Dünyada barışın sağlanması ve korunmasında en büyük aktör olarak takdim edilen Birleşmiş Milletler’in (BM) kuruluş unsurları, bulunduğu coğrafyalarda kağıt üstünde kaldı. Yaşanan soykırımlar ve insanlık dramları BM nazaranvlilerinin gözleri önünde gerçekleşti. BM, tarihi boyunca sorun çözmek yerine sorunun kaynağı oldu. BM misyonları, ABD’nin okyanus çok operasyonları için müdahalelerine münasebet üretti. Bugün BM’nin misyon üstlendiği fazlaca sayıda ülkede hala sivil halk iç savaşlar ve karışıklıkların pençesinde.
FİLİSTİN PROBLEMİNİN KAYNAĞI
1947’den bu yana devam eden Filistin sorunu BM’nin tarihli en büyük başarısızlık. Filistin topraklarının Musevilerle paylaşılmasını öngoren 181 sayılı Genel Şura sonucuyla, İsrail işgaline meşruiyet sağlandı. Binlerce Filistinlinin ülkelerini terk etmesini izlemekle yetindi, vatanlarına geri dönüşleri için hiç bir sistem işletilmedi. 1967’de İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria, Gazze ve Golan Tepeleri’ni işgal etmesinin akabinde BMGK işgalin sonlandırılması sonucu alsa da sonucu uygulamayan İsrail’e rastgele yaptırım uygulanmadı. İsrail’in sayısız abluka ve akınlarına ses çıkarılmadı.
IRAK’A, AFGANİSTAN’A BARIŞ GELMEDİ
BM’nin kuruluşundan daha sonrasında Sovyetler Birliği’nin 1956’da Macaristan’ı, 1968’de Çekoslovakya’yı, 1979’da ise Afganistan’ı işgalinde net bir tutum alınamadı. 1962 Küba füze krizinde dünya nükleer savaş tehlikesiyle karşı karşıya kalırken etkisiz kaldı. Irak’ın İran topraklarını işgali, ABD’nin Irak’ı ve Afganistan’ı işgaline seyirci kalan BM, ABD de dahil BM Güvenlik Konseyi’nin 5 asli üyesinin onayı olmadan hiç bir çatışma ve insani drama müdahale edemediği üzere, Irak ve Afganistan’da ABD lehine kararlarıyla anıldı. Bugün ne Irak, ne de Afganistan’a barış gelmediği üzere, yıllar süren iç çatışmalar da dindirilemedi.
Yemen
SOYKIRIMLARA KÖR
1995 Temmuz ayında Bosna Hersek’te yalnızca 4 günde 8 binden çok Müslüman Boşnak erkek Sırplar tarafınca katledildi. Srebrenitsa katliamı, BM’nin kelamda inançlı bölge ilan ettiği alanda gerçekleşti; lakin BM bu insanlık dramını da izlemekle yetindi. Katliam engellenemediği üzere, 20 yıl daha sonra yaşananları soykırım olarak niteleme uğraşı da, BM Güvenlik Konseyi’nde sonucun veto yemesiyle başarısız oldu. 1994’te Ruanda’da yaklaşık 1 milyon Tutsi, BM askerlerinin “Destek Misyonu” ismi altında ülkede bulunduğu sırada Hutular tarafınca katledildi. Bu katliamı da izleyen BM, misyonun bakılırsav tarifi katliamı kapsamadığı nedeni öne sürülerek müdahale etmedi. bir daha Myanmar’da yüzbinlerce Arakanlı Müslüman’ın mevti, yüzbinlercesinin de komşu Bangladeş’e göç etmesine rağmen, BM bu soykırımın da önüne geçemedi.
SON ÖRNEK SURİYE
BMGK’nın 1990’ların başında geliştirmeye başladığı “İnsani Müdahale Doktrini”, Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş için uygulanmadı. Suriye’de yüzbinlerce insan öldü, milyonlarca kişi yerinden edildi, bir ülke yerle bir oldu. BMGK’nın 5 daimi üyesi askeri müdahale sonucu bir yana, ülkedeki atakları kınayacak kararları dahi veto edince, Suriye’de yaşananlar izlenmekle yetinildi. BM’nin 1992’de milletlerarası terörü desteklediği teziyle kısmi ambargo uyguladığı Libya, vakit ortasında iç savaşlara evrildi. Hala Libya’nın ikiye bölünmüş görünümü karşısında BM’nin barış teşebbüsleri başarısızlıklarla anılıyor. bir daha Yemen ve Güney Sudan’da binlerce sivilin vefatı ve insanlık dışı muamelelerin yaşandığı çatışmalarda da BM etkisiz kaldı.
Suriye
KIBRIS’TA ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜ DAYATIYOR
Bugüne kadar onlarca ülke bölünüp parçalanırken izleyen BM, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kıbrıs’ta iki devletli çözüm” teklifini yüzsüzce kınadı. BM’nin 2004 yılında hazırladığı Annan Planı’nı kabul eden KKTC’nin değil, karşı çıkan Rumların yanında olması da farklı bir utanmazlık olarak tarihe geçti. BM bugün 50 yıldır iki başka devlet olarak ateşkes halinde yaşamaya devam eden Kıbrıs’ı zorla birleştirme telaşı ortasında. 1964’te başlayan UNFICYP misyonuyla Rumların Kıbrıs Türklerine yönelik soykırım ve işgalini izlemekle yetinen BM, 1974 barış çıkarması daha sonrası ise adada iki devlet içinde doğal hudut ve kapalı Maraş’ın polisi olarak varlık gösteriyor. Bu müddet ortasında denediği federasyon uğraşları boşa çıkan BM, yeni tahlil tekliflerini tartışmak yerine iki devletli tahlile ayak direyen AB üyesi ülkelerin ardında çözümsüzlüğü dayatan siyasetleriyle reaksiyon çekiyor. Kıbrıs ve garantör Türkiye’nin iki devletli tahlil formülü, rastgele bir biçimde tartışılmaksızın yok sayılmaya çalışılıyor.
NÜKLEER YARIŞI ENGELLEYEMEDİ
Krizlerde etkisiz kalan BM, dünyayı kabusa çevirebilecek Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Anlaşması’yla misyon üstlendi. Fakat burada da başarılı olamadı. BM kurulduğunda, nükleer silaha yalnızca ABD sahipken, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin, İsrail, Pakistan, Hindistan, Kuzey Kore üzere ülkeler nükleer silahlara bu mutabakattan daha sonra sahip oldu. İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmaları hızlandı. ABD ile İran ve Rusya içinde nükleer mutabakat uğraşları da boşa çıktı.
Filistin
TARAFLI BİR MİSYON
BM’nin insani krizlere seyirci kaldığı ve büyük yıkımların önüne geçemediği bu başarısızlıklar, yapısal tartışmaları birlikteinde getiriyor. Kelamda tarafsız olarak misyon yüklenen BM, yapısı niçiniyle taraflı ve etkisiz bir misyon haline dönüşmüş durumda. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” kelamıyla lisana getirdiği yapısal çarpıklık niçiniyle BMGK, bugün ABD’nin çıkarları için kullandığı bir düzeneğe dönüşmüş durumda. ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere’nin veto yetkileri, insani kararların alınmasında en büyük mahzur.
Bosna
RÜŞVETLE VE TACİZLE ANILIYOR
Bulunduğu coğrafyalara barış ve tahlili getiremeyen BM, bu ülkelerde rüşvet skandallarıyla anılıyor. Milletlerarası ambargo uygulanan Irak’ta BM nezaretinde yapılması istenen petrol karşılığı besin ve ilaç muahedesi, haksız yarar kapısına dönüştü. Saddam Hüseyin’in devrilmesinden daha sonra ülkede ele geçirilen evraklara bakılırsa, 40’tan fazla ülkede 300’e yakın şirkete ve bireylere rüşvet verildiği ortaya çıktı. Bu olayların, BM’nin gözleri önünde, yetkililer de işin ortasındayken yapıldığı deşifre edildi. BM Barış Gücü askerlerinin misyon yaptığı Kongo, Liberya, Güney Sudan, Haiti üzere biroldukca ülkede 2008-2013 yılları içinde BM askerlerinin cinsel istismar cürümlerine karıştığı da bir daha BM raporuyla belgelenen olaylar ortasına girdi.
Irak
GLOBAL SIKINTILARDA BAŞARISIZ
– BM, güvenlik meselelerinde olduğu üzere, global sıkıntılarla çabada de etkisiz kaldı. BM’nin değerli misyonlarından iklim değişikliği konusunda doruklar düzenlenip ikazlar yapılsa da global ısınmaya karşı tedbir alınamadı.
– Global tesiri öngörülen salgınlarda da misal tablo hakim. Haiti’de 2010’da başlayan, dünyanın son vakit içinderda gördüğü en büyük kolera salgınında, 10 bine yakın kişi hayatını kaybetti. Salgının başlangıç noktasının, Nepal’de BM askerlerinin kaldığı kamp olduğu öne sürüldü.
– Hala dünyayı etkileyen koronavirüs salgınında da BM aşıya erişemeyen halklara yardım ulaştırmakta aciz kaldı.
FİLİSTİN PROBLEMİNİN KAYNAĞI
1947’den bu yana devam eden Filistin sorunu BM’nin tarihli en büyük başarısızlık. Filistin topraklarının Musevilerle paylaşılmasını öngoren 181 sayılı Genel Şura sonucuyla, İsrail işgaline meşruiyet sağlandı. Binlerce Filistinlinin ülkelerini terk etmesini izlemekle yetindi, vatanlarına geri dönüşleri için hiç bir sistem işletilmedi. 1967’de İsrail’in Doğu Kudüs, Batı Şeria, Gazze ve Golan Tepeleri’ni işgal etmesinin akabinde BMGK işgalin sonlandırılması sonucu alsa da sonucu uygulamayan İsrail’e rastgele yaptırım uygulanmadı. İsrail’in sayısız abluka ve akınlarına ses çıkarılmadı.
IRAK’A, AFGANİSTAN’A BARIŞ GELMEDİ
BM’nin kuruluşundan daha sonrasında Sovyetler Birliği’nin 1956’da Macaristan’ı, 1968’de Çekoslovakya’yı, 1979’da ise Afganistan’ı işgalinde net bir tutum alınamadı. 1962 Küba füze krizinde dünya nükleer savaş tehlikesiyle karşı karşıya kalırken etkisiz kaldı. Irak’ın İran topraklarını işgali, ABD’nin Irak’ı ve Afganistan’ı işgaline seyirci kalan BM, ABD de dahil BM Güvenlik Konseyi’nin 5 asli üyesinin onayı olmadan hiç bir çatışma ve insani drama müdahale edemediği üzere, Irak ve Afganistan’da ABD lehine kararlarıyla anıldı. Bugün ne Irak, ne de Afganistan’a barış gelmediği üzere, yıllar süren iç çatışmalar da dindirilemedi.
Yemen
SOYKIRIMLARA KÖR
1995 Temmuz ayında Bosna Hersek’te yalnızca 4 günde 8 binden çok Müslüman Boşnak erkek Sırplar tarafınca katledildi. Srebrenitsa katliamı, BM’nin kelamda inançlı bölge ilan ettiği alanda gerçekleşti; lakin BM bu insanlık dramını da izlemekle yetindi. Katliam engellenemediği üzere, 20 yıl daha sonra yaşananları soykırım olarak niteleme uğraşı da, BM Güvenlik Konseyi’nde sonucun veto yemesiyle başarısız oldu. 1994’te Ruanda’da yaklaşık 1 milyon Tutsi, BM askerlerinin “Destek Misyonu” ismi altında ülkede bulunduğu sırada Hutular tarafınca katledildi. Bu katliamı da izleyen BM, misyonun bakılırsav tarifi katliamı kapsamadığı nedeni öne sürülerek müdahale etmedi. bir daha Myanmar’da yüzbinlerce Arakanlı Müslüman’ın mevti, yüzbinlercesinin de komşu Bangladeş’e göç etmesine rağmen, BM bu soykırımın da önüne geçemedi.
SON ÖRNEK SURİYE
BMGK’nın 1990’ların başında geliştirmeye başladığı “İnsani Müdahale Doktrini”, Suriye’de 2011’de başlayan iç savaş için uygulanmadı. Suriye’de yüzbinlerce insan öldü, milyonlarca kişi yerinden edildi, bir ülke yerle bir oldu. BMGK’nın 5 daimi üyesi askeri müdahale sonucu bir yana, ülkedeki atakları kınayacak kararları dahi veto edince, Suriye’de yaşananlar izlenmekle yetinildi. BM’nin 1992’de milletlerarası terörü desteklediği teziyle kısmi ambargo uyguladığı Libya, vakit ortasında iç savaşlara evrildi. Hala Libya’nın ikiye bölünmüş görünümü karşısında BM’nin barış teşebbüsleri başarısızlıklarla anılıyor. bir daha Yemen ve Güney Sudan’da binlerce sivilin vefatı ve insanlık dışı muamelelerin yaşandığı çatışmalarda da BM etkisiz kaldı.
Suriye
KIBRIS’TA ÇÖZÜMSÜZLÜĞÜ DAYATIYOR
Bugüne kadar onlarca ülke bölünüp parçalanırken izleyen BM, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kıbrıs’ta iki devletli çözüm” teklifini yüzsüzce kınadı. BM’nin 2004 yılında hazırladığı Annan Planı’nı kabul eden KKTC’nin değil, karşı çıkan Rumların yanında olması da farklı bir utanmazlık olarak tarihe geçti. BM bugün 50 yıldır iki başka devlet olarak ateşkes halinde yaşamaya devam eden Kıbrıs’ı zorla birleştirme telaşı ortasında. 1964’te başlayan UNFICYP misyonuyla Rumların Kıbrıs Türklerine yönelik soykırım ve işgalini izlemekle yetinen BM, 1974 barış çıkarması daha sonrası ise adada iki devlet içinde doğal hudut ve kapalı Maraş’ın polisi olarak varlık gösteriyor. Bu müddet ortasında denediği federasyon uğraşları boşa çıkan BM, yeni tahlil tekliflerini tartışmak yerine iki devletli tahlile ayak direyen AB üyesi ülkelerin ardında çözümsüzlüğü dayatan siyasetleriyle reaksiyon çekiyor. Kıbrıs ve garantör Türkiye’nin iki devletli tahlil formülü, rastgele bir biçimde tartışılmaksızın yok sayılmaya çalışılıyor.
NÜKLEER YARIŞI ENGELLEYEMEDİ
Krizlerde etkisiz kalan BM, dünyayı kabusa çevirebilecek Nükleer Silahların Yayılmasını Tedbire Anlaşması’yla misyon üstlendi. Fakat burada da başarılı olamadı. BM kurulduğunda, nükleer silaha yalnızca ABD sahipken, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin, İsrail, Pakistan, Hindistan, Kuzey Kore üzere ülkeler nükleer silahlara bu mutabakattan daha sonra sahip oldu. İran’ın uranyum zenginleştirme çalışmaları hızlandı. ABD ile İran ve Rusya içinde nükleer mutabakat uğraşları da boşa çıktı.
Filistin
TARAFLI BİR MİSYON
BM’nin insani krizlere seyirci kaldığı ve büyük yıkımların önüne geçemediği bu başarısızlıklar, yapısal tartışmaları birlikteinde getiriyor. Kelamda tarafsız olarak misyon yüklenen BM, yapısı niçiniyle taraflı ve etkisiz bir misyon haline dönüşmüş durumda. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” kelamıyla lisana getirdiği yapısal çarpıklık niçiniyle BMGK, bugün ABD’nin çıkarları için kullandığı bir düzeneğe dönüşmüş durumda. ABD, Rusya, Çin, Fransa ve İngiltere’nin veto yetkileri, insani kararların alınmasında en büyük mahzur.
Bosna
RÜŞVETLE VE TACİZLE ANILIYOR
Bulunduğu coğrafyalara barış ve tahlili getiremeyen BM, bu ülkelerde rüşvet skandallarıyla anılıyor. Milletlerarası ambargo uygulanan Irak’ta BM nezaretinde yapılması istenen petrol karşılığı besin ve ilaç muahedesi, haksız yarar kapısına dönüştü. Saddam Hüseyin’in devrilmesinden daha sonra ülkede ele geçirilen evraklara bakılırsa, 40’tan fazla ülkede 300’e yakın şirkete ve bireylere rüşvet verildiği ortaya çıktı. Bu olayların, BM’nin gözleri önünde, yetkililer de işin ortasındayken yapıldığı deşifre edildi. BM Barış Gücü askerlerinin misyon yaptığı Kongo, Liberya, Güney Sudan, Haiti üzere biroldukca ülkede 2008-2013 yılları içinde BM askerlerinin cinsel istismar cürümlerine karıştığı da bir daha BM raporuyla belgelenen olaylar ortasına girdi.
Irak
GLOBAL SIKINTILARDA BAŞARISIZ
– BM, güvenlik meselelerinde olduğu üzere, global sıkıntılarla çabada de etkisiz kaldı. BM’nin değerli misyonlarından iklim değişikliği konusunda doruklar düzenlenip ikazlar yapılsa da global ısınmaya karşı tedbir alınamadı.
– Global tesiri öngörülen salgınlarda da misal tablo hakim. Haiti’de 2010’da başlayan, dünyanın son vakit içinderda gördüğü en büyük kolera salgınında, 10 bine yakın kişi hayatını kaybetti. Salgının başlangıç noktasının, Nepal’de BM askerlerinin kaldığı kamp olduğu öne sürüldü.
– Hala dünyayı etkileyen koronavirüs salgınında da BM aşıya erişemeyen halklara yardım ulaştırmakta aciz kaldı.