Avrupa Merkez Bankası (AMB) Lideri Lagarde, 28 Eylül’de AMB Forumu’nda “Pandemi daha sonrası: para siyasetinin geleceği” başlıklı konuşmasında pandeminin gibisi olmayan bir sakinlik ve toparlanma getirdiğini, istisnai şartlarda ortaya çıkan enflasyonist tesirlerin ise eninde sonunda geçeceğini umduklarını söylemiş oldu. Uzun vadede Lagarde optimist olsa da kısa vadede enflasyon üstündeki baskı devam edecek.
Dünyanın üçüncü büyük iktisadı olan Euro Bölgesi (EB) 2021 yılının birinci yarısında ortalama %6,6’lık büyüme kaydetti. Pandemi kaynaklı arz darboğazı olmasaydı EB’nin ihracat hacminin yılın birinci yarısında %7 daha fazla olacağını söylüyor Lagarde ve ekliyor “Pandeminin global nakliye, kargo nakliyatı ve yarı-iletkenler üzere kilit sanayileri etkilemeye devam etmesi halinde büyümeye yönelik riskler artabilir.” AMB, Ağustos ayında %3 düzeyine ulaşan enflasyonun gelecek beş yılda yavaş bir süratte %2 gayesine yakınsayacağını varsayım ediyor.
Lagarde konuşmasında, pandeminin enflasyon görünümüne yönelik ortaya koyduğu yeni eğilimleri üç ana başlıkta topluyor:
Talep tarafı… Pandemi öncesinde tarihi olarak ortalama %1,3 düzeyindeki çekirdek enflasyonun 1,1 yüzde puanı tüketimde en büyük tartıya sahip olan hizmet enflasyonundan (ağırlıklı olarak çalışan fiyat artışlarından) kaynaklanıyor. AMB, 2022 yılı sonunda tüketimin pandemi öncesi düzeyinden %3 üstte olacağını, hanehalkı itimadının artmasıyla bir arada biriken tasarruflarını harcamaya yönelteceklerini, bunun da fiyatları artıracağını kestirim ediyor. Hizmet enflasyonunu ise aşağı çeken iki faktör sıralanıyor. Birincisi, kısıtlamaların gevşetilmesine karşın hizmet tüketiminin 2021 yılının ikinci çeyreğinde hala pandemi öncesi düzeyinden %15 aşağıda olması. İkincisi, işgücüne iştirakin istihdam artışından daha süratli artması sebebiyle işsizlik oranının fakat 2023 yılının ikinci çeyreğinde pandemi öncesi düzeyine gerileyebileceği ve fiyatların ölçülü artacağı beklentisi.
Arz tarafı… Pandeminin arz tarafında yarattığı iki şok tesiri var: Global tedarik zinciri ve işgücü piyasası. Kelam konusu şokların dijitalleşme sürecinde Avrupa’da 7 yıllık hızlanmayı birlikteinde getirse de toplumsal uyuşmada farklı sonuçlara sebep olabileceğini lisana getiriyor Lagarde ve uzun vadede enflasyonist baskıları artırabilecek mümkün değişimlere örnekler veriyor:
. Hizmetlerin sanallaştırılmasına dayalı ikinci bir globalleşme dalgası -kuvvetli fiyat artışları durumunda bile- ünite işgücü maliyet artışını azaltarak verimliliği artırabilir fakat yüksek pazar gücüne sahip “yıldız” dijital şirketler fiyatları artırabilir.
. Arz kısıtlarının şirketleri tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye yahut üretim yerlerini değiştirmeye yönlendirmeleri yüksek maliyetlere sebep olabileceğinden maliyetler tüketicilere yansıtılabilir.
. Süratli dijitalleşmeyle birlikte gerekli iş hünerine sahip çalışan kıtlığının sebep olabileceği yüksek fiyat artışları taban fiyatları üst çekebilir.
Yeşil dönüşüm (Düşük karbon iktisadına geçiş)… Lagarde, Finansal Sistemi Yeşillendirme Ağı’nın (The Network for Greening the Financial System) iddiasına bakılırsa hırslı bir yeşil dönüşüm geçiş siyasetinin Avrupa’da enflasyonu, geçiş öncesine nazaran, 1 yüzde puan artırabileceğine dikkat çekiyor. Dahası, mevcut durumda en epeyce petrol meblağları dikkate alınırken, yeşil dönüşümle bir arada güç fiyatlarının tüketici fiyatlarına geçişkenliğini ölçmek daha karmaşık hale gelecek.
Yüksek karbon fiyatlarının satın alım gücünü azaltabileceği ve bunun enflasyonu aşağı çekebileceği riskini ortaya koyan Lagarde, bir araştırma kararına göre EB ülkelerinde karbon vergilerinin devreye alınmasıyla manşet enflasyonun artacağına, öte yandan besin ve güç meblağlarını dikkate almayan çekirdek enflasyonun ise düşeceğine dikkat çekiyor.
Avrupa Komitesi, Avrupa’nın iklim ve güç maksatlarına ulaşmak için 2030 yılına kadar her yıl yaklaşık 330 milyar Euro, dijital dönüşümü gerçekleştirmek için de her yıl yaklaşık 125 milyar Euro fiyatında yatırım yapılması gerektiğini kestirim ediyor.
Lagarde, önümüzdeki periyotta para siyasetine ait olarak temel zorluğun orta vadede hiç bir tesiri olmayan süreksiz arz şoklarına çok reaksiyon vermeden enflasyonu %2 amacına yaklaştırmak olduğunu söylüyor. Faiz oranlarına yönelik yeni kelamlı yönlendirmenin arz taraflı riskleri yönetmek için uyumlu olduğuna; kalıcı olduğuna inandıkları ve güvendikleri noktada manşet enflasyondaki gelişmelere reaksiyon göstereceklerine, enflasyonun amaçtan üstte kalması halinde emin olana kadar sabırlı olacaklarına vurgu yapıyor. Talep tarafında ise, para siyaseti ekonomik toparlanmayı gerekli kılan kuralları sağlamaya devam edecek.
Dr. Fulya Gürbüz
FÖŞ yazdı: Global Finansal Kriz yinelar mı?
Powell: Fiyatlardaki yükseliş ve istihdam zorlukları beklenenden kalıcı olabilir
Elektrik kesintileri Çin’de üretimi durdurdu
Dünyanın üçüncü büyük iktisadı olan Euro Bölgesi (EB) 2021 yılının birinci yarısında ortalama %6,6’lık büyüme kaydetti. Pandemi kaynaklı arz darboğazı olmasaydı EB’nin ihracat hacminin yılın birinci yarısında %7 daha fazla olacağını söylüyor Lagarde ve ekliyor “Pandeminin global nakliye, kargo nakliyatı ve yarı-iletkenler üzere kilit sanayileri etkilemeye devam etmesi halinde büyümeye yönelik riskler artabilir.” AMB, Ağustos ayında %3 düzeyine ulaşan enflasyonun gelecek beş yılda yavaş bir süratte %2 gayesine yakınsayacağını varsayım ediyor.
Lagarde konuşmasında, pandeminin enflasyon görünümüne yönelik ortaya koyduğu yeni eğilimleri üç ana başlıkta topluyor:
Talep tarafı… Pandemi öncesinde tarihi olarak ortalama %1,3 düzeyindeki çekirdek enflasyonun 1,1 yüzde puanı tüketimde en büyük tartıya sahip olan hizmet enflasyonundan (ağırlıklı olarak çalışan fiyat artışlarından) kaynaklanıyor. AMB, 2022 yılı sonunda tüketimin pandemi öncesi düzeyinden %3 üstte olacağını, hanehalkı itimadının artmasıyla bir arada biriken tasarruflarını harcamaya yönelteceklerini, bunun da fiyatları artıracağını kestirim ediyor. Hizmet enflasyonunu ise aşağı çeken iki faktör sıralanıyor. Birincisi, kısıtlamaların gevşetilmesine karşın hizmet tüketiminin 2021 yılının ikinci çeyreğinde hala pandemi öncesi düzeyinden %15 aşağıda olması. İkincisi, işgücüne iştirakin istihdam artışından daha süratli artması sebebiyle işsizlik oranının fakat 2023 yılının ikinci çeyreğinde pandemi öncesi düzeyine gerileyebileceği ve fiyatların ölçülü artacağı beklentisi.
Arz tarafı… Pandeminin arz tarafında yarattığı iki şok tesiri var: Global tedarik zinciri ve işgücü piyasası. Kelam konusu şokların dijitalleşme sürecinde Avrupa’da 7 yıllık hızlanmayı birlikteinde getirse de toplumsal uyuşmada farklı sonuçlara sebep olabileceğini lisana getiriyor Lagarde ve uzun vadede enflasyonist baskıları artırabilecek mümkün değişimlere örnekler veriyor:
. Hizmetlerin sanallaştırılmasına dayalı ikinci bir globalleşme dalgası -kuvvetli fiyat artışları durumunda bile- ünite işgücü maliyet artışını azaltarak verimliliği artırabilir fakat yüksek pazar gücüne sahip “yıldız” dijital şirketler fiyatları artırabilir.
. Arz kısıtlarının şirketleri tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye yahut üretim yerlerini değiştirmeye yönlendirmeleri yüksek maliyetlere sebep olabileceğinden maliyetler tüketicilere yansıtılabilir.
. Süratli dijitalleşmeyle birlikte gerekli iş hünerine sahip çalışan kıtlığının sebep olabileceği yüksek fiyat artışları taban fiyatları üst çekebilir.
Yeşil dönüşüm (Düşük karbon iktisadına geçiş)… Lagarde, Finansal Sistemi Yeşillendirme Ağı’nın (The Network for Greening the Financial System) iddiasına bakılırsa hırslı bir yeşil dönüşüm geçiş siyasetinin Avrupa’da enflasyonu, geçiş öncesine nazaran, 1 yüzde puan artırabileceğine dikkat çekiyor. Dahası, mevcut durumda en epeyce petrol meblağları dikkate alınırken, yeşil dönüşümle bir arada güç fiyatlarının tüketici fiyatlarına geçişkenliğini ölçmek daha karmaşık hale gelecek.
Yüksek karbon fiyatlarının satın alım gücünü azaltabileceği ve bunun enflasyonu aşağı çekebileceği riskini ortaya koyan Lagarde, bir araştırma kararına göre EB ülkelerinde karbon vergilerinin devreye alınmasıyla manşet enflasyonun artacağına, öte yandan besin ve güç meblağlarını dikkate almayan çekirdek enflasyonun ise düşeceğine dikkat çekiyor.
Avrupa Komitesi, Avrupa’nın iklim ve güç maksatlarına ulaşmak için 2030 yılına kadar her yıl yaklaşık 330 milyar Euro, dijital dönüşümü gerçekleştirmek için de her yıl yaklaşık 125 milyar Euro fiyatında yatırım yapılması gerektiğini kestirim ediyor.
Lagarde, önümüzdeki periyotta para siyasetine ait olarak temel zorluğun orta vadede hiç bir tesiri olmayan süreksiz arz şoklarına çok reaksiyon vermeden enflasyonu %2 amacına yaklaştırmak olduğunu söylüyor. Faiz oranlarına yönelik yeni kelamlı yönlendirmenin arz taraflı riskleri yönetmek için uyumlu olduğuna; kalıcı olduğuna inandıkları ve güvendikleri noktada manşet enflasyondaki gelişmelere reaksiyon göstereceklerine, enflasyonun amaçtan üstte kalması halinde emin olana kadar sabırlı olacaklarına vurgu yapıyor. Talep tarafında ise, para siyaseti ekonomik toparlanmayı gerekli kılan kuralları sağlamaya devam edecek.
Dr. Fulya Gürbüz
FÖŞ yazdı: Global Finansal Kriz yinelar mı?
Powell: Fiyatlardaki yükseliş ve istihdam zorlukları beklenenden kalıcı olabilir
Elektrik kesintileri Çin’de üretimi durdurdu