Avrupa’da doğal gaz fiyatları yükselmeye devam ediyor, fiyatlardaki yükselişin bölge iktisadı üstündeki tesiri gün geçtikçe artıyor. Yaz aylarında güç kıtlığı yaşayan Avrupa’nın, kış aylarında doğal gaz olmadan ne yapacağı merak ediliyor. Bu raporda kısa bir biçimde “Avrupa’da doğal gaz meblağları nasıl buraya geldi, artan fiyatların ekonomik sonuçları ne oldu?” ve “Avrupa önümüzdeki kışı atlatmak için ne yapabilir/yapmak zorunda kalacak?” sorularını yanıtlamaya çalışıyoruz. Son olarak Avrupa’nın alternatif güç arayışından yarar sağlayabilecek şirketleri paylaşarak yazıyı noktalıyoruz.
Avrupa’da doğal gaz fiyatını 2017-2021 içinde bulunduğu 20-30€ bölgesinden 230€ düzeyine getiren temel faktörleri değer sırasıyla aşağıdaki üzere sıralayabiliriz.
– Rusya-Ukrayna savaşına bağlı Avrupa ve Rusya içinde yürürlüğe giren karşılıklı yaptırımlar
– Olağanlaşma -fabrikaların üretime dönmesi (fabrikaların üretime dönmesi niye kıymetli diye sorarsanız, EIA’ya göre ABD’de doğal gazın %34’ünü sanayi bölümü kullanıyor)
– Artan sıcaklıklar (klimaya bağlı artan elektrik kullanması doğal gaz tüketimini artırıyor, doğal gaz stoklarının dolmasını zorlaştırıyor + kuruyan barajlar hidroelektrik üretimini sınırlıyor.)
Fiyatlardaki yükselişin farklı niçinlerine değinsek de Avrupa’yı güç duruma sokan ana faktör, Avrupa Birliği’nin kendi isteğiyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar oldu. Yaptırımlar daha sonrası Avrupa’nın Rusya’dan ithal ettiği doğal gaz ölçüsü değerli ölçüde azaldı. Avrupa’nın Kuzey Akım boru sınırı üzerinden Rusya’dan aldığı doğal gaz ölçüsünü aşağıda paylaşıyoruz. Her yıl temmuz aylarında gerçekleştirilen planlı bakımları bir kenara bıraktığımızda, Avrupa 2012’den bu yana birinci kere bu kadar düşük doğal gaz ile, plansız bir biçimde karşı karşıya…
Rusya’dan Avrupa’ya gelen doğal gazın değerli ölçüde azalması ve güç fiyatlarının yükselmesi, Avrupa iktisadı üzerinde birtakım besbelli problemlere yol açtı. Artan güç meblağları sanayi şirketlerinin/hanehalkının maliyetlerinin yükselmesine niye oldu. Artan maliyetler şirketlerin eser fiyatlarını artırmasına, hatta kimilerinin üretimi durdurmasına niye oldu. Dün çinko üreticisi Nyrstar, Hollanda’daki Budel çinko döküm fabrikasında operasyonlarını durdurduğunu deklare etti. Nyrstar üretimi durdurma sebebini spesifik olarak belirtmese de şirkete yakın bir kaynaktan alınan bilgiye nazaran 10 katına çıkan elektrik maliyetleri, yüksek personel maaşları ve lojistik fiyatları sonucun alınmasında tesirli oldu. Gelişme daha sonrasında Londra Metal Borsası’nda çinko meblağları %7’den çok artış gösterdi.
Özetle artan maliyetler Avrupa bölgesinde üretim maliyetlerinin ve eser meblağlarının artmasına niye oluyor, adım adım daralan bir ekonomiyi çağırıyor. Avrupa Merkez Bankası’nın sıkılaşmaya başlayan para siyaseti da göz önünde bulundurulduğunda; mevcut şartlar altında Avrupa için yüksek enflasyon-resesyon-stagflasyon üzere sağlıklı bir iktisattan uzak telaffuzları çokça konuşacağımız bir periyot bizi bekliyor.
Avrupa Diğer Nereden Gaz Alabilir?
Savaş daha sonrası nereden gaz sağlayabilir sorusunu ise Avrupa’nın en büyük Rus gazı tüketicisi olan ve Ukrayna savaşı niçiniyle Kuzey Akım 2 doğal gaz boru sınırının sertifikasyonunu durduran Almanya üzerinden yanıtlamak istiyoruz.
Almanya boru çizgileriyle İngiltere, Danimarka, Norveç ve Hollanda’dan gaz ithal edebilir lakin bu çizgiler üzerinden aldığı doğal gazın arzı ve iletim kapasitesi çok hudutlu. Bu yüzden (yakın zamanda!) arz problemini giderebilecek geçerli bir tahlil değil. Bir öbür seçenek ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG).
Avrupa ülkeleri LNG ithalat ve depolama kapasitesini genişletmenin yollarını aradıklarını söylese de Avrupa’nın LNG terminalleri(bu terminaller sıvılaştırılmış doğal gazı bir daha gaza dönüştürerek kullanıma hazır hale getiriyor) ekstra ithalat için sonlu kapasiteye sahip. Bu yüzden Almanya yeni LNG terminalleri inşa etmek isteyen ülkeler içinde yer alıyor; Almanlar iki yıl ortasında iki terminal inşa etmeyi planlıyor. Bu plan Almanya’nın Rusya’dan boru sınırıyla aldığı arzın yaklaşık üçte birini karşılayacak kadar LNG’nin bir daha gaz haline getirilmesine müsaade verebilir fakat Almanya’nın bu terminalleri beslemek için aslına bakarsanız sıkı olan LNG pazarında arzı garanti altına alması gerekecek (bir daha yüksek fiyatlar + önümüzdeki kış için bir tahlil değil)..
Doğal Gazın Yerini Ne Meblağ, Bu Krizden Hangi Şirketler Yarar Sağlayabilir?
Avrupa ülkeleri kısa-orta vadede nükleer, yenilenebilir güç, hidroelektrik yahut kömür üzerinden elektrik üretimini artırma yoluna gidebilir. Bu yüzden kıssayı epeyce da uzatmadan raporu “doğal gaza alternatif güç üreten şirketler” ile noktalıyoruz.
Nükleer tarafa baktığımızda model portföyde de yer alan Cameco, yenilenebilir enerji-hidroelektrik tarafında ise; Vestas Wind Systems (rüzgar), Orsted (güneş ve rüzgar) ve Iberdrola (güneş, rüzgar ve hidroelektrik) Avrupa’nın (ya da dünyanın) artan güç gereksiniminden kısa ve uzun vadede yarar sağlayabilecek şirketler içinde yer alıyor.
Kömür için ise farklı bir parantez açmamız gerekiyor. Bildiğiniz üzere Avrupa iklim gayelerini karşılamak için kömürden uzaklaşmaya çalışıyor. Öteki yandan birtakım kömür santralleri artan gaz fiyatları niçiniyle 2021’in ortalarından bu yana bir daha açıldı. Kömür tarafında RWEve Uniper, tercih edilebilecek şirketler içinde yer alıyor. RWE ve Uniper’a yapılan yatırımlarda kısa vadeli primlerin kıymetlendirilmesi gerektiğini düşünüyor, bu şirketleri uzun vadeli portföylere uygun görmediğimizi belirtmek istiyoruz.
Garanti BBVA Memleketler arası Piyasalar Araştırma notu
Goldman Sachs ve Nomura, Çin için GSYH büyüme kestirimlerini düşürdüler
Çetin Ünsalan: FED’ten soğuk duş
Avrupa’nın güç krizinden adım adım İran nükleer mutabakatına doğru
Avrupa’da doğal gaz fiyatını 2017-2021 içinde bulunduğu 20-30€ bölgesinden 230€ düzeyine getiren temel faktörleri değer sırasıyla aşağıdaki üzere sıralayabiliriz.
– Rusya-Ukrayna savaşına bağlı Avrupa ve Rusya içinde yürürlüğe giren karşılıklı yaptırımlar
– Olağanlaşma -fabrikaların üretime dönmesi (fabrikaların üretime dönmesi niye kıymetli diye sorarsanız, EIA’ya göre ABD’de doğal gazın %34’ünü sanayi bölümü kullanıyor)
– Artan sıcaklıklar (klimaya bağlı artan elektrik kullanması doğal gaz tüketimini artırıyor, doğal gaz stoklarının dolmasını zorlaştırıyor + kuruyan barajlar hidroelektrik üretimini sınırlıyor.)
Fiyatlardaki yükselişin farklı niçinlerine değinsek de Avrupa’yı güç duruma sokan ana faktör, Avrupa Birliği’nin kendi isteğiyle Rusya’ya uyguladığı yaptırımlar oldu. Yaptırımlar daha sonrası Avrupa’nın Rusya’dan ithal ettiği doğal gaz ölçüsü değerli ölçüde azaldı. Avrupa’nın Kuzey Akım boru sınırı üzerinden Rusya’dan aldığı doğal gaz ölçüsünü aşağıda paylaşıyoruz. Her yıl temmuz aylarında gerçekleştirilen planlı bakımları bir kenara bıraktığımızda, Avrupa 2012’den bu yana birinci kere bu kadar düşük doğal gaz ile, plansız bir biçimde karşı karşıya…
Rusya’dan Avrupa’ya gelen doğal gazın değerli ölçüde azalması ve güç fiyatlarının yükselmesi, Avrupa iktisadı üzerinde birtakım besbelli problemlere yol açtı. Artan güç meblağları sanayi şirketlerinin/hanehalkının maliyetlerinin yükselmesine niye oldu. Artan maliyetler şirketlerin eser fiyatlarını artırmasına, hatta kimilerinin üretimi durdurmasına niye oldu. Dün çinko üreticisi Nyrstar, Hollanda’daki Budel çinko döküm fabrikasında operasyonlarını durdurduğunu deklare etti. Nyrstar üretimi durdurma sebebini spesifik olarak belirtmese de şirkete yakın bir kaynaktan alınan bilgiye nazaran 10 katına çıkan elektrik maliyetleri, yüksek personel maaşları ve lojistik fiyatları sonucun alınmasında tesirli oldu. Gelişme daha sonrasında Londra Metal Borsası’nda çinko meblağları %7’den çok artış gösterdi.
Özetle artan maliyetler Avrupa bölgesinde üretim maliyetlerinin ve eser meblağlarının artmasına niye oluyor, adım adım daralan bir ekonomiyi çağırıyor. Avrupa Merkez Bankası’nın sıkılaşmaya başlayan para siyaseti da göz önünde bulundurulduğunda; mevcut şartlar altında Avrupa için yüksek enflasyon-resesyon-stagflasyon üzere sağlıklı bir iktisattan uzak telaffuzları çokça konuşacağımız bir periyot bizi bekliyor.
Avrupa Diğer Nereden Gaz Alabilir?
Savaş daha sonrası nereden gaz sağlayabilir sorusunu ise Avrupa’nın en büyük Rus gazı tüketicisi olan ve Ukrayna savaşı niçiniyle Kuzey Akım 2 doğal gaz boru sınırının sertifikasyonunu durduran Almanya üzerinden yanıtlamak istiyoruz.
Almanya boru çizgileriyle İngiltere, Danimarka, Norveç ve Hollanda’dan gaz ithal edebilir lakin bu çizgiler üzerinden aldığı doğal gazın arzı ve iletim kapasitesi çok hudutlu. Bu yüzden (yakın zamanda!) arz problemini giderebilecek geçerli bir tahlil değil. Bir öbür seçenek ise sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG).
Avrupa ülkeleri LNG ithalat ve depolama kapasitesini genişletmenin yollarını aradıklarını söylese de Avrupa’nın LNG terminalleri(bu terminaller sıvılaştırılmış doğal gazı bir daha gaza dönüştürerek kullanıma hazır hale getiriyor) ekstra ithalat için sonlu kapasiteye sahip. Bu yüzden Almanya yeni LNG terminalleri inşa etmek isteyen ülkeler içinde yer alıyor; Almanlar iki yıl ortasında iki terminal inşa etmeyi planlıyor. Bu plan Almanya’nın Rusya’dan boru sınırıyla aldığı arzın yaklaşık üçte birini karşılayacak kadar LNG’nin bir daha gaz haline getirilmesine müsaade verebilir fakat Almanya’nın bu terminalleri beslemek için aslına bakarsanız sıkı olan LNG pazarında arzı garanti altına alması gerekecek (bir daha yüksek fiyatlar + önümüzdeki kış için bir tahlil değil)..
Doğal Gazın Yerini Ne Meblağ, Bu Krizden Hangi Şirketler Yarar Sağlayabilir?
Avrupa ülkeleri kısa-orta vadede nükleer, yenilenebilir güç, hidroelektrik yahut kömür üzerinden elektrik üretimini artırma yoluna gidebilir. Bu yüzden kıssayı epeyce da uzatmadan raporu “doğal gaza alternatif güç üreten şirketler” ile noktalıyoruz.
Nükleer tarafa baktığımızda model portföyde de yer alan Cameco, yenilenebilir enerji-hidroelektrik tarafında ise; Vestas Wind Systems (rüzgar), Orsted (güneş ve rüzgar) ve Iberdrola (güneş, rüzgar ve hidroelektrik) Avrupa’nın (ya da dünyanın) artan güç gereksiniminden kısa ve uzun vadede yarar sağlayabilecek şirketler içinde yer alıyor.
Kömür için ise farklı bir parantez açmamız gerekiyor. Bildiğiniz üzere Avrupa iklim gayelerini karşılamak için kömürden uzaklaşmaya çalışıyor. Öteki yandan birtakım kömür santralleri artan gaz fiyatları niçiniyle 2021’in ortalarından bu yana bir daha açıldı. Kömür tarafında RWEve Uniper, tercih edilebilecek şirketler içinde yer alıyor. RWE ve Uniper’a yapılan yatırımlarda kısa vadeli primlerin kıymetlendirilmesi gerektiğini düşünüyor, bu şirketleri uzun vadeli portföylere uygun görmediğimizi belirtmek istiyoruz.
Garanti BBVA Memleketler arası Piyasalar Araştırma notu
Goldman Sachs ve Nomura, Çin için GSYH büyüme kestirimlerini düşürdüler
Çetin Ünsalan: FED’ten soğuk duş
Avrupa’nın güç krizinden adım adım İran nükleer mutabakatına doğru