Son devirde yaşanan sıcak hava dalgaları ve dünyanın dört bir yanında yaşanan orman yangınları korku yaratıyor. Türkiye, Yunanistan ve Avrupa’nın birtakım bölgeleri ile Kuzey Amerika’da, tarihin en makûs yangın döneminin yaşanıyor olabileceği uyarısı yapılıyor.
Pekala orman yangınları geçtiğimiz senelera nazaran arttı mı?
California büyük darbe aldı
ABD’nin batı bölgelerinde bu yıl kayda geçen en yüksek hava sıcaklıkları yaşandı. Bu durum şiddetli kuraklığa niye olduğu üzere, büyük orman yangınları birbirlerini izledi.
California’da bu yılın başından beri, son 5 yılın ortalamasının iki katından da fazla ormanlık alan yandı.
ABD’deki Washington Üniversitesi Etraf ve Orman Bilimleri Fakültesi’nden Dr Susan Prichard, “Rekor seviyelere ulaşan sıcak hava dalgaları daha sonrası artık California’da korkulan büyük yangın felaketlerini yaşıyoruz” diyor.
Geçtiğimiz senelerda California’da orman yangınlarının Kasım ayına kadar devam etme eğilimi gösterdiğini belirterek, “Korkarım yeni bir kayda geçen en büyük yangın dönemini yaşayabiliriz” diyor.
ABD’nin genelinde bu yılın başından beri 1.5 milyon hektarlık alan yandı ve bu sayı, 2020 yangın döneminden bir milyon daha fazla. Bunun kararında bölgenin en makûs yangın dönemi kayda geçti.
ABD’nin genelinde 2021’de yanan alanlar 10 yıllık ortalamanın hala altında. Birtakım eyaletler California kadar önemli bir darbe almadı.
Lakin uzmanlar, çok kurak ve uzun geçeceği anlaşılan yangın dönemi hakkında erkenden bir kıymetlendirme yapmamak gerektiğini söylüyor.
İklim değişikliğinin yarattığı sıcak ve kurak iklim şartları, orman yangınlarını tetikliyor.
Dr Prichard da, bir daha iklim değişikliği kararı şiddetli rüzgarlar ve yıldırım üzere hava olaylarında da artış yaşandığına dikkat çekiyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Türkiye tarihinin en berbat orman yangınları” olarak nitelediği yangınlar, ülkenin batısı ve güneyinde 200’den çok noktada görüldü.
Hükümet yetkilileri, yangınların büyük oranda denetim altına alındığını deklare etti.
Öte yandan Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi’nin bilgilerine bakılırsa, bu yılın başından beri çıkan yangınlarda 175 bin hektarlık alan yandı.
Bu, 2008-2020 yılları içinde yılın bu devri için kayda geçen yangınların ortalamasından 8 kat daha fazla .
BBC
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi’nden Dr. Yusuf Serengil, “Akdeniz bölgesinin tamamı için fazlaca berbat bir yıldı. Buna Temmuz ayı ortalamasını aşan sıcaklıkların niye olduğunu düşünüyoruz” diyor.
Türkiye’de yetkililer yangına hazırlıksız yakalandıkları ve gereğince yangın söndürme uçağı olmadığı sebebi öne sürülerek eleştirildi.
Yangınla gayret çalışmalarına dayanak için nihayetinde Fransa, İspanya ve öbür ülkeler Türkiye’ye hava araçları gönderdi.
En hayli ziyan goren bölgelerden Yunan adası Evia’da (Eğriboz) bulunan 2 binden çok kişi deniz üzerinden tahliye edildi.
Siberya yangınları
Orman yangınlarıyla oluşan kalın duman katmanı Siberya’nın kıymetli bir kısmını kaplamış durumda. Uydu imajlarına bakılırsa, dumanlar Kuzey Kutup Dairesi ve ötesine kadar ulaştı.
Siberya’da her yaz benzeri yangınlar yaşanıyor. Siberya’nın güneyi ve Çin-Moğolistan hududu yakınlarında başlayan yangınların kademe kademe alevlerin ulaşmasının güç olduğu Kuzey Kutup Dairesi’ne yanlışsız hareket ettiği de görülebiliyor.
Fakat bu yılki yangın döneminde tarihte birinci kere Siberya’dan çıkan dumanların Kuzey Kutbu’na ulaştığı görüldü.
Durumun kötüleştiğine dair diğer işaretler de var.
Rusya’daki Sukachev Orman Enstitüsü’nün bilgilerine bakılırsa, Siberya’da geçtiğimiz 10 yıllık süreçte (2011-2020) yanan alanların ortalaması, bundan evvelki on yıllık periyodun iki katından fazla.
Siberya’nın kuzeydoğusundaki Yakutistan ya da Saha Özerk Cumhuriyeti’nde Haziran ayının ortalarından beri büyük orman yangınları görüldü. Bu tip şiddetli yangınlar kararı havaya fazlaca daha fazla karbondiyoksit salınıyor. Bu yıl bölgede çıkan yangınlar kararı salınan karbonun hacmi geçtiğimiz senelera oranla epeyce daha fazla. Öte yandan komşusu olan bölgelerde yangın dönemi o kadar makûs geçmedi.
Bilim insanları, daha sıcak ve kurak olan iklim şartlarının Siberya’nın kuzey bölgelerindeki yangın riskini artırdığını söylüyor. Öte yandan insan eliyle yaratılan iklim değişikliği burada daha şiddetli yangınlar görülmesinin en kıymetli niçinlerinden biri.
Siberya’da yapılan bir araştırmaya göre, 2020’de rekor seviyede sıcaklıklar görülmesinin ana niçini iklim değişikliği.
Amazon Ormanları’nda neler oluyor?
Brezilya’daki Amazon Ormanları, bölgedeki ekosistemin dünya için kritik olması niçiniyle yakından takip ediliyor.
Tarıma bağlı olarak ormanların tahrip edilmesi ve orman yangınları ekosistemi tehlikeye atıyor.
Öte yandan ülkede yangın dönemi genelde Ağustos ve Eylül aylarında tepe yaptığı üzere, çabucak hemen bir kıymetlendirme yapmak için erken.
Brezilya’da 2020’de büyük orman yangınları yaşandı
Tropikal Ekoloji Uzmanı Dr. Michelle Kalamandeen’in uydu imajları ile yaptığı tahlile bakılırsa, bölgede 2021 yılının başından beri yanan alanlar, geçen yıla oranla daha az.
Lakin tarım ve sığır otlatma için kullanılan savan ve meraların büyük kısmında yangınların yarattığı hasar daha fazlaydı.
Yangınlar karşısında daha savunmasız olan savan tipi ile ormanların kesiştiği Mato Grosso ve Pará üzere Amazon Ormanları’nın güneyindeki bölgelerde geçen yılki yangınlar büyük bir hasar bıraktı.
Arkansas Üniversitesi’nden Jeobilim Uzmanı Prof. Katia Fernandes, var olan iklim şartları ve yağış kestirimleri niçiniyle bölgede bir daha “büyük yangınlar görülebileceği” ikazında bulundu.
Peru ve Bolivya’da ise “ortalamaya” yakın bir dönem yaşanacağı kestirim ediliyor.
Genel olarak iklim şartları ile ilgili kestirimlere istinaden, 2020’de görülen şiddetli yangınlara benzeri büyüklükte yangınlar beklenmiyor.
İnsan eliyle yaratılan orman tahribatı, orman yangınları açısında büyük bir risk faktörü.
Ormansızlaştırma ne kadar artarsa, yağışların azalması kararı ormanlık alanda yangın ihtimali de artıyor.
İklim değişikliğinin de Amazon Ormanları üstündeki etkisinin büyük olduğuna dikkat çeken Prof. Fernandes, “Kurak geçen dönemin eskiye oranla daha uzun olduğu, şiddetli kuraklıkların da iklim değişikliğinin tabiatta yarattığı değişkenlik niçiniyle şiddetli kuraklıkların daha sık görüldüğüne dair elimizde ispatlar var” diyor.
Pekala orman yangınları geçtiğimiz senelera nazaran arttı mı?
California büyük darbe aldı
ABD’nin batı bölgelerinde bu yıl kayda geçen en yüksek hava sıcaklıkları yaşandı. Bu durum şiddetli kuraklığa niye olduğu üzere, büyük orman yangınları birbirlerini izledi.
California’da bu yılın başından beri, son 5 yılın ortalamasının iki katından da fazla ormanlık alan yandı.
ABD’deki Washington Üniversitesi Etraf ve Orman Bilimleri Fakültesi’nden Dr Susan Prichard, “Rekor seviyelere ulaşan sıcak hava dalgaları daha sonrası artık California’da korkulan büyük yangın felaketlerini yaşıyoruz” diyor.
Geçtiğimiz senelerda California’da orman yangınlarının Kasım ayına kadar devam etme eğilimi gösterdiğini belirterek, “Korkarım yeni bir kayda geçen en büyük yangın dönemini yaşayabiliriz” diyor.
ABD’nin genelinde bu yılın başından beri 1.5 milyon hektarlık alan yandı ve bu sayı, 2020 yangın döneminden bir milyon daha fazla. Bunun kararında bölgenin en makûs yangın dönemi kayda geçti.
ABD’nin genelinde 2021’de yanan alanlar 10 yıllık ortalamanın hala altında. Birtakım eyaletler California kadar önemli bir darbe almadı.
Lakin uzmanlar, çok kurak ve uzun geçeceği anlaşılan yangın dönemi hakkında erkenden bir kıymetlendirme yapmamak gerektiğini söylüyor.
İklim değişikliğinin yarattığı sıcak ve kurak iklim şartları, orman yangınlarını tetikliyor.
Dr Prichard da, bir daha iklim değişikliği kararı şiddetli rüzgarlar ve yıldırım üzere hava olaylarında da artış yaşandığına dikkat çekiyor.
- California tarihi büyüklükteki orman yangınıyla gayret ediyor
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Türkiye tarihinin en berbat orman yangınları” olarak nitelediği yangınlar, ülkenin batısı ve güneyinde 200’den çok noktada görüldü.
Hükümet yetkilileri, yangınların büyük oranda denetim altına alındığını deklare etti.
Öte yandan Avrupa Orman Yangınları Bilgi Sistemi’nin bilgilerine bakılırsa, bu yılın başından beri çıkan yangınlarda 175 bin hektarlık alan yandı.
Bu, 2008-2020 yılları içinde yılın bu devri için kayda geçen yangınların ortalamasından 8 kat daha fazla .
BBC
İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Orman Fakültesi’nden Dr. Yusuf Serengil, “Akdeniz bölgesinin tamamı için fazlaca berbat bir yıldı. Buna Temmuz ayı ortalamasını aşan sıcaklıkların niye olduğunu düşünüyoruz” diyor.
Türkiye’de yetkililer yangına hazırlıksız yakalandıkları ve gereğince yangın söndürme uçağı olmadığı sebebi öne sürülerek eleştirildi.
Yangınla gayret çalışmalarına dayanak için nihayetinde Fransa, İspanya ve öbür ülkeler Türkiye’ye hava araçları gönderdi.
- Türkiye’nin ormanlarına ne oluyor, yangın riski nasıl arttı?
En hayli ziyan goren bölgelerden Yunan adası Evia’da (Eğriboz) bulunan 2 binden çok kişi deniz üzerinden tahliye edildi.
- Yunanistan Başbakanı Miçotakis, yangın söndürme çalışmalarındaki mümkün zaafiyetler niçiniyle özür diledi
Siberya yangınları
Orman yangınlarıyla oluşan kalın duman katmanı Siberya’nın kıymetli bir kısmını kaplamış durumda. Uydu imajlarına bakılırsa, dumanlar Kuzey Kutup Dairesi ve ötesine kadar ulaştı.
Siberya’da her yaz benzeri yangınlar yaşanıyor. Siberya’nın güneyi ve Çin-Moğolistan hududu yakınlarında başlayan yangınların kademe kademe alevlerin ulaşmasının güç olduğu Kuzey Kutup Dairesi’ne yanlışsız hareket ettiği de görülebiliyor.
Fakat bu yılki yangın döneminde tarihte birinci kere Siberya’dan çıkan dumanların Kuzey Kutbu’na ulaştığı görüldü.
Durumun kötüleştiğine dair diğer işaretler de var.
Rusya’daki Sukachev Orman Enstitüsü’nün bilgilerine bakılırsa, Siberya’da geçtiğimiz 10 yıllık süreçte (2011-2020) yanan alanların ortalaması, bundan evvelki on yıllık periyodun iki katından fazla.
Siberya’nın kuzeydoğusundaki Yakutistan ya da Saha Özerk Cumhuriyeti’nde Haziran ayının ortalarından beri büyük orman yangınları görüldü. Bu tip şiddetli yangınlar kararı havaya fazlaca daha fazla karbondiyoksit salınıyor. Bu yıl bölgede çıkan yangınlar kararı salınan karbonun hacmi geçtiğimiz senelera oranla epeyce daha fazla. Öte yandan komşusu olan bölgelerde yangın dönemi o kadar makûs geçmedi.
Bilim insanları, daha sıcak ve kurak olan iklim şartlarının Siberya’nın kuzey bölgelerindeki yangın riskini artırdığını söylüyor. Öte yandan insan eliyle yaratılan iklim değişikliği burada daha şiddetli yangınlar görülmesinin en kıymetli niçinlerinden biri.
Siberya’da yapılan bir araştırmaya göre, 2020’de rekor seviyede sıcaklıklar görülmesinin ana niçini iklim değişikliği.
Amazon Ormanları’nda neler oluyor?
Brezilya’daki Amazon Ormanları, bölgedeki ekosistemin dünya için kritik olması niçiniyle yakından takip ediliyor.
Tarıma bağlı olarak ormanların tahrip edilmesi ve orman yangınları ekosistemi tehlikeye atıyor.
Öte yandan ülkede yangın dönemi genelde Ağustos ve Eylül aylarında tepe yaptığı üzere, çabucak hemen bir kıymetlendirme yapmak için erken.
Brezilya’da 2020’de büyük orman yangınları yaşandı
Tropikal Ekoloji Uzmanı Dr. Michelle Kalamandeen’in uydu imajları ile yaptığı tahlile bakılırsa, bölgede 2021 yılının başından beri yanan alanlar, geçen yıla oranla daha az.
Lakin tarım ve sığır otlatma için kullanılan savan ve meraların büyük kısmında yangınların yarattığı hasar daha fazlaydı.
Yangınlar karşısında daha savunmasız olan savan tipi ile ormanların kesiştiği Mato Grosso ve Pará üzere Amazon Ormanları’nın güneyindeki bölgelerde geçen yılki yangınlar büyük bir hasar bıraktı.
Arkansas Üniversitesi’nden Jeobilim Uzmanı Prof. Katia Fernandes, var olan iklim şartları ve yağış kestirimleri niçiniyle bölgede bir daha “büyük yangınlar görülebileceği” ikazında bulundu.
Peru ve Bolivya’da ise “ortalamaya” yakın bir dönem yaşanacağı kestirim ediliyor.
Genel olarak iklim şartları ile ilgili kestirimlere istinaden, 2020’de görülen şiddetli yangınlara benzeri büyüklükte yangınlar beklenmiyor.
İnsan eliyle yaratılan orman tahribatı, orman yangınları açısında büyük bir risk faktörü.
Ormansızlaştırma ne kadar artarsa, yağışların azalması kararı ormanlık alanda yangın ihtimali de artıyor.
İklim değişikliğinin de Amazon Ormanları üstündeki etkisinin büyük olduğuna dikkat çeken Prof. Fernandes, “Kurak geçen dönemin eskiye oranla daha uzun olduğu, şiddetli kuraklıkların da iklim değişikliğinin tabiatta yarattığı değişkenlik niçiniyle şiddetli kuraklıkların daha sık görüldüğüne dair elimizde ispatlar var” diyor.
- BM İklim Raporu: ‘İnsanlık için kırmızı alarm’ olarak nitelendirilen raporda hangi tespitler var?