Gelişmekte olan ülkeler, kendi hataları olmadan, bir kıtlık, siyasi karışıklık ve borç krizi fırtınasıyla karşı karşıya. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ve tetiklediği Batı liderliğindeki yaptırımlar, fakir ülkeleri hayati turizm ve ihracat gelirlerinden yoksun bırakan gelişmiş ekonomilerdeki COVID-19 kilitlenmeleri üzere suçlanıyor.
Milyonlarca hayat şu anda risk altında, lakin hafifçeletme mümkün. Memleketler arası Para Fonu ve Dünya Bankası’nın bu ayki bahar toplantılarında odak tam da bu durum.
Siyaset yapıcıların ele alması gereken epey şey var – sarmal olarak artan besin meblağlarından başlayarak. Ortalarında dünya buğdayının %29’unu tedarik eden ülkeleri içeren Rusya-Ukrayna çatışması, bu yılın başından bu yana buğday fiyatlarında %67’lik bir artışa katkıda bulundu. Öteki buğday üreticileri tarafınca uygulanan ihracat yasakları, Belarus ve Rusya’dan gelen arzın azalması niçiniyle gübre ıstırabı üzere fiyat artışlarını da körüklüyor.
Şaşırtan olmayan bir biçimde, kıtlık yayılıyor. Vurulan birinci ülkeler, Afganistan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Etiyopya, Nijerya, Pakistan, Sudan, Güney Sudan, Suriye, Venezuela ve Yemen de dahil olmak üzere Rusya’nın işgalindilk evvel de çıkmazda olanlar. Onlara süratle katılanlar, ithal tahıla dayanan ve Cibuti, Lesoto, Mozambik, Burundi, Madagaskar, El Salvador, Lübnan, Honduras, Eswatini, Guatemala ve Namibya üzere akut besin güvensizliği ile karşı karşıya olan ülkeler.
Birleşmiş Milletler Dünya Besin Programı İcra Yöneticisi David Beasley kısa müddet evvel sert bir ikaz yayınladı: “Şu anda yeryüzünde cehennem olduğunu düşünüyorsanız, yalnızca hazırlanın. Kuzey Afrika’yı ihmal edersek, Kuzey Afrika Avrupa’ya geliyor. Ortadoğu’yu ihmal edersek, Ortadoğu Avrupa’ya geliyor.”
Artan besin fiyatları ve açlık, ayaklanmaları ve siyasi kargaşayı daha mümkün hale getirecek. Ukrayna savaşı başlamadan evvel bile, beşerler Afganistan’da, Etiyopya’da, Somali’de, Yemen’de, Myanmar’da, Suriyeli mülteci kamplarında ve öteki yerlerde krize sürüklenmişti. Mart ayında, Kamerun, Hindistan, Pakistan, Sri Lanka ve İspanya üzere ülkelerde geniş çaplı protestolar patlak verdi.
Önleyici önlemler alabilecek hükümetler aslına bakarsan bunu yapıyor. Örneğin, buğdayının yaklaşık %80’ini Rusya ve Ukrayna’dan ithal eden Mısır, yakın vakitte sübvansiyonsuz ekmeğin yükselen fiyatına karşı koymak için bir fiyat hududu getirdi (hükümet esasen nüfusun birçok için ekmeği sübvanse ediyor). Hükümet ayrıyeten toplam 130 milyon Mısır lirası (7 milyon dolar) fiyatında bir ekonomik yardım paketi deklare etti. Bu tedbirler IMF ve Suudi Arabistan’ın sayesinde mümkün oldu. Fakat biroldukca ülke çabucak hemen bu biçimde bir yardım almadı.
İşbirliği yapmamak, kıtlık ve çatışmayı tetiklemekte. Şaşırtan bir biçimde, dünyanın üç büyük temel hususu olan pirinç, buğday ve mısırın global stokları görünüşe göre tarihi doruklarda. Ukrayna savaşından en epey etkilenen emtia olan buğday stokları bile “2007-08 besin fiyatı krizi sırasındaki düzeylerin epey üstünde”yken, kestirimler Rusya ve Ukrayna buğday ihracatının yaklaşık dörtte üçünün işgaldilk evvel teslim edildiğini gösteriyor.
COVID-19 tarafınca sonlarına kadar gerilen biroldukca düşük gelirli ülke, daha yüksek besin ve yakıt fiyatları, düşük turizm gelirleri, milletlerarası sermaye piyasalarına erişimin azalması, ticaret ve tedarik zinciri kesintileri, düşük sermaye akımlar ı ve mülteci akışlarında tarihi bir artıştan etkilendiği için önemli bir borç krizi de gelişiyor. Gelişmekte olan ülke borcu, devlet gelirlerinin yaklaşık %250’si ile 50 yılın en yüksek düzeyine yükseldi. Pandemi ile ilgili G20 Borç Hizmeti Askıya Alma Teşebbüsü (DSSI) için uygun olan ülkelerin yaklaşık %60’ı borç sorunu yaşıyor yahut yüksek risk altında.
Dahası, daha yavaş global büyüme ve yükselen enflasyon, daha varlıklı ülkelerdeki daha sıkı finansal şartlarla bir arada, gelişmekte olan ekonomilerden sermaye çıkışlarını teşvik ediyor, onları para ünitelerini devalüe etmeye ve faiz oranlarını artırmaya zorluyor. Dünya Bankası Lideri David Malpass’ın yakın vakitte belirttiği üzere, “hiç bu kadar fazlaca ülke tıpkı anda bir sakinlik yaşamamıştı.” Malpass, gelişmiş iktisatların teşvik siyasetlerinin, fiyat artışlarını körükleyerek ve dünyadaki eşitsizliği artırarak problemlerin daha da kötüleşmesine yardımcı olduğunu da kelamlarına ekledi.
Bu sıkıntılara nitekim global bir tahlil bulmak artık hayati değer taşıyor. Geçmişteki borç krizlerinde, güçlü ülkeler IMF ve Dünya Bankası’nı ahenk yükünü gelişmekte olan ekonomilere itmek için kullandılar ve yardım almadan evvel ıslahatlar yapmaları gerektiğini savundular. Lakin bugün borçlu düşük gelirli ekonomileri rahatsız eden en kıymetli güçler global ve denetimleri ötesinde. IMF ve Dünya Bankası üye ülkelerin kaynaklarını bir ortaya getirmeli ve işbirliği yapmalı.
Düzgün haber şu ki, bu kurumlardaki kuvvetli hissedarlar kolektif aksiyon yeteneğine sahip olduklarını kanıtladılar. Örneğin, geçtiğimiz ağustos ayında, 650 milyar dolarlık yeni bir özel çekme hakkı tahsisini kabul ettiler (SDR’ler, IMF’nin rezerv varlığı).
Fakat, SDR’ler ülkelerin IMF kotalarına bakılırsa dağıtıldığından, tahsisin birden fazla en büyük ekonomilere gitti. Daha da berbatı, büyük IMF ve Dünya Bankası hissedarları kaynakları en hayli gereksinim duyulan yerlere yönlendirmeyi başaramadılar. Bunun yerine, rastgele bir kayba maruz kalma olasılıklarını sınırlamak için, süratli dağıtımı önleyen şartlarda ısrar etmeye devam ediyorlar. Bu yaklaşım bununla birlikte IMF’nin yeni Dayanıklılık ve Sürdürülebilirlik Vakfı’nı ve Dünya Bankası Grubu’nun acil durum finansmanını engellemekle tehdit ediyor.
Artık fazlaca daha yürekli bir kolektif yaklaşım gereklidir. Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Japonya, Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık, global güvenlik ve refaha bağlı. Kıtlığı, çatışmayı ve dünyayı sakinliğe sürükleyecek gelişmekte olan ülke borç krizini önlemek için birlikte çalışmalılar. Global buğday ve öteki tahıl pazarlarını sakinleştirmek ve ihracatın akmasını sağlamak için tedbirler almak için birlikte hareket ederek kıtlığı önleyebilirler. Acil IMF ve Dünya Bankası yardımını kaideli olarak engellemeyerek çatışma riskini azaltabilirler. Ve hepsinin katıldığı bir borç bir daha yapılandırma sistemi yaratarak DSSI’yı geliştirebilirler.
Günümüzün gelişmekte olan ülke krizini yönetmek için iki temel öge hayli değerli. kuvvetli ülkeler, gelişmekte olan ekonomilere ziyan veren dilenci-komşu ticaret, mali ve para siyasetlerinden kaçınmalı. Ve IMF ve Dünya Bankası’ndaki birleşik kaynaklarını, felaketi önlemek için süratli ve şartsız hareket etmek için kullanmalılar.
Daha fakir ülkelerin karşı karşıya olduğu zorluklar eşi gibisi görülmemiş düzeyde. Ve bu, daha güçlü ekonomilerden gelen işbirlikçi reaksiyonun de olması gerektiği manasına geliyor.
Project Syndicate: NGAIRE WOODS
Milyonlarca hayat şu anda risk altında, lakin hafifçeletme mümkün. Memleketler arası Para Fonu ve Dünya Bankası’nın bu ayki bahar toplantılarında odak tam da bu durum.
Siyaset yapıcıların ele alması gereken epey şey var – sarmal olarak artan besin meblağlarından başlayarak. Ortalarında dünya buğdayının %29’unu tedarik eden ülkeleri içeren Rusya-Ukrayna çatışması, bu yılın başından bu yana buğday fiyatlarında %67’lik bir artışa katkıda bulundu. Öteki buğday üreticileri tarafınca uygulanan ihracat yasakları, Belarus ve Rusya’dan gelen arzın azalması niçiniyle gübre ıstırabı üzere fiyat artışlarını da körüklüyor.
Şaşırtan olmayan bir biçimde, kıtlık yayılıyor. Vurulan birinci ülkeler, Afganistan, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Etiyopya, Nijerya, Pakistan, Sudan, Güney Sudan, Suriye, Venezuela ve Yemen de dahil olmak üzere Rusya’nın işgalindilk evvel de çıkmazda olanlar. Onlara süratle katılanlar, ithal tahıla dayanan ve Cibuti, Lesoto, Mozambik, Burundi, Madagaskar, El Salvador, Lübnan, Honduras, Eswatini, Guatemala ve Namibya üzere akut besin güvensizliği ile karşı karşıya olan ülkeler.
Birleşmiş Milletler Dünya Besin Programı İcra Yöneticisi David Beasley kısa müddet evvel sert bir ikaz yayınladı: “Şu anda yeryüzünde cehennem olduğunu düşünüyorsanız, yalnızca hazırlanın. Kuzey Afrika’yı ihmal edersek, Kuzey Afrika Avrupa’ya geliyor. Ortadoğu’yu ihmal edersek, Ortadoğu Avrupa’ya geliyor.”
Artan besin fiyatları ve açlık, ayaklanmaları ve siyasi kargaşayı daha mümkün hale getirecek. Ukrayna savaşı başlamadan evvel bile, beşerler Afganistan’da, Etiyopya’da, Somali’de, Yemen’de, Myanmar’da, Suriyeli mülteci kamplarında ve öteki yerlerde krize sürüklenmişti. Mart ayında, Kamerun, Hindistan, Pakistan, Sri Lanka ve İspanya üzere ülkelerde geniş çaplı protestolar patlak verdi.
Önleyici önlemler alabilecek hükümetler aslına bakarsan bunu yapıyor. Örneğin, buğdayının yaklaşık %80’ini Rusya ve Ukrayna’dan ithal eden Mısır, yakın vakitte sübvansiyonsuz ekmeğin yükselen fiyatına karşı koymak için bir fiyat hududu getirdi (hükümet esasen nüfusun birçok için ekmeği sübvanse ediyor). Hükümet ayrıyeten toplam 130 milyon Mısır lirası (7 milyon dolar) fiyatında bir ekonomik yardım paketi deklare etti. Bu tedbirler IMF ve Suudi Arabistan’ın sayesinde mümkün oldu. Fakat biroldukca ülke çabucak hemen bu biçimde bir yardım almadı.
İşbirliği yapmamak, kıtlık ve çatışmayı tetiklemekte. Şaşırtan bir biçimde, dünyanın üç büyük temel hususu olan pirinç, buğday ve mısırın global stokları görünüşe göre tarihi doruklarda. Ukrayna savaşından en epey etkilenen emtia olan buğday stokları bile “2007-08 besin fiyatı krizi sırasındaki düzeylerin epey üstünde”yken, kestirimler Rusya ve Ukrayna buğday ihracatının yaklaşık dörtte üçünün işgaldilk evvel teslim edildiğini gösteriyor.
COVID-19 tarafınca sonlarına kadar gerilen biroldukca düşük gelirli ülke, daha yüksek besin ve yakıt fiyatları, düşük turizm gelirleri, milletlerarası sermaye piyasalarına erişimin azalması, ticaret ve tedarik zinciri kesintileri, düşük sermaye akımlar ı ve mülteci akışlarında tarihi bir artıştan etkilendiği için önemli bir borç krizi de gelişiyor. Gelişmekte olan ülke borcu, devlet gelirlerinin yaklaşık %250’si ile 50 yılın en yüksek düzeyine yükseldi. Pandemi ile ilgili G20 Borç Hizmeti Askıya Alma Teşebbüsü (DSSI) için uygun olan ülkelerin yaklaşık %60’ı borç sorunu yaşıyor yahut yüksek risk altında.
Dahası, daha yavaş global büyüme ve yükselen enflasyon, daha varlıklı ülkelerdeki daha sıkı finansal şartlarla bir arada, gelişmekte olan ekonomilerden sermaye çıkışlarını teşvik ediyor, onları para ünitelerini devalüe etmeye ve faiz oranlarını artırmaya zorluyor. Dünya Bankası Lideri David Malpass’ın yakın vakitte belirttiği üzere, “hiç bu kadar fazlaca ülke tıpkı anda bir sakinlik yaşamamıştı.” Malpass, gelişmiş iktisatların teşvik siyasetlerinin, fiyat artışlarını körükleyerek ve dünyadaki eşitsizliği artırarak problemlerin daha da kötüleşmesine yardımcı olduğunu da kelamlarına ekledi.
Bu sıkıntılara nitekim global bir tahlil bulmak artık hayati değer taşıyor. Geçmişteki borç krizlerinde, güçlü ülkeler IMF ve Dünya Bankası’nı ahenk yükünü gelişmekte olan ekonomilere itmek için kullandılar ve yardım almadan evvel ıslahatlar yapmaları gerektiğini savundular. Lakin bugün borçlu düşük gelirli ekonomileri rahatsız eden en kıymetli güçler global ve denetimleri ötesinde. IMF ve Dünya Bankası üye ülkelerin kaynaklarını bir ortaya getirmeli ve işbirliği yapmalı.
Düzgün haber şu ki, bu kurumlardaki kuvvetli hissedarlar kolektif aksiyon yeteneğine sahip olduklarını kanıtladılar. Örneğin, geçtiğimiz ağustos ayında, 650 milyar dolarlık yeni bir özel çekme hakkı tahsisini kabul ettiler (SDR’ler, IMF’nin rezerv varlığı).
Fakat, SDR’ler ülkelerin IMF kotalarına bakılırsa dağıtıldığından, tahsisin birden fazla en büyük ekonomilere gitti. Daha da berbatı, büyük IMF ve Dünya Bankası hissedarları kaynakları en hayli gereksinim duyulan yerlere yönlendirmeyi başaramadılar. Bunun yerine, rastgele bir kayba maruz kalma olasılıklarını sınırlamak için, süratli dağıtımı önleyen şartlarda ısrar etmeye devam ediyorlar. Bu yaklaşım bununla birlikte IMF’nin yeni Dayanıklılık ve Sürdürülebilirlik Vakfı’nı ve Dünya Bankası Grubu’nun acil durum finansmanını engellemekle tehdit ediyor.
Artık fazlaca daha yürekli bir kolektif yaklaşım gereklidir. Amerika Birleşik Devletleri, Çin, Japonya, Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık, global güvenlik ve refaha bağlı. Kıtlığı, çatışmayı ve dünyayı sakinliğe sürükleyecek gelişmekte olan ülke borç krizini önlemek için birlikte çalışmalılar. Global buğday ve öteki tahıl pazarlarını sakinleştirmek ve ihracatın akmasını sağlamak için tedbirler almak için birlikte hareket ederek kıtlığı önleyebilirler. Acil IMF ve Dünya Bankası yardımını kaideli olarak engellemeyerek çatışma riskini azaltabilirler. Ve hepsinin katıldığı bir borç bir daha yapılandırma sistemi yaratarak DSSI’yı geliştirebilirler.
Günümüzün gelişmekte olan ülke krizini yönetmek için iki temel öge hayli değerli. kuvvetli ülkeler, gelişmekte olan ekonomilere ziyan veren dilenci-komşu ticaret, mali ve para siyasetlerinden kaçınmalı. Ve IMF ve Dünya Bankası’ndaki birleşik kaynaklarını, felaketi önlemek için süratli ve şartsız hareket etmek için kullanmalılar.
Daha fakir ülkelerin karşı karşıya olduğu zorluklar eşi gibisi görülmemiş düzeyde. Ve bu, daha güçlü ekonomilerden gelen işbirlikçi reaksiyonun de olması gerektiği manasına geliyor.
Project Syndicate: NGAIRE WOODS