FÖŞ yazdı: dünya iktisadında stagflasyon kesin. Ya resesyon? Ya mali kriz?

Zübeyde

Global Mod
Global Mod
“her insanın cumhurbaşkanı” Zelensky Batı’yı uyarıyor: “Daha farkında değilsiniz, 3cü Dünya Savaşı başladı bile”. Çok abartılı diyebilirsiniz, lakin The Economist de Putin’in Ukrayna’da amacına erişmek için düşük tonajlı “taktik” nükleer silah kullanabileceğini öne sürdü. FÖŞ’ün naçiz öngörüsü, 3cü Dünya Savaşı olmaz, lakin 2ci Soğuk Savaş başladı.

FÖŞ 1960 doğumlu olup jenerasyon olarak “Soğuk Savaş” eseridir. Gençliğinde yurtdışına seyahat edemeyecek kadar yoksul olmama rağmen, Soğuk Savaş’ı aldığım her nefeste hissettim. 1970’lerde ülkeyi kahreden ve sonunda 1980 askeri darbesini tetikleyen en değerli öge da Rusya-ABD’nin kışkırttığı sağ-sol arbedesidir. Bir ülke düşünün, komşuları içinde bir tek İran ve Yunanistan Soğuk Savaş’ta onun cephesinde, öbürleri SSCB güdümünde ve her an savaş açabilir. NATO’nun jandarması nazaranvini yapmanın bedelini ödedik, ancak mükafatını da aldık doğrusu.

Ekonomik açıdan, komşularınızın birçoklarıyla ticaret yapmanın epey ağır kısıtlamalara alışılmış olduğu, turizmin nerdeyse imkansız sayıldığı, etnik kimliklerin üstünün boyandığı bir dünyada büyüdüm ben.

2ci Soğuk Savaş, siyasi-sosyolojik olarak birincisine nazaran büyük yenilikler sunacak, ancak biz iktisat cephesine odaklanalım bu ender ve nadide FÖŞ makalesinde.

Dün çıkan bir habere nazaran, Ukrayna’da ziraî alanlar da hasar görüyor, tarlaya gübre gitmiyor.

“Ukrayna’da üreticilerden edinilen bilgiye göre Ukrayna’daki Rus birlikleri tarım yerlerini ele geçiriyor. Tarım makineleri, gübre, tohum ve yakıt stoklarına el konulduğu, bir kısmının da yok edildiği belirtiliyor. Ülkenin 2021/22 periyodu kışlık buğday, arpa, kanola mahsullerinin randımanı azalıyor. Temmuz ayında başlayan 2022/23 pazarlama yılında üretimin daha da gerilemesi bekleniyor. Ukrayna’nın tahıl ihracatı, geçen ayki 62,8 milyon kestiriminden keskin bir düşüşle 47,8 milyon tona revize edildi”.

Bir öteki rapora nazaran (Bank of America ekonomisti, Bloomberg sohbeti) Rusya’nın ABD ve Avrupa’ya ihraç ettiği günlük 3.5 milyon varil ham petrolün piyasada alıcı bulamaması (arz açığı doğması) durumunda Brent $150/varile çıkar ve küresel resesyon başlar.

Fitch’in dün yayınlanıp bu gün bizim basında geniş yer bulan tahliline nazaran: “Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Ratings, global iktisada ait 2022 yılı büyüme beklentisini yüzde 4,2’den yüzde 3,5’e düşürdü. Raporda, Ukrayna’daki savaş ve Rusya’ya yönelik ekonomik yaptırımların global güç arzını riske attığı belirtilerek, petrol ve gaz fiyatlarındaki artışın endüstrinin maliyetlerini artıracağı ve tüketicilerin gelirlerini azaltacağı tabir edildi”.

Bu örneklerle sizi gereğince korkuttuktan daha sonra analitik kısma geçelim. Artık 2022-2023 yıllarını kapsayacak küresel stagflasyon kesin. Akabinde da çoğunluk öngörülerinin tersine, tahminen de bir onyıl başımızı ağrıtacak “kabul edilemeyecek ölçüde yüksek enflasyon” periyodu gelecek. sebebi de sıradan. Güç ve sanayi emtialarında hayli süratli rallinin tetiği Ukrayna Savaşı, fakat temel sebebi pandemi esnasında ve yeşile dönüş niçiniyle yeni yataklara kâfi yatırım yapılmaması. Üstelik, karbon salınımının azaltılması gereken gelecekte, yapısal geçiş periyodunda bakır, nikel, kadmiyum, bor, nitelikli çelik, çimento üzere gereçlere gereksinim da artacak. Güçte meblağların düşmesi için 2023 sonlarını beklemek gerekecek. Bu senaryoda nerdeyse 2 yıl çok yüksek seviyede seyredecek manşet enflasyon beklentileri ve fiyat taleplerini de körükler.

Şayet Çin’de hala 45 milyon kişiyi konutuna hapsedip 2 büyük tedarik merkezinde yer yer üretim kesintilerine niye olan yeni salgın denetim altına alınamazsa, tedarik zincirleri bir daha kırılır ve 2021’in sonlarına emsal bir arz enflasyonu gözleriz.

Dün Powell faiz artırımında gerekirse “daha agresif” olacaklarını söylemiş oldu. Powell, “Bir yahut birden çok görüşmede federal fon oranını 25 baz puanın üzerinde artırarak daha agresif hareket etmenin uygun olduğu kararına varırsak, bunu yapacağız” dedi.

Para ünitelerinin kıymetini müdafaaya zorlanan Merkez Bankaları hala süregelen mali sıkılaştırma sürecinde epey ileri giderek, bir dizi resesyonu tetikler.

Gelişmiş Ülkelere baktığımda, Avrupa iktisadının resesyona fazlaca yakın olduğunu okuyorum. Ukrayna’da savaşın kızışıp, Rusya’nın savaş cürümlerinin Batı’nın midesinin kaldıramayacağı seviyeye erişmesi, halk baskısıyla Avrupa’nın Rus petrolü ve doğal gazına ambargo koymasına kadar uzayabilir. Bu durumda Avrupa resesyona girer, yankısı bizim ihracatın daralması ve turizm döneminin hezimete dönüşmesi kararınu getirir.

Goldman Sachs’ın hafta sonu elime geçen raporuna nazaran ABD getiri eğrisi, S&P500 performansı üzere mali göstergelerden okunan resesyon ihtimali %25-40 içinde değişiyor. Rusya, Ukrayna ve tüm Doğu ve Orta Avrupa ve Balkan ülkelerinde bunalım başlaması nerdeyse kaçınılmaz.

Küresel resesyon telaşımda haksız mıyım sizce?

Financial Times müellifi Gideon Rachman’ın “Ukrayna’da savaş çabuk bitmez” başlıklı yorumundan bir replik aktarayım: “Ukrayna’da barış tesis edilse de, Batı Putin’i devirmek için yaptırımları kaldırmayacak”.

FÖŞ’ün websitesini ziyaret etmenizi rica ederim.

Lütfen İngilizce YouTube kanalımız Real Turkey Channel’a bir göz atın. Türkiye gerçeklerini dünyaya duyuralım.
 
Üst