FÖŞ yazdı: Dünya iktisadının ufku karardı

Zübeyde

Global Mod
Global Mod
Herkes ünlü sportmen ve yıldızları takip eder ya, benim hayranı olduğum kişilikler İktisat Bakanları. Zira, daima büyüyünce ekonomi bakanı olmak istedim. Merhum Unakıtan, Ali Babacan, Mehmet Şimşek, ve adeta bir kardeş üzere bağrıma bastığım Berat Albayrak….. Odamda hepsinin mayolu posterleri var. Lakin, açık konuşayım, Sevgili Nurettin Nebati hepsinin papucunu dama attı. Geçen gün bir kulis haberi çıktı, Lider Erdoğan Nebati’den rahatsız diye vallahi, yüreğim çarptı. O giderse ben 10 YouTube görüntüsü ve 15 makalelik gereçten olurum bir gecede.

Dün de Bloomberg “Turkey Has a Message for Wall Street Doomsayers About Inflation” başlıklı haberinde Nebati Abimin enflasyon konusunda çağ atlatan, paradigma değiştiren iletilerini yayınladı. Öylesine rahatladım ki, aylık enflasyon Ocak’ta düşecek. Yıllık ise yaz aylarında gerileyecek. 2023 Haziran seçimlerine tek haneli enflasyonla gireceğiz. Abi, kâfi ki ekonomin kaptan köşkünde sen kal ya. 2023’de değil 2024’te seçime deflasyon eşliğinde gireriz, ben 2 yıl daha sırtından trafik yaparım.

Sevgili Nebatim Abimin enflasyonu küçümsemesi özel değil, Fed, Dünya Bankası (DB) ve en taze olarak da Birleşmiş Milletler (Kalkınma Örgütü, UNCTAD) 2022 yılında salgın, emek pazarı darboğazları, enflasyon baskıları ve süregelen tedarik zinciri aksaklıkları kehanetinde bulundular.

meğer, küresel yatırım bankası ekonomistleri ve fon yöneticileri hiç de bu biçimde düşünmüyor. Baksanıza, dün yayınlanan Forbes haberine göre, S&P500’ün bu sene de %9.6 prim yapacağı iddia edilmiş. Bu haberleri üst üste okuyunca acaip tırstım. Zira, herkes onları kollarken, kriz çıkmaz. Yatırımcı lakaytlığa düştüğünde kriz çıkar.

DB, BMKÖ, IMF yorumları, Fed açıklamaları ve jeo-politik görünüme bakarak, dünya iktisadının ufku bir haftada karardı diyorum. S&P500 başta riskli varlıklar ivedilikle yeni dünyanın gerçeklerine adapte şayet olmazsa, bizi epik bir ayı pazarı bekliyor.

Nedir bu yeni dünyanın gerçekleri? Jeo-politik düzlemde ABD-Çin içinde Soğuk Savaş başladı derken, artık de ABD ve Rusya içinde münasebetler Soğuk Savaş senelerından bu yana en gergin devrine girdi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgal edeceği istihbaratı yaygın biçimde Batı medyasına pompalanıyor. Dün Biden ve Senato temsilcileri Putin‘i de kapsayacak bir Rusya Yaptırım Yasası üstünde çalışmaya başladı. Rus Federasyonu sözcüleri bu biçimde bir yasa çıkarsa, ABD’yle diplomatik ilgilerin askıya alınacağını vurguladı. Wow, ulan resmen Soğuk Savaş IInin eşiğine geldik, Wall Street paylar bu sene de prim yapar diyor. Kim ne içiyorsa, bana da yollasın.

DB’nın 2022’nin birinci Küresel Görünüm Raporunda Türkiye için 2022 büyüme kestirimini aşağı revize etmesi iktisat basınımızda yer buldu. Lakin DB ekonomistleri intiharlık, Ablam.

DB Raporundan satır başlarını vereyim size:

  • Dünya iktisadı 2022-2023’de yavaşlıyor.
  • Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Ülkeler (GOÜ, Piyasalar = GOP) için “sert iniş” (aniden fren, ekonomik durgunluk) riski belirdi.
  • GOÜ 20 yıl ortadan daha sonra bir daha Gelişmiş Ülkeler’den (GÜ) geri kalıyor. 2022 sonunda GÜ pandemi ötürüsıyla uğradıkları çıktı kayıplarını geri alacak. 2023 sonunda GOÜ’in çıktısı ise hala %4 pandemi öncesi devrinin altında.
  • Ülkelerarası gelir dağılımında adaletsizlik belirginleşiyor.
  • GÜ’in bir kısmı pandemi periyodu mali-parasal genişlemeden kemer sıkmaya dönerken, GOÜ’in büyük kısmının süregelen negatif şoklarla başa çıkacak cephanesi kalmadı.
  • Dünya geneli ve GÜ’de enflasyon 2008’den bu yana en yüksek düzebir daha erişti. GOÜ’de ise 11 yıllık tepe yapıyor. Enflasyon Merkez Bankalarının sakinlikle başa çıkma kapasitesini azaltıyor.
  • Dünyada kalıcı ve sürdürülebilir büyümenin önünde 3 büyük mahzur var. Birincisi son yüzyılın şahikasına erişen kamu borçları. Bunların ödenmesi yahut bir daha yapılandırılması ise büyük zorluklar içeriyor.
  • Emtia süper-döngüleri de küresel istikrarsızlığa katkıda bulunabilir. Bu sefer emtia meblağlarında artış 2022-2023 devrini de kapsayabilir (NOT: Cümlenin İngilizcesi muğlak, benim yorumumdur). İklim değişikliğiyle uğraş ve yeşil iktisada geçiş, emtia döngülerinin dalga uzunluğunu artıracak. niye değerli? Rusya üzere emtia ihracatçıları küresel şoklara karşı daha dirençli. Türkiye üzere ülkelerde kamu emtia şoklarına karşı savunma çizgisini yükseltmeli.
  • Covid-19’un yarattığı sıkıntılar sürecek. Öncelikle, ülke ortasında emek-sermaye, insan temaslı-uzaktan çalışanlar içindeki dengesizlik artacak. İkincisi, sürü bağışıklığına bir türlü ulaşamayan ülkelerde sakinlik başgösterebilir.
BMKÖ Raporuna bakılırsa, küresel ivme 2021 sonlarında buharlaşmıştı bile. ABD’den Çin’e kadar geniş bir yelpazede pandemi periyodu genişletici iktisat siyasetlerinin geri çekilmesi kararı sürat kaybı gözlendi.

BMKÖ Raporu enflasyonun küreselleştiği ve kalıcı olabileceğine vurgu yapıyor. Ek olarak, tedarik zinciri aksaklıklarının bu sene de sürmesi ihtimali var. Besin ve güç furyası başta eski SSCB olmak üzere tüm dünyada uzun soluklu enflasyon baskıları yaratıyor.

2019-2022 içinde 64 milyon dünya vatandaşı çok yoksulluk bölgesine düştü.

IFM’nin ihtarını ParaAnaliz’de paylaştık, özetini bir sefer daha ilginize sunayım:

Georgieva, “Yüksek enflasyonun tüm dünya için geçerli bir olgu olmadığını, fakat birtakım ülkeler bilhassa de ABD için bir sorun olduğunu belirten Georgieva, Fed ve öbür büyük merkez bankalarının 2022 yılında faiz artırımlarına gitmeleri halinde bunun gelişmekte olan piyasalar üzerinde tesirleri olacağını ve ayrışma ateşini körükleyeceğini savundu”.

Georgieva, “Gelişmiş ekonomilerde faiz artırımları, borçlanma maliyetlerini artıracak ve yatırımların gelişmekte olan ekomilerden uzaklaştıracak” diye konuştu.

Artık, bu rapor ve yorumlara piyasalar açısından bakalım: Yükselen faiz-yavaşlayan büyüme ortamında pay senetlerinin kuvvetli performans gösterdiği periyotlar hayli ender. GOP için ise ihtar açık: Sıcak para azalacak, ayağınızı denk alın.

“Artık kur sorunu yok, o mecraına girdi” ve “Enflasyonu yaz aylarında atlatırız” diyen Nebati Abim eminim bu dev araştırma örgütlerinden daha uygun biliyor. Ben onun gözlerindeki ışıltıya bakıyorum aslına bakarsanız.

FÖŞ

Şahsi websitemde sayısız makale var

İngilizce iktisat ve siyaset içerikli YouTube kanalımız Real Turkey Channel’i ziyaret etmenizi dilerim, 28.200 abonemiz oldu.
 
Üst