2020 yılından bu yana iflasların bastırılmasına yardımcı olan dayanak tedbirlerinin geri çekilmesi, ticari iflasların kademeli olarak olağan düzeylerine dönmesi için taban hazırlıyor. Dünyanın önde gelen alacak sigortası şirketi Euler Hermes’in 44 ülkedeki iflasların seyrini yakından incelediği Global İflas Raporu’na nazaran 2020 yılındaki yüzde 12’lik ve 2021 yılındaki yüzde 6’lık iki yıllık düşüşten daha sonra, 2022 yılında iflaslarda yıllık yüzde 15’lik bir artış bekleniyor.
Euler Hermes’in Global İflas Raporu’na göre, iflaslar 2021 yılının sonunda birden fazla ülkede düşük düzeyde kalmaya devam edecek ve iflas düzeylerinde gecikmeli olağana dönüş için hızlanma lakin 2022 yılında başlayacak. Lakin 2022 yılında bile iflas düzeyi biroldukça ülkede ortalama yüzde 4 ile Covid-19 öncesi düzeylerin altında kalacak.
Türkiye’de 2021’de iflaslarda düşüş bekleniyor
Şirket iflaslarının yüzde 13 ile 2013 yılından bu yana en yüksek seviyeyi gördüğü Türkiye ise 2020 yılında iflaslarda artış görülen Polonya, Bulgaristan ve Estonya ile kimi Latin Amerika ülkeleri (Şili, Kolombiya) üzere az sayıdaki ülkelerin içinde yer aldı.
Türkiye’de 2021 yılı içerisinde şirket iflasları aydan aya çok değişken seyretti. bir daha de 2020 yılındaki 8 bin 871 hadiseye kıyasla yılın birinci sekiz ayında 8 bin 180 olay ile yıllık yüzde 8’lik bir düşüş kaydedildi. 2016 yılından beri birebir devirde ortalama 8 bin 70 iflas gerçekleştiği göz önüne alındığında, iflasların fazlacatan pandemi öncesi düzeyine döndüğü görülüyor.
Euler Hermes Bölüm ve İflas Araştırmaları Lideri Maxime Lemerle bu durumda devlet takviye programlarının yanı sıra bilhassa 2020 yılındaki süratli kredi büyümesi ve finansal kurumların problemli alacaklarını takibe alma müddetlerinin genişletilmesinin tesirli olduğunu vurguladı. Lemerle, şu değerlendirmelerde bulundu: “2020 yılında 15 bin 946 olan toplam yıllık iflas sayısının 2021 yılında 13 bin 500 olmasını bekliyoruz. Fakat, başta vergi ertelemeleri ve kısa vadeli istihdam ödeneği olmak üzere takviye programlarına yaz aylarında son verilmesi ve yurtiçi makroekonomik ortamın daha az destekleyici olması, 2022 yılında şirket iflaslarının yüzde 16 artışla 15 bin 700 olaya çıkmasına niye olabilir. Bu sayı kriz öncesine göre yüksek olsa da yıllık 17 bin 400 olayın kaydedildiği 2013 yılı düzeyinin epey altında. Bunun yanı sıra yaptığımız araştırmalar pandemi devrinde 100 ünite küçülen şirketlerin 1 senede bunun 35 ünitesini karşılayabileceğini gösteriyor. Bu büyük avantajı yakalayabilmek için ise şirketlerin risk alması gerekiyor.”
Avrupa, ABD ve Asya’da durum nasıl?
Yeni kısıtlamalar ve siyaset dayanağının daha hudutlu olması niçiniyle Afrika’da 2021 yılından itibaren iflas düzeylerinin Covid-19 öncesi düzeylerinin üzerine çıkması bekleniyor. Orta ve Doğu Avrupa’yla Latin Amerika için birebir durum ise 2022 yılında kelam konusu olacak.
Batı Avrupa’daysa durum biraz daha karışık gözüküyor. Covid-19’a hassas bölümlerin tüm kesimler ortasında hissesinin yüksek olduğu İspanya ve İtalya, 2022 yılında iflaslarda eski düzeylere dönüşü büyük oranda tamamlayacak (her iki ülke için iflas sayıları sırasıyla 5 bin 111 ve 10 bin 500). Buna karşılık, büyük dayanak paketleri ve/veya takviye tedbirlerinin uzatılması niçiniyle, 16 bin 300 iflas ile Almanya, 37 bin iflasla Fransa, 8 bin 150 iflasla Belçika ve 2 bin 400 iflasla Hollanda’da kriz öncesi düzeylere geri dönüş daha hayli vakit alacak.
ABD, 2021 ve 2022 senelerında düşük kalmaya devam edecek iflas sayılarıyla besbelli bir istisna olacak. Bunda, büyük devlet dayanağı ve otuz yılı aşkın müddettir görülen en süratli ekonomik toparlanma rol oynayacak. Pandemiden daha süratli çıkarak ekonomik olarak daha erken toparlanmaya geçen Asya’da da 2022 yılında, 2019 yılına kıyasla daha az iflas gerçekleşecek.
İflasların görünümünü beş faktör belirleyecek
Ekonomik toparlanmanın global ivmesi. Bu ivme, dayanak tedbirlerinin kaldırılma suratını ve buna bağlı olarak ticari iflasların olağan düzeylerine geri dönme suratını da etkileyecek. Birden fazla gelişmiş iktisat, 2021-2022 ‘de iflasları istikrara kavuşturmak için yüzde 1,7’nin üstündeki gerekli GSYH büyümesini yakalayacak.
Şirketlerin nakit kullanım dinamiğini de etkileyeceği için devlet dayanaklarının terk edilme suratı,
Hâlâ yüksek iflas riski altında olan biroldukça kırılgan şirket. Bilhassa, acil durum tedbirleriyle ayakta kalan Covid-19 öncesi ‘zombi şirketler’ ve krizden kaynaklanan ekstra borçlarla zayıflayan şirketler,
Şirketlerin finansal durumlarının bozulması ve bunun borç sürdürülebilirliği meselelerini arttırması,
Yeni şirket sayısındaki artış. Artan işletme sayısı, mekanik olarak iflaslarda da potansiyel bir artış manasına geliyor. Bu durum, bilhassa de pandeminin yarattığı yeni gereksinimlerin karşılanmasına yönelik kesimlerde (mesela; konuta teslim) açılan lakin tutunabilme bahtı belgisiz şirketler için geçerli.
Euler Hermes’in Global İflas Raporu’na göre, iflaslar 2021 yılının sonunda birden fazla ülkede düşük düzeyde kalmaya devam edecek ve iflas düzeylerinde gecikmeli olağana dönüş için hızlanma lakin 2022 yılında başlayacak. Lakin 2022 yılında bile iflas düzeyi biroldukça ülkede ortalama yüzde 4 ile Covid-19 öncesi düzeylerin altında kalacak.
Türkiye’de 2021’de iflaslarda düşüş bekleniyor
Şirket iflaslarının yüzde 13 ile 2013 yılından bu yana en yüksek seviyeyi gördüğü Türkiye ise 2020 yılında iflaslarda artış görülen Polonya, Bulgaristan ve Estonya ile kimi Latin Amerika ülkeleri (Şili, Kolombiya) üzere az sayıdaki ülkelerin içinde yer aldı.
Türkiye’de 2021 yılı içerisinde şirket iflasları aydan aya çok değişken seyretti. bir daha de 2020 yılındaki 8 bin 871 hadiseye kıyasla yılın birinci sekiz ayında 8 bin 180 olay ile yıllık yüzde 8’lik bir düşüş kaydedildi. 2016 yılından beri birebir devirde ortalama 8 bin 70 iflas gerçekleştiği göz önüne alındığında, iflasların fazlacatan pandemi öncesi düzeyine döndüğü görülüyor.
Euler Hermes Bölüm ve İflas Araştırmaları Lideri Maxime Lemerle bu durumda devlet takviye programlarının yanı sıra bilhassa 2020 yılındaki süratli kredi büyümesi ve finansal kurumların problemli alacaklarını takibe alma müddetlerinin genişletilmesinin tesirli olduğunu vurguladı. Lemerle, şu değerlendirmelerde bulundu: “2020 yılında 15 bin 946 olan toplam yıllık iflas sayısının 2021 yılında 13 bin 500 olmasını bekliyoruz. Fakat, başta vergi ertelemeleri ve kısa vadeli istihdam ödeneği olmak üzere takviye programlarına yaz aylarında son verilmesi ve yurtiçi makroekonomik ortamın daha az destekleyici olması, 2022 yılında şirket iflaslarının yüzde 16 artışla 15 bin 700 olaya çıkmasına niye olabilir. Bu sayı kriz öncesine göre yüksek olsa da yıllık 17 bin 400 olayın kaydedildiği 2013 yılı düzeyinin epey altında. Bunun yanı sıra yaptığımız araştırmalar pandemi devrinde 100 ünite küçülen şirketlerin 1 senede bunun 35 ünitesini karşılayabileceğini gösteriyor. Bu büyük avantajı yakalayabilmek için ise şirketlerin risk alması gerekiyor.”
Avrupa, ABD ve Asya’da durum nasıl?
Yeni kısıtlamalar ve siyaset dayanağının daha hudutlu olması niçiniyle Afrika’da 2021 yılından itibaren iflas düzeylerinin Covid-19 öncesi düzeylerinin üzerine çıkması bekleniyor. Orta ve Doğu Avrupa’yla Latin Amerika için birebir durum ise 2022 yılında kelam konusu olacak.
Batı Avrupa’daysa durum biraz daha karışık gözüküyor. Covid-19’a hassas bölümlerin tüm kesimler ortasında hissesinin yüksek olduğu İspanya ve İtalya, 2022 yılında iflaslarda eski düzeylere dönüşü büyük oranda tamamlayacak (her iki ülke için iflas sayıları sırasıyla 5 bin 111 ve 10 bin 500). Buna karşılık, büyük dayanak paketleri ve/veya takviye tedbirlerinin uzatılması niçiniyle, 16 bin 300 iflas ile Almanya, 37 bin iflasla Fransa, 8 bin 150 iflasla Belçika ve 2 bin 400 iflasla Hollanda’da kriz öncesi düzeylere geri dönüş daha hayli vakit alacak.
ABD, 2021 ve 2022 senelerında düşük kalmaya devam edecek iflas sayılarıyla besbelli bir istisna olacak. Bunda, büyük devlet dayanağı ve otuz yılı aşkın müddettir görülen en süratli ekonomik toparlanma rol oynayacak. Pandemiden daha süratli çıkarak ekonomik olarak daha erken toparlanmaya geçen Asya’da da 2022 yılında, 2019 yılına kıyasla daha az iflas gerçekleşecek.
İflasların görünümünü beş faktör belirleyecek
Ekonomik toparlanmanın global ivmesi. Bu ivme, dayanak tedbirlerinin kaldırılma suratını ve buna bağlı olarak ticari iflasların olağan düzeylerine geri dönme suratını da etkileyecek. Birden fazla gelişmiş iktisat, 2021-2022 ‘de iflasları istikrara kavuşturmak için yüzde 1,7’nin üstündeki gerekli GSYH büyümesini yakalayacak.
Şirketlerin nakit kullanım dinamiğini de etkileyeceği için devlet dayanaklarının terk edilme suratı,
Hâlâ yüksek iflas riski altında olan biroldukça kırılgan şirket. Bilhassa, acil durum tedbirleriyle ayakta kalan Covid-19 öncesi ‘zombi şirketler’ ve krizden kaynaklanan ekstra borçlarla zayıflayan şirketler,
Şirketlerin finansal durumlarının bozulması ve bunun borç sürdürülebilirliği meselelerini arttırması,
Yeni şirket sayısındaki artış. Artan işletme sayısı, mekanik olarak iflaslarda da potansiyel bir artış manasına geliyor. Bu durum, bilhassa de pandeminin yarattığı yeni gereksinimlerin karşılanmasına yönelik kesimlerde (mesela; konuta teslim) açılan lakin tutunabilme bahtı belgisiz şirketler için geçerli.