BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) üzere gelişmekte olan piyasalar, koronavirüs pandemisi tarafınca sert darbeler aldı. Ne kadar çabuk toparlanacakları sırf aşı oranlarına değil, hem de ABD Federal Rezervine de bağlı.
Bir ülke sanayi, ticaret yahut turizm yoluyla global iktisatla ne kadar iç içe olursa, COVID-19 pandemisinin potansiyel ziyanı o kadar büyük olur. Almanya ve başka varlıklı ülkeler, büyük yardım ve ekonomik teşvik paketleri sayesinde bu ziyanı azaltmaya çalıştılar. Lakin dünya çapında yükselen ekonomiler sıklıkla birebir ölçüde kaynağı harekete geçirecek durumda değillerdi.
Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü’nde (IfW) iş çevrimleri ve büyüme konusunda uzman olan Klaus-Jürgen Gern bahisle ilgili, “Gelişmekte olan piyasalar kaynaklardan mahrum. Genel ekonomik çıktıya karşı ölçüldüğünde, hükümet gelirleri ekseriyetle daha düşük. Ayrıyeten milletlerarası sermaye piyasalarından endüstrileşmiş ülkeler kadar borç alamazlar” yorumunu yaptı.
Dehşet artıyor
COVID-19 salgını 2020 baharında yayılırken, biroldukca kişi büyük bir ekonomik felaketten korkuyordu. Lakin şu ana kadar hala gerçekleşmedi. O devirde, yatırımcılar gelişmekte olan piyasalardan sermayelerini rekor bir süratle çekerek ülkeleri finansal olarak kurumakla karşı karşıya bıraktı . Lakin birinci şoktan daha sonra durum olağana döndü.
Memleketler arası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası üzere global finans kuruluşları büyük teşvikler sağlayarak piyasaların istikrara kavuşmasında kıymetli bir rol oynadı. Gern, DW’ye verdiği demeçte, “böyle, yatırımcıların krizin bir kararı olarak devlet iflaslarının meydana gelebileceğine dair kaygılarını yatıştırdılar” dedi.
Fakat bu ortada endişe bir defa daha gündemde. Amerika Birleşik Devletleri’nde enflasyon arttıkça, Federal Rezerv öngörülebilir gelecekte faiz oranlarını yükseltebilir. Münih merkezli Ifo Enstitüsü lideri Clemens Fuest, DW’ye verdiği demeçte, “Gelişmekte olan piyasalar için, sermaye maliyetinde keskin bir artış ve sermaye kaçışı riski var” diyor.
Faiz oranı telaşları var
Buna 2007-08 mali krizini takip eden senelerda, mesela 2012-13 yahut 2015-16 senelerında birkaç defa şahit olunmuştur. Gelişmekte olan piyasalardan sermaye çekildiğinde, para ünitelerinin çökmesine ve yatırım için para kasveti yaşanmasına yol açar.
Fakat Fuest, kısmen gelişmekte olan piyasaların artık problemle başa çıkma konusunda daha fazla tecrübeye sahip olması niçiniyle genel olarak bu risklerin geçmişte olduğundan daha düşük olduğunu belirtiyor.
bir daha de, IfW araştırmacısı Gern, gelişmekte olan iktisatların son on yılda borçlarını “önemli ölçüde artırdığına” dikkat çekiyor. “2007-08 mali krizindilk evvel, yükselen piyasaların kamu borcu ekonomik çıktının ortalama %30’unu oluşturuyordu. Artık ise %65’e yakın” dedi.
ötürüsıyla, faiz oranları yükseldikçe, borcun geri ödenmesi için devlet gelirlerinin giderek artan bir hissesinin kullanılması gerekiyor.
Kimi yükselen piyasa ekonomileri şimdiden önemli problemlerle karşı karşıya. Örneğin Arjantin pesosu, pandeminin başlangıcından bu yana ABD doları karşısında kıymetinin yaklaşık üçte birini kaybetti ve enflasyon %50 civarında seyrediyor.
Büyük bir eksi
Hindistan, Meksika ve Güney Afrika üzere gelişmekte olan büyük pazarların ekonomileri de 2020’de yaklaşık %7-8 oranında daraldı.
Geçmişten farklı olarak, bu ülkelerin birçok kendilerini global trendden başka tutamadılar ve dinamik bir büyüme sağlayamadılar. IMF varsayımlarına nazaran, Çin haricindeki gelişmekte olan ekonomilerdeki ekonomik sakinlik, endüstrileşmiş ülkelerden bile daha büyüktü.
Kriz bununla birlikte bir vakit içinder ünlü olan BRICS ülkeleri kümesinin artık neredeyse hiç bir ortak noktasının olmadığını da gösterdi. Kümeden yalnızca Çin iktisadı geçen yıl büyüyebildi.
Rusya’da iktisat %3 düşerken, Brezilya’da COVID niçiniyle yüksek enfeksiyon ve mevt oranları ve ülkenin demokratik kurumlarını baskı altına alan popülist lideri Jair Bolsonaro ile %4’lük bir düşüş yaşandı.
BRICS’in yıldızı soluyor
Önümüzdeki yıl IMF, Brezilya iktisadının %2’den daha az büyüyeceğini kestirim ediyor. Bu, bir vakit içinder endüstrileşmiş bir ulus olmanın eşiğinde görülen bir ülke için yıkıcı bir sayı.
Alman İktisat Enstitüsü (IW) lideri Michael Hüther, Handelsblatt gazetesine verdiği demeçte, siyasi istikrar eksikliği ve ekseriyetle yasal mutlaklık eksikliğinin BRICS’in yıldızının sönmesinin niçinleri olduğunu söylemiş oldu.
Hüther “Tek yapmanız gereken BRIC’i haykırmak ve yatırımcılar üşüşür günleri geride kaldı” dedi.
Kestirimler, problemleri siyasi huzursuzluk ve şiddetli karantinalarla birleşen Güney Afrika için de emsal. Alman Afrika İş Birliği lideri Christoph Kannengiesser, “Güney Afrika, global kıymet zincirlerine derinden entegre ve bu niçinle iktisadı, Avrupa ekonomileri üzere savunmasız” yorumunda bulundu. bir daha de uzman, ülkede faaliyet gösteren Alman şirketleri için geri çekilmek için bir niye olmadığını vurguluyor.
Kannengeesser, DW’ye verdiği demeçte, “Orada ağır bir biçimde yatırım yapan Alman sanayisi, bir iş yeri olarak Güney Afrika’ya bağlı ve temelde iyimser” dedi.
Toparlanma aşılara bağlı
Bu iktisatların ne kadar süratli toparlanabileceği, yetkililerin COVID sıhhat krizini denetim etme yeteneğine bağlı.
Lakin aşı eksikliği niçiniyle, bir yandan Afrika’daki aşılama oranları şimdiye kadar son derece düşükken, öbür yandan ABD ve AB kendi nüfusları için destekleyici aşılar üzerinde baş yoruyor. Kannengiesser, bunun adil olup olmadığını tartışmanın bir manası olmadığına inanıyor.
Bunun yerine, emelin Afrika kıtasını oburlarının yardımına daha az bağımlı hale getirmek olması gerektiğini söylemiş oldu. “Afrika, gereksinimi olan aşıları kendi başına üretebileceği bir pozisyona getirilmelidir. Bu bir patent sorunu değil, üretim kapasiteleri sorunudur.”
Lakin, üretim kapasitesini artırmak bir gecede gerçekleşemez. Bu ortada Almanya’nın yalnızca milletlerarası COVAX teşebbüsü yoluyla değil, bununla birlikte ikili olarak da fazla aşı bağışlamayı düşünmesi gerektiğinin altını çizen uzman, COVAX’ın aşıları ivedilikle muhtaçlığı olan ülkelere süratli bir biçimde tedarik etmekte büyük zorluklarla karşılaştığını da kelamlarına ekledi.
Kaynak: dw.com
Çeviri: Cem Cetinguc
Bir ülke sanayi, ticaret yahut turizm yoluyla global iktisatla ne kadar iç içe olursa, COVID-19 pandemisinin potansiyel ziyanı o kadar büyük olur. Almanya ve başka varlıklı ülkeler, büyük yardım ve ekonomik teşvik paketleri sayesinde bu ziyanı azaltmaya çalıştılar. Lakin dünya çapında yükselen ekonomiler sıklıkla birebir ölçüde kaynağı harekete geçirecek durumda değillerdi.
Kiel Dünya İktisadı Enstitüsü’nde (IfW) iş çevrimleri ve büyüme konusunda uzman olan Klaus-Jürgen Gern bahisle ilgili, “Gelişmekte olan piyasalar kaynaklardan mahrum. Genel ekonomik çıktıya karşı ölçüldüğünde, hükümet gelirleri ekseriyetle daha düşük. Ayrıyeten milletlerarası sermaye piyasalarından endüstrileşmiş ülkeler kadar borç alamazlar” yorumunu yaptı.
Dehşet artıyor
COVID-19 salgını 2020 baharında yayılırken, biroldukca kişi büyük bir ekonomik felaketten korkuyordu. Lakin şu ana kadar hala gerçekleşmedi. O devirde, yatırımcılar gelişmekte olan piyasalardan sermayelerini rekor bir süratle çekerek ülkeleri finansal olarak kurumakla karşı karşıya bıraktı . Lakin birinci şoktan daha sonra durum olağana döndü.
Memleketler arası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası üzere global finans kuruluşları büyük teşvikler sağlayarak piyasaların istikrara kavuşmasında kıymetli bir rol oynadı. Gern, DW’ye verdiği demeçte, “böyle, yatırımcıların krizin bir kararı olarak devlet iflaslarının meydana gelebileceğine dair kaygılarını yatıştırdılar” dedi.
Fakat bu ortada endişe bir defa daha gündemde. Amerika Birleşik Devletleri’nde enflasyon arttıkça, Federal Rezerv öngörülebilir gelecekte faiz oranlarını yükseltebilir. Münih merkezli Ifo Enstitüsü lideri Clemens Fuest, DW’ye verdiği demeçte, “Gelişmekte olan piyasalar için, sermaye maliyetinde keskin bir artış ve sermaye kaçışı riski var” diyor.
Faiz oranı telaşları var
Buna 2007-08 mali krizini takip eden senelerda, mesela 2012-13 yahut 2015-16 senelerında birkaç defa şahit olunmuştur. Gelişmekte olan piyasalardan sermaye çekildiğinde, para ünitelerinin çökmesine ve yatırım için para kasveti yaşanmasına yol açar.
Fakat Fuest, kısmen gelişmekte olan piyasaların artık problemle başa çıkma konusunda daha fazla tecrübeye sahip olması niçiniyle genel olarak bu risklerin geçmişte olduğundan daha düşük olduğunu belirtiyor.
bir daha de, IfW araştırmacısı Gern, gelişmekte olan iktisatların son on yılda borçlarını “önemli ölçüde artırdığına” dikkat çekiyor. “2007-08 mali krizindilk evvel, yükselen piyasaların kamu borcu ekonomik çıktının ortalama %30’unu oluşturuyordu. Artık ise %65’e yakın” dedi.
ötürüsıyla, faiz oranları yükseldikçe, borcun geri ödenmesi için devlet gelirlerinin giderek artan bir hissesinin kullanılması gerekiyor.
Kimi yükselen piyasa ekonomileri şimdiden önemli problemlerle karşı karşıya. Örneğin Arjantin pesosu, pandeminin başlangıcından bu yana ABD doları karşısında kıymetinin yaklaşık üçte birini kaybetti ve enflasyon %50 civarında seyrediyor.
Büyük bir eksi
Hindistan, Meksika ve Güney Afrika üzere gelişmekte olan büyük pazarların ekonomileri de 2020’de yaklaşık %7-8 oranında daraldı.
Geçmişten farklı olarak, bu ülkelerin birçok kendilerini global trendden başka tutamadılar ve dinamik bir büyüme sağlayamadılar. IMF varsayımlarına nazaran, Çin haricindeki gelişmekte olan ekonomilerdeki ekonomik sakinlik, endüstrileşmiş ülkelerden bile daha büyüktü.
Kriz bununla birlikte bir vakit içinder ünlü olan BRICS ülkeleri kümesinin artık neredeyse hiç bir ortak noktasının olmadığını da gösterdi. Kümeden yalnızca Çin iktisadı geçen yıl büyüyebildi.
Rusya’da iktisat %3 düşerken, Brezilya’da COVID niçiniyle yüksek enfeksiyon ve mevt oranları ve ülkenin demokratik kurumlarını baskı altına alan popülist lideri Jair Bolsonaro ile %4’lük bir düşüş yaşandı.
BRICS’in yıldızı soluyor
Önümüzdeki yıl IMF, Brezilya iktisadının %2’den daha az büyüyeceğini kestirim ediyor. Bu, bir vakit içinder endüstrileşmiş bir ulus olmanın eşiğinde görülen bir ülke için yıkıcı bir sayı.
Alman İktisat Enstitüsü (IW) lideri Michael Hüther, Handelsblatt gazetesine verdiği demeçte, siyasi istikrar eksikliği ve ekseriyetle yasal mutlaklık eksikliğinin BRICS’in yıldızının sönmesinin niçinleri olduğunu söylemiş oldu.
Hüther “Tek yapmanız gereken BRIC’i haykırmak ve yatırımcılar üşüşür günleri geride kaldı” dedi.
Kestirimler, problemleri siyasi huzursuzluk ve şiddetli karantinalarla birleşen Güney Afrika için de emsal. Alman Afrika İş Birliği lideri Christoph Kannengiesser, “Güney Afrika, global kıymet zincirlerine derinden entegre ve bu niçinle iktisadı, Avrupa ekonomileri üzere savunmasız” yorumunda bulundu. bir daha de uzman, ülkede faaliyet gösteren Alman şirketleri için geri çekilmek için bir niye olmadığını vurguluyor.
Kannengeesser, DW’ye verdiği demeçte, “Orada ağır bir biçimde yatırım yapan Alman sanayisi, bir iş yeri olarak Güney Afrika’ya bağlı ve temelde iyimser” dedi.
Toparlanma aşılara bağlı
Bu iktisatların ne kadar süratli toparlanabileceği, yetkililerin COVID sıhhat krizini denetim etme yeteneğine bağlı.
Lakin aşı eksikliği niçiniyle, bir yandan Afrika’daki aşılama oranları şimdiye kadar son derece düşükken, öbür yandan ABD ve AB kendi nüfusları için destekleyici aşılar üzerinde baş yoruyor. Kannengiesser, bunun adil olup olmadığını tartışmanın bir manası olmadığına inanıyor.
Bunun yerine, emelin Afrika kıtasını oburlarının yardımına daha az bağımlı hale getirmek olması gerektiğini söylemiş oldu. “Afrika, gereksinimi olan aşıları kendi başına üretebileceği bir pozisyona getirilmelidir. Bu bir patent sorunu değil, üretim kapasiteleri sorunudur.”
Lakin, üretim kapasitesini artırmak bir gecede gerçekleşemez. Bu ortada Almanya’nın yalnızca milletlerarası COVAX teşebbüsü yoluyla değil, bununla birlikte ikili olarak da fazla aşı bağışlamayı düşünmesi gerektiğinin altını çizen uzman, COVAX’ın aşıları ivedilikle muhtaçlığı olan ülkelere süratli bir biçimde tedarik etmekte büyük zorluklarla karşılaştığını da kelamlarına ekledi.
Kaynak: dw.com
Çeviri: Cem Cetinguc