Gonzalo Martinez Mosquera ile Arjantin İktisadı
Yalova Üniversitesinden Meltem Bilirer çevirdi. Sağol Meltem!
Kendinizi tanıtır mısınız?
Benim adım Gonzalo Martinez Mosquera, Arjantinliyim, 43 yaşındayım. İşletme mezunuyum, İktisat alanında MBA ve PG derecesine sahibim. Lokal bir gazetede kripto varlıklar ve iktisat hakkında yazıyorum (MMT tahliline odaklanarak) ve Algorand blok zincirinin lokal topluluk üyesiyim. Asıl işim, California orijinli HOKALI’nın CFO’su olmak.
Arjantin’deki ekonomik durum nedir? Lütfen bir ekonomist ve bayağı bir vatandaş olarak açıklar mısınız?
Arjantin’in yıllık enflasyonu %50 ve halkın %50’si yoksulluk ortasında yaşıyor. IMF’ye epey büyük bir borcumuz var ve iktisat son 10 yıldır yavaş yavaş berbata gidiyor. Çok sayıda düzenleme (dolar alma yasağı gibi) ve fazlaca büyük verimsiz bir kamu kesimi ile birbirimize epey yakın ekonomilerimiz var. En azından öbür Latin Amerika ülkeleriyle karşılaştırıldığında, siyasi tarafın gerçek çalıştığını söyleyebilirim.
1998-2000 Arjantin krizini, mevcut durumla karşılaştırabilir misiniz?
Kimi benzerlikleri var fakat özünde fazlaca farklılar. Her iki durumda da Arjantin’in bir dış borç sorunu vardı, lakin bu biçimdelar asıl sıkıntı, mahallî para ünitesi (Peso) ile belirlenen pariteden ABD doları satmayı taahhüt eden bir para konseyimiz olmasıydı. Bu durumu MMT perspektifinden tahlil ettiğinizde, bunun muhtemelen tam olarak büyük borç ve işsizlik problemleri ile sonuçlanacağını anlıyorsunuz. Bugün para ünitesini devalüe edip baştan başlayabilirler.
Arjantin’de mahallî paranın durumu nedir?
Arjantin’de beşerler günlük süreçler için Peso, tasarruf için ve emlak üzere büyük süreçler için ABD doları kullanıyor. Peso’da, bir bankanın çalışması konusunda endişelenmek mantıklı değil zira Merkez Bankası bu mevduatları her vakit nakitle değiştirebilir, değerli olan banka kredilerinin uygun biçimde düzenlenmesidir.
ABD doları için farklı bir kıssa var. Bu sayıları takip eden ekonomistler, bankaların büyük likiditeye sahip oldukları için mevduat sahiplerini temerrüde düşürme riskinin olmadığını garanti ediyor. Bu yanlışsız olsa da, ABD doları birikimlerimi nakit olarak almayı tercih ederim.
Arjantin’in dolarizasyon durumu nedir? İktisatta bir şey satın almak için dolar kullanıyor musunuz?
Bu sorunun yanıtı bundan evvelkinde.
Ekonominiz için neler önerirsiniz? MMT , Chicago Boys, Post Keynesyenler, hangisini tercih edersiniz?
Bunlar ekonomiyi tahlil etmenin yolları. Ben ekonomiyi MMT perspektifinden tahlil ediyorum.
Buna dayanarak; dalgalı döviz kurunu, verimsizlikleri ortadan kaldırarak hükümetin boyutunu küçültmeyi, işsizliğimiz olduğu sürece mali açığı muhafazayı, Federal hükümet tarafınca ödenen taban fiyatla bir geçiş işi dayatmayı, kimi devlet tarafınca işletilen şirketlerin özelleştirilmesini, iktisadın biroldukça kısmının deregülasyonunu, ithalat tarifelerini ortadan kaldırarak dış kesimin açılmasını , lokal faiz oranını sıfıra indirmek ve ahenk maliyetlerini azaltmak için vergilendirmeyi sıradanleştirmeyi öneriyorum.
Türkiye iktisadı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Anladığım kadarıyla hayli büyük dış borç ödemeleriniz var. Bu durumda, fiyat seviyesi üzerinde baskı oluşturmadan ödemeleri uygun maliyetli hale getirmek için bir daha müzakere etmeniz gerekir. Ekonominizde bizim üzere verimsizlikleriniz var ise,Arjantina için bahsetmiş olduğum tedbirleri öneririm.
Bitcoin, Ether ve Avax dünyanın yeni Dolar/Euro’su mu?
Katiyen hayır. Onlar iki farklı şeydir. Hepsine “para birimi” dememiz baş karıştırıcı. Dolar, Euro ve Peso, hepsinin vergi yükümlülükleri niçiniyle zorlayıcı bir talebi var ve bu, buradaki birçok süreçte niye %50 enflasyonlu Peso’nun kullanıldığını açıklıyor. Arjantin meselade olduğu üzere 2000 yılında sabit(para kurulu) kurda olmak ((Bitcoin yahut Ether ile yapacağınız üzere ) işsizlik meselelerini da birlikteinde getiriyor.
Arjantin’in 1900’de en düzgün ekonomilerden biri olduğunu biliyoruz, Arjantin bu durumdan nasıl düştü? 1900’deki ekonomik pozisyonuna dönebilir mi?
Evet, Arjantin başka Latin Amerika ülkelerinden daha güçlü bir ülkeydi. Arjantin oradan düştüğünde karşılık vermeye çalışan birfazlaca tartışma var. Arjantin’in biroldukça kere düştüğünü söyleyebilirim, ekonomiyi her kapattığımızda, düzenlediğimizde, işsizlik varken mali açığımızı azalttığımızda vb. Değerli olan, istediğimiz vakit bunu bilakis çevirme fırsatına sahip olmamız.
Yalova Üniversitesinden Meltem Bilirer çevirdi. Sağol Meltem!
Kendinizi tanıtır mısınız?
Benim adım Gonzalo Martinez Mosquera, Arjantinliyim, 43 yaşındayım. İşletme mezunuyum, İktisat alanında MBA ve PG derecesine sahibim. Lokal bir gazetede kripto varlıklar ve iktisat hakkında yazıyorum (MMT tahliline odaklanarak) ve Algorand blok zincirinin lokal topluluk üyesiyim. Asıl işim, California orijinli HOKALI’nın CFO’su olmak.
Arjantin’deki ekonomik durum nedir? Lütfen bir ekonomist ve bayağı bir vatandaş olarak açıklar mısınız?
Arjantin’in yıllık enflasyonu %50 ve halkın %50’si yoksulluk ortasında yaşıyor. IMF’ye epey büyük bir borcumuz var ve iktisat son 10 yıldır yavaş yavaş berbata gidiyor. Çok sayıda düzenleme (dolar alma yasağı gibi) ve fazlaca büyük verimsiz bir kamu kesimi ile birbirimize epey yakın ekonomilerimiz var. En azından öbür Latin Amerika ülkeleriyle karşılaştırıldığında, siyasi tarafın gerçek çalıştığını söyleyebilirim.
1998-2000 Arjantin krizini, mevcut durumla karşılaştırabilir misiniz?
Kimi benzerlikleri var fakat özünde fazlaca farklılar. Her iki durumda da Arjantin’in bir dış borç sorunu vardı, lakin bu biçimdelar asıl sıkıntı, mahallî para ünitesi (Peso) ile belirlenen pariteden ABD doları satmayı taahhüt eden bir para konseyimiz olmasıydı. Bu durumu MMT perspektifinden tahlil ettiğinizde, bunun muhtemelen tam olarak büyük borç ve işsizlik problemleri ile sonuçlanacağını anlıyorsunuz. Bugün para ünitesini devalüe edip baştan başlayabilirler.
Arjantin’de mahallî paranın durumu nedir?
Arjantin’de beşerler günlük süreçler için Peso, tasarruf için ve emlak üzere büyük süreçler için ABD doları kullanıyor. Peso’da, bir bankanın çalışması konusunda endişelenmek mantıklı değil zira Merkez Bankası bu mevduatları her vakit nakitle değiştirebilir, değerli olan banka kredilerinin uygun biçimde düzenlenmesidir.
ABD doları için farklı bir kıssa var. Bu sayıları takip eden ekonomistler, bankaların büyük likiditeye sahip oldukları için mevduat sahiplerini temerrüde düşürme riskinin olmadığını garanti ediyor. Bu yanlışsız olsa da, ABD doları birikimlerimi nakit olarak almayı tercih ederim.
Arjantin’in dolarizasyon durumu nedir? İktisatta bir şey satın almak için dolar kullanıyor musunuz?
Bu sorunun yanıtı bundan evvelkinde.
Ekonominiz için neler önerirsiniz? MMT , Chicago Boys, Post Keynesyenler, hangisini tercih edersiniz?
Bunlar ekonomiyi tahlil etmenin yolları. Ben ekonomiyi MMT perspektifinden tahlil ediyorum.
Buna dayanarak; dalgalı döviz kurunu, verimsizlikleri ortadan kaldırarak hükümetin boyutunu küçültmeyi, işsizliğimiz olduğu sürece mali açığı muhafazayı, Federal hükümet tarafınca ödenen taban fiyatla bir geçiş işi dayatmayı, kimi devlet tarafınca işletilen şirketlerin özelleştirilmesini, iktisadın biroldukça kısmının deregülasyonunu, ithalat tarifelerini ortadan kaldırarak dış kesimin açılmasını , lokal faiz oranını sıfıra indirmek ve ahenk maliyetlerini azaltmak için vergilendirmeyi sıradanleştirmeyi öneriyorum.
Türkiye iktisadı hakkında ne düşünüyorsunuz?
Anladığım kadarıyla hayli büyük dış borç ödemeleriniz var. Bu durumda, fiyat seviyesi üzerinde baskı oluşturmadan ödemeleri uygun maliyetli hale getirmek için bir daha müzakere etmeniz gerekir. Ekonominizde bizim üzere verimsizlikleriniz var ise,Arjantina için bahsetmiş olduğum tedbirleri öneririm.
Bitcoin, Ether ve Avax dünyanın yeni Dolar/Euro’su mu?
Katiyen hayır. Onlar iki farklı şeydir. Hepsine “para birimi” dememiz baş karıştırıcı. Dolar, Euro ve Peso, hepsinin vergi yükümlülükleri niçiniyle zorlayıcı bir talebi var ve bu, buradaki birçok süreçte niye %50 enflasyonlu Peso’nun kullanıldığını açıklıyor. Arjantin meselade olduğu üzere 2000 yılında sabit(para kurulu) kurda olmak ((Bitcoin yahut Ether ile yapacağınız üzere ) işsizlik meselelerini da birlikteinde getiriyor.
Arjantin’in 1900’de en düzgün ekonomilerden biri olduğunu biliyoruz, Arjantin bu durumdan nasıl düştü? 1900’deki ekonomik pozisyonuna dönebilir mi?
Evet, Arjantin başka Latin Amerika ülkelerinden daha güçlü bir ülkeydi. Arjantin oradan düştüğünde karşılık vermeye çalışan birfazlaca tartışma var. Arjantin’in biroldukça kere düştüğünü söyleyebilirim, ekonomiyi her kapattığımızda, düzenlediğimizde, işsizlik varken mali açığımızı azalttığımızda vb. Değerli olan, istediğimiz vakit bunu bilakis çevirme fırsatına sahip olmamız.