Sultan Polat, romanlarını kaleme alırken seçtiği bahisler ve kahramanlarla zihnimize kıymık batıran bir muharrir. Kapı Yayınları’ndan çıkan yeni romanı Altın Kubbenin Esrarı’nda bir daha hepimizin tanıdığı tarihi bir karakterin hiç fark etmediğimiz bir özelliğine dikkat çekiyor; Gönül coğrafyamızı Mimar Sinan’ın gözünden anlatıyor.
İstanbul’dan Kudüs’e uzanan yol öyküsünde hem Sinan’ın ruhundaki fırtınalara şahit oluyoruz birebir vakitte genç bir devşirmeyi dâhi bir mimar, âbidevî bir kişiselyete dönüştüren medeniyeti tanıyoruz.
Sultan Hanım, Mimar Sinan’ın Kubbet-üs Sahra’yı tamir ettiğini ve Kudüs Surlarını bir daha inşa ettiğini anlatıyorsunuz. Bu bir bilgi mi yoksa kurgu mu?
Kurgu ile zenginleştirilmiş bir bilgi diyelim. Yasal Sultan Süleyman’ın tamirler için Mimar Sinan’ı Kudüs’e gönderdiğini biliyoruz ki Silsile Kubbesi’nin kitabelerinde yazıldığı kaydedilir.
Merhum Haluk Dursun hoca, epeyce bilinmese de, Kubbet-üs Sahra’nın su alan iç balkonlarını da Mimar Sinan’ın onardığını söylemişti. bir daha etrafındaki çinilerin de Yasal Sultan Süleyman devrinde İznik’de üretilip döşendiğini biliyoruz.
Kudüs Surları da tıpkı devirde bir daha yükseltildi ve Şam Kapısı olarak bildiğimiz, Sultan Süleyman caddesine açılan o meşhur kapı da Yasal periyodunda inşa edildi. Aslında Kudüs’e hizmet etmeyen padişahımız yok desek yeridir.
Kitapta Kudüs’ün zati bir Türk kenti olduğunu anlatıyorsunuz.
Aslında benden çok tarihçilerimizin kanaati bu istikamette. örneğin, doktora tezini bu mevzuda yapan Kudüs uzmanlarından Cengiz Tomar hoca da Kudüs’ün evvela Memlûk kenti olduğunu söyler. Ki Memlûk dediğimiz Anadolu’dan epey evvel Mısır’da Türkiya isminde bir devlet kuran Türkler değil midir?
bir daha, Alparslan Kudüs’e yürürken Romen Diyojen’in lejyonlarıyla yaklaştığını öğrenince Malazgirt’te karşısına dikilmemiş miydi?
Bugün Kudüs sokaklarında dolaşırken her taşta medeniyetimizin izlerini görürsünüz. Siyonist rejim her ne kadar kitabelerimizi söküp yerine Davud Yıldızı yapıştırsa da, atalarımızın Kudüs sakinlerinin gönüllerindeki yerini asla silemez.
Kudüs’te Mimar Sinan’a ilişkin hangi yapıtları biliyoruz?
Haseki Hürrem Sultan’ın kendi ismine yaptırdığı imaret bugün hâlâ, her gün, dini, lisanı, ırkı ne olursa olsun fakirlere yemek vermeye devam ediyor örneğin. Kanuni’nin de kendi şahsi gelirinden bağışlarıyla desteklediği vakfiyesi hâlâ lisana kolay günde 999 bireye sıcak aş ikram ediyor.
Mimari yapıtlarımız saymakla bitmez, fakat bundan hayli daha değerli, silinemeyen izlerimiz var Kudüs’te. Aslında bütün bu kıssaları anlatmak, hafızalarımızı tazelemek lazım.
Kudüs daha fethedilmedilk evvel aslında halkın gönlünde yer ettiğimizden bahsediyorsunuz kitapta.
Evet, kenti fetheden Yavuz Sultan Selim’in ordusunda, ihtimal Yeniçeri Sinan da Mısır seferine katılmıştı. Tezkiret-ül Bünyan isimli hatıratında hayatının birinci devrinden, yani yeniçeri olduğu senelerdan pek bahsetmez.
Yavuz Sultan Selim tek bir kurşun atmadan, kılıcını hiç çekmeden kente girdiğinde, onu Kudüs’ün ruhbanları karşılar.
Kıyame Kilisesi’nin yanısıra Ermeni ve Süryani cemaatlerin önderleri de hazırdır. Hz. Ömer’in ve daha sonrasında Fatih Sultan Mehmet’in verdiği emannameleri yenilemesini isterler.
Fatih Sultan Mehmet’in bir emanname vermiş olması değişik. çabucak hemen Osmanlı yönetimi altında olmayan topraklardan bahsediyoruz.
İstanbul’un Fethinden beş yıl daha sonra Kudüs Rum Ortodoks Patrikliğinin merkezi olan Kıyame Kilisesi’nin Patriği İstanbul’a gelir ve padişahtan emanname ister. Fatih de sizin sorunuzla karşılık verir.
“Payitahtındaki Fener Rum Ortodoks Patrikhanesine bağlıyız.” Madem ki, derler; “İstanbul artık sendedir, bu biçimde aslında biz de sana bağlıyız.” Fatih de istedikleri emannameyi verir.
bu biçimde, gün gelip bu kutsal kentin de Osmanlı barışını yaşayacağını öngördüler, vizyonları genişti diyelim.
Çok değil sırf birkaç yıl evvel Siyonist rejim kentteki Hıristiyan mabedlerden yüksek vergiler istemeye kalktığında, Ortodoks cemaat Kıyame Kilisesini ibadete ve ziyarete kapatıp İslam ve Osmanlı emannamelerini vergi muafiyetine yasal destek olarak göstererek direndiler. Ve kazandılar. Buna ne demeli?
Barış, şayet adalet üzere tesis edildiyse, yıkmak zalimin de harcı değildir. Tahminen de bu niçinle bütün bu coğrafyadaki yapıtlarımız yok edilerek, insanlığın hafızası silinmek isteniyor.
Roman aslında sırf Sinan’ın mimarlığı üzerine inşa edilmemiş. Bir yol öyküsü olarak kaleme alınmış. Kitapta iç içe üç başka seyahat anlatıyorsunuz. Müsadenizle kısa bir kısım aktarmak isterim;
“Sinan o bahar, tıpkı anda üç sefere birden çıkmıştı.
Barbaros Hayrettin Paşa, Baştarda ile mîmarı İstanbul’dan Yafa Limanı’na gdolayıyordu.
Hâtırâtında tam yirmi sene evvel Selim Şah ile çıktığı Şark Seferi’ni kaleme alıyordu.
Üçüncü ve en şiddetli seferinde ise kimseler görmeden, duymadan, bilmeden, ruhunun labirentlerinde gezinmekteydi. Geceleri kamarasına her çekildiğinde vakit ortasında vakit hayatış, göz açıp kapayıncaya kadar en karanlık kuyulara dalmış, en sarp yamaçlarda yürümüş, en ulaşılmaz doruklara tırmanmıştı.”
Sinan’ın yolu, hakikaten epeyce farklı bir yol. Hıristiyan bir ailede doğuyor. Araştırmacılar Peçenek yahut Karaman Türklerinden olabileceğini söylüyorlar. Kayseri sancağında vaktiyle Ortodoks Türklerin hayatış olması kadar, devşirilden daha sonra İstanbul’a getirildiğinde Türk bir ailenin yanına gelenek ve gorenek öğrenmesi için verilmemiş olmasını da kanıt gösteriyorlar. Bir kural Sinan için niye bozulsun ki? Demek gerek görmediler.
Ağırnas’a gittiğiniz vakit, şayet istekli bir mahallî rehbere denk gelirseniz yeraltı konutlarındaki duvar yazılarında eski Türk alfabesi izlerini de gösterirler.
Bunun üzere bir fazlaca münasebetten bahsediliyor. Lakin tabi, biz bugün bu biçimde etnik kimliklere değer veriyoruz. Osmanlı ise kökenine hiç takılmadan bir çocuktan bir dâhi çıkarmayı önemsiyor. Bu tarafıyla Sinan, aslında Osmanlı’nın insan seçme ve yetiştirme formunun en göz önündeki örneği. Mimar Sinan şahsen kendisi tam manasıyla bir Osmanlı Yapıtı.
“Sinan’ın seyahati sadece yerde değildi” diyor sıkça vurguluyorsunuz. Kitabı okuyunca hem epey şiddetli ve tıpkı vakitte enteresan bir seyahate şahit oluyoruz.
yıllardır söyleşilerimde daima lisana getirdiğim, hatta belgesellerimde de kullandığım bir müşahedem var; Daima söylerim; İstanbul’u bir Fatih fetheder, bir de Mimar Sinan.İstanbul’un Roma ve Hıristiyan kimliğini silmeden üzerine Türk İslam kimliğini inşa eden Mimar Sinan’dır.
Kim İstanbul’u Sinan’dan daha güzel anlayabilirdi ki, birebir dönüşümü Sinan da şahsen kendi ruhunda yaşadı.
Sahtiyan Çizmeli Adam, Sinan’ın hayatını değiştiren, ileri bir yaşta devşirilmesini sağlayan, hayli gizemli bir karakter. Ve romanda Sinan her yerde, herkeste onu arıyor.
Sinan’ yeniçeri ağası olabilecekken mimarbaşılık yoluna giren, hayli başarılı bir asker. hayatında öylesine keskin dönüm noktaları var ki. Bütün bunları anlatabilmek için bir arayış gerekti. O arayış, Sahtiyan Çizmeli Adam’da beden buldu.
Beyazıt-ı Bestami hazretleri ne der; “Aramakla bulunmaz lakin bulanlar lakin arayanlardır.”
ALTIN KUBBENİN ESRARI her ne kadar Sinan’ın hayatını anlatmak için kurguladığım bir eser olsa da, bir biyografi değil. Tersine sürükleyici bir macera.
Yolcunun kendi ruhunun labirentlerinde yaptığı seferin, gerçek yerde yaşadığı sürükleyici, günümüz kuralları için akılalmaz heyecanlı ömrün suratını kesmemesi gerekiyordu. Bu niçinle iki farklı eksende akan bir kıssa kurgulamak gerekti.
Kitaplarınızı kurgularken nasıl bir yol izliyorsunuz?
Öncelikle öykünün zihnimde olgunlaşması gerekiyor. Öykünüz ne kadar olağanüstü olursa olsun, karakterleriniz gerçek olmak zorundadır. Müellif, karakterini hayli düzgün tanımazsa, okuru da gerçekliğine inandıramaz.
örneğin benim kitap kahramanım olarak bir daha kimlik kazanan Mimar Sinan’ı, Barbaros Hayrettin Paşa’yı, Piri Reis’i, Evliya Çelebi’yi, Kleopatra’yı ya da Kommagene Hükümdarı Antiokos’u okuyan hiç kimse, karakterin gerçekliğini sorgulamaz. Hatta, güya ete kemiğe bürünmüş üzere tanıdık derler.
Tıpkı şey yerler için de geçerli. Sırf zihnimin ortasında var olan bir yer da olsa, bütün bilgileriyla okurun gözünde canlandıracağı biçimde anlatırım. Bu biraz da Kent Planlama eğitimi almış olmamdan, yeri somutlaştırabilmemden kaynaklanıyor sanırım.
Tarihçi olmayışımı da, okuyarak, araştırarak, tarihimize duyduğum merakla aşıyorum. örneğin ALTIN KUBBENİN ESRARI romanımı, kıymetli dostum, hem tarih tıpkı vakitte sanat tarihi eğitimi alan Nermin Taylan basılmadan evvel okudu. Kaldı ki, sırf Kudüs konusunda çalışmalarıyla temayüz etmiş olması dâhi olağan olarak, bu biçimdesi bir danışmanlık için kafiydi.
İstanbul ve Kudüs sizin kitaplarınızda epeyce değerli bir yer tutuyor. Tarihleri birbirine benzeyen iki kentin, bir sefer de Mimar Sinan mârifetiyle birbirine bağlandığını yazmışsınız. Bu nitekim enteresan ve daha evvel pek lisana getirilmemiş bir tespit.
İstanbul ve Kudüs komşu olsaydı, ihtimal öykülerinin birbirine karıştırıldığını zannederdik. Kuşatmalarıyla, işgalleriyle, kutsal öyküleriyle ve mabedleriyle o kadar benzeşiyorlar ki.
örneğin, Evliya Çelebi’ye bakılırsa, tahminen efsane tahminen de hakikat, birinci Ayasofya’dan evvel tıpkı yerde inşa edilen birinci mabed, argüman edildiği üzere bir pagan mabedi değil. Şahsen Hz. Süleyman tarafınca inşa edilmiş bir hak din mabedidir.
bir daha Kubbet-üs Sahra’nın bulunduğu yerde birinci kere Hz. Süleyman’ın inşa ettiği bir hak din mabedi vardı. Ki Ayasofya’nın İmparator Kapısı üzerinde bugün Süleyman Mabedi’ni simgeleyen o iki sütunu gösteren mermer plaka hâlâ durur.
İmparator Jüstinyen de açılış merasiminde “Seni geçtim ey Süleyman!” demiştir bilirsiniz, işaret ettiği tahminen de Kudüs’teki yıkılan mabed değildir de, Ayasofya’nın altındaki Süleyman mabedidir.
Bugün Ayasofya’ya da Kubbet-üs Sahra’ya da, İstanbul’a da Kudüs’e de Mimar Sinan’ın büyük emeği geçmiştir. Kubbesi daha evvel tekraren çöken Ayasofya, Sinan’ın tamiratları ve takviyeleri olmasaydı, günümüze ulaşamazdı.
Bu niçinle, Ayasofya, Fatih’in Kılıç Hakkı olduğu kadar, Mimar Sinan’ın da Kalem Hakkı’dır.
Siz efsanelerden bahsetmişken, birinci romanınızda “Efsaneler gerçeği gizleyen perdelerdir.” demiştiniz. “Ahit Sandığı’nı bulmak için o perdeleri yırtıp atmak gerek” diye devam etmiştiniz. Romanınızın baş kahramanı Evliya Çelebi de efsanelerin peşine düşüyordu.
Haklısınız, efsaneleri bu niçinle epeyce önemsiyorum. Üstelik, tıpkı anda iki fonksiyonu birden yerine getiriyor olabilirler.
Birincisi, efsaneler gerçeği örtüyor ve ulaşmamızı engelliyor, doğaüstü olaylarla gölgeleyerek inanılması imkansız bir hale getiriyor olabilirler.
İkincisi ise, hakikati lakin ona layık olana sunmak üzere saklıyor, sakınıyor olabilirler.
örneğin Ahit Sandığı o kadar efsanevi bir hâle bürünmüş ki, üç kutsal kitapta da bahsedildiği ve bırakın definecileri, istihbarat örgütleri, devletler aradığı biçimde, var olup olmadığı tartışılabiliyor. Bu bir perde değilse nedir?
Hz. Süleyman’ın Yüzüğü için de birebir teoriniz geçerli sanırım.
Hz. Süleyman bizim itikadımıza bakılırsa peygamber, Museviler ve Hıristiyanlar için ise bir büyücü kral. Hatta Museviler pagan olarak öldüğünü ileri sürüyorlar.
Yüzük yardımıyla hayvanların lisanından anladığı, cümle mahlukata hükmettiği kaydediliyor. Hz. Süleyman, İsa (a.s.)’dan 970 yıl evvel dünyaya geldi. Yani günümüzden 2991 yıl evvel.
2991 yıl evvel, ya da daha evvelki tarihlerde, bugünkü süratle gelişen teknolojinin olmadığını sanıyoruz. Lakin Göbeklitepe’nin nasıl inşa edildiğini anlayamıyoruz.
Bugün hayvanların lisanından anlamak için bilim insanları çalışmalar yapıyorlar. Bırakın hayvanları, objeler bizimle konuşuyor, otomobillerimiz, saatlerimiz, meskenlerimiz, asansörler, mikrodalga fırınlar, oyuncaklar…
İnsanların, yaratılmış, hazır buldukları maddeyi kullanarak bu biçimde bir teknoloji geliştirecek zekaya sahip olduğunu hepimiz kabul ediyoruz. Kainatı yaratanın, beşere ruhundan üfleyenin peygamberlik bahşettiği kuluna, düşük güçlü mahluklarla irtibat kurabileceği bir araç vermesinin ise imkansız olduğunu mu sanıyoruz?
Siz sahiden efsanelere ve mucizelere inanıyor musunuz?
olağan olarak. İnsanın kendisi bir mucize. Efsanelere ise bilhassa bilim insanlarının birden fazla inanıyor. örneğin, bilinen en eski efsane neredeyse 5.000 yıllık Gılgamış efsanesidir. Ölümsüzlüğün peşine düşen bir hükümdarı anlatır. Bugün seçkinler ölümsüzlük peşinde gezegenimizi ve insanlığı felakete sürüklemiyorlar mı?
Hatta ben kimi masallara da inanırım. Birkaç bin yıllık masallar İzafiyet Teorisini Einstein’dan evvel anlattılar.
Seyyahların birden fazla da efsanelere, masallara inanır. örneğin bu coğrafyanın insanını birbirine düşman eden ve hudutları cetvelle çizen Gertrude Bell ile Arabistanlı Lawrance seyyah ve arkeolog görünümlü ajanlardı. Her ikisi de efsanevi Karkamış kentini aradılar.
Sonunda Antep’te buldular. Ve kenti işgal ettiler. Antep bu biçimdelikle o ulu savunmasıyla Gaziantep oldu. bir daha Truva’yı efsanelerin peşine düşerek arayıp buldular ve o denli bir yağmaladılar ki, verdikleri hasar bugün dahi tesbit edilemiyor.
bir daha geçmişte efsanelerin peşinde Zeugma’yı da aradılar ancak her neyse ki savaşlarla tozun dumana karıştığı periyotta bulup yağmalayamadılar.
Yüzyılın Keşfi dediğimiz Zerzevan Kalesi’nin bugüne dek el değmeden kalmasının en kıymetli sebebi ise hakkında hiç bir efsane ve hiç bir tarihi kayıt bulunmaması. Roma İmparatorluğu’nun hiç var olmamışçasına gizlenmiş, misyon ifa ettiği tarihte bile haritalara çizilmemiş, lejyon listelerinde yer almamış, hiç bir kaynakta bahsedilmemiş bir hudut garnizonu. Bu yüzden kurtulmuş. Ve daha şimdiden dünyanın gündemine oturdu.
Seyyahın Gizemli Defteri isminde bir tarih, arkeoloji ve kültür programı da hazırlayıp sunuyorsunuz. Efsanelerin yanısıra bahsetmiş olduğuniz seyyahların ve yağmacıların kıssasına de Ülke Tv ekranlarındaki programınızda sıkça yer veriyorsunuz. Mevzuları nasıl seçiyorsunuz?
Bir muharririn, bir belgeselcinin, TV programcısının hiç bahis eksikliği çekmeyeceği bir coğrafyada yaşıyoruz. Tarihimize, medeniyetimize ilgi duyan bir romancının oturup ilham beklemesine hiç gerek yok. Bilakis bizim en büyük sorunumuz, seçim yapmak.
Zihnimde şu anda dışarı çıkıp kağıda dökülmeyi bekleyen o denli öyküler var ki, yazmaya ömrüm yetmeyecek.
Birebir şey Seyyahın Gizemli Defteri programımız için de geçerli. Yaşadığımız coğrafyada ne kahramanlarımız biter ne de öykülerimiz. Ben de bahis aramak şöyleki dursun, öncelik sırası yapmakta zorlanıyorum.
Şahsen kendisi arayıp programda halkımızla paylaşmak istediği merak uyandıracak çalışmaları olduğunu söyleyen akademisyenlerimiz var.
Belediyeler, valilikler arayıp kentlerindeki ören yerlerini tanıtmamız için davet ediyorlar. Onların bu heyecanı devam ettikçe, SEYYAHIN GİZEMLİ DEFTERİ programımızda anlatacak husus bitmez.
Geçmişte arkeolojik kazıların birçoklarının defineciler ve arkeolog kisveli yağmacılar tarafınca yapılmasına rağmen, bugün kazılarımızın tamamı devletimizin ve bizim arkeologlarımızın denetiminde. Ve gün geçmiyor ki dünya tarihini birkaç bin yıl geriye götürecek kadar büyük keşifler yapılmasın.
Artık bu topraklarda yağma yapmak mümkün değil. Her bir hafriyatın başında bu toprağın insanı, yetişmiş vatansever ve pahalı arkeologlarımız var. Harika öyküler keşfediyorlar.
Biz de takım olarak o öyküleri seyirciyle buluşturmanın kaygısındayız. Hafriyat başkanlığını yürüten, medeniyetimize gönül vermiş akademisyenlerimizin anlatımıyla asırlar, hatta binseneler evvelce toprağın altına gömülmüş efsanelerin somut izlerini ekrana taşıyoruz.
Müze liderlerimiz, tarihçilerimiz, araştırmacılarımız üzerinde çalıştıkları, emek verdikleri mevzuları seyircilerimize aktarıyorlar.
Bu topraklarda bitmeyecek tek şey gizemli hikâyelerdir, keşke daha fazlaca müellifimiz, programcımız peşine düşse de geçmişimizi birlikte keşfetsek.
Binsenelerdır bu topraklarda atalarımızın kurduğu medeniyetleri kitaplara ve ekranlara taşıyarak hafızalarımızı tazelemeye katkıda bulunsak.
Karınca misali…
KAYNAK: HABER7
İstanbul’dan Kudüs’e uzanan yol öyküsünde hem Sinan’ın ruhundaki fırtınalara şahit oluyoruz birebir vakitte genç bir devşirmeyi dâhi bir mimar, âbidevî bir kişiselyete dönüştüren medeniyeti tanıyoruz.
Sultan Hanım, Mimar Sinan’ın Kubbet-üs Sahra’yı tamir ettiğini ve Kudüs Surlarını bir daha inşa ettiğini anlatıyorsunuz. Bu bir bilgi mi yoksa kurgu mu?
Kurgu ile zenginleştirilmiş bir bilgi diyelim. Yasal Sultan Süleyman’ın tamirler için Mimar Sinan’ı Kudüs’e gönderdiğini biliyoruz ki Silsile Kubbesi’nin kitabelerinde yazıldığı kaydedilir.
Merhum Haluk Dursun hoca, epeyce bilinmese de, Kubbet-üs Sahra’nın su alan iç balkonlarını da Mimar Sinan’ın onardığını söylemişti. bir daha etrafındaki çinilerin de Yasal Sultan Süleyman devrinde İznik’de üretilip döşendiğini biliyoruz.
Kudüs Surları da tıpkı devirde bir daha yükseltildi ve Şam Kapısı olarak bildiğimiz, Sultan Süleyman caddesine açılan o meşhur kapı da Yasal periyodunda inşa edildi. Aslında Kudüs’e hizmet etmeyen padişahımız yok desek yeridir.
Kitapta Kudüs’ün zati bir Türk kenti olduğunu anlatıyorsunuz.
Aslında benden çok tarihçilerimizin kanaati bu istikamette. örneğin, doktora tezini bu mevzuda yapan Kudüs uzmanlarından Cengiz Tomar hoca da Kudüs’ün evvela Memlûk kenti olduğunu söyler. Ki Memlûk dediğimiz Anadolu’dan epey evvel Mısır’da Türkiya isminde bir devlet kuran Türkler değil midir?
bir daha, Alparslan Kudüs’e yürürken Romen Diyojen’in lejyonlarıyla yaklaştığını öğrenince Malazgirt’te karşısına dikilmemiş miydi?
Bugün Kudüs sokaklarında dolaşırken her taşta medeniyetimizin izlerini görürsünüz. Siyonist rejim her ne kadar kitabelerimizi söküp yerine Davud Yıldızı yapıştırsa da, atalarımızın Kudüs sakinlerinin gönüllerindeki yerini asla silemez.
Kudüs’te Mimar Sinan’a ilişkin hangi yapıtları biliyoruz?
Haseki Hürrem Sultan’ın kendi ismine yaptırdığı imaret bugün hâlâ, her gün, dini, lisanı, ırkı ne olursa olsun fakirlere yemek vermeye devam ediyor örneğin. Kanuni’nin de kendi şahsi gelirinden bağışlarıyla desteklediği vakfiyesi hâlâ lisana kolay günde 999 bireye sıcak aş ikram ediyor.
Mimari yapıtlarımız saymakla bitmez, fakat bundan hayli daha değerli, silinemeyen izlerimiz var Kudüs’te. Aslında bütün bu kıssaları anlatmak, hafızalarımızı tazelemek lazım.
Kudüs daha fethedilmedilk evvel aslında halkın gönlünde yer ettiğimizden bahsediyorsunuz kitapta.
Evet, kenti fetheden Yavuz Sultan Selim’in ordusunda, ihtimal Yeniçeri Sinan da Mısır seferine katılmıştı. Tezkiret-ül Bünyan isimli hatıratında hayatının birinci devrinden, yani yeniçeri olduğu senelerdan pek bahsetmez.
Yavuz Sultan Selim tek bir kurşun atmadan, kılıcını hiç çekmeden kente girdiğinde, onu Kudüs’ün ruhbanları karşılar.
Kıyame Kilisesi’nin yanısıra Ermeni ve Süryani cemaatlerin önderleri de hazırdır. Hz. Ömer’in ve daha sonrasında Fatih Sultan Mehmet’in verdiği emannameleri yenilemesini isterler.
Fatih Sultan Mehmet’in bir emanname vermiş olması değişik. çabucak hemen Osmanlı yönetimi altında olmayan topraklardan bahsediyoruz.
İstanbul’un Fethinden beş yıl daha sonra Kudüs Rum Ortodoks Patrikliğinin merkezi olan Kıyame Kilisesi’nin Patriği İstanbul’a gelir ve padişahtan emanname ister. Fatih de sizin sorunuzla karşılık verir.
“Payitahtındaki Fener Rum Ortodoks Patrikhanesine bağlıyız.” Madem ki, derler; “İstanbul artık sendedir, bu biçimde aslında biz de sana bağlıyız.” Fatih de istedikleri emannameyi verir.
bu biçimde, gün gelip bu kutsal kentin de Osmanlı barışını yaşayacağını öngördüler, vizyonları genişti diyelim.
Çok değil sırf birkaç yıl evvel Siyonist rejim kentteki Hıristiyan mabedlerden yüksek vergiler istemeye kalktığında, Ortodoks cemaat Kıyame Kilisesini ibadete ve ziyarete kapatıp İslam ve Osmanlı emannamelerini vergi muafiyetine yasal destek olarak göstererek direndiler. Ve kazandılar. Buna ne demeli?
Barış, şayet adalet üzere tesis edildiyse, yıkmak zalimin de harcı değildir. Tahminen de bu niçinle bütün bu coğrafyadaki yapıtlarımız yok edilerek, insanlığın hafızası silinmek isteniyor.
Roman aslında sırf Sinan’ın mimarlığı üzerine inşa edilmemiş. Bir yol öyküsü olarak kaleme alınmış. Kitapta iç içe üç başka seyahat anlatıyorsunuz. Müsadenizle kısa bir kısım aktarmak isterim;
“Sinan o bahar, tıpkı anda üç sefere birden çıkmıştı.
Barbaros Hayrettin Paşa, Baştarda ile mîmarı İstanbul’dan Yafa Limanı’na gdolayıyordu.
Hâtırâtında tam yirmi sene evvel Selim Şah ile çıktığı Şark Seferi’ni kaleme alıyordu.
Üçüncü ve en şiddetli seferinde ise kimseler görmeden, duymadan, bilmeden, ruhunun labirentlerinde gezinmekteydi. Geceleri kamarasına her çekildiğinde vakit ortasında vakit hayatış, göz açıp kapayıncaya kadar en karanlık kuyulara dalmış, en sarp yamaçlarda yürümüş, en ulaşılmaz doruklara tırmanmıştı.”
Sinan’ın yolu, hakikaten epeyce farklı bir yol. Hıristiyan bir ailede doğuyor. Araştırmacılar Peçenek yahut Karaman Türklerinden olabileceğini söylüyorlar. Kayseri sancağında vaktiyle Ortodoks Türklerin hayatış olması kadar, devşirilden daha sonra İstanbul’a getirildiğinde Türk bir ailenin yanına gelenek ve gorenek öğrenmesi için verilmemiş olmasını da kanıt gösteriyorlar. Bir kural Sinan için niye bozulsun ki? Demek gerek görmediler.
Ağırnas’a gittiğiniz vakit, şayet istekli bir mahallî rehbere denk gelirseniz yeraltı konutlarındaki duvar yazılarında eski Türk alfabesi izlerini de gösterirler.
Bunun üzere bir fazlaca münasebetten bahsediliyor. Lakin tabi, biz bugün bu biçimde etnik kimliklere değer veriyoruz. Osmanlı ise kökenine hiç takılmadan bir çocuktan bir dâhi çıkarmayı önemsiyor. Bu tarafıyla Sinan, aslında Osmanlı’nın insan seçme ve yetiştirme formunun en göz önündeki örneği. Mimar Sinan şahsen kendisi tam manasıyla bir Osmanlı Yapıtı.
“Sinan’ın seyahati sadece yerde değildi” diyor sıkça vurguluyorsunuz. Kitabı okuyunca hem epey şiddetli ve tıpkı vakitte enteresan bir seyahate şahit oluyoruz.
yıllardır söyleşilerimde daima lisana getirdiğim, hatta belgesellerimde de kullandığım bir müşahedem var; Daima söylerim; İstanbul’u bir Fatih fetheder, bir de Mimar Sinan.İstanbul’un Roma ve Hıristiyan kimliğini silmeden üzerine Türk İslam kimliğini inşa eden Mimar Sinan’dır.
Kim İstanbul’u Sinan’dan daha güzel anlayabilirdi ki, birebir dönüşümü Sinan da şahsen kendi ruhunda yaşadı.
Sahtiyan Çizmeli Adam, Sinan’ın hayatını değiştiren, ileri bir yaşta devşirilmesini sağlayan, hayli gizemli bir karakter. Ve romanda Sinan her yerde, herkeste onu arıyor.
Sinan’ yeniçeri ağası olabilecekken mimarbaşılık yoluna giren, hayli başarılı bir asker. hayatında öylesine keskin dönüm noktaları var ki. Bütün bunları anlatabilmek için bir arayış gerekti. O arayış, Sahtiyan Çizmeli Adam’da beden buldu.
Beyazıt-ı Bestami hazretleri ne der; “Aramakla bulunmaz lakin bulanlar lakin arayanlardır.”
ALTIN KUBBENİN ESRARI her ne kadar Sinan’ın hayatını anlatmak için kurguladığım bir eser olsa da, bir biyografi değil. Tersine sürükleyici bir macera.
Yolcunun kendi ruhunun labirentlerinde yaptığı seferin, gerçek yerde yaşadığı sürükleyici, günümüz kuralları için akılalmaz heyecanlı ömrün suratını kesmemesi gerekiyordu. Bu niçinle iki farklı eksende akan bir kıssa kurgulamak gerekti.
Kitaplarınızı kurgularken nasıl bir yol izliyorsunuz?
Öncelikle öykünün zihnimde olgunlaşması gerekiyor. Öykünüz ne kadar olağanüstü olursa olsun, karakterleriniz gerçek olmak zorundadır. Müellif, karakterini hayli düzgün tanımazsa, okuru da gerçekliğine inandıramaz.
örneğin benim kitap kahramanım olarak bir daha kimlik kazanan Mimar Sinan’ı, Barbaros Hayrettin Paşa’yı, Piri Reis’i, Evliya Çelebi’yi, Kleopatra’yı ya da Kommagene Hükümdarı Antiokos’u okuyan hiç kimse, karakterin gerçekliğini sorgulamaz. Hatta, güya ete kemiğe bürünmüş üzere tanıdık derler.
Tıpkı şey yerler için de geçerli. Sırf zihnimin ortasında var olan bir yer da olsa, bütün bilgileriyla okurun gözünde canlandıracağı biçimde anlatırım. Bu biraz da Kent Planlama eğitimi almış olmamdan, yeri somutlaştırabilmemden kaynaklanıyor sanırım.
Tarihçi olmayışımı da, okuyarak, araştırarak, tarihimize duyduğum merakla aşıyorum. örneğin ALTIN KUBBENİN ESRARI romanımı, kıymetli dostum, hem tarih tıpkı vakitte sanat tarihi eğitimi alan Nermin Taylan basılmadan evvel okudu. Kaldı ki, sırf Kudüs konusunda çalışmalarıyla temayüz etmiş olması dâhi olağan olarak, bu biçimdesi bir danışmanlık için kafiydi.
İstanbul ve Kudüs sizin kitaplarınızda epeyce değerli bir yer tutuyor. Tarihleri birbirine benzeyen iki kentin, bir sefer de Mimar Sinan mârifetiyle birbirine bağlandığını yazmışsınız. Bu nitekim enteresan ve daha evvel pek lisana getirilmemiş bir tespit.
İstanbul ve Kudüs komşu olsaydı, ihtimal öykülerinin birbirine karıştırıldığını zannederdik. Kuşatmalarıyla, işgalleriyle, kutsal öyküleriyle ve mabedleriyle o kadar benzeşiyorlar ki.
örneğin, Evliya Çelebi’ye bakılırsa, tahminen efsane tahminen de hakikat, birinci Ayasofya’dan evvel tıpkı yerde inşa edilen birinci mabed, argüman edildiği üzere bir pagan mabedi değil. Şahsen Hz. Süleyman tarafınca inşa edilmiş bir hak din mabedidir.
bir daha Kubbet-üs Sahra’nın bulunduğu yerde birinci kere Hz. Süleyman’ın inşa ettiği bir hak din mabedi vardı. Ki Ayasofya’nın İmparator Kapısı üzerinde bugün Süleyman Mabedi’ni simgeleyen o iki sütunu gösteren mermer plaka hâlâ durur.
İmparator Jüstinyen de açılış merasiminde “Seni geçtim ey Süleyman!” demiştir bilirsiniz, işaret ettiği tahminen de Kudüs’teki yıkılan mabed değildir de, Ayasofya’nın altındaki Süleyman mabedidir.
Bugün Ayasofya’ya da Kubbet-üs Sahra’ya da, İstanbul’a da Kudüs’e de Mimar Sinan’ın büyük emeği geçmiştir. Kubbesi daha evvel tekraren çöken Ayasofya, Sinan’ın tamiratları ve takviyeleri olmasaydı, günümüze ulaşamazdı.
Bu niçinle, Ayasofya, Fatih’in Kılıç Hakkı olduğu kadar, Mimar Sinan’ın da Kalem Hakkı’dır.
Siz efsanelerden bahsetmişken, birinci romanınızda “Efsaneler gerçeği gizleyen perdelerdir.” demiştiniz. “Ahit Sandığı’nı bulmak için o perdeleri yırtıp atmak gerek” diye devam etmiştiniz. Romanınızın baş kahramanı Evliya Çelebi de efsanelerin peşine düşüyordu.
Haklısınız, efsaneleri bu niçinle epeyce önemsiyorum. Üstelik, tıpkı anda iki fonksiyonu birden yerine getiriyor olabilirler.
Birincisi, efsaneler gerçeği örtüyor ve ulaşmamızı engelliyor, doğaüstü olaylarla gölgeleyerek inanılması imkansız bir hale getiriyor olabilirler.
İkincisi ise, hakikati lakin ona layık olana sunmak üzere saklıyor, sakınıyor olabilirler.
örneğin Ahit Sandığı o kadar efsanevi bir hâle bürünmüş ki, üç kutsal kitapta da bahsedildiği ve bırakın definecileri, istihbarat örgütleri, devletler aradığı biçimde, var olup olmadığı tartışılabiliyor. Bu bir perde değilse nedir?
Hz. Süleyman’ın Yüzüğü için de birebir teoriniz geçerli sanırım.
Hz. Süleyman bizim itikadımıza bakılırsa peygamber, Museviler ve Hıristiyanlar için ise bir büyücü kral. Hatta Museviler pagan olarak öldüğünü ileri sürüyorlar.
Yüzük yardımıyla hayvanların lisanından anladığı, cümle mahlukata hükmettiği kaydediliyor. Hz. Süleyman, İsa (a.s.)’dan 970 yıl evvel dünyaya geldi. Yani günümüzden 2991 yıl evvel.
2991 yıl evvel, ya da daha evvelki tarihlerde, bugünkü süratle gelişen teknolojinin olmadığını sanıyoruz. Lakin Göbeklitepe’nin nasıl inşa edildiğini anlayamıyoruz.
Bugün hayvanların lisanından anlamak için bilim insanları çalışmalar yapıyorlar. Bırakın hayvanları, objeler bizimle konuşuyor, otomobillerimiz, saatlerimiz, meskenlerimiz, asansörler, mikrodalga fırınlar, oyuncaklar…
İnsanların, yaratılmış, hazır buldukları maddeyi kullanarak bu biçimde bir teknoloji geliştirecek zekaya sahip olduğunu hepimiz kabul ediyoruz. Kainatı yaratanın, beşere ruhundan üfleyenin peygamberlik bahşettiği kuluna, düşük güçlü mahluklarla irtibat kurabileceği bir araç vermesinin ise imkansız olduğunu mu sanıyoruz?
Siz sahiden efsanelere ve mucizelere inanıyor musunuz?
olağan olarak. İnsanın kendisi bir mucize. Efsanelere ise bilhassa bilim insanlarının birden fazla inanıyor. örneğin, bilinen en eski efsane neredeyse 5.000 yıllık Gılgamış efsanesidir. Ölümsüzlüğün peşine düşen bir hükümdarı anlatır. Bugün seçkinler ölümsüzlük peşinde gezegenimizi ve insanlığı felakete sürüklemiyorlar mı?
Hatta ben kimi masallara da inanırım. Birkaç bin yıllık masallar İzafiyet Teorisini Einstein’dan evvel anlattılar.
Seyyahların birden fazla da efsanelere, masallara inanır. örneğin bu coğrafyanın insanını birbirine düşman eden ve hudutları cetvelle çizen Gertrude Bell ile Arabistanlı Lawrance seyyah ve arkeolog görünümlü ajanlardı. Her ikisi de efsanevi Karkamış kentini aradılar.
Sonunda Antep’te buldular. Ve kenti işgal ettiler. Antep bu biçimdelikle o ulu savunmasıyla Gaziantep oldu. bir daha Truva’yı efsanelerin peşine düşerek arayıp buldular ve o denli bir yağmaladılar ki, verdikleri hasar bugün dahi tesbit edilemiyor.
bir daha geçmişte efsanelerin peşinde Zeugma’yı da aradılar ancak her neyse ki savaşlarla tozun dumana karıştığı periyotta bulup yağmalayamadılar.
Yüzyılın Keşfi dediğimiz Zerzevan Kalesi’nin bugüne dek el değmeden kalmasının en kıymetli sebebi ise hakkında hiç bir efsane ve hiç bir tarihi kayıt bulunmaması. Roma İmparatorluğu’nun hiç var olmamışçasına gizlenmiş, misyon ifa ettiği tarihte bile haritalara çizilmemiş, lejyon listelerinde yer almamış, hiç bir kaynakta bahsedilmemiş bir hudut garnizonu. Bu yüzden kurtulmuş. Ve daha şimdiden dünyanın gündemine oturdu.
Seyyahın Gizemli Defteri isminde bir tarih, arkeoloji ve kültür programı da hazırlayıp sunuyorsunuz. Efsanelerin yanısıra bahsetmiş olduğuniz seyyahların ve yağmacıların kıssasına de Ülke Tv ekranlarındaki programınızda sıkça yer veriyorsunuz. Mevzuları nasıl seçiyorsunuz?
Bir muharririn, bir belgeselcinin, TV programcısının hiç bahis eksikliği çekmeyeceği bir coğrafyada yaşıyoruz. Tarihimize, medeniyetimize ilgi duyan bir romancının oturup ilham beklemesine hiç gerek yok. Bilakis bizim en büyük sorunumuz, seçim yapmak.
Zihnimde şu anda dışarı çıkıp kağıda dökülmeyi bekleyen o denli öyküler var ki, yazmaya ömrüm yetmeyecek.
Birebir şey Seyyahın Gizemli Defteri programımız için de geçerli. Yaşadığımız coğrafyada ne kahramanlarımız biter ne de öykülerimiz. Ben de bahis aramak şöyleki dursun, öncelik sırası yapmakta zorlanıyorum.
Şahsen kendisi arayıp programda halkımızla paylaşmak istediği merak uyandıracak çalışmaları olduğunu söyleyen akademisyenlerimiz var.
Belediyeler, valilikler arayıp kentlerindeki ören yerlerini tanıtmamız için davet ediyorlar. Onların bu heyecanı devam ettikçe, SEYYAHIN GİZEMLİ DEFTERİ programımızda anlatacak husus bitmez.
Geçmişte arkeolojik kazıların birçoklarının defineciler ve arkeolog kisveli yağmacılar tarafınca yapılmasına rağmen, bugün kazılarımızın tamamı devletimizin ve bizim arkeologlarımızın denetiminde. Ve gün geçmiyor ki dünya tarihini birkaç bin yıl geriye götürecek kadar büyük keşifler yapılmasın.
Artık bu topraklarda yağma yapmak mümkün değil. Her bir hafriyatın başında bu toprağın insanı, yetişmiş vatansever ve pahalı arkeologlarımız var. Harika öyküler keşfediyorlar.
Biz de takım olarak o öyküleri seyirciyle buluşturmanın kaygısındayız. Hafriyat başkanlığını yürüten, medeniyetimize gönül vermiş akademisyenlerimizin anlatımıyla asırlar, hatta binseneler evvelce toprağın altına gömülmüş efsanelerin somut izlerini ekrana taşıyoruz.
Müze liderlerimiz, tarihçilerimiz, araştırmacılarımız üzerinde çalıştıkları, emek verdikleri mevzuları seyircilerimize aktarıyorlar.
Bu topraklarda bitmeyecek tek şey gizemli hikâyelerdir, keşke daha fazlaca müellifimiz, programcımız peşine düşse de geçmişimizi birlikte keşfetsek.
Binsenelerdır bu topraklarda atalarımızın kurduğu medeniyetleri kitaplara ve ekranlara taşıyarak hafızalarımızı tazelemeye katkıda bulunsak.
Karınca misali…
KAYNAK: HABER7