İktisat tarihinde büyük olasılıkla Büyük Enflasyon olarak bilinecek bir devrin başlangıcındayız.
Fiyatlar önümüzdeki birkaç on yıl ortasında muhtemelen katlanarak artacak. Bunun sebebi sıradan: aşağı üst her şey yapay olarak ucuzdu. Karbondan faşizme, ekolojik çöküşten toplumsal kırılmaya kadar her şeyin maliyeti, endüstriyel çağın başından beri hesaba katılmış değil. Fakat o çağ artık ani, iklimsel, patlayıcı bir sona yaklaşıyor. Sorun şu ki, biz de tam yolunun üzerindeyiz.
Örnek olarak tanınmış bir Alman mikrofon şirketini ele alalım. Şirket artık üretim yapmıyor zira çelik meblağları yükseliyor ve yükselmeye devam edecek, zira güç fiyatları yükseliyor. Bir de şu meşhur “çip kıtlığı” var.
bu biçimde pek fazlaca kıssa var. Küçük yahut orta ölçekli şirketler işlerini kapatıyor zira hammadde alamıyorlar. Yalnızca bir mikrofon şirketi değil – tıbbi aygıtlardan araba modüllerine ve teknolojiye kadar dallarda misal kıssalar mevcut. Bu duyumların nicel datalara yansıması bir yahut iki yıl sürecektir. Fakat gözlerimizin önünde ne olduğunu görmek için o kadar beklememize gerek yok.
İktisat derin bir şok yaşıyor ve ne yazık ki, iktisat tarihinin en büyük şoklarından biri olacak. Ekonomistlerin resmi olarak isimlendirdiği üzere bir “arz şoku”, tahminen de tüm vakit içinderın en kuvvetlisü. Hayır, abartı değil; dünyada birfazlaca firma şu anda mikroçip alamıyor.
Bir “tedarik şoku”, bu durumda, arzın ansızın düşmesi manasına gelir. Bir kentin, kasabanın, ülkenin ya da bu durumda dünyanın.
Mikroçip kıtlığını düşünelim. Hakikaten ne hakkında? Dünyadaki çiplerin çoğunluğunun yapıldığı üç fabrika var ve kelam konusu üç fabrika da öteki öbür niçinlerle darbe aldı. Japonya’daki bir ekipman arızası niçiniyle alev aldı ve şartlar niçiniyle yangını söndürmek saatler sürdü. Teksas’takini tarihi bir kar fırtınası vurdu ve günlerce elektrikler kesildi. Tayvan’daki yarım yüzyıldaki en makûs kuraklıktan etkileniyor – ve mikroçipleri üretmek için büyük ölçüde suya gereksinim var.
Bunların hepsi iklim değişikliğinin tesirleri. İklim değişikliği inkarcılarının ve Amerikalı uzmanların aradığı direkt tesirler olmayabilirler lakin hepsi de süratle ısınan bir gezegende yaşamaktan kaynaklanmakta. Fabrikalar donup yanarken, iklim değişikliğinin bir iktisada gözünüzün önünde yaptığını görmek son derece açık olmalı.
“Çip kıtlığı”, tüm ehemmiyeti ve büyüklüğüyle dünyanın çabucak hemen tam olarak kavrayamadığı bir şey. Bu, bizi uygar, global seviyede vuran iklim felaketi ile ilgili birinci kıtlık. Bu birinci felaket, lakin bu son olmayacak. Çip kıtlığı, yanardağdan aşağı yuvarlanan muazzam şok dalgasının yalnızca görünen kısmı. Bugün çip. Yarın? Üretimi gitgide değerli hale gelen birtakım şeyler çelik, yiyecek ve sud. Bunun sebebi, tüm bu unsurların çıkarılmasının güce dayanması ve gücün daha kıymetli hale geliyor olması.
Güç niye daha değerli hale geliyor? Kısa vadeli yanıt: Covid. Gaz üreticileri muslukları açmakta tereddüt ediyor zira Covid’in dünyayı yeniden kilit altına göndermesinden korkuyorlar. Fakat gerçek karşılık bu değil. Gerçek yanıt, daha fazla gaz üretmeye başlasalar bile, güç fiyatlarının uzun vadede yükselmeye devam edeceğidir.
niye? Zira şu anda, güç, sanayi çağının başlangıcından beri olduğu üzere, büyük ölçüde düşük fiyatlı. Bir galon gaz satın aldığınızda, gezegeni ısıtan kirliliğin, yaydığı karbonun parasını kim ödüyor? Şu anda kimse bilmiyor. Lakin önümüzdeki birkaç on yıl ortasında, birinin bunu yapması gerekecek. Zira bu parayı sel, yangın, kuraklık ve vebanın harap ettiği tüm kentleri, kasabaları, sistemleri ve fabrikaları bir daha inşa etmek için kullanmamız gerekecek.
O kişi kim olacak? Muhtemelen güç şirketleri olmayacak. kuvvetli oldukları ve güçsüz olduğun için muhtemelen sen olacaksın.
Gücün fiyatı arttıkça, her şeyin fiyatı da yükselmek zorunda. Zira kirli gerçek şu ki, uygarlığımız hala fosil yakıtlara %80 oranında bağımlı. Sorun düşündüğünüz üzere elektrik şebekesi değil. Çelik, çimento ve cam üzere şeyleri üretmek için hala gaz kullanılmakta. Dünyada şimdiye kadar yalnızca bir fosil yakıtsız çelik fabrikası var. Lakin uygarlığımız temel olarak tüm bunlara bağlı. Tüm çelik ve cam ve beton gökdelenlerimiz, fabrikalarımız, üniversitelerimiz, kentlerimiz, kasabalarımız…Onlarsız Ortaçağ hayatlarına geri dönüyoruz.
Çelik, çimento, camdan oluşan fosil yakıtlarla yapılmış tüm bu fabrikalarda neler yapılıyor Her şey. Bildiğin ve güvendiğin her şey. Otomobiller, kıyafetler, ilaçlar. Çocuklarını giydiren ve besleyen şeyler. Üzerinde “çalıştığınız” ve satın almak ve satmakla bakılırsavli olduğunuz şeyler. Bu tavşan deliğinin ne kadar derine indiğini görüyor musun?
Tüm bunlar yükselen her şeyin fiyatlarına bir şey katıyor. Ne kadar mühletle? Öngörülebilir bir gelecek için. En azından bir iki kuşak için diyebilirim.
Artık size daha da net hale getirebilecek kıssayı anlatayım, ve biraz daha resmi olarak anlatayım.
Sanayi çağının başından itibaren ekonomimiz maliyetleri “dışsallaştırmıştır”. Ne üzere bir masraf? Karbon üzere masraflar. Şu anda okyanusları karıştıran plastik üzere. Yoksulluğun doğurduğu sefalet ve ümitsizliğin başlını çeken faşizmin ve üstünlüğün siyasi maliyetleri. Ekolojik çöküş.
Bu maliyetleri nasıl “dışsallaştırdık”? Onları kime dışlandırdık? Ekonomistler bir vakit içinder “gelecek nesillere” kederi. Okyanusları ve gökyüzünü temizlemek, ormanları bir daha dikmek ve hayvanları hayata döndürmek zorunda kalan tüm beşerler. Ve tüm bunları, üzerinde yaşadığımız gezegeni öldürmeden çelik, beton, yiyecek ve cam üzere şeyleri yapmanın yollarını ararken ya da toplumlarımızı eşitsizlik yoluyla faşizme iterken yaptık.
Bilin bakalım ne oldu? Biz o “gelecek nesiller”iz. Ekonomistlerin bahsetmiş olduğu üzere, güya uzak bir gelecekte olduğu üzere. Değildi. Fazla seçeneğimiz kalmadı. Okyanusları ve ırmakları şimdiden başlayarak ya temizleriz ya da kirletmeye devam ederiz. Bu, yediğimiz balıkları ve içtiğimiz suyu öldürmek manasına gelir. Gökyüzünü temizleriz ya da nefes alamayız. Ya ürettiklerimizi karbondan arındıracağız ya da hepsi yok olacak.
Ve Büyük Enflasyon gerçekte budur. Son noktayla başlayalım. Temelleri nasıl karbonsuzlaştıracağımızı bulmalıyız – çelik, çimento, besin, su, gezegeni gidermeden nasıl yapılır. Nasıl olduğunu bilmiyoruz. Bunu çözene kadar, fiyatlar artacak – çelikten yapılmış fabrikalarda yapılan her şeyin fiyatları, büyük ölçüde hala fosil yakıtlarla çalışan, başka fosil yakıtlarla çalışan öteki fabrikalarda üretilen hammaddeler kullanılarak. Otomobillerden kıyafetlere kadar aklınıza gelen her şeyde.
Okyanusları, gökyüzünü, ırmakları, dağları, yağmur ormanlarını temizlemek için büyük bir paklığı nasıl yapacağımızı da bulmalıyız. daha sonra büyük bir ikmal geliyor. Ormanları bir daha ekmeli ve hayvanları ve doğayı – biyotik maddeyi – hayata döndürmeliyiz. Bunu nasıl yapacağımız hakkında hiç bir fikrimiz yok – daha başlamadık bile. Bunu yapana kadar fiyatlar yükselecek, zira tabiat kitlesel bir yok oluşun altında, tarihteki birinci insan üretimi.
Bunun tarihteki en büyük arz şoku olduğunu söylemiş olduğimi hatırlıyor musunuz? Artık sebebi biraz daha net. Doğayı o kadar süratli yok ediyoruz ki birinci insan imali kitlesel yok oluşa niye olduk. İşte bu bir tedarik şoku: Tabiatın kuşağını yok ediyoruz. Natürel ki buna bağlı olan her şeyin meblağları fırlayacak, zira arzımız tükeniyor.
Ya da çelik, çimento, cam karbonsuzlaştırmaya geri dönelim – endüstriyel üretimin tüm temellerinde. Biz çözene kadar, tüm bu şeyler daha da pahalılaşmaya devam edecek. olağan olarak, orada burada bir düşüş olacak, ancak temel prensip devam ediyor: gezegeni hızlandırıcı bir süratle zehirlenmesiyle üretmek, dağıtmak ve satmak gitgide daha değerliye mal olacak.
Bunun sebebi yalnızca karbon vergileri değil, daha derin bir sebebi var.
Uygarlığın temellerini iklim değişikliğine niye olan kirli biçimde kurmak, üretmek, dağıtmak, satın almak, satmak. İklim değişikliği bize bir ders vermeye çalışıyor. İklim değişikliği yangın, sel, tayfun ve vebadan oluşur. Geri bildirim tesirini görüyor musunuz? Yolun üzerinde dev bir su baskını ya da yangın varken çelik yükünüzü yerine ulaştıramazsınız. Bir ay süren ve bir kıyı şeridini mahveden bir tayfuna denk gelirseniz bir tanker dolusu giysi ve aleti yanlışsız kıyıya çıkarmak için yeterli şanslar… Ve Covid-21 vurduğunda güzel bahtlar, zira gezegeni aşılamadık, bu yüzden katiyetle olacak – ve iktisat bir daha denetimden çıkacak.
Bunu daha sıradan bir biçimde tabir edebilirim: mega seller, yangınlar, tayfunlar, kuraklıklar ve vebaların maliyetleri artık içselleştirilmek zorunda, zira karbon, doğal yok olma, yoksulluk, makûs sıhhat, eşitsizlik maliyetleri dışsallaştırıldı. Lakin bunlar asimetrik tesirler. Bu maliyetler yüzseneler boyunca dışsallaştırıldı. On yıllar boyunca içselleştirilmeleri gerekecek.
Sorunu görüyor musunuz? Endüstriyel çağın başından beri karbon ve doğal yok oluş, eşitsizlik ve ekolojik çöküş maliyetlerini dışsallaştırıyoruz. Fakat artık önümüzdeki birkaç on yıl ortasında onları içselleştirmemiz gerekiyor – ya da dünya ışığını söndürecek.
İnsan uygarlığı şu anda yaptığı enflasyonist baskı dalgasıyla hiç karşılaşmadı. Medeniyetin temelinde yaratılan hasar niçiniyle medeniyet elden giderse… bu biçimde demokrasiye yahut haklara sahip olmada uygun bahtlar.
Birileri tüm bunları ödemeli. Geriye üç parti kalıyor. Bir, sen ve ben, kolay beşerler, ortalama hayat sahipleri. İkincisi, mega kurumlar. Üçüncüsü, her şeyin sahibi milyarderler. Ödemelerini sağlamak için düzgün talihler. Bu asil bir gayret, beni yanlış anlamayın. Ancak gerçekçi bir biçimde sorarsanız? Şimdiye kadar, global taban vergi oranının %15’te sabitlemek için uğraş var sadece… Şu ana kadar sıfır ödüyorlar, bu da demek oluyor ki sen ve ben her şeyi ödemek zorunda kalacağız: iklim değişikliği, kitlesel yok oluş, ekolojik çöküş, muhtemelen onlar Mars’a uçarken.
İnsanlık tarihinin en büyük enflasyon dalgasına hazırlansan uygun olur. Çok berbat olacak. Bu daha başlangıç. Covid ya da iklim değişikliği üzere olacak; daha sert, daha süratli ve her insanın iddia edebileceğinden daha makûs.
Umair Haque
Ekim 2021
Fiyatlar önümüzdeki birkaç on yıl ortasında muhtemelen katlanarak artacak. Bunun sebebi sıradan: aşağı üst her şey yapay olarak ucuzdu. Karbondan faşizme, ekolojik çöküşten toplumsal kırılmaya kadar her şeyin maliyeti, endüstriyel çağın başından beri hesaba katılmış değil. Fakat o çağ artık ani, iklimsel, patlayıcı bir sona yaklaşıyor. Sorun şu ki, biz de tam yolunun üzerindeyiz.
Örnek olarak tanınmış bir Alman mikrofon şirketini ele alalım. Şirket artık üretim yapmıyor zira çelik meblağları yükseliyor ve yükselmeye devam edecek, zira güç fiyatları yükseliyor. Bir de şu meşhur “çip kıtlığı” var.
bu biçimde pek fazlaca kıssa var. Küçük yahut orta ölçekli şirketler işlerini kapatıyor zira hammadde alamıyorlar. Yalnızca bir mikrofon şirketi değil – tıbbi aygıtlardan araba modüllerine ve teknolojiye kadar dallarda misal kıssalar mevcut. Bu duyumların nicel datalara yansıması bir yahut iki yıl sürecektir. Fakat gözlerimizin önünde ne olduğunu görmek için o kadar beklememize gerek yok.
İktisat derin bir şok yaşıyor ve ne yazık ki, iktisat tarihinin en büyük şoklarından biri olacak. Ekonomistlerin resmi olarak isimlendirdiği üzere bir “arz şoku”, tahminen de tüm vakit içinderın en kuvvetlisü. Hayır, abartı değil; dünyada birfazlaca firma şu anda mikroçip alamıyor.
Bir “tedarik şoku”, bu durumda, arzın ansızın düşmesi manasına gelir. Bir kentin, kasabanın, ülkenin ya da bu durumda dünyanın.
Mikroçip kıtlığını düşünelim. Hakikaten ne hakkında? Dünyadaki çiplerin çoğunluğunun yapıldığı üç fabrika var ve kelam konusu üç fabrika da öteki öbür niçinlerle darbe aldı. Japonya’daki bir ekipman arızası niçiniyle alev aldı ve şartlar niçiniyle yangını söndürmek saatler sürdü. Teksas’takini tarihi bir kar fırtınası vurdu ve günlerce elektrikler kesildi. Tayvan’daki yarım yüzyıldaki en makûs kuraklıktan etkileniyor – ve mikroçipleri üretmek için büyük ölçüde suya gereksinim var.
Bunların hepsi iklim değişikliğinin tesirleri. İklim değişikliği inkarcılarının ve Amerikalı uzmanların aradığı direkt tesirler olmayabilirler lakin hepsi de süratle ısınan bir gezegende yaşamaktan kaynaklanmakta. Fabrikalar donup yanarken, iklim değişikliğinin bir iktisada gözünüzün önünde yaptığını görmek son derece açık olmalı.
“Çip kıtlığı”, tüm ehemmiyeti ve büyüklüğüyle dünyanın çabucak hemen tam olarak kavrayamadığı bir şey. Bu, bizi uygar, global seviyede vuran iklim felaketi ile ilgili birinci kıtlık. Bu birinci felaket, lakin bu son olmayacak. Çip kıtlığı, yanardağdan aşağı yuvarlanan muazzam şok dalgasının yalnızca görünen kısmı. Bugün çip. Yarın? Üretimi gitgide değerli hale gelen birtakım şeyler çelik, yiyecek ve sud. Bunun sebebi, tüm bu unsurların çıkarılmasının güce dayanması ve gücün daha kıymetli hale geliyor olması.
Güç niye daha değerli hale geliyor? Kısa vadeli yanıt: Covid. Gaz üreticileri muslukları açmakta tereddüt ediyor zira Covid’in dünyayı yeniden kilit altına göndermesinden korkuyorlar. Fakat gerçek karşılık bu değil. Gerçek yanıt, daha fazla gaz üretmeye başlasalar bile, güç fiyatlarının uzun vadede yükselmeye devam edeceğidir.
niye? Zira şu anda, güç, sanayi çağının başlangıcından beri olduğu üzere, büyük ölçüde düşük fiyatlı. Bir galon gaz satın aldığınızda, gezegeni ısıtan kirliliğin, yaydığı karbonun parasını kim ödüyor? Şu anda kimse bilmiyor. Lakin önümüzdeki birkaç on yıl ortasında, birinin bunu yapması gerekecek. Zira bu parayı sel, yangın, kuraklık ve vebanın harap ettiği tüm kentleri, kasabaları, sistemleri ve fabrikaları bir daha inşa etmek için kullanmamız gerekecek.
O kişi kim olacak? Muhtemelen güç şirketleri olmayacak. kuvvetli oldukları ve güçsüz olduğun için muhtemelen sen olacaksın.
Gücün fiyatı arttıkça, her şeyin fiyatı da yükselmek zorunda. Zira kirli gerçek şu ki, uygarlığımız hala fosil yakıtlara %80 oranında bağımlı. Sorun düşündüğünüz üzere elektrik şebekesi değil. Çelik, çimento ve cam üzere şeyleri üretmek için hala gaz kullanılmakta. Dünyada şimdiye kadar yalnızca bir fosil yakıtsız çelik fabrikası var. Lakin uygarlığımız temel olarak tüm bunlara bağlı. Tüm çelik ve cam ve beton gökdelenlerimiz, fabrikalarımız, üniversitelerimiz, kentlerimiz, kasabalarımız…Onlarsız Ortaçağ hayatlarına geri dönüyoruz.
Çelik, çimento, camdan oluşan fosil yakıtlarla yapılmış tüm bu fabrikalarda neler yapılıyor Her şey. Bildiğin ve güvendiğin her şey. Otomobiller, kıyafetler, ilaçlar. Çocuklarını giydiren ve besleyen şeyler. Üzerinde “çalıştığınız” ve satın almak ve satmakla bakılırsavli olduğunuz şeyler. Bu tavşan deliğinin ne kadar derine indiğini görüyor musun?
Tüm bunlar yükselen her şeyin fiyatlarına bir şey katıyor. Ne kadar mühletle? Öngörülebilir bir gelecek için. En azından bir iki kuşak için diyebilirim.
Artık size daha da net hale getirebilecek kıssayı anlatayım, ve biraz daha resmi olarak anlatayım.
Sanayi çağının başından itibaren ekonomimiz maliyetleri “dışsallaştırmıştır”. Ne üzere bir masraf? Karbon üzere masraflar. Şu anda okyanusları karıştıran plastik üzere. Yoksulluğun doğurduğu sefalet ve ümitsizliğin başlını çeken faşizmin ve üstünlüğün siyasi maliyetleri. Ekolojik çöküş.
Bu maliyetleri nasıl “dışsallaştırdık”? Onları kime dışlandırdık? Ekonomistler bir vakit içinder “gelecek nesillere” kederi. Okyanusları ve gökyüzünü temizlemek, ormanları bir daha dikmek ve hayvanları hayata döndürmek zorunda kalan tüm beşerler. Ve tüm bunları, üzerinde yaşadığımız gezegeni öldürmeden çelik, beton, yiyecek ve cam üzere şeyleri yapmanın yollarını ararken ya da toplumlarımızı eşitsizlik yoluyla faşizme iterken yaptık.
Bilin bakalım ne oldu? Biz o “gelecek nesiller”iz. Ekonomistlerin bahsetmiş olduğu üzere, güya uzak bir gelecekte olduğu üzere. Değildi. Fazla seçeneğimiz kalmadı. Okyanusları ve ırmakları şimdiden başlayarak ya temizleriz ya da kirletmeye devam ederiz. Bu, yediğimiz balıkları ve içtiğimiz suyu öldürmek manasına gelir. Gökyüzünü temizleriz ya da nefes alamayız. Ya ürettiklerimizi karbondan arındıracağız ya da hepsi yok olacak.
Ve Büyük Enflasyon gerçekte budur. Son noktayla başlayalım. Temelleri nasıl karbonsuzlaştıracağımızı bulmalıyız – çelik, çimento, besin, su, gezegeni gidermeden nasıl yapılır. Nasıl olduğunu bilmiyoruz. Bunu çözene kadar, fiyatlar artacak – çelikten yapılmış fabrikalarda yapılan her şeyin fiyatları, büyük ölçüde hala fosil yakıtlarla çalışan, başka fosil yakıtlarla çalışan öteki fabrikalarda üretilen hammaddeler kullanılarak. Otomobillerden kıyafetlere kadar aklınıza gelen her şeyde.
Okyanusları, gökyüzünü, ırmakları, dağları, yağmur ormanlarını temizlemek için büyük bir paklığı nasıl yapacağımızı da bulmalıyız. daha sonra büyük bir ikmal geliyor. Ormanları bir daha ekmeli ve hayvanları ve doğayı – biyotik maddeyi – hayata döndürmeliyiz. Bunu nasıl yapacağımız hakkında hiç bir fikrimiz yok – daha başlamadık bile. Bunu yapana kadar fiyatlar yükselecek, zira tabiat kitlesel bir yok oluşun altında, tarihteki birinci insan üretimi.
Bunun tarihteki en büyük arz şoku olduğunu söylemiş olduğimi hatırlıyor musunuz? Artık sebebi biraz daha net. Doğayı o kadar süratli yok ediyoruz ki birinci insan imali kitlesel yok oluşa niye olduk. İşte bu bir tedarik şoku: Tabiatın kuşağını yok ediyoruz. Natürel ki buna bağlı olan her şeyin meblağları fırlayacak, zira arzımız tükeniyor.
Ya da çelik, çimento, cam karbonsuzlaştırmaya geri dönelim – endüstriyel üretimin tüm temellerinde. Biz çözene kadar, tüm bu şeyler daha da pahalılaşmaya devam edecek. olağan olarak, orada burada bir düşüş olacak, ancak temel prensip devam ediyor: gezegeni hızlandırıcı bir süratle zehirlenmesiyle üretmek, dağıtmak ve satmak gitgide daha değerliye mal olacak.
Bunun sebebi yalnızca karbon vergileri değil, daha derin bir sebebi var.
Uygarlığın temellerini iklim değişikliğine niye olan kirli biçimde kurmak, üretmek, dağıtmak, satın almak, satmak. İklim değişikliği bize bir ders vermeye çalışıyor. İklim değişikliği yangın, sel, tayfun ve vebadan oluşur. Geri bildirim tesirini görüyor musunuz? Yolun üzerinde dev bir su baskını ya da yangın varken çelik yükünüzü yerine ulaştıramazsınız. Bir ay süren ve bir kıyı şeridini mahveden bir tayfuna denk gelirseniz bir tanker dolusu giysi ve aleti yanlışsız kıyıya çıkarmak için yeterli şanslar… Ve Covid-21 vurduğunda güzel bahtlar, zira gezegeni aşılamadık, bu yüzden katiyetle olacak – ve iktisat bir daha denetimden çıkacak.
Bunu daha sıradan bir biçimde tabir edebilirim: mega seller, yangınlar, tayfunlar, kuraklıklar ve vebaların maliyetleri artık içselleştirilmek zorunda, zira karbon, doğal yok olma, yoksulluk, makûs sıhhat, eşitsizlik maliyetleri dışsallaştırıldı. Lakin bunlar asimetrik tesirler. Bu maliyetler yüzseneler boyunca dışsallaştırıldı. On yıllar boyunca içselleştirilmeleri gerekecek.
Sorunu görüyor musunuz? Endüstriyel çağın başından beri karbon ve doğal yok oluş, eşitsizlik ve ekolojik çöküş maliyetlerini dışsallaştırıyoruz. Fakat artık önümüzdeki birkaç on yıl ortasında onları içselleştirmemiz gerekiyor – ya da dünya ışığını söndürecek.
İnsan uygarlığı şu anda yaptığı enflasyonist baskı dalgasıyla hiç karşılaşmadı. Medeniyetin temelinde yaratılan hasar niçiniyle medeniyet elden giderse… bu biçimde demokrasiye yahut haklara sahip olmada uygun bahtlar.
Birileri tüm bunları ödemeli. Geriye üç parti kalıyor. Bir, sen ve ben, kolay beşerler, ortalama hayat sahipleri. İkincisi, mega kurumlar. Üçüncüsü, her şeyin sahibi milyarderler. Ödemelerini sağlamak için düzgün talihler. Bu asil bir gayret, beni yanlış anlamayın. Ancak gerçekçi bir biçimde sorarsanız? Şimdiye kadar, global taban vergi oranının %15’te sabitlemek için uğraş var sadece… Şu ana kadar sıfır ödüyorlar, bu da demek oluyor ki sen ve ben her şeyi ödemek zorunda kalacağız: iklim değişikliği, kitlesel yok oluş, ekolojik çöküş, muhtemelen onlar Mars’a uçarken.
İnsanlık tarihinin en büyük enflasyon dalgasına hazırlansan uygun olur. Çok berbat olacak. Bu daha başlangıç. Covid ya da iklim değişikliği üzere olacak; daha sert, daha süratli ve her insanın iddia edebileceğinden daha makûs.
Umair Haque
Ekim 2021