Recep Erçin: Yaptırım dalgası global kriz çıkaracak

Zübeyde

Global Mod
Global Mod
Rusya’nın Ukrayna’daki ögelere yönelik operasyonu sürerken, ABD cephesi bu ülkeye yönelik ekonomik yaptırımlarını artırmak için çalışmalar yapıyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’in, Biden idaresi ile müttefiklerinin Rus petrolüne yönelik ambargoları değerlendirdiğini açıklaması dün piyasalarda adeta bomba tesiri yarattı. Sabah saatlerinde Asya borsalarında başlayan satışlar gün ortasında Avrupa borsalarına da yayıldı. Brent petrolün fiyatı Rus petrolüne ambargo kaygılarıyla 140 dolara dayandı. Beyaz Saray’dan aktarılan kulislere göre ABD, Avrupalı müttefikleri bu karara katılmasalar da kendi başına yaptırım uygulamayı düşünüyor.

AVRUPA’YI YAKACAKLAR

Rusya-Ukrayna savaşının yarattığı tedarik kaygıları yüzünden aslına bakarsan bir müddetdir artan Avrupa doğalgaz meblağları yeni açıklamanın akabinde yüzde 25 yükseldi. Bin metreküplük gazın fiyatı 3 bin doları aştı. Avrupa gaz tedariğinin üçte birini Rusya’dan sağlıyor. İthal edilen gazın değerli bir kısmı ise Ukrayna üzerinden geliyor. Salgın periyodunda Avrupa’da dizel meblağları 1 avroya kadar gerilemişti. Şu günlerde ise 2 avroyu aştı. Akaryakıt meblağlarının yükselmesi Avrupa ülkelerinde enflasyonu körükleyecek. Almanya özelinde tüketici kredi faizlerinin de süratle yükseldiği gözleniyor. Yüzde 0.9 ile 1.1 olan faizler 2-3 hafta ortasında yüzde 2’nin üzerine çıktı.

MADEN FİYATLARI ZIPLADI

Yalnızca gaz ve petrol değil maden meblağları da yaptırımlardan olumsuz etkileniyor. Asya’da Newcastle kömürü cuma günü yüzde 35 artarak ton başına yeni rekor düzeyi olan 353.7 dolara yükseldi. Piyasalarda satış dalgası yaşanırken inançlı liman altının onsu 2 bin doları gördü.

Rekor düzeye çıkan bakır fiyatları ton başına 10 bin 835 dolar oldu. Rusya bakır üretiminde global üretimin yaklaşık yüzde 3.3’ünü karşılıyor. Rusya’nın üretici olduğu alüminyumda da fiyat 4 bin dolara ulaştı. Paladyum fiyatındaki yükseliş de sürüyor.

Nikel meblağları da yüzde 16’lık artışla 33 bin doların üzerini test etti ve son 14 yılın tepesini gördü.

KITLIK YAŞAYACAKLAR

Ukrayna ve Rusya dünya buğday ihracatının yüzde 29’unu, mısırın yüzde 19’unu ve ayçiçeğin yüzde 80’ni karşılıyor. Birfazlaca Avrupa ülkesinde ve Türkiye’de ayçiçek yağında kıtlık yaşanabileceği tasası hakim. Stokçular yaptırımı fırsat bilerek fiyatlara artırım yapıyorlar. Buğday ve mısır üzere temel tüketim ham hususlarında tedarik sorunu yaşanması bütün bir Avrupa coğrafyasında arz krizine niye olabilir. Küreselde palm (palmiye) yağı meblağları da yükseliyor. Ton başına bin 573 dolarlık fiyata işaret eden palm yağı vadeli kontratları geçen hafta ise tüm vakit içinderın rekorunu kırdı.

OECD’DE ACİL TOPLANTI

ABD’nin, Ukrayna’daki operasyonu durdurmak bir yana dünya tedarik zincirinde kalıcı hasarlar verecek biçimde Rusya’ya yaptırımlarını artırma hevesi Avrupa merkezli bir krizi tetikleyebilir. Halihazırda kriz öncesi artan enflasyon karşısında para siyasetinde daralmaya gidemeyen Avrupa Merkez Bankası’nın yeni tedarik ve fiyat şokunun yaratacağı tesire ne yanıt vereceği belirleyici olacak. Dün sabah bir basın toplantısına Paris’ten bağlanan Türkiye’nin OECD’deki temsilcisi Prof. Dr. Kerem Alkin gelişmeler üzerine Ukrayna Dışişleri Bakan Yardımcısı’nın da iştirakiyle OECD bünyesinde bir toplantı düzenleneceği bilgisini aktardı.

YAPTIRIMLAR BATI’YI ÇÖKÜŞE GÖTÜREBİLİR

İngiltere hükümetlerinde 2010-2019 içinde bakanlık yapmış olan Alan Duncan, Rusya’ya yaptırımlar epey ileri gdolayılürse Batı’da “ekonomik çöküşe” yol açabileceğini söylemiş oldu. Boris Johnson’ın Dışişleri Bakanı olduğu periyotta onun Dışişleri Bakan Yardımcısı olan ve 1992-2019 içinde parlamento üyeliği yapan Sir Alan Duncan, İngiliz Today programına verdiği demeçte, Rusya’ya yönelik yaptırımların fazlaca ileri gdolayılmesi halinde Batı’da güç fiyatlarının tahrip edici boyutlara ulaşma riskinin bulunduğunu söylemiş oldu.

‘KENDİMİZİ CEZALANDIRMAYALIM’

The Guardian’ın haberine nazaran, “Kendimizi cezalandırmamaya dikkat etmeliyiz.” diyen Duncan, Avrupa’nın Rusya’ya karşı bir yanıyla anlaşılır bir “öfke müzayedesi” başlatmış olduğunı vurgulayarak “Onu yasaklıyorlar, bunu yasaklıyorlar, tamam. Lakin sonunda kendi tedarik kaynaklarımızı yasaklayacağız.” ihtarında bulundu. Rusya’yı yaptırımlarla dezavantajlı bir duruma getirme siyasetini büsbütün anladığını söz eden Duncan, “Ancak bir cins distopik ekonomik çöküşe düşmek için kendimizi dezavantajlı duruma düşürmek istemeyiz. Biz bunun eşiğindeyiz.” dedi.

‘DOĞALGAZ TEDARİĞİ KESİLEBİLİR’

Milletvekili olmadan evvel petrol tüccarı olan Duncan, bu sabah, yalnızca üç saat ortasında, vadeli süreç piyasasında doğal gaz fiyatının neredeyse iki katına çıktığını söylemiş oldu. “Bunun manası, Avrupa çapında gaz tedarik eden şirketlerin vadeli süreç piyasasında marj tamamlama davetlerini ödeyemeyecek olmalarıdır. Birkaç gün ortasında iflas etme riskiyle karşı karşıyalar” diyen Duncan, “Hepimizi her açıdan etkileyen Avrupa çapındaki gaz dağıtım sürecinin tamamı, artık yalnızca bir fiyat sorunu değil, aslında onu tedarik edebilmek için bir lojistik problemidir.” sözlerini kullandı.

Duncan, gaz arzının kesilmesiyle ilgili soruya da “Sonunda fiyatla başa çıkabilirsiniz, fakat şu anda 600 dolarlık petrol muadilini aşan gaza bakıyoruz. Artık, bu fiyat. Lakin şayet bu fiyatın tesiri arzı yok ederse, bu biçimde gazınız yok demektir. Ve gazla ilgili sorun, onu petrolde olduğu üzere öteki yerden alarak basitçe ikame edemezsiniz.” kelamlarıyla karşılık verdi.

GÜÇ YANGINI REZERVLERİ YAKACAK

Yükselen güç fiyatları güç ithalatçısı kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) döviz muhtaçlığını artırıyor. BloombergHT’nin haberine nazaran Merkez Bankası şubat ayında kamu iktisadi teşebbüslerine 5.4 milyar dolarla rekor döviz satışı yaptı. Son 4 ayda yapılan döviz satışı 15 milyar doları aştı. Kur muhafazalı mevduat yardımıyla 13 TL’lerde tutulabilen dolar kuru son bir haftadır 14 TL’nin üzerinde seyrediyor. Fon akımlarında problem yaşanması döviz kıtlığına yol açarken, yaptırımların tesiriyle bozulan piyasa fiyatlamaları yüzünden ithalat faturası artıyor. Bunun yanında Türkiye’nin iki değerli pazarı Rusya ve Ukrayna’nın kısa periyodik de olsa devreden çıkarması bu ülkeler kaynaklı ihracat ve turizm gelir kaybı yaratacak.

Muharririn müsaadesiyle Aydınlık’tan alıntılanmıştır

Güldem Atabay: Sıkıntı yıllar – Putin’in mümkün tercihleri ve dünya iktisadına kısa ve orta vade tesirleri

Petrolden buğdaya: Emtia şoku beş grafikte

Fitch Ratings: Rusya – Ukrayna krizi gelişmekte olan piyasa risklerini artırıyor
 
Üst