberinde halkın ortasındayım. Tabanda, alanda tansiyon, yüksek tansiyon yok. Beşerler kendi ortalarında günlük siyasetin hususlarını tartışıyorlar ancak bu türlü bir gerginlik yok. Bunun bu biçimde üstten tabana inmemesi sağlıklı bir durum. Çok kalıcı, yerleşmiş bir tablo olmadığını gösteriyor. Seçimlere 1 yıldan biraz fazla bir vakit var, bu uzun bir vakit. bu biçimde bir tansiyonla hususların tartışılmasının kimseye yararı yok. Bu yüksek tansiyonla bir sonuç alabilmek mümkün değil. Önümüzde epeyce önemli epey değerli sıkıntılar var. Önümüzde tartışacağımız epeyce bahis var, müzakere edilecek epey sorun var. her insanın memleket problemlerini bir ciddiyetle tartışması lazım. Eleştirmenlik diye bir uzmanlık alanı vardır, özellikle edebiyatta, sanatta vardır. Eleştirmenler genelde eleştirdikleri sanat alanının sanatkarı değildir ancak eleştirmendir. Siyaset bu türlü bir eleştirmenlik alanı değildir. Bir siyasetçi yalnızca eleştirerek sonuç hasıl edemez. Millet hiç kimseye ne hoş eleştiriyor olanı bitiyor diye oy vermez. Üslup sorunu de fazlaca kıymetli. Çok ağır tenkitleri bile uygun bir lisanla iç tüzüğümüze nazaran söz edebilmek mümkün. Ben 50 yıl öncesine dair Meclis tutanaklarını okuyorum, hiç bir vakit kibarlığı elden bırakmayan milletvekilleri var. İnsanın kişiliğinin bir göstergesidir üslup. Her türlü tenkit yapılabilir fakat bunun nezaket ortasında yapılması gerekir. Bu çağrıyı yenidenlamış olayım.”
Meclis’te bir tane olay olsa bile, fiziki temas manasında bir olay bile olsa fazlaca vahimdir. Eski periyotlarla de mukayese ettiğimizde özel bir belirti görmüyorum. Vakit zaman bu tıp tansiyonlar olmuştur. Kazakistan’la ilgili ortak bir deklarasyon yayınlandı, o gün hayli hararetli tartışmalar vardı. Elbet tartışacağımız mevzular var ancak her husus bizim tartışacağımız mevzular değildir. Bunları ayırarak hareket etmemiz lazım. kimi vakit bundan uzaklaştığımızı görüyorum. Vakit zaman daha yüksek tansiyonlu tartışmalar olmuş geriye dönüp baktığımızda, ölçüyü kaçırmamak lazım.
Bir erken seçim ihtimalinden de kelam ediliyor. Bir ihtimal olabilir mi?
Şentop: “Erken seçim tartışmaları, eski hükümet sisteminin alışkanlıkları. O devirde parlamento rastgele bir sıklıkla seçim sonucu alabiliyordu. Seçime gitmek için de birfazlaca sebep vardı. Bunlardan hareketle seçim tartışmaları olurdu evvelden. Yeni anayasa değişikliği daha sonrası yeni hükümet sisteminin erken seçimi ortasında bulundurmadığını belirtmek isterim. Cumhurbaşkanı şayet bir daha aday oluyorsa bu biçimde niye seçim sonucu alsın? Ben erken seçim tartışmalarını evvelki periyodun alışkanlıkları olarak görüyorum.
Biz bir hükümet sistemi değişikliği yaptık ancak bu değişikliği yaptığımızda siyasi aktörler tıpkı. Eski periyotlardaki alışkanlıklarını, zihniyet dünyalarını buraya taşıdılar. Bunları yenilemediler, güncellemediler. Bu bakımdan bu tartışmalar sık sık karşımıza çıkıyor. Bu işin tüzel tabanı değişti, erken seçimi barından bir sistem değil yeni sistem.”
Önümüzdeki süreçte seçimlerin kazanılması halinde parlamenter sisteme dönüleceğini söz ediyorlar. Muhalefetteki partilerin mutabakatta kaldıkları konulardan biri bu. Muhalefet cephesinde ağır bir hazırlık var. bu biçimde bir ihtimal kelam konusu olabilir mi?
Şentop: “Şu anda Türkiye’de Başkanlık Sistemi var. Biz Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye tabir ettik. Seçimdilk evvel kesin olarak bu mümkün değil. Biz bu sistemi beğenmiyoruz, değiştirmek istiyoruz demek kâfi değil. Bu iş bir anayasa değişikliğiyle olur. Parlamentoda nitelikli aranan bir çoğunluk var. Bir tarafta hayaller, bir tarafta gerçekler var. Şu anki mevcut sistem 2023 seçimlerinden daha sonra da kalacaktır. Türkiye 1960’ların başına kadar bir hükümet sistemi tartışması yaşıyor. 1970’lerden itibaren başkanlık sistemi tartışmaları var. 90’larda bu tartışmalar var bir daha. Hatta 2002’de AK Parti seçimden yeni çıkmış, Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’nin başkanlık sistemine gereksinimi olduğunu söylüyor. Türkiye 50 yıldır hükümet sistemi değişikliğini tartışıyor.”
Hukuk devleti kimliği konusunda tenkitler getiriliyor. Bu bahiste ne söylemek istersiniz?
Türkiye bir hukuk devletidir, biroldukca dava gerçekleşiyor. Bu kadar olay ortasında konu bahis edilenlerin sayısı hudutlu. Türkiye hakkında kıymetlendirme yaparken bu bütünlüğü dikkate almak lazım. Biz Türkiye genelinde hukuk devleti unsurunun ihlal edildiğine dair açıklamalar yaparsak bu Türkiye’ye hayli büyük haksızlık olur. Bu bu biçimde değil. Türkiye’ye yönelik yapılan değerlendirmeleri haksız buluyorum. AİHM birinci kez ‘Bundan daha sonra da bu biçimde hareket et’ diye Türkiye’deki mahkemelere talimat veriyor. AİHM önüne gelmeyen bir mevzuda ‘Bundan daha sonra bu biçimde yapılmalı’ diye bir talimatı veremez. AİHM, Türkiye’ye karşı ölçüyü kaçırmıştır. Ölçüyü kaçırmamak lazım. AİHM, Türkiye’ye karşı o denli. Mahkemenin bu agresif tavrını bir kenara bırakması lazım.
Uzun tutukluluk mühletleri de oldukcaça konuşuluyor. Siz de bu görüşte misiniz?
Tutukluluk bir ceza değildir, bir önlemdir yalnızca yargılama sürecinde. Mahkeme belgeyi inceliyor, ona göre bu sonucu veriyor.
“TÜRKİYE’DE BU PERİYOT GERİDE KALDI”
Türkiye’de bu devir geride kaldı, bilhassa 15 Temmuz’da FETÖ’nün darbe teşebbüsü sırasında milletin sokaklara dökülmesi fazlaca kıymetli bir şeyi gerçekleştirdi. Bundan daha sonra Türkiye’de olmaz mı? Elbet görüyorum dünyanın biroldukca bölgesinde anayasal nizama karşı atak yapacak gayrimakul ögeler var mıdır, olabilir mi olabilir. Türkiye bunu göstermiştir ki, bu tıp şeylere müsaade etmeyecektir.
FETÖ, Türkiye’ye epey ziyan verdi. Yaşadığımız devirde öteki FETÖ’cülerin ortaya çıkma riskleri var mı?
FETÖ ile ilgili işlevsel manada açıklanabilecek tarif paralel devlet yapılanmasıydı. Paralel devleti yapılanması dediğimiz şey, farklı bir hiyerarşik yapılandırma sunuyor. O kendi örgüt yapılandırma ortasındaki üslerinden talimat alıyorlar. Bu terör örgütünü ortaya çıkaran şey dini bir yapı olması değil, paralel devlet yapılanması oluşturmasıdır. 28 Şubat’ı kim yaptı? Bunlar dini yapılandırmalar mıydı. Bizim temel odaklanmamız gereken nokta paralel devlet yapılandırmasıdır. Paralel devlet yapılandırması var ise anında ona müdahale etmek gerekir.
İSTANBUL’DAKİ AĞIR KAR YAĞIŞI
Mobese imajlarının paylaşılmasını nasıl yorumlamak gerekir?
Şentop: “Görüntülerin hangi kamerayla çekildiğini bilmek gerekiyor. Mobese kamerası olduğunu kesin olarak teyit etmek gerekiyor. Bir inceleme süreci yapılacak, bu bilgileri bilenlerin değerlendirmesi lazım. Ben siyaseti ve hukuku birbirinden ayırmıyorum esasen. Şayet siyaset bu tabandan ayrılarak yapılırsa bu biçimde havada kalıyor. Bundan ayrıldığınız takdirde bu biçimde ölçü kaçıyor.”
Yaşananlardan kuşkulu kurumlarımız bir ders çıkarıyorlar. Olayın sıcağı sıcağına yaşananlar bir köpük tartışması. Bunlar vakit gelince yeni tartışmalarla geride kalır. Kıymetli olan gerekli dersleri çıkarmaktır, bu kesinlikle yapılır. Çalışmalar, incelemeler sürüyor.
Siyasetteki lisanın, üslubun bu minvalde gideceği üzere izlenim ortasındayız. TBMM’ye de yansıyor kimi birtakım tartışmalar fiziki boyuta varıyor. Kutuplaşmanın boyutunu mu gösteriyor? Sizi endişelendiren bir tarafı var mı?
Şentop: “Ben beraberinde halkın ortasındayım. Tabanda, alanda tansiyon, yüksek tansiyon yok. Beşerler kendi ortalarında günlük siyasetin hususlarını tartışıyorlar ancak bu türlü bir gerginlik yok. Bunun bu biçimde üstten tabana inmemesi sağlıklı bir durum. Çok kalıcı, yerleşmiş bir tablo olmadığını gösteriyor. Seçimlere 1 yıldan biraz fazla bir vakit var, bu uzun bir vakit. bu biçimde bir tansiyonla hususların tartışılmasının kimseye yararı yok. Bu yüksek tansiyonla bir sonuç alabilmek mümkün değil. Önümüzde epeyce önemli epey değerli sıkıntılar var. Önümüzde tartışacağımız epeyce bahis var, müzakere edilecek epey sorun var. her insanın memleket problemlerini bir ciddiyetle tartışması lazım. Eleştirmenlik diye bir uzmanlık alanı vardır, özellikle edebiyatta, sanatta vardır. Eleştirmenler genelde eleştirdikleri sanat alanının sanatkarı değildir ancak eleştirmendir. Siyaset bu türlü bir eleştirmenlik alanı değildir. Bir siyasetçi yalnızca eleştirerek sonuç hasıl edemez. Millet hiç kimseye ne hoş eleştiriyor olanı bitiyor diye oy vermez. Üslup sorunu de fazlaca kıymetli. Çok ağır tenkitleri bile uygun bir lisanla iç tüzüğümüze nazaran söz edebilmek mümkün. Ben 50 yıl öncesine dair Meclis tutanaklarını okuyorum, hiç bir vakit kibarlığı elden bırakmayan milletvekilleri var. İnsanın kişiliğinin bir göstergesidir üslup. Her türlü tenkit yapılabilir fakat bunun nezaket ortasında yapılması gerekir. Bu çağrıyı yenidenlamış olayım.”
Meclis’te bir tane olay olsa bile, fiziki temas manasında bir olay bile olsa fazlaca vahimdir. Eski periyotlarla de mukayese ettiğimizde özel bir belirti görmüyorum. Vakit zaman bu tıp tansiyonlar olmuştur. Kazakistan’la ilgili ortak bir deklarasyon yayınlandı, o gün hayli hararetli tartışmalar vardı. Elbet tartışacağımız mevzular var ancak her husus bizim tartışacağımız mevzular değildir. Bunları ayırarak hareket etmemiz lazım. kimi vakit bundan uzaklaştığımızı görüyorum. Vakit zaman daha yüksek tansiyonlu tartışmalar olmuş geriye dönüp baktığımızda, ölçüyü kaçırmamak lazım.
Bir erken seçim ihtimalinden de kelam ediliyor. Bir ihtimal olabilir mi?
Şentop: “Erken seçim tartışmaları, eski hükümet sisteminin alışkanlıkları. O devirde parlamento rastgele bir sıklıkla seçim sonucu alabiliyordu. Seçime gitmek için de birfazlaca sebep vardı. Bunlardan hareketle seçim tartışmaları olurdu evvelden. Yeni anayasa değişikliği daha sonrası yeni hükümet sisteminin erken seçimi ortasında bulundurmadığını belirtmek isterim. Cumhurbaşkanı şayet bir daha aday oluyorsa bu biçimde niye seçim sonucu alsın? Ben erken seçim tartışmalarını evvelki periyodun alışkanlıkları olarak görüyorum.
Biz bir hükümet sistemi değişikliği yaptık ancak bu değişikliği yaptığımızda siyasi aktörler tıpkı. Eski periyotlardaki alışkanlıklarını, zihniyet dünyalarını buraya taşıdılar. Bunları yenilemediler, güncellemediler. Bu bakımdan bu tartışmalar sık sık karşımıza çıkıyor. Bu işin tüzel tabanı değişti, erken seçimi barından bir sistem değil yeni sistem.”
Önümüzdeki süreçte seçimlerin kazanılması halinde parlamenter sisteme dönüleceğini söz ediyorlar. Muhalefetteki partilerin mutabakatta kaldıkları konulardan biri bu. Muhalefet cephesinde ağır bir hazırlık var. bu biçimde bir ihtimal kelam konusu olabilir mi?
Şentop: “Şu anda Türkiye’de Başkanlık Sistemi var. Biz Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi diye tabir ettik. Seçimdilk evvel kesin olarak bu mümkün değil. Biz bu sistemi beğenmiyoruz, değiştirmek istiyoruz demek kâfi değil. Bu iş bir anayasa değişikliğiyle olur. Parlamentoda nitelikli aranan bir çoğunluk var. Bir tarafta hayaller, bir tarafta gerçekler var. Şu anki mevcut sistem 2023 seçimlerinden daha sonra da kalacaktır. Türkiye 1960’ların başına kadar bir hükümet sistemi tartışması yaşıyor. 1970’lerden itibaren başkanlık sistemi tartışmaları var. 90’larda bu tartışmalar var bir daha. Hatta 2002’de AK Parti seçimden yeni çıkmış, Sayın Cumhurbaşkanımız Türkiye’nin başkanlık sistemine gereksinimi olduğunu söylüyor. Türkiye 50 yıldır hükümet sistemi değişikliğini tartışıyor.”
Hukuk devleti kimliği konusunda tenkitler getiriliyor. Bu bahiste ne söylemek istersiniz?
Türkiye bir hukuk devletidir, biroldukca dava gerçekleşiyor. Bu kadar olay ortasında konu bahis edilenlerin sayısı hudutlu. Türkiye hakkında kıymetlendirme yaparken bu bütünlüğü dikkate almak lazım. Biz Türkiye genelinde hukuk devleti unsurunun ihlal edildiğine dair açıklamalar yaparsak bu Türkiye’ye hayli büyük haksızlık olur. Bu bu biçimde değil. Türkiye’ye yönelik yapılan değerlendirmeleri haksız buluyorum. AİHM birinci kez ‘Bundan daha sonra da bu biçimde hareket et’ diye Türkiye’deki mahkemelere talimat veriyor. AİHM önüne gelmeyen bir mevzuda ‘Bundan daha sonra bu biçimde yapılmalı’ diye bir talimatı veremez. AİHM, Türkiye’ye karşı ölçüyü kaçırmıştır. Ölçüyü kaçırmamak lazım. AİHM, Türkiye’ye karşı o denli. Mahkemenin bu agresif tavrını bir kenara bırakması lazım.
Uzun tutukluluk mühletleri de oldukcaça konuşuluyor. Siz de bu görüşte misiniz?
Tutukluluk bir ceza değildir, bir önlemdir yalnızca yargılama sürecinde. Mahkeme belgeyi inceliyor, ona göre bu sonucu veriyor.
“TÜRKİYE’DE BU PERİYOT GERİDE KALDI”
Türkiye’de bu devir geride kaldı, bilhassa 15 Temmuz’da FETÖ’nün darbe teşebbüsü sırasında milletin sokaklara dökülmesi fazlaca kıymetli bir şeyi gerçekleştirdi. Bundan daha sonra Türkiye’de olmaz mı? Elbet görüyorum dünyanın biroldukca bölgesinde anayasal nizama karşı atak yapacak gayrimakul ögeler var mıdır, olabilir mi olabilir. Türkiye bunu göstermiştir ki, bu tıp şeylere müsaade etmeyecektir.
FETÖ, Türkiye’ye epey ziyan verdi. Yaşadığımız devirde öteki FETÖ’cülerin ortaya çıkma riskleri var mı?
FETÖ ile ilgili işlevsel manada açıklanabilecek tarif paralel devlet yapılanmasıydı. Paralel devleti yapılanması dediğimiz şey, farklı bir hiyerarşik yapılandırma sunuyor. O kendi örgüt yapılandırma ortasındaki üslerinden talimat alıyorlar. Bu terör örgütünü ortaya çıkaran şey dini bir yapı olması değil, paralel devlet yapılanması oluşturmasıdır. 28 Şubat’ı kim yaptı? Bunlar dini yapılandırmalar mıydı. Bizim temel odaklanmamız gereken nokta paralel devlet yapılandırmasıdır. Paralel devlet yapılandırması var ise anında ona müdahale etmek gerekir.