Halide Edip Adıvar, 1919 yılındaki meşhur Sultanahmet Mitingi’nde meydanı dolduran büyük kalabalığa; “Bugün gözlerimizin önünden öteyi görmeğe mâni olan bir karanlık var.” diye sesleniyor ve şöyleki devam ediyordu; ”Bu karanlık tahminen aylar, tahminen de senelerca devam edebilir, ama Türk ve Müslüman dünyası elbette bir sabaha kavuşacaktır. Ufkumuzda güneş doğacak ve ortalığı aydınlatacaktır. Türk istiklâl ve zafer güneşi, artık sapsarı olan benizlerimize taze bir pembelik, ümid ve saadet getirecektir.
O karanlığın temel sebeplerinden birisi, herşeyin temelinden sarsıldığı bir periyotta içine düşülen bilinmezlik hali aslında. Osmanlı coğrafyasının her karış toprağını isimsiz şehit mezarları doldurmuş. Anadolu, arkasında gözü yaşlı anasını, birkaç aylık nişanlısını ya da eşini bırakarak cepheye gidip de dönemeyen gençlerin yurdu haline gelmiş. Ya geride kalanlar? “Kalanlar ortada genç, ihtiyar, bayan, erkek harap olup yaşıyor tali’in azabıyla …Vatanda düşmanı seyretmek ızdırabıyla…“ der onlar için de Yahya Kemal. Bir dönemin kapanarak yenisinin açılması, yan yana durmuş ve karşılıkları bilinmeyen iki bilmeceye benziyor adeta. Eski hayatları nerede ve nasıl son buldu, yenisi ne orta başlayıverdi ayırt etmek güç sahiden.
İKİ BAYANIN YOLU KESİŞİYOR
Cihan Aktaş son romanı “Şair ve Gecekuşu”nda tam da bu karanlığın birer ucunda duran iki bayanın öyküsünü anlatıyor bizlere; Cevriye Banu ve Nimet Gecekuşu. Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekiliş periyodunun şahitlerinden Çankırılı şair Cevriye ile yeni kurulan cumhuriyetin birinci köy öğretmenlerinden İstanbullu Nimet’i ustalıkla bir kurguyla bir ortaya getiriyor. Cihan Aktaş’ın romanları, bayanın maalesef uzunca bir süre boyunca ikinci ya da üçüncü bir öğe olarak yer aldığı Türk edebiyatı içerisinde atılmış büyük bir adım olageldi hep aslına bakarsan. Muharrir “Şair ve Gecekuşu” nda hem edebiyatımız tıpkı vakitte kendi şahsi serüveni açısından adımlarını biraz daha ileri taşıyor bir daha. Cevriye ve Nimet’i evlat, kardeş, konut bayanı, şair ve öğretmen üzere oldukçalu roller içerisinde, farklı yer ve vakit içinderın başrolüne oturtuyor. Ve her iki karakter de, varlıklı iç dünyalarının yanı sıra, hayli çarpıcı bir görünürlüğe sahipler roman boyunca.
Satırlar içinde kaybgayet, iki farklı hanımı birbiriyle kesiştiren o temel his epeyce daha fazla gün yüzüne çıkıyor; Yanlış anlaşılma telaşı. Adeta ortak bir mukadderat. Hatta bir cins yoldaşlık. Yalnızca Cevriye ve Nimet’i değil, dünya üstündeki binlerce hanımı birebir kıssanın öznesi kılan cinsten engellenemez bir yoldaşlık. Fakat üstlendikleri rollerin tartısına karşın, dimdik ayakta durmaya, karşılarına çıkan türlü manilere karşılık sürekli devalar aramaya devam eden bu iki bayanın, bir yanıyla hayli hüzünlü bir yanıyla da gurur verici olan uğraşlarını düpedüz destansı kılan en kıymetli sebeplerden birisi de, tarihimizin bu biçimdesine yara bere içerisinde olduğu bir periyotta geçiyor oluşu. Öylesine kaygan ki bastıkları taban. Lakin nizam değişirken, Cevriye ve Nimet karakterlerinde sarsılarak gördüğümüz üzere, değişmeyen en kuvvetli insiyak, bayanın kendisini gerçek anlatma isteği bir daha.
BİRİNCİ KERE GÜN YÜZÜNE ÇIKIYOR
Atkaracalarlı şair Cevriye Banu, edebiyatımızda birinci kere işleniyor şimdiye kadar. Atkaracalar, Çankırı’nın Çerkeş ilçesine bağlı bir köy o vakitler. Ve 1863 yılında doğan bir hanımın, hayli erken denebilecek bir periyotta köydeki konaklarında şiir toplantıları düzenlediğini okumak pek çoğumuzu şaşırtacaktır hiç elbet. Konak hayatının işleyişi üzerine de büyük sorumlulukları var Cevriye’nin. Piri Mehmet Nuri Efendi ve civardan öbür bir hayli konuğun bu vesileyle konağa davet edildiği şiir toplantıları ise, tüm o koşuşturmanın içerisinde aldığı derin bir nefese benziyor. Lakin 1.Dünya Savaşı’nın başladığı 1914 yılında, en pahalı hazinesi olan divânını yakıyor Cevriye, içerisinde kimseye hissettirmemeye çalıştığı büyük bir hüzünle. Ya mısraları içinden farklı mânalar çıkaracak olurlarsa?
Nimet ise Cevriye’nin tersine İstanbul’da yani büyük kentte yetişmiş ve daha sonradan yolu Anadolu’ya düşmüş bir genç kız. Ailesi, Enver Paşa’nın babası ve annesinin yanında çalışmış uzunca bir vakit ve Nimet’in babası değişen siyasi kaideler niçiniyle ayrılmaya karar veriyor imparatorluğun başşehrinden. Dertli geçen seyahat daha sonrası Erzincan’ın bir köyündeki baba ocağına vardıklarında, İstanbul’a geri dönüş umutları da sönmeye başlıyor birer birer. bir daha de Nimet, her ne kadar birtakım kimi yeise düşse de, kaideleri zorlayarak ülkülerin peşi sıra gitmenin eşsiz bir timsali. Ruhunun derinlerinde asla teslim olmayan bir kesimle yaşıyor hep. Kurduğu dünya tekraren başına yıkılsa da, yenisini kuracak bir uğraşla bakıyor hayata o vakitler. Kağıt ve kalemle olan ilgisinin talebe yetiştirmeye yönelik bir heyecana dönüşmesinin en büyük niçini de bu aslında. O Nimet ki, İstanbul’da aldığı eğitimi biraz olsun diğerlerine aktarabilirse, hayatının sonuna kadar memnun yaşayabilir. Fakat yaklaşık 30 sene evvel Cevriye Banu’nun yolunu kesen o yanlış anlaşılma kaygısı, Nimet’in de yolunu kesiyor. Genç bir kız olarak geldiği bu köydeki hayatı, artık bir müddetdir evli bir bayan olarak devam ediyor zira.
BÜYÜK EMEK VERİLMİŞ BİR ESER
Âlâ edebiyata gönül vermiş okurlar, “Şair ve Gecekuşu”ndaki büyük duyguyu, yazı emeğini ve ayrıntılardaki inceliği hiç elbet çabucak fark edeceklerdir. Dört yıllık bir çalışmanın eseri olan roman, Cevriye Banu üzere Anadolu’lu bir bayan şairi husus alması bakımından, yalnızca edebiyatımıza değil, kültürel tarihimize de büyük bir katkı sunuyor beraberinde. Sevgili Cevriye Banu ve Nimet Gecekuşu (Yıldırım) düzgün ki bir romanda bir ortaya geldiler de, bizler kıssalarını öğrenebildik. Edebiyatın bu gücüne hayran olmamak elde değil. Yüreklerimize nasıl sıcaklık verdi kıssaları, nasıl da ağır bir mana dünyasının içerisine çekti bizi. Çoktan ortamızdan ayrılmış, hoşlar hoşu bu iki bayana, bu gerçek iki kahramana rahmet diliyorum.
O karanlığın temel sebeplerinden birisi, herşeyin temelinden sarsıldığı bir periyotta içine düşülen bilinmezlik hali aslında. Osmanlı coğrafyasının her karış toprağını isimsiz şehit mezarları doldurmuş. Anadolu, arkasında gözü yaşlı anasını, birkaç aylık nişanlısını ya da eşini bırakarak cepheye gidip de dönemeyen gençlerin yurdu haline gelmiş. Ya geride kalanlar? “Kalanlar ortada genç, ihtiyar, bayan, erkek harap olup yaşıyor tali’in azabıyla …Vatanda düşmanı seyretmek ızdırabıyla…“ der onlar için de Yahya Kemal. Bir dönemin kapanarak yenisinin açılması, yan yana durmuş ve karşılıkları bilinmeyen iki bilmeceye benziyor adeta. Eski hayatları nerede ve nasıl son buldu, yenisi ne orta başlayıverdi ayırt etmek güç sahiden.
İKİ BAYANIN YOLU KESİŞİYOR
Cihan Aktaş son romanı “Şair ve Gecekuşu”nda tam da bu karanlığın birer ucunda duran iki bayanın öyküsünü anlatıyor bizlere; Cevriye Banu ve Nimet Gecekuşu. Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekiliş periyodunun şahitlerinden Çankırılı şair Cevriye ile yeni kurulan cumhuriyetin birinci köy öğretmenlerinden İstanbullu Nimet’i ustalıkla bir kurguyla bir ortaya getiriyor. Cihan Aktaş’ın romanları, bayanın maalesef uzunca bir süre boyunca ikinci ya da üçüncü bir öğe olarak yer aldığı Türk edebiyatı içerisinde atılmış büyük bir adım olageldi hep aslına bakarsan. Muharrir “Şair ve Gecekuşu” nda hem edebiyatımız tıpkı vakitte kendi şahsi serüveni açısından adımlarını biraz daha ileri taşıyor bir daha. Cevriye ve Nimet’i evlat, kardeş, konut bayanı, şair ve öğretmen üzere oldukçalu roller içerisinde, farklı yer ve vakit içinderın başrolüne oturtuyor. Ve her iki karakter de, varlıklı iç dünyalarının yanı sıra, hayli çarpıcı bir görünürlüğe sahipler roman boyunca.
Satırlar içinde kaybgayet, iki farklı hanımı birbiriyle kesiştiren o temel his epeyce daha fazla gün yüzüne çıkıyor; Yanlış anlaşılma telaşı. Adeta ortak bir mukadderat. Hatta bir cins yoldaşlık. Yalnızca Cevriye ve Nimet’i değil, dünya üstündeki binlerce hanımı birebir kıssanın öznesi kılan cinsten engellenemez bir yoldaşlık. Fakat üstlendikleri rollerin tartısına karşın, dimdik ayakta durmaya, karşılarına çıkan türlü manilere karşılık sürekli devalar aramaya devam eden bu iki bayanın, bir yanıyla hayli hüzünlü bir yanıyla da gurur verici olan uğraşlarını düpedüz destansı kılan en kıymetli sebeplerden birisi de, tarihimizin bu biçimdesine yara bere içerisinde olduğu bir periyotta geçiyor oluşu. Öylesine kaygan ki bastıkları taban. Lakin nizam değişirken, Cevriye ve Nimet karakterlerinde sarsılarak gördüğümüz üzere, değişmeyen en kuvvetli insiyak, bayanın kendisini gerçek anlatma isteği bir daha.
BİRİNCİ KERE GÜN YÜZÜNE ÇIKIYOR
Atkaracalarlı şair Cevriye Banu, edebiyatımızda birinci kere işleniyor şimdiye kadar. Atkaracalar, Çankırı’nın Çerkeş ilçesine bağlı bir köy o vakitler. Ve 1863 yılında doğan bir hanımın, hayli erken denebilecek bir periyotta köydeki konaklarında şiir toplantıları düzenlediğini okumak pek çoğumuzu şaşırtacaktır hiç elbet. Konak hayatının işleyişi üzerine de büyük sorumlulukları var Cevriye’nin. Piri Mehmet Nuri Efendi ve civardan öbür bir hayli konuğun bu vesileyle konağa davet edildiği şiir toplantıları ise, tüm o koşuşturmanın içerisinde aldığı derin bir nefese benziyor. Lakin 1.Dünya Savaşı’nın başladığı 1914 yılında, en pahalı hazinesi olan divânını yakıyor Cevriye, içerisinde kimseye hissettirmemeye çalıştığı büyük bir hüzünle. Ya mısraları içinden farklı mânalar çıkaracak olurlarsa?
Nimet ise Cevriye’nin tersine İstanbul’da yani büyük kentte yetişmiş ve daha sonradan yolu Anadolu’ya düşmüş bir genç kız. Ailesi, Enver Paşa’nın babası ve annesinin yanında çalışmış uzunca bir vakit ve Nimet’in babası değişen siyasi kaideler niçiniyle ayrılmaya karar veriyor imparatorluğun başşehrinden. Dertli geçen seyahat daha sonrası Erzincan’ın bir köyündeki baba ocağına vardıklarında, İstanbul’a geri dönüş umutları da sönmeye başlıyor birer birer. bir daha de Nimet, her ne kadar birtakım kimi yeise düşse de, kaideleri zorlayarak ülkülerin peşi sıra gitmenin eşsiz bir timsali. Ruhunun derinlerinde asla teslim olmayan bir kesimle yaşıyor hep. Kurduğu dünya tekraren başına yıkılsa da, yenisini kuracak bir uğraşla bakıyor hayata o vakitler. Kağıt ve kalemle olan ilgisinin talebe yetiştirmeye yönelik bir heyecana dönüşmesinin en büyük niçini de bu aslında. O Nimet ki, İstanbul’da aldığı eğitimi biraz olsun diğerlerine aktarabilirse, hayatının sonuna kadar memnun yaşayabilir. Fakat yaklaşık 30 sene evvel Cevriye Banu’nun yolunu kesen o yanlış anlaşılma kaygısı, Nimet’in de yolunu kesiyor. Genç bir kız olarak geldiği bu köydeki hayatı, artık bir müddetdir evli bir bayan olarak devam ediyor zira.
BÜYÜK EMEK VERİLMİŞ BİR ESER
Âlâ edebiyata gönül vermiş okurlar, “Şair ve Gecekuşu”ndaki büyük duyguyu, yazı emeğini ve ayrıntılardaki inceliği hiç elbet çabucak fark edeceklerdir. Dört yıllık bir çalışmanın eseri olan roman, Cevriye Banu üzere Anadolu’lu bir bayan şairi husus alması bakımından, yalnızca edebiyatımıza değil, kültürel tarihimize de büyük bir katkı sunuyor beraberinde. Sevgili Cevriye Banu ve Nimet Gecekuşu (Yıldırım) düzgün ki bir romanda bir ortaya geldiler de, bizler kıssalarını öğrenebildik. Edebiyatın bu gücüne hayran olmamak elde değil. Yüreklerimize nasıl sıcaklık verdi kıssaları, nasıl da ağır bir mana dünyasının içerisine çekti bizi. Çoktan ortamızdan ayrılmış, hoşlar hoşu bu iki bayana, bu gerçek iki kahramana rahmet diliyorum.