Yeni, yepisyeni, gıcır gıcır, taptaze 122ci Türkiye İktisat Modeli (YEP-YEM) hakkında yazmayacak mıyım? Mutlaka hayır. Daha makale siteye girmeden, şimdikinden de düzgün ve muhalefeti hasetinden çatlatan bir Vallahi Bu Son Yeni İktisat Modeli (VABUS-YEM) icat edilebilir. Nasıl olsa, bunları yazan ve uygulayanların milletlerarası deneyim, empirik karşılaştırma, ekonometrik modelleme, tesir tahlili, bilimsel ispat üzere kavramlardan haberi yok, uydur, babam, uydur. Biraz evvel Prof Dr Şenol Babuşçu bir tweet attı: “OECD araştırmasına göre Türkiye’de okuduğunu manaya yeteneğine sahip olmayanların nüfus ortasındaki oranı yaklaşık %40. Bu oran Japonya’da %4,Finlandiya’da %6, Hollanda’da %8, İsveç, Danimarka ve Yeni Zelanda’da %9”. Bu %40’ın %99’u siyasetle meşgul diye düşünürüm.
ömrüm boyunca Şükran Günüyle Ocağın birinci 15 günü içindeki Alacakaranlık Kuşağı’ndan nefret ettim. Gurbetçiydim, Şükran Günü ya da Noel’de yanına gidecek ailem, birlikte geçireceğim akrabalarım yoktu. Bunlar gurbetçi olmanın avantajları, yanlış anlamayın. Beni kasan tarafı, okul Noel ve semester tatilinde olurdu, şu biçimde sıkı bir parti yapamazdım. Türkiye’ye döndükten daha sonra o nefreti kısmen aştım. bir daha ailem ve arkadaşlarımla ilgilenmedim olağan ki, zira ben narsistik bir sosyopatım. Fakat, hayli sevimliyim. Ancak, yabancı müşteri tatil moduna girer, bizden pek fazla bir şey istemezdi. Bu kere 31 yılı aşan mesleğimde hiç olmadığı kadar meşgulüm. Daha evvel hiç kapımızı çalmayan fonlar, şirketler görüşmek istiyor. “Tabii diyorum” sanal toplantılarda “Başkan Erdoğan’ın muhalefeti zıt köşeye yatıran YEM, YEP-YEM ve VABUS-YEM açılımları iştahınızı kabarttı, değil mi? Haydi itiraf edin!” “Hi, hi, hi, evet öyle” deyip, daha sonra muhalefet seçim kazandığında iktisat siyasetinin parametrelerini soruyorlar.
Geçmiş senelerda Aralık’ın son 15 günü ile Ocak’ın birinci 15 günü kendimi ilim, İrfan ve meditasyona vakfedip Şanlı Odin’in yeni yıl için programını hissetmeye çalışırdım. Aziz Odin de sağlam akşamcı olduğu için, genelde ne o hakikat dürüst konuşur, ne de ben söylemiş olduklerini anlarım. Lakin aslına bakarsanız peygamberlik bu biçimde bir sanat değil midir? Sonunda aklımda kalanları “FÖŞ’ün Yeni Yıl Kehanetleri” diye o yılın Haziran ayına kadar pazarlardım.
Bu yıl Odin’e ayıracak vaktim yok, o da Omicron’dan “hakka yürüyenleri” Valhalla’ya taşımak için taşaron Valkuri şirketi ile pazarlıkla meşgul.
Bu yüzden yazdıklarımı “Odin’in kelamı” olarak değil, naçiz bir fani olan İktisadın Ulu Çınarı KocaMustafaPaşa’lı FÖŞ Hoca’nın raconu olarak okuyun.
Tüm kaynaklara bakılırsa, 2022 2021’den daha uygun geçecek. Dünya iktisadı “reflasyondan” olağana dönecek. Yani, iktisat pandemiden çıkış esnasında sergilediği “V” formunda hızlanmadan, pandemi öncesi büyüme-enflasyon trendlerine geri dönecek. Enflasyon yılın son çeyreğine gerçek durulacak. Emtia rallisi sürat kesecek. Fed başta, lakin BoJ ve AMB hariç, onlarca Merkez Bankası nakdî sıkılaşmaya geçecek, dünya faizleri yükselecek. ABD DİBS getirileri 2-30 yıl vadede yavaşça yükseliş sergileyecek, ABD doları gelecek yıl da prim yapacak. S&P500 önderliğindeki riskli varlıklarda ayı pazarı yok. Lakin getiriler 2021’ye nazaran daha mütevazi.
Ben bir bilim insanı olduğum için, AKP strateji kadrosu üzere “Yok, lan, bu biçimde iddia mi olur. Bakın biz size gerçeği söyleyeyim. Atmosfere daha fazla metan saçacağız. Kokuyu alan etobur uzaylılar bütün inekleri yemeye gelecek” diye barsaklarımdan bir karşı-tez uyduramam. Fakat, yukarda çizdiğim temel senaryonun uçlarında, yani çan eğrisinin kuyruklarında çok kıllı riskler birikiyor.
Daha evvel Economist Intelligence Unit’in 2022’de iyimserliği darmadağın edebilecek 10 tehlikesini yazmıştım. Lakin, o makale Omicron’dan önceydi. Bu sefer de Bloomberg Economics’in saptadığı 10 büyük riski ilginize sunacağım.
Birinci bilinmeyen Omicron. Omicron’un sıhhat sistemi, insan sıhhati ve toplumsal mobiliteye vereceği gerçek ziyan lakin Hristiyanlığın öpüşme-koklaşma-köy ziyareti devri olan Noel-Yeni Yıl tatilinden daha sonra belirginleşecek. Bloomberg’e bakılırsa hala Avrupa’da süratle yaygınlaşan kapanma/kapatmalar ABD ve öteki Gelişmiş Ülkelere sirayet edip, bir çeyrek boyunca sürerse, küresel büyüme %5.1’den %4.2’ye gerileyebilir.
İki numarada uzun müddettir klasmana giremeyen enflasyon yer alıyor. Sene başında ABD TÜFE konsensus kestirimi %2’ydi, sene sonunda gerçekleşme %7 civarında. Powell bile enflasyon geçicidir vızıltısından vazgeçti, fakat Bloomberg dediğinden dönmeyenler kampında. Velakin, fiyatların süratle yükselmesi, Çin’den geçen tüm tedarik zincirlerinde Omicron niçinli yeni kırılmalar, Rusya’nın kışın Avrupa’yı doğal gaza muhtaç bırakması ve alışılmış ki beklenmedik iklim felaketleri yüzünden enflasyon geçici olmaktan kalıcı olma mertebesine erişebilir. FÖŞ, bu bahiste başka bir makale yazarak, eldeki kanıtları size sunacak. Ancak, bence 2022 küresel senaryonun “zayıf karnı” enflasyon. Yeni bir yüksek enflasyon çağının başında olabiliriz.
Fed 2022 yılında 3 kere 25 baz puan faiz artıracağını çıtlattı, lakin inanan epey az. Zira, bizim TCMB üzere Fed de pandemi müddetince yaptığı yanlışlar yüzünden prestij kaybına uğradı. Fed’in faiz artırımlarına Nisan-Haziran devrinde başlayacağı kesin de, sonunu getireceği kuşkulu. Bloomberg Fed’in faizleri kademeli olarak %2.5’a kadar yükseltmesinin sonuçlarını modellemiş: ABD tahvil faizleri yüksek uçuşa geçerken Anglo-Saksonların “kredi pazarı“ diye söz ettikleri “bono, tahvil ve türevleri” pazarında risk makasları genişliyor. Dünya 2023 başında resesyona giriyor.
Fed’in kararlı tempoda faiz artırımları Gelişmiş Ülkeler riskli varlıklarında ayı pazarı tetikleyebileceği üzere, Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Ülkeler’de (GOÜ, Piyasalar = GOP) ağır hasara niye olabilir. Yükselen ABD faizleri genelde Dolar Endeksi’ni de peşinden sürükleyip, GOP’tan sermaye kaçışına niye oluyor. Tahlilde, Arjantin, Türkiye, Güney Afrika, Mısır ve Brezilya birinci okkanın altına gidecekler olarak sıralanmış.
Bence, Bloomberg biraz cömert davranmış GOÜ’e. ŞAYET 2022-2023 boyunca ABD tahvil faizleri ve Dolar Endeksi yükselişini sürdürürse, dünya stagflasyona girebilir. Bu durumda $300 trilyona varan global borcun GOÜ’e ilişkin kısmının faiz ödemeleri ve amortismanı fazlaca zorlaşır. Yukardaki 5 kırılgan ülkeye Pakistan-Bangladeş, bir dizi Latin Amerika ve Afrika ülkesi de eklenir. Ancak daha müthişi, pandemi esnasında da borçlanıp hala nakit akımları olağana dönmeyen zombi şirketler kuyruğu titretir.
Vay be, daha fazlaca risk var ancak, benim makale pehlivan tefrikasına döndü. %40’ı okuduğunu anlamayan bir ülkede, bundan fazlası mideye kramp vurdurur. En iyisi….
DEVAMI YARIN, TAHMİNEN YARINDAN DA YAKIN.
FÖŞünüz
Turkish Economic Outlook 2022: WHAT a train wreck! | Real Turkey
Atilla Yeşilada neşteri vurdu: Erdoğan’ın planı boş, dev kriz geliyor
FÖŞ’ten 2022 Kehanetleri Dizisi: Türkiye’nin hali pür melali
ömrüm boyunca Şükran Günüyle Ocağın birinci 15 günü içindeki Alacakaranlık Kuşağı’ndan nefret ettim. Gurbetçiydim, Şükran Günü ya da Noel’de yanına gidecek ailem, birlikte geçireceğim akrabalarım yoktu. Bunlar gurbetçi olmanın avantajları, yanlış anlamayın. Beni kasan tarafı, okul Noel ve semester tatilinde olurdu, şu biçimde sıkı bir parti yapamazdım. Türkiye’ye döndükten daha sonra o nefreti kısmen aştım. bir daha ailem ve arkadaşlarımla ilgilenmedim olağan ki, zira ben narsistik bir sosyopatım. Fakat, hayli sevimliyim. Ancak, yabancı müşteri tatil moduna girer, bizden pek fazla bir şey istemezdi. Bu kere 31 yılı aşan mesleğimde hiç olmadığı kadar meşgulüm. Daha evvel hiç kapımızı çalmayan fonlar, şirketler görüşmek istiyor. “Tabii diyorum” sanal toplantılarda “Başkan Erdoğan’ın muhalefeti zıt köşeye yatıran YEM, YEP-YEM ve VABUS-YEM açılımları iştahınızı kabarttı, değil mi? Haydi itiraf edin!” “Hi, hi, hi, evet öyle” deyip, daha sonra muhalefet seçim kazandığında iktisat siyasetinin parametrelerini soruyorlar.
Geçmiş senelerda Aralık’ın son 15 günü ile Ocak’ın birinci 15 günü kendimi ilim, İrfan ve meditasyona vakfedip Şanlı Odin’in yeni yıl için programını hissetmeye çalışırdım. Aziz Odin de sağlam akşamcı olduğu için, genelde ne o hakikat dürüst konuşur, ne de ben söylemiş olduklerini anlarım. Lakin aslına bakarsanız peygamberlik bu biçimde bir sanat değil midir? Sonunda aklımda kalanları “FÖŞ’ün Yeni Yıl Kehanetleri” diye o yılın Haziran ayına kadar pazarlardım.
Bu yıl Odin’e ayıracak vaktim yok, o da Omicron’dan “hakka yürüyenleri” Valhalla’ya taşımak için taşaron Valkuri şirketi ile pazarlıkla meşgul.
Bu yüzden yazdıklarımı “Odin’in kelamı” olarak değil, naçiz bir fani olan İktisadın Ulu Çınarı KocaMustafaPaşa’lı FÖŞ Hoca’nın raconu olarak okuyun.
Tüm kaynaklara bakılırsa, 2022 2021’den daha uygun geçecek. Dünya iktisadı “reflasyondan” olağana dönecek. Yani, iktisat pandemiden çıkış esnasında sergilediği “V” formunda hızlanmadan, pandemi öncesi büyüme-enflasyon trendlerine geri dönecek. Enflasyon yılın son çeyreğine gerçek durulacak. Emtia rallisi sürat kesecek. Fed başta, lakin BoJ ve AMB hariç, onlarca Merkez Bankası nakdî sıkılaşmaya geçecek, dünya faizleri yükselecek. ABD DİBS getirileri 2-30 yıl vadede yavaşça yükseliş sergileyecek, ABD doları gelecek yıl da prim yapacak. S&P500 önderliğindeki riskli varlıklarda ayı pazarı yok. Lakin getiriler 2021’ye nazaran daha mütevazi.
Ben bir bilim insanı olduğum için, AKP strateji kadrosu üzere “Yok, lan, bu biçimde iddia mi olur. Bakın biz size gerçeği söyleyeyim. Atmosfere daha fazla metan saçacağız. Kokuyu alan etobur uzaylılar bütün inekleri yemeye gelecek” diye barsaklarımdan bir karşı-tez uyduramam. Fakat, yukarda çizdiğim temel senaryonun uçlarında, yani çan eğrisinin kuyruklarında çok kıllı riskler birikiyor.
Daha evvel Economist Intelligence Unit’in 2022’de iyimserliği darmadağın edebilecek 10 tehlikesini yazmıştım. Lakin, o makale Omicron’dan önceydi. Bu sefer de Bloomberg Economics’in saptadığı 10 büyük riski ilginize sunacağım.
Birinci bilinmeyen Omicron. Omicron’un sıhhat sistemi, insan sıhhati ve toplumsal mobiliteye vereceği gerçek ziyan lakin Hristiyanlığın öpüşme-koklaşma-köy ziyareti devri olan Noel-Yeni Yıl tatilinden daha sonra belirginleşecek. Bloomberg’e bakılırsa hala Avrupa’da süratle yaygınlaşan kapanma/kapatmalar ABD ve öteki Gelişmiş Ülkelere sirayet edip, bir çeyrek boyunca sürerse, küresel büyüme %5.1’den %4.2’ye gerileyebilir.
İki numarada uzun müddettir klasmana giremeyen enflasyon yer alıyor. Sene başında ABD TÜFE konsensus kestirimi %2’ydi, sene sonunda gerçekleşme %7 civarında. Powell bile enflasyon geçicidir vızıltısından vazgeçti, fakat Bloomberg dediğinden dönmeyenler kampında. Velakin, fiyatların süratle yükselmesi, Çin’den geçen tüm tedarik zincirlerinde Omicron niçinli yeni kırılmalar, Rusya’nın kışın Avrupa’yı doğal gaza muhtaç bırakması ve alışılmış ki beklenmedik iklim felaketleri yüzünden enflasyon geçici olmaktan kalıcı olma mertebesine erişebilir. FÖŞ, bu bahiste başka bir makale yazarak, eldeki kanıtları size sunacak. Ancak, bence 2022 küresel senaryonun “zayıf karnı” enflasyon. Yeni bir yüksek enflasyon çağının başında olabiliriz.
Fed 2022 yılında 3 kere 25 baz puan faiz artıracağını çıtlattı, lakin inanan epey az. Zira, bizim TCMB üzere Fed de pandemi müddetince yaptığı yanlışlar yüzünden prestij kaybına uğradı. Fed’in faiz artırımlarına Nisan-Haziran devrinde başlayacağı kesin de, sonunu getireceği kuşkulu. Bloomberg Fed’in faizleri kademeli olarak %2.5’a kadar yükseltmesinin sonuçlarını modellemiş: ABD tahvil faizleri yüksek uçuşa geçerken Anglo-Saksonların “kredi pazarı“ diye söz ettikleri “bono, tahvil ve türevleri” pazarında risk makasları genişliyor. Dünya 2023 başında resesyona giriyor.
Fed’in kararlı tempoda faiz artırımları Gelişmiş Ülkeler riskli varlıklarında ayı pazarı tetikleyebileceği üzere, Türkiye’nin de dahil olduğu Gelişmekte Olan Ülkeler’de (GOÜ, Piyasalar = GOP) ağır hasara niye olabilir. Yükselen ABD faizleri genelde Dolar Endeksi’ni de peşinden sürükleyip, GOP’tan sermaye kaçışına niye oluyor. Tahlilde, Arjantin, Türkiye, Güney Afrika, Mısır ve Brezilya birinci okkanın altına gidecekler olarak sıralanmış.
Bence, Bloomberg biraz cömert davranmış GOÜ’e. ŞAYET 2022-2023 boyunca ABD tahvil faizleri ve Dolar Endeksi yükselişini sürdürürse, dünya stagflasyona girebilir. Bu durumda $300 trilyona varan global borcun GOÜ’e ilişkin kısmının faiz ödemeleri ve amortismanı fazlaca zorlaşır. Yukardaki 5 kırılgan ülkeye Pakistan-Bangladeş, bir dizi Latin Amerika ve Afrika ülkesi de eklenir. Ancak daha müthişi, pandemi esnasında da borçlanıp hala nakit akımları olağana dönmeyen zombi şirketler kuyruğu titretir.
Vay be, daha fazlaca risk var ancak, benim makale pehlivan tefrikasına döndü. %40’ı okuduğunu anlamayan bir ülkede, bundan fazlası mideye kramp vurdurur. En iyisi….
DEVAMI YARIN, TAHMİNEN YARINDAN DA YAKIN.
FÖŞünüz
Turkish Economic Outlook 2022: WHAT a train wreck! | Real Turkey
Atilla Yeşilada neşteri vurdu: Erdoğan’ın planı boş, dev kriz geliyor
FÖŞ’ten 2022 Kehanetleri Dizisi: Türkiye’nin hali pür melali