“Devamı yarın” tadında makaleler yazmayı sevmem, lakin günün büyük kısmını “Başkan Erdoğan bu defa başımıza ne çorap ördü?” sorusuna yanıt vermekle geçirdiğim için, başımı toplayıp da kısa yazamıyorum.
Okurlarımdan bir dileğim var: Lütfen bana “Bu işin sonu nereye varacak? Dolar ne olacak? Bankadaki dövize el koyarlar mı?” tipinden sorular sormayın, psikiyatristim yasakladı. Türkiye artık tümden İlah Kompleksi ve Ben Günü Kurtarayım, Türkiye Batarsa Batsın ideolojisi güden bir Saray tarafınca yönetiliyor. Bugün TL mevduatta döviz kuru garanti eden, yarın tüm mevduatı enflasyona karşı da sigortalar. Canı sıkılır, bankadan döviz çekilmesini yasaklar. Ya da bir gece yarısı kararnamesiyle kulaklarına havuç ve pırasa sokmayan vatandaşların tekke ve türbeleri ziyaretini maniler.
O yüzden bir süre Türkiye yazmayacağım. Bu mevzuyu her biri siyasetin ordinaryusu olmuş, ancak iktisadın “E”sinden anlamayan YouTube’un yeni kahramanlarına bıraktım.
Bu makale “FÖŞ yazdı: 2022 yılında dünyayı bekleyen riskler” dizisinin 2ci kısmı. Birinci kısmı özetlemek gerekirse özetleyeyim. 2022 için Omicron’a karşın öngörüler optimist. Dünya iktisadı “reflasyondan” olağana dönecek. Yani, iktisat pandemiden çıkış esnasında sergilediği “V” formunda hızlanmadan, pandemi öncesi büyüme-enflasyon trendlerine geri dönecek. Enflasyon yılın son çeyreğine yanlışsız durulacak. Emtia rallisi sürat kesecek. Fed başta, ama BoJ ve AMB hariç, onlarca Merkez Bankası mali sıkılaşmaya geçecek, dünya faizleri yükselecek. ABD DİBS getirileri 2-30 yıl vadede yavaşça yükseliş sergileyecek, ABD doları gelecek yıl da prim yapacak. S&P500 önderliğindeki riskli varlıklarda ayı pazarı yok. Ama getiriler 2021’ye bakılırsa daha mütevazi.
Gökyüzünde tek adet bulut yok da, yoksa “uzaktan gelen cisim” Kara Kuğular mı? Bloomberg Economics’in araştırma takımı bir dizi tehlike sıralamış. Bunlardan Omicron’un insan sıhhati ve küresel iktisada ne kadar ziyan vereceğini tespit etmek için erken. Noel-Yıl Başı tatili geçsin, Hania & Konia’yı goreceğiz. Öte yanda, Fed’in en az 3 kere 25 baz puan faiz artırma ihtarının gerçeğe fazlaca yakın olduğunu düşündüm. Enflasyon senelerca sürebilir. Tehlikeleri öldürücülük sırasına dizsem, enflasyon şoku açık orta bir numarada yer alır.
Bu kısımda ise geçen makalede inceleyemediğim risklere yöneldim. Bloomberg Çin iktisadının “sert iniş” yapması riskini listede altlara atmış. Benim elimdeki donelere göre bu risk çok yüksek. Evergrande iflası eşliğinde GSYH’nın %25’ni teşkil eden arazi geliştirme, inşaat ve emlak finansmanı şirketlerinin hepsinin likidite sıkışıklığı yaşadığı fazlaca net. Ayrıyeten iç talep zayıf olduğu için hane halkı eskisi kadar şevkle konut da satın almıyor. Bloomberg’in bahsetmediği bir nokta, ABD-Çin içindeki Büyük Güçler Rekabeti’nin fotokopisi olarak Rusya-AB zıtlaşmasının patlak vermesi ve rakiplerin düzinelerce “stratejik kıymet olan” ülkeyi taraf seçmeye zorlamaları. Şayet başını içi hayallerle dolu kıçından çekmeyi becerirse, Türkiye de aslında nazikçe bu seçime zorlandığını gorecek. Bu rekabetin siyasi boyutu işdünyasının moralini bozabilir. Ekonomik boyutta ise ABD’nin anlamsız Çin teknoloji şirketlerini oyundan düşürme ve finans pazarına erişimi engelleme uğraşına girdiği görülüyor. Çin de “tencere tabanın kara…” misali, finansal bağımsızlık ve her kolda teknolojik üstünlük elde etmek üzere hayli kıymetli ve küreselleşmenin ruhunu inkar eden teşebbüslerde. En sonunda ise Beijing tek olayda dahi tüm kenti ablukaya alma siyasetinde israrlı. Hala 12 milyon nüfuslu Xian kentini konutuna hapsetmiş durumda. Özetle kırılan tedarik zincirlerinin tamiri kolay değil. Bilakis, ABD-Çin ve Rusya -AB rekabet tedarik zincirlerinde yesyeni konfigürasyonları zorlar.
Nihayetinde, Bloomberg Çin’in 2022 GSYH büyümesini %5.7 öngörmüş. “Eğer”, diyor araştırmacıları, “bu büyüme %3’e düşerse, GOÜ zelzele yer”. Çin paylarında çöküş, tüm küresel mali sisteme bulaşabilir.
Sırada Avrupa merkezli 2 risk var. Avrupa’da Covid devrinde uysalca işbirliği yapan üye devletler içinde fikir ayrılıkları bir daha su yüzüne çıktı. Fransa’da çok sağ Makron’a rakip. Yeni Alman koalisyonu Merkel’in yerini dolduramaz da, yanlardan ne kadar sarkacak yeni elbise, onu bilmiyoruz. Macaristan ve daha az ölçüde Polonya Birliğin ortak bedellerine ahenk konusunda “arıza yapan” üyeler.
Bloomberg şu biçimde bir simülasyon yapmış: AB’ye özgün politik riskler yüzünden bir defa daha 2011 borç krizine emsal bir şok yaşanır da, etraf üyelerin tahvil faizleri 300 baz puan yükselirse, Avrupa GSYH’na olumsuz tesiri %4 olacak. Yani, 1.5 yıllık büyüme bir anda havaya karışacak.
Tahminen Bloomberg’in orjinal raporunda var da, benim okuduğum kaynak yer vermemiştir, ancak Rusya’nın Ukrayna’da askeri harekata geçmesi ve Kuzey Akımı-II’nin Alman denetçi kuruluşları tarafınca faaliyete geçmesinin engellenmesi de ekonomik şoklar yaratır.
Brexit bahsi de bir türlü kapanmadı. İngiltere bir türlü AB’yle Kuzey İrlanda’nın hudut ve ticaret statüsü konusundaki belirsizlikleri netleştiremiyor. Bedeli yeni ticaret vergileri olabilir. Pound Sterling 2022’de yüz üstü kapaklanabilir.
Dünya iktisadı çok kuvvetli de, Fed ve ona endeksli onlarca GOÜ Merkez Bankası’nın faiz artırımları yanında, hayli sayıda büyük devlet de bütçe açıklarını disipline etme çabasında. Bloomberg’ten epey korkutucu bir projeksiyon var: Kemer sıkmanın harcamalara olumsuz tesiri dünya iktisadının %2.5’nu bulabilir. Bana sorarsanız, 2022 yılının ikinci yarısında iktisatta bir tökezleme ciddiye alınması gereken bir risk.
En son olarak yükselen besin meblağları, Omicron’un birlikteinde sürüklediği toplumsal depresyon ve ek işsizlik pek epey ülkede geniş çaplı toplu şovlar yahut ayaklanmalara yol açabilir. Bloomberg’e göre Sudan, Yemen, Lübnan ve Mısır bu mevzuda en kırılgan devletler. Ben bunlara Türkiye’yi de eklerim.
Tüm insanlığa Memnun Noeller dilerim
Has Erdogan Averted a Currency Crisis? | Real Turkey
Ekonomist Atilla Yeşilada kur garantili TL sisteminin çökeceğini tez etti
Okurlarımdan bir dileğim var: Lütfen bana “Bu işin sonu nereye varacak? Dolar ne olacak? Bankadaki dövize el koyarlar mı?” tipinden sorular sormayın, psikiyatristim yasakladı. Türkiye artık tümden İlah Kompleksi ve Ben Günü Kurtarayım, Türkiye Batarsa Batsın ideolojisi güden bir Saray tarafınca yönetiliyor. Bugün TL mevduatta döviz kuru garanti eden, yarın tüm mevduatı enflasyona karşı da sigortalar. Canı sıkılır, bankadan döviz çekilmesini yasaklar. Ya da bir gece yarısı kararnamesiyle kulaklarına havuç ve pırasa sokmayan vatandaşların tekke ve türbeleri ziyaretini maniler.
O yüzden bir süre Türkiye yazmayacağım. Bu mevzuyu her biri siyasetin ordinaryusu olmuş, ancak iktisadın “E”sinden anlamayan YouTube’un yeni kahramanlarına bıraktım.
Bu makale “FÖŞ yazdı: 2022 yılında dünyayı bekleyen riskler” dizisinin 2ci kısmı. Birinci kısmı özetlemek gerekirse özetleyeyim. 2022 için Omicron’a karşın öngörüler optimist. Dünya iktisadı “reflasyondan” olağana dönecek. Yani, iktisat pandemiden çıkış esnasında sergilediği “V” formunda hızlanmadan, pandemi öncesi büyüme-enflasyon trendlerine geri dönecek. Enflasyon yılın son çeyreğine yanlışsız durulacak. Emtia rallisi sürat kesecek. Fed başta, ama BoJ ve AMB hariç, onlarca Merkez Bankası mali sıkılaşmaya geçecek, dünya faizleri yükselecek. ABD DİBS getirileri 2-30 yıl vadede yavaşça yükseliş sergileyecek, ABD doları gelecek yıl da prim yapacak. S&P500 önderliğindeki riskli varlıklarda ayı pazarı yok. Ama getiriler 2021’ye bakılırsa daha mütevazi.
Gökyüzünde tek adet bulut yok da, yoksa “uzaktan gelen cisim” Kara Kuğular mı? Bloomberg Economics’in araştırma takımı bir dizi tehlike sıralamış. Bunlardan Omicron’un insan sıhhati ve küresel iktisada ne kadar ziyan vereceğini tespit etmek için erken. Noel-Yıl Başı tatili geçsin, Hania & Konia’yı goreceğiz. Öte yanda, Fed’in en az 3 kere 25 baz puan faiz artırma ihtarının gerçeğe fazlaca yakın olduğunu düşündüm. Enflasyon senelerca sürebilir. Tehlikeleri öldürücülük sırasına dizsem, enflasyon şoku açık orta bir numarada yer alır.
Bu kısımda ise geçen makalede inceleyemediğim risklere yöneldim. Bloomberg Çin iktisadının “sert iniş” yapması riskini listede altlara atmış. Benim elimdeki donelere göre bu risk çok yüksek. Evergrande iflası eşliğinde GSYH’nın %25’ni teşkil eden arazi geliştirme, inşaat ve emlak finansmanı şirketlerinin hepsinin likidite sıkışıklığı yaşadığı fazlaca net. Ayrıyeten iç talep zayıf olduğu için hane halkı eskisi kadar şevkle konut da satın almıyor. Bloomberg’in bahsetmediği bir nokta, ABD-Çin içindeki Büyük Güçler Rekabeti’nin fotokopisi olarak Rusya-AB zıtlaşmasının patlak vermesi ve rakiplerin düzinelerce “stratejik kıymet olan” ülkeyi taraf seçmeye zorlamaları. Şayet başını içi hayallerle dolu kıçından çekmeyi becerirse, Türkiye de aslında nazikçe bu seçime zorlandığını gorecek. Bu rekabetin siyasi boyutu işdünyasının moralini bozabilir. Ekonomik boyutta ise ABD’nin anlamsız Çin teknoloji şirketlerini oyundan düşürme ve finans pazarına erişimi engelleme uğraşına girdiği görülüyor. Çin de “tencere tabanın kara…” misali, finansal bağımsızlık ve her kolda teknolojik üstünlük elde etmek üzere hayli kıymetli ve küreselleşmenin ruhunu inkar eden teşebbüslerde. En sonunda ise Beijing tek olayda dahi tüm kenti ablukaya alma siyasetinde israrlı. Hala 12 milyon nüfuslu Xian kentini konutuna hapsetmiş durumda. Özetle kırılan tedarik zincirlerinin tamiri kolay değil. Bilakis, ABD-Çin ve Rusya -AB rekabet tedarik zincirlerinde yesyeni konfigürasyonları zorlar.
Nihayetinde, Bloomberg Çin’in 2022 GSYH büyümesini %5.7 öngörmüş. “Eğer”, diyor araştırmacıları, “bu büyüme %3’e düşerse, GOÜ zelzele yer”. Çin paylarında çöküş, tüm küresel mali sisteme bulaşabilir.
Sırada Avrupa merkezli 2 risk var. Avrupa’da Covid devrinde uysalca işbirliği yapan üye devletler içinde fikir ayrılıkları bir daha su yüzüne çıktı. Fransa’da çok sağ Makron’a rakip. Yeni Alman koalisyonu Merkel’in yerini dolduramaz da, yanlardan ne kadar sarkacak yeni elbise, onu bilmiyoruz. Macaristan ve daha az ölçüde Polonya Birliğin ortak bedellerine ahenk konusunda “arıza yapan” üyeler.
Bloomberg şu biçimde bir simülasyon yapmış: AB’ye özgün politik riskler yüzünden bir defa daha 2011 borç krizine emsal bir şok yaşanır da, etraf üyelerin tahvil faizleri 300 baz puan yükselirse, Avrupa GSYH’na olumsuz tesiri %4 olacak. Yani, 1.5 yıllık büyüme bir anda havaya karışacak.
Tahminen Bloomberg’in orjinal raporunda var da, benim okuduğum kaynak yer vermemiştir, ancak Rusya’nın Ukrayna’da askeri harekata geçmesi ve Kuzey Akımı-II’nin Alman denetçi kuruluşları tarafınca faaliyete geçmesinin engellenmesi de ekonomik şoklar yaratır.
Brexit bahsi de bir türlü kapanmadı. İngiltere bir türlü AB’yle Kuzey İrlanda’nın hudut ve ticaret statüsü konusundaki belirsizlikleri netleştiremiyor. Bedeli yeni ticaret vergileri olabilir. Pound Sterling 2022’de yüz üstü kapaklanabilir.
Dünya iktisadı çok kuvvetli de, Fed ve ona endeksli onlarca GOÜ Merkez Bankası’nın faiz artırımları yanında, hayli sayıda büyük devlet de bütçe açıklarını disipline etme çabasında. Bloomberg’ten epey korkutucu bir projeksiyon var: Kemer sıkmanın harcamalara olumsuz tesiri dünya iktisadının %2.5’nu bulabilir. Bana sorarsanız, 2022 yılının ikinci yarısında iktisatta bir tökezleme ciddiye alınması gereken bir risk.
En son olarak yükselen besin meblağları, Omicron’un birlikteinde sürüklediği toplumsal depresyon ve ek işsizlik pek epey ülkede geniş çaplı toplu şovlar yahut ayaklanmalara yol açabilir. Bloomberg’e göre Sudan, Yemen, Lübnan ve Mısır bu mevzuda en kırılgan devletler. Ben bunlara Türkiye’yi de eklerim.
Tüm insanlığa Memnun Noeller dilerim
Has Erdogan Averted a Currency Crisis? | Real Turkey
Ekonomist Atilla Yeşilada kur garantili TL sisteminin çökeceğini tez etti