celikci
New member
Midye helal mi haram mı? Mevzuyla ilgili bir yorum da Nihat Hatipoğlu’ndan geldi
Diyanet İşleri Başkanlığı, “Yengeç, ıstakoz, karides, kalamar, midye, kurbağa vs. üzere deniz eserleri yenir mi” sorusuna ait fetvada; Hanefi mezhebi, zikredilen naslarda helal olduğu belirtilen ‘deniz hayvanları’ sözüyle balık çeşidinin kastedildiği, ötürüsıyla balık sınıfına girmeyen midye, kalamar, yengeç, ıstakoz, karides üzere deniz hayvanlarının helal olmadığı görüşünün benimsendiği açıklandı.
Mevzuyla ilgili tartışmalar devam ederken bir yorum da Gaziantep İslam Bilim Teknoloji Üniversitesi (GİBTÜ) Rektörü Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu‘ndan geldi. Sabah gazetesine açıklamalarda bulunan Hatipoğlu, “İçtihatla haram sayılan ile kesin nasla haram kılınan içinde büyük bir fark vardır. Bunu göz önünde bulunduralım. Bu niçinle de bir Hanefi, deniz mamüllerini tüketme konusunda Şafii’yi taklit ettiğinde bunda bir sakınca olmayacaktır” sözlerini kullandı.
İşte Hatipoğlu’nun hususla ilgili açıklaması;
“Bu bahiste Kur’an-ı Kerim ve hadislere bakmalıyız. Öncelikle Kur’an-ı Kerim’e bakalım. Maide Müddeti’nin 96. ayeti şöyleki buyuruyor: ‘Kendinize, yolculara geçimlik olmak üzere sularda avlanmak ve onu yemek size helal kılınmıştır.’ Ayet hacdaki ihram yasaklarıyla ilgili olsa da bir prensip ortaya koyuyor ve suda avlanmak ile oradaki avları yemek legal kılınıyor. Hususla ilgili öbür bir ayet ise Fatır Müddeti’nin 12. ayetidir. Bu ayet ise şu biçimdedir: ‘Şu iki çeşit su kütlesi birbirine eşit olmaz. Birisi tatlıdır, susuzluğu giderir ve içimi hoştur. Ötekisi ise tuzlu ve acıdır. İkisinden de taze et yersiniz…’ Bu ayette ise tatlı ve tuzlu sulardaki balıkların -mamüllerin- yenilebileceği belirtiliyor. Hz. Peygamber bu konuda şu biçimde buyuruyor: ‘Denizin suyu pak, ölüsü ise helaldir’ (Ebu Davud, 41). Bu ayetler ve hadis bize deniz mamüllerinin avlanıp yenilebileceğini öğretiyor.
“FARKLI GÖRÜŞLER VAR”
Burada akıllara gelen soru, hangi mamüllerin deniz eseri yahut balık çeşidi veya balık cinsine benzediğidir. İslam hukukçuları bu konuda farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Hanefiler, Kur’an ve sünnetteki nasları değerlendirip şu sonuca varıyorlar: Deniz hayvanları sözüyle balık çeşidi kastedilmiştir. Bundan ötürü denizde yaşasa da deniz tipine girmeyen midye ve gibisi hayvanların yenmesi caiz olmaz. Şafii, Maliki ve Hanbeliler, bu hususta Hanefilerden ayrışırlar. Maliki ve Hanbelilere bakılırsa denizdeki bütün eserler yenebilir. Lakin timsah üzere yırtıcıların etinin yenmeyeceğini bütün âlimler ittifakla belirtirler. Bu konuda Malikilerin farklı bir mütalaası var ise da genel kabul bu biçimdedir. Kimi Malikiler, timsah etine de caiz derler.
“ŞAFİİLERE NAZARAN CAİZ”
Şafiiler ise bu mevzuda şu biçimde der: Denizde yaşayıp da dışarı çıktığında kısa müddette ölen deniz mamüllerinin biçimine ve yapısına bakılmaz. Midye ve gibisi eserleri yemekte bir sakınca yoktur. Ancak temel prestijiyle denizde yaşamakla birlikte karada yaşayan deniz mamüllerinin durumu farklıdır. Bu hayvanlar için ise, onların gibisi olup karada yaşayan hayvanların durumuna bakarız. Şayet boğazlanarak yenmesi helal kılınmış hayvanlara benziyorlarsa yenilmeleri helaldir. Aksi durumda helal olmaz. Şafiiler bu niçinle yengeç, kurbağa üzere hayvanların etinin yenmesine sıcak bakmaz. Özetleyecek olursak: Şafiiler, “Midye, kalamar üzere hayvanların eti yenir” derler. Hanefiler haricinde kalan üç mezhebin hukukçuları, denizdeki bütün mamüllerin tüketilebileceği kanaatindedirler.
“HANEFİLER ŞAFİİLERİ TAKLİT EDİP YİYEBİLİR”
Burada gözden uzak tutulmaması gereken değerli bir mevzu vardır. Kur’an-ı Kerim’in en değerli konularından biri, birtakım tabirlerinin biroldukca manaya açık olmasıdır. Bunu “zu vücuh”, yani “oldukça taraflı olmak” diye tanımlarız. Az kelamla, fazlaca mana yükler. Deniz eseri sözü de bu tabirlerden birisidir. Ayette deniz eseri deniyor lakin balık denmiyor. Birtakım hukukçular deniz eserinden balık çeşidini anlamış. Birtakım hukukçular ise denizden çıkan her eseri anlamış. Fakat bu mevzunun, Kur’an ve sünnet ile haramlığı açık ve net olarak belirtilen bir eserle karşılaştırılması son derece sakıncalıdır. örneğin, domuz etinin haramlığı konusunda hiç bir İslam âlimi tereddüt etmemiştir. İçtihatla haram sayılan ile kesin nasla haram kılınan içinde büyük bir fark vardır. Bunu göz önünde bulunduralım. Bu niçinle de bir Hanefi, deniz mamüllerini tüketme konusunda Şafii’yi taklit ettiğinde bunda bir sakınca olmayacaktır. Şafii, Maliki ve Hanbelilere nazaran deniz mamüllerinin tümünün (midye üzere eserler de dahil) tüketilmesi caizdir. Hanefilere bakılırsa ise deniz mamüllerinden balık eti tüketilebilir.”
Diyanet İşleri Başkanlığı, “Yengeç, ıstakoz, karides, kalamar, midye, kurbağa vs. üzere deniz eserleri yenir mi” sorusuna ait fetvada; Hanefi mezhebi, zikredilen naslarda helal olduğu belirtilen ‘deniz hayvanları’ sözüyle balık çeşidinin kastedildiği, ötürüsıyla balık sınıfına girmeyen midye, kalamar, yengeç, ıstakoz, karides üzere deniz hayvanlarının helal olmadığı görüşünün benimsendiği açıklandı.
Mevzuyla ilgili tartışmalar devam ederken bir yorum da Gaziantep İslam Bilim Teknoloji Üniversitesi (GİBTÜ) Rektörü Prof. Dr. Nihat Hatipoğlu‘ndan geldi. Sabah gazetesine açıklamalarda bulunan Hatipoğlu, “İçtihatla haram sayılan ile kesin nasla haram kılınan içinde büyük bir fark vardır. Bunu göz önünde bulunduralım. Bu niçinle de bir Hanefi, deniz mamüllerini tüketme konusunda Şafii’yi taklit ettiğinde bunda bir sakınca olmayacaktır” sözlerini kullandı.
İşte Hatipoğlu’nun hususla ilgili açıklaması;
“Bu bahiste Kur’an-ı Kerim ve hadislere bakmalıyız. Öncelikle Kur’an-ı Kerim’e bakalım. Maide Müddeti’nin 96. ayeti şöyleki buyuruyor: ‘Kendinize, yolculara geçimlik olmak üzere sularda avlanmak ve onu yemek size helal kılınmıştır.’ Ayet hacdaki ihram yasaklarıyla ilgili olsa da bir prensip ortaya koyuyor ve suda avlanmak ile oradaki avları yemek legal kılınıyor. Hususla ilgili öbür bir ayet ise Fatır Müddeti’nin 12. ayetidir. Bu ayet ise şu biçimdedir: ‘Şu iki çeşit su kütlesi birbirine eşit olmaz. Birisi tatlıdır, susuzluğu giderir ve içimi hoştur. Ötekisi ise tuzlu ve acıdır. İkisinden de taze et yersiniz…’ Bu ayette ise tatlı ve tuzlu sulardaki balıkların -mamüllerin- yenilebileceği belirtiliyor. Hz. Peygamber bu konuda şu biçimde buyuruyor: ‘Denizin suyu pak, ölüsü ise helaldir’ (Ebu Davud, 41). Bu ayetler ve hadis bize deniz mamüllerinin avlanıp yenilebileceğini öğretiyor.
“FARKLI GÖRÜŞLER VAR”
Burada akıllara gelen soru, hangi mamüllerin deniz eseri yahut balık çeşidi veya balık cinsine benzediğidir. İslam hukukçuları bu konuda farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Hanefiler, Kur’an ve sünnetteki nasları değerlendirip şu sonuca varıyorlar: Deniz hayvanları sözüyle balık çeşidi kastedilmiştir. Bundan ötürü denizde yaşasa da deniz tipine girmeyen midye ve gibisi hayvanların yenmesi caiz olmaz. Şafii, Maliki ve Hanbeliler, bu hususta Hanefilerden ayrışırlar. Maliki ve Hanbelilere bakılırsa denizdeki bütün eserler yenebilir. Lakin timsah üzere yırtıcıların etinin yenmeyeceğini bütün âlimler ittifakla belirtirler. Bu konuda Malikilerin farklı bir mütalaası var ise da genel kabul bu biçimdedir. Kimi Malikiler, timsah etine de caiz derler.
“ŞAFİİLERE NAZARAN CAİZ”
Şafiiler ise bu mevzuda şu biçimde der: Denizde yaşayıp da dışarı çıktığında kısa müddette ölen deniz mamüllerinin biçimine ve yapısına bakılmaz. Midye ve gibisi eserleri yemekte bir sakınca yoktur. Ancak temel prestijiyle denizde yaşamakla birlikte karada yaşayan deniz mamüllerinin durumu farklıdır. Bu hayvanlar için ise, onların gibisi olup karada yaşayan hayvanların durumuna bakarız. Şayet boğazlanarak yenmesi helal kılınmış hayvanlara benziyorlarsa yenilmeleri helaldir. Aksi durumda helal olmaz. Şafiiler bu niçinle yengeç, kurbağa üzere hayvanların etinin yenmesine sıcak bakmaz. Özetleyecek olursak: Şafiiler, “Midye, kalamar üzere hayvanların eti yenir” derler. Hanefiler haricinde kalan üç mezhebin hukukçuları, denizdeki bütün mamüllerin tüketilebileceği kanaatindedirler.
“HANEFİLER ŞAFİİLERİ TAKLİT EDİP YİYEBİLİR”
Burada gözden uzak tutulmaması gereken değerli bir mevzu vardır. Kur’an-ı Kerim’in en değerli konularından biri, birtakım tabirlerinin biroldukca manaya açık olmasıdır. Bunu “zu vücuh”, yani “oldukça taraflı olmak” diye tanımlarız. Az kelamla, fazlaca mana yükler. Deniz eseri sözü de bu tabirlerden birisidir. Ayette deniz eseri deniyor lakin balık denmiyor. Birtakım hukukçular deniz eserinden balık çeşidini anlamış. Birtakım hukukçular ise denizden çıkan her eseri anlamış. Fakat bu mevzunun, Kur’an ve sünnet ile haramlığı açık ve net olarak belirtilen bir eserle karşılaştırılması son derece sakıncalıdır. örneğin, domuz etinin haramlığı konusunda hiç bir İslam âlimi tereddüt etmemiştir. İçtihatla haram sayılan ile kesin nasla haram kılınan içinde büyük bir fark vardır. Bunu göz önünde bulunduralım. Bu niçinle de bir Hanefi, deniz mamüllerini tüketme konusunda Şafii’yi taklit ettiğinde bunda bir sakınca olmayacaktır. Şafii, Maliki ve Hanbelilere nazaran deniz mamüllerinin tümünün (midye üzere eserler de dahil) tüketilmesi caizdir. Hanefilere bakılırsa ise deniz mamüllerinden balık eti tüketilebilir.”