“Siyasi dinler” hakkındaki bu eser, birinci sefer 1938 yılının Mayıs ayında Viyana’da yayımlandı. Yayınevinin süreksiz nasyonal sosyalist idaresi, bu kitabın yayılması için pek uğraş sarf etmediğinden eser, neredeyse hiç tanınmadı. Lakin bir daha de, bilgili okuyucular nezdinde, öteki yapıtlarımla kıyaslanabilir seviyede eleştirel yansılar alacak kadar bilinirlik kazandı. Sıkıntıyı ortaya koyma stilimin son derece objektif olduğu, bu sebeple de aslında karşı çıkmaya niyetlendiğim dünya görüşlerini ve hareketleri –özellikle de Nasyonal Sosyalizmi– destekliyormuş üzere göründüğüm nedeni öne sürülerek bana sitem edilmektedir. bir daha bu şeklimin, kendi duruşumu kuşkuya yer bırakmaksızın ortaya koyacak bir biçimde karar verme ve yargıda bulunma kararlılığından mahrum olduğu ileri sürüldü.
Bu tenkitler, dünyanın hâlihazırdaki durumuna ve münferit şahısların bu durum karşısındaki tavrına yönelik temel sorulara temas etmektedir. Bugün Nasyonal Sosyalizm’e derin aykırılığını kuvvetli etik kararlarla ilan eden siyasallaştırıcı bir entelektüel tipi mevcuttur. Bu eleştirmenler, ekseriyetle bu tipin mensubudur. Bu entelektüel tipi, elindeki tüm edebi imkânlarla gayret etmeyi misyonu ve sorumluluğu telakki etmektedir. Bunu ben de yapabilirim; ancak benim siyasi Kolektivizme karşı antipatim, Dante’nin bu araştırmanın başındaki dizesini okumasını bilen her insanın malumudur. Kültürlü ve daha az kültürlü mahkûmiyet sözleri konusunda pek geniş bir hazineye sahibim. Bu antipatimi, Nasyonal Sosyalizm’e karşı siyasallaştırıcı haykırışlar çerçevesinde geniş bir kitleye yaymamamın birfazlaca niçini vardır. Ama burada, bu sebeplerden yalnızca en mühimlerine temas edebilirim.
Siyasi Kolektivizm, yalnızca siyasi ve ahlaki bir fenomen değildir. Onun ortasındaki dinî öge hayli daha kıymetli görünmektedir. Etik karşı propaganda olarak edebi gayret değerlidir; ancak bu propagandanın önemli olanı kamufle etmesi tereddüt uyandırmaktadır. Hatta bu, iki kat daha tehlikelidir, zira etik açıdan nahoş hareketlerin altında derin ve tehlikeli bir kötülüğün zımnî olduğunu dikkatlerden kaçırmaktadır ve ahlaki bir kural olmaktan öbür daha derin bir sebep bulamaması halinde araçları etkisiz ve kuşkulu kalmaktadır. Yani Nasyonal Sosyalizm’e karşı uğraş etik olarak da sürdürülmesin demek istemiyorum; ama bu çaba –bana nazaran– yeteri kadar radikal bir biçimde yürütülmemektedir, çünkü kökleri, yani dindarlıktaki temelleri eksiktir.
Nasyonal Sosyalizmin dinî açıdan ele alınışında hareket noktası, dünyada berbatlığın mevcut olduğu ve bu berbatlığın yalnızca –negatif bir öge olarak– varoluşun eksik bir sureti değil, bununla birlikte dünyada tesirli gerçek bir cevher ve güç olduğu var iseyımı olmalıdır. Sadece ahlaki açıdan üzücü değil, beraberinde dinî açıdan da makûs şeytani bir cevhere karşı, bir daha birebir şiddette âlâ bir dinî güçle direnç gösterilebilir. Şeytani bir güce karşı yalnızca ahlakilik ve insanilikle çaba edilemez.
Ancak bu zorluk, sıradan bir kararla ortadan kaldırılamaz. Bugün Batı’da, dünyanın ağır bir kriz ortasında bulunduğunu, kökü ruhun sekülerleşmesinde ve dünyevi ruhun dinî köklerinden ayrılmasında yatan bir kaybolma sürecinin ortasında olduğunu ve bunun, ister tarihî kiliseler çerçevesinde ister haricinde olsun, yalnızca dinî bir yenilemeyle sıhhatine kavuşturulabileceğini bilmeyen ve bunu tabir etmeyen kıymetli bir düşünür yoktur. Bu yenileme, büyük ölçüde yalnızca büyük dinî kişiliklerden kaynaklanabilir; ama berbatlığa karşı direncin ortaya çıkacağı tabanı genişletmek için her insanın hazır olması ve elinden geleni yapması mümkündür.
Mevzuyu siyasallaştıran entelektüeller, işte bu noktada büsbütün başarısız olmaktadır. Nasyonal Sosyalizm’in; barbarlığa, Ortaçağ karanlığına ve insanilikteki yeni ilerlemeler öncesine bir dönüş olduğunu tekrar yine duymak ve bunu söyleyenlerin, ömrün insanilik fikrini birlikteinde getiren sekülerleşmesinin Nasyonal Sosyalizm üzere Hristiyanlık tersi dinî hareketlerin gelişebildiği bir yer olduğundan habersiz olması dehşet verici bir durumdur. Din konusu, sekülerleşmiş bu ruhlar için bir tabudur ve bu mevzuyu ciddiyetle ve kökten lisana getirmek; onlar için tehlikeli, tahminen de barbarlık ve Ortaçağ karanlığına geri dönüş üzere görünmektedir.
Bu sebeple, beni o etik savunma gayretine dâhil etmek yerine, vaktimizin dinî temel sıkıntısını açıklamak ve uğraş edilmesi gereken kötülük fenomenini tanımlamak, bana daha kıymetli görünmektedir. Şayet tasvirim çok “objektif” görünüyor ve Nasyonal Sosyalizm’in “reklamını yaptığım” intibaını uyandırıyorsa, bu, benim için tasvirimin gerçek olduğunun bir işaretidir. Zira şeytani olan yalnızca ahlaki olarak negatif ve dehşet verici değil, beraberinde bir güç, tıpkı vakitte epey alımlı bir güçtür. Bu bağlamda burada yalnızca ahlaki açıdan düşük, aptalca, barbarca ve rezil bir problemin kelam konusu olduğu intibaını uyandıran bir tasvir makus bir tasvir olurdu. Berbatlığın gücünü yeterliliğin gücü olarak görmediğimi, dinî hususlara kör olmayan herkes bu araştırmadan anlayabilir.
Cambridge, Mass. 1938 Noel’i
Eric Voegelin Hakkında
Eric Voegelin, 1901 yılında Alman İmparatorluğu’nun Köln kentinde doğmuş, 1910 yılında ailesiyle birlikte Viyana’ya göç etmiştir. Viyana Üniversitesi Devlet Bilimleri Fakültesi’nde başladığı eğitimini, 1924 yılında doktorasını vererek tamamlamıştır. 1924 ila 1928 yılları arsında ABD ve Fransa’da yürüttüğü bilimsel çalışmalardan daha sonra Viyana’ya dönmüş ve 1928 yılında doçentlik tezini verdikten bir yıl daha sonra Viyana Üniversitesi’nde Devlet Bilimleri ve Sosyoloji dersleri vermeye başlamış, 1936 yılında da profesörlüğe atanmıştır.
Voegelin, elinizdeki Siyasi Dinler isimli yapıtını 1938 yılında birinci kere yayımlamasından kısa bir süre daha sonra Avusturya’nın Almanya’ya bağlanması üzerine, Nasyonal Sosyalist rejimin baskısından dolayı Avusturya’yı terk etmek zorunda kalmış ve birebir yıl ABD’ye göç ederek, burada 1958 yılına kadar farklı üniversitelerde çalışmıştır. The New Science of Politics isimli yapıtını ve Order and History isimli yapıtının birinci ciltlerini Amerika senelerında yazmıştır. 1958 yılında Almanya’ya dönüp Münih kentindeki Ludwig-Maximilian Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi Enstitüsü’nü kurmuş, 1968 yılında emekliliğe ayrılıncaya kadar burada kalmıştır. Emeklilik periyodunu ABD’de geçiren Voegelin, 1985 yılında Kaliforniya’da vefat etmiştir.
Eric Voegelin, II. Dünya Savaşı daha sonrası periyodun en değerli ve bununla birlikte en tartışmalı siyasi düşünürlerindendir. Daha fazla niyet tarihi ve tarih ideolojisi hakkında eserler vermiş bulunmasına karşın, kendisini evvela siyaset bilimci olarak görmüştür. Onun siyaset anlayışı; çoklukla “neo-klasik” yaklaşımlar içinde sayılmakta, kimi vakit de “normatif-ontolojik” yaklaşımlara dâhil edilmektedir. Bu sınıflandırma, Voegelin’in fikrindeki çeşitliliği yansıtmaktan uzak olmakla bir arada, onun, siyaset ideolojisinin içine düştüğünü düşündüğü krizden çıkabilmesinin yolunun, Aristocu ve Eflatuncu anlayışı tekrar ele almak olmalıdır biçimindeki fikrine uygundur. Voegelin; büyük düşünürlerin ve peygamberlerin aşkınlık deneyimine dayanan ve Yeniçağ’ın sekülerleşme sürecinde kaybedilen siyasi nizam bilgisini, dini ve felsefi yapıtların yorumuyla bir daha canlandırmaya çalışmıştır. Ona bakılırsa; Batılı toplumlar, totaliter ideolojilerin ayartısına fakat bu sayede karşı koyabilecektir.
Sezai Zeybekoğlu
KAYNAK: HABER7
Bu tenkitler, dünyanın hâlihazırdaki durumuna ve münferit şahısların bu durum karşısındaki tavrına yönelik temel sorulara temas etmektedir. Bugün Nasyonal Sosyalizm’e derin aykırılığını kuvvetli etik kararlarla ilan eden siyasallaştırıcı bir entelektüel tipi mevcuttur. Bu eleştirmenler, ekseriyetle bu tipin mensubudur. Bu entelektüel tipi, elindeki tüm edebi imkânlarla gayret etmeyi misyonu ve sorumluluğu telakki etmektedir. Bunu ben de yapabilirim; ancak benim siyasi Kolektivizme karşı antipatim, Dante’nin bu araştırmanın başındaki dizesini okumasını bilen her insanın malumudur. Kültürlü ve daha az kültürlü mahkûmiyet sözleri konusunda pek geniş bir hazineye sahibim. Bu antipatimi, Nasyonal Sosyalizm’e karşı siyasallaştırıcı haykırışlar çerçevesinde geniş bir kitleye yaymamamın birfazlaca niçini vardır. Ama burada, bu sebeplerden yalnızca en mühimlerine temas edebilirim.
Siyasi Kolektivizm, yalnızca siyasi ve ahlaki bir fenomen değildir. Onun ortasındaki dinî öge hayli daha kıymetli görünmektedir. Etik karşı propaganda olarak edebi gayret değerlidir; ancak bu propagandanın önemli olanı kamufle etmesi tereddüt uyandırmaktadır. Hatta bu, iki kat daha tehlikelidir, zira etik açıdan nahoş hareketlerin altında derin ve tehlikeli bir kötülüğün zımnî olduğunu dikkatlerden kaçırmaktadır ve ahlaki bir kural olmaktan öbür daha derin bir sebep bulamaması halinde araçları etkisiz ve kuşkulu kalmaktadır. Yani Nasyonal Sosyalizm’e karşı uğraş etik olarak da sürdürülmesin demek istemiyorum; ama bu çaba –bana nazaran– yeteri kadar radikal bir biçimde yürütülmemektedir, çünkü kökleri, yani dindarlıktaki temelleri eksiktir.
Nasyonal Sosyalizmin dinî açıdan ele alınışında hareket noktası, dünyada berbatlığın mevcut olduğu ve bu berbatlığın yalnızca –negatif bir öge olarak– varoluşun eksik bir sureti değil, bununla birlikte dünyada tesirli gerçek bir cevher ve güç olduğu var iseyımı olmalıdır. Sadece ahlaki açıdan üzücü değil, beraberinde dinî açıdan da makûs şeytani bir cevhere karşı, bir daha birebir şiddette âlâ bir dinî güçle direnç gösterilebilir. Şeytani bir güce karşı yalnızca ahlakilik ve insanilikle çaba edilemez.
Ancak bu zorluk, sıradan bir kararla ortadan kaldırılamaz. Bugün Batı’da, dünyanın ağır bir kriz ortasında bulunduğunu, kökü ruhun sekülerleşmesinde ve dünyevi ruhun dinî köklerinden ayrılmasında yatan bir kaybolma sürecinin ortasında olduğunu ve bunun, ister tarihî kiliseler çerçevesinde ister haricinde olsun, yalnızca dinî bir yenilemeyle sıhhatine kavuşturulabileceğini bilmeyen ve bunu tabir etmeyen kıymetli bir düşünür yoktur. Bu yenileme, büyük ölçüde yalnızca büyük dinî kişiliklerden kaynaklanabilir; ama berbatlığa karşı direncin ortaya çıkacağı tabanı genişletmek için her insanın hazır olması ve elinden geleni yapması mümkündür.
Mevzuyu siyasallaştıran entelektüeller, işte bu noktada büsbütün başarısız olmaktadır. Nasyonal Sosyalizm’in; barbarlığa, Ortaçağ karanlığına ve insanilikteki yeni ilerlemeler öncesine bir dönüş olduğunu tekrar yine duymak ve bunu söyleyenlerin, ömrün insanilik fikrini birlikteinde getiren sekülerleşmesinin Nasyonal Sosyalizm üzere Hristiyanlık tersi dinî hareketlerin gelişebildiği bir yer olduğundan habersiz olması dehşet verici bir durumdur. Din konusu, sekülerleşmiş bu ruhlar için bir tabudur ve bu mevzuyu ciddiyetle ve kökten lisana getirmek; onlar için tehlikeli, tahminen de barbarlık ve Ortaçağ karanlığına geri dönüş üzere görünmektedir.
Bu sebeple, beni o etik savunma gayretine dâhil etmek yerine, vaktimizin dinî temel sıkıntısını açıklamak ve uğraş edilmesi gereken kötülük fenomenini tanımlamak, bana daha kıymetli görünmektedir. Şayet tasvirim çok “objektif” görünüyor ve Nasyonal Sosyalizm’in “reklamını yaptığım” intibaını uyandırıyorsa, bu, benim için tasvirimin gerçek olduğunun bir işaretidir. Zira şeytani olan yalnızca ahlaki olarak negatif ve dehşet verici değil, beraberinde bir güç, tıpkı vakitte epey alımlı bir güçtür. Bu bağlamda burada yalnızca ahlaki açıdan düşük, aptalca, barbarca ve rezil bir problemin kelam konusu olduğu intibaını uyandıran bir tasvir makus bir tasvir olurdu. Berbatlığın gücünü yeterliliğin gücü olarak görmediğimi, dinî hususlara kör olmayan herkes bu araştırmadan anlayabilir.
Cambridge, Mass. 1938 Noel’i
Eric Voegelin Hakkında
Eric Voegelin, 1901 yılında Alman İmparatorluğu’nun Köln kentinde doğmuş, 1910 yılında ailesiyle birlikte Viyana’ya göç etmiştir. Viyana Üniversitesi Devlet Bilimleri Fakültesi’nde başladığı eğitimini, 1924 yılında doktorasını vererek tamamlamıştır. 1924 ila 1928 yılları arsında ABD ve Fransa’da yürüttüğü bilimsel çalışmalardan daha sonra Viyana’ya dönmüş ve 1928 yılında doçentlik tezini verdikten bir yıl daha sonra Viyana Üniversitesi’nde Devlet Bilimleri ve Sosyoloji dersleri vermeye başlamış, 1936 yılında da profesörlüğe atanmıştır.
Voegelin, elinizdeki Siyasi Dinler isimli yapıtını 1938 yılında birinci kere yayımlamasından kısa bir süre daha sonra Avusturya’nın Almanya’ya bağlanması üzerine, Nasyonal Sosyalist rejimin baskısından dolayı Avusturya’yı terk etmek zorunda kalmış ve birebir yıl ABD’ye göç ederek, burada 1958 yılına kadar farklı üniversitelerde çalışmıştır. The New Science of Politics isimli yapıtını ve Order and History isimli yapıtının birinci ciltlerini Amerika senelerında yazmıştır. 1958 yılında Almanya’ya dönüp Münih kentindeki Ludwig-Maximilian Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi Enstitüsü’nü kurmuş, 1968 yılında emekliliğe ayrılıncaya kadar burada kalmıştır. Emeklilik periyodunu ABD’de geçiren Voegelin, 1985 yılında Kaliforniya’da vefat etmiştir.
Eric Voegelin, II. Dünya Savaşı daha sonrası periyodun en değerli ve bununla birlikte en tartışmalı siyasi düşünürlerindendir. Daha fazla niyet tarihi ve tarih ideolojisi hakkında eserler vermiş bulunmasına karşın, kendisini evvela siyaset bilimci olarak görmüştür. Onun siyaset anlayışı; çoklukla “neo-klasik” yaklaşımlar içinde sayılmakta, kimi vakit de “normatif-ontolojik” yaklaşımlara dâhil edilmektedir. Bu sınıflandırma, Voegelin’in fikrindeki çeşitliliği yansıtmaktan uzak olmakla bir arada, onun, siyaset ideolojisinin içine düştüğünü düşündüğü krizden çıkabilmesinin yolunun, Aristocu ve Eflatuncu anlayışı tekrar ele almak olmalıdır biçimindeki fikrine uygundur. Voegelin; büyük düşünürlerin ve peygamberlerin aşkınlık deneyimine dayanan ve Yeniçağ’ın sekülerleşme sürecinde kaybedilen siyasi nizam bilgisini, dini ve felsefi yapıtların yorumuyla bir daha canlandırmaya çalışmıştır. Ona bakılırsa; Batılı toplumlar, totaliter ideolojilerin ayartısına fakat bu sayede karşı koyabilecektir.
Sezai Zeybekoğlu
KAYNAK: HABER7