FÖŞ yazdı: Bol ve ucuz para devri bu gece kapanıyor

Zübeyde

Global Mod
Global Mod
Bu sabah Çarşamba,

Hem sarhoşum hem yastayım

Bir bar taburesi üstünde

Babamın öldüğü yaştayım

Bugün benim doğum günüm

Sözler büyüyor ağzımda

Bildiğim bütün hayatlar

Paramparça, paramparça

Paramparça, paramparça

Teoman’ın bu müziğini hayli severim, her cinayettilk evvel kesinlikle dinleyip kendime totem yaparım. Teoman ortasında bulunduğumuz çağı o denli hoş tanım etmiş ki, Mahşerin Dört Atlısı semalarda dört nala Kıyamet Günü’ne koşarken, onların da lisanında bu melodi tınlayacak.

Yok, büyük felaket doğalgaza gelen %48 artırım değil. Alkol artırımı yapıldığı sav ediliyor, ancak Odin Aşkına yemin ediyorum, o bile kasmadı FÖŞ’ü. Artık Türkiye’de İNHİSAR bayinden alkollü içecek alan kalmadı ki? Benim bile mahzende 500 lt kapasiteli damıtma ve arıtma tesisim var. Yakında endüstriyel ölçekte üretime geçeceğim.

2 kadim felaketten bahsediyorum, ey Müritlerim. Küçüğü biraz daha sonra açıklanacak. Ekim’de enflasyonun “resmisi” %20’yi aşarak 3 yıllık rekorunu egale edecek. Maşallah ve inşallah. Gelecek sene ortasında %25’i bulur. niye? Zira halihazırda uyguladığımız para siyasetinin ismi “Ölümüne kadar mokoko”.

Büyük felaket Çarşamba akşamı Fed Lideri Jay Powell’in varlık alımlarında azaltmayı ilan etmesi olacak. Bu beyanla 2008’den beri bizi besleyen, aslan kesilmemizi sağlayan, afyonkeşe çeviren, kriptoların vaftiz babası, ucuz ve bol para periyodunun bitişi müjdelenmiş olacak.

2022 yılı rezerv para merkez bankalarının para arzında frene bastığı, sonrasındasında da mecburî faiz artırımına (parasal sıkılaştırma) geçtiği periyot olarak anılacak. Tarih her vakit tekerrür etmez, bu kere maçı başlatan Fed değil. FOMC üyeleri daha “Enflasyon geçicidir-kalıcıdır. Ulan, süreksiz ne vakit kalıcıya döner?” diye mugalata yaparken, 2 düzine daha ufaktan Merkez Bankası (MB) faizleri artırmaya başladı bile. Ya da varlık alımlarını askıya aldı, ya da uzun vadeli tahvil getirisi hedeflemesinden vazgeçti. Bakın, ekonomist değilseniz size özetlemek gerekirse kolpoyu anlatayım. Bunların bir kısmı para arzında genişlemenin yavaşlayacağı manasına gelir—yani para arzı mal ve hizmet talebinden daha yavaş büyür. Öteki kısmı ise paranın fiyatı artacak demektir, yani NAH konut kredisi bulursun.

Çabucak lafı özetlemek gerekirse Sevgili Liderim Erdoğan’ın izlediği gulu gulu iktisat siyasetine getirip, vatani vazifemi yapıp, çıkayım. Bu makalenin konusu Türkiye değil, o bitmiş çift okeye dönüyor esasen. Faizler yükselince, bizim dış borcu nasıl döndüreceğimizi kucak dolusu tartışacağız seçim arifesinde. Dolar/TL de semada Mahşerin Dört Atlısıyla buluşacak ve Beşinci Atlı olarak tarihe geçecek.

Hususumuz dünya. Dünyayı bekleyen soğuk kış, acı bahar ve Yılanların Yazı.

Hem sarhoşum hem yastayım

Bir bar taburesi üstünde

Babamın öldüğü yaştayım

Bugün benim doğum günüm

Tabiat Anayla aşık atmaya kalkıştı insanlık ve Tabiat Ana da intikamını alıyor. Covid-19 kışın bir daha azacak, griple işbirliğine girip aşı olmamakta israr eden öküzlerin jenerasyonunu kıracak. Dün ismini vermeyeceğim, 7 yıldızlı bir restoranda ekonomisti arkadaşlarla, beluga havyarı ve Cristal takılıyoruz. Bir “masadaş” dedi ki, “Brent’te kış varsayımı $120 dolar, 2022’de $100’ün altına inmez”. Bir ay evvel bu varsayıma malum yerimle gülerdim. Masadan yavaşça kalkıp cep telefonumla “Ham petrol vadelileri şortlayın hemen” diye minyonlarıma buyruk yağdırırdım. Artık korkuyorum. Zira güç meblağları artık ekonomik dengeleme sistemini terketti. İşin içine siyaset girdi. Rusya Almanya’yı Kuzey Akım II’ye mecbur etmek için doğal gazı silah olarak kullanıyor. OPEC + Rusya arz kıtlığına karşın, kotaları artırmakta “oldukça temkinli davranıyor”. Göya kışın Covid-19 kapanmaları ansızın talebi kısar diye korkuyor. İşin aslı, Suudi Arabistan ve Rusya’nın Biden’le görülecek hesapları var, telgraf çekiyorlar ”Masaya gel”.

Güç üzere bir mevzuda, kendi varsayımlarımı bile ciddiye almam. Lakin ortada epeyce net bir gerçek var: İklim değişikliğiyle aktif uğraş için karbona hakikat fiyat biçmek koşul. Karbonun tonu $100 civarında olmalı, diyor uzmanlar, yıllık karbon salınımını %7.5 azaltmak için. Aksi biçimde, 2050 yılında başımızda Güneş boza pişirirken, yarı belimize kadar selde yürüyeceğiz.

Bir diğer deyişle, tahminen 2022 değil fakat uzun vadede iklim değişikliğiyle savaş epey daha yüksek fosil yakıt meblağları gerektiriyor. Bunu goren büyük güç şirketleri de yeni kuyulara yatırımı azaltıyor. niye? Zira halka açık şirketler hisse başı sermaye karını maksimize eder. Şayet 30 yılda getirisini sağacağın bir proje teklif edilir ve sen 30 yıl daha sonra kimsenin fosil yakıt kullanmayacağını bilirsen, o yatırıma boşuna para akıtmazsın. Onun yerine “ESG” (“Environmental, Social and Governance” kısaltmasıyla tanımlanan çevresel, toplumsal ve kurumsal idare (yönetişim) temelli yatırımlar) denen memnunluk zinciri işine girersin. Çevreye tek kuruş yararı olmayan birkaç itibar projeyle şirketinin piyasa kıymetini optimize edersin.

“Baba, nerden nereye uçtun?” diyeceksiniz, ancak bunların hepsi birbiriyle alakalı. Güç fiyatlarındaki alevlenmenin sürmesi manşet enflasyonun Covid-19 bitse dahi acilen yatışmayacağının göstergesi. bu biçimde zor periyotlarda amigoculuk oynamayı seven Dünya Bankası ve IMF bile güç meblağlarının 2022 ortasından evvel düşmeyeceğini kestiriyor. Güzel de, o güne kadar manşet enflasyon MB gayelerinin fazlaca üstünde seyrederse, insan davranışlarında 2 esaslı değişim gözlenir.

  • Bir, manşet evvel yavaş, daha sonra süratle enflasyon beklentilerine sızar.
  • İki, MB’nın temel amacının enflasyonla uğraş değil, tam istihdam olduğuna dair bir algı pekişir. Uzun vadeli faizlerde risk primi yükselir.
Bunlar Türkiye’de 2017-2018 içinde bir yerde gerçekleşti. bu biçimde hemen mali sıkılaştırma yapılmadığı için de enflasyon endemik ve pandemik hale dönüştü.

Artık Fed, AMB ve bilumum ufak MB bu sarmalın başlamasından titreyerek kabuslar görüyor. Kredibilitelerini korumak için enflasyon süreksiz de olsa, mali sıkılaştırma yapacaklar. Bu süreç en erken 2025 yılına kadar sürecek. Doğal, nakdî sıkılaştırma kararı iç talep yavaşlayacak. Dünya 2022-2023’te stagflasyona girebilir. Stagflasyon iklim değişikliği ile çabayı geciktirir, zira karbon salınımı azaltmak için elzem kamu yatırımlarını ödeyecek vergi geliri doğmaz. Vatandaş “Bırakın lan 30 sene daha sonra gezegenin ısınmasıyla uğraşmayı, ekmek getirin ekmek” diye höykürmeye başlar.

Hem sarhoşum hem yastayım

Bir bar taburesi üstünde

Babamın öldüğü yaştayım

Bugün benim doğum günüm

FÖŞ

Wensitemdeki yenilemeler bu linkte

İngilizce Türkiye iktisadı ve siyaset videoları yayınlayan YouTube kanalımız Real Turkey Channel’a bir göz atmanızı dilerim.
 
Üst