Amerika şu anda iki yıldır alışılmadık derecede yüksek bir enflasyonun içinde sıkışıp kaldı ve ülke yarım yüzyıldaki en büyük fiyat artışının en kötü döneminden geçiyor gibi görünse de, normale dönüş yolu uzun ve belirsiz.
Mart ayında sona eren 24 aylık dönemde fiyatlardaki sıçrama, ücret artışını azalttı, tüketicileri baskı altına aldı ve bir durgunluğu tetikleme potansiyeline sahip bir Federal Rezerv tepkisini teşvik etti.
Ağrılı şişmeyi ne tetikledi ve sırada ne var? Verilere bakıldığında, Ukrayna’daki savaşla şiddetlenen ve şimdi arz sorunları ortadan kalktıkça ve ekonomi yavaşladıkça soğuyan, pandemik aksamalar ve hükümet müdahalesinin yarattığı bir durumu ortaya koyuyor. Ancak bu aynı zamanda, bugün ABD enflasyonunun, ilk kez 2021’de ortaya çıkan fiyat artışlarından büyük ölçüde farklı olduğunu da gösteriyor.
Cuma günü açıklanacak olan yeni ücret ve fiyat verilerinin Mart ayında yavaş ve istikrarlı bir ılımlılık belirtileri göstermesi bekleniyor. Şimdi Fed yetkilileri, yavaşlamanın, enflasyonun yakında normale döneceğine dair güvence verecek kadar hızlı olup olmadığını değerlendirmeli – merkez bankası Çarşamba günü bir sonraki oran kararını açıkladığında odak noktası bu.
Fed, Cuma günü açıklanacak Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi’ni kullanarak zaman içinde ortalama yüzde 2 enflasyon hedefliyor. Bu rakam, verilerinin bir kısmını iki hafta önce yayınlanan ve son enflasyon gidişatının net bir resmini sağlayan Tüketici Fiyat Endeksi raporundan alıyor.
Pandemiden önce, genel TÜFE ve altta yatan eğilimi daha net anlamak için gıda ve yakıt fiyatlarını hariç tutan bir “çekirdek” metrik tarafından ölçüldüğü üzere enflasyon yüzde 2 civarında seyrediyordu. 2020’nin başlarında pandeminin başlangıcında, insanların evde kalıp harcamayı bırakmasıyla keskin bir şekilde düştü ve ardından Mart 2021’den sonra toparlandı.
Bu ilk patlamanın bir kısmı bir “temel etkiden” kaynaklanıyordu. Yeni enflasyon verileri, bir önceki yılın pandemi ile ilgili rakamlarıyla karşılaştırıldı ve yeni rakamların yüksek görünmesi sağlandı. Ancak 2021 yazının sonunda, fiyatlarda daha temel bir şeyin olduğu açıktı.
Mallara olan talep alışılmadık derecede yüksekti: Aileler aylarca evde kaldıktan sonra normalden daha fazla paraya sahip oldular ve teşvik kontrollerini tekrarladılar ve bunu arabalara, kanepelere ve teras mobilyalarına harcadılar. Aynı zamanda, salgın birçok fabrikayı kapatarak dünya şirketlerinin üretebileceği malzeme miktarını sınırladı. Nakliye maliyetleri arttı, emtia kıtlığı arttı ve ev aletlerinden arabalara fiziksel alım fiyatları fırladı.
2021’in sonunda ikinci bir trend de başladı. Özel ders ve vergi hazırlığı gibi fiziksel olmayan satın alımları içeren hizmetlerin maliyeti hızla artmaya başladı.
Emtia fiyatlarında olduğu gibi, bu da güçlü taleple ilgiliydi. İyi harcama gücüne sahip haneler ile ev sahipleri, çocuk bakımı çalışanları ve restoranlar müşterilerini kaybetmeden daha fazla ücret alabilir.
Ekonomi genelinde şirketler, kârlarını artırmak için bu anı değerlendiriyor; Kâr marjları, geçen yılın sonlarında yumuşamadan önce 2021’in sonlarında yükseldi.
Şirketler ayrıca artan maliyetlerini de karşıladı. Ücretler normalden daha hızlı artmaya başladı, bu da kurumsal işgücü maliyetlerinin artması anlamına geliyordu.
Fed yetkilileri emtia kıtlığının azalmasını bekliyordu, ancak daha hızlı hizmet enflasyonu ve hızlanan ücret artışının birleşimi dikkatlerini çekti.
Enflasyonun asıl nedeni ücret artışları olmasa da, politika yapıcılar, ücret oranları hızla yükselirse fiyat artışlarını normale döndürmenin zor olacağından korkuyorlardı. Şirketlerin, bu işgücü maliyetlerini yansıtmak için fiyatları yükseltmeye devam edeceklerini düşündüler.
Endişeli merkez bankacıları, bir araba veya ev satın almak veya bir işi büyütmek için borçlanmayı daha pahalı hale getirerek büyümeyi yavaşlatmak amacıyla Mart 2022’de faiz oranlarını yükseltmeye başladı. Amaç, işgücü piyasasını yavaşlatmak ve şirketlerin fiyatları artırmasını zorlaştırmaktı. Bir yıldan biraz daha uzun bir süre içinde oranları neredeyse yüzde 5’e çıkardılar – 1980’lerden bu yana en hızlı ayarlama.
Ancak 2022’nin başlarında, Fed politikası enflasyonu besleyen başka bir güçle savaşmaya başladı. Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’yı işgali, gıda ve yakıt fiyatlarının fırlamasına neden oldu. Mal ve hizmet maliyetlerindeki artışlarla birleştiğinde, manşet enflasyon 1980’lerden bu yana en yüksek seviyesine ulaştı: Temmuz’da yaklaşık yüzde 9.
O zamandan bu yana geçen aylarda, enerji ve emtia maliyetlerindeki artışlar hafifledikçe enflasyon yavaşladı. Ancak gıda fiyatları hala hızlı bir şekilde artıyor ve daha da önemlisi, hizmetlerdeki maliyet artışları hızlı olmaya devam ediyor.
Aslında hizmet fiyatları artık enflasyon hikayesinin merkezinde yer alıyor.
Yakında önemli bir alanda kaybolabilirsiniz. Konut maliyetleri aylardır hızla artıyor ancak gerçek zamanlı özel sektör gerçek zamanlı verilerinde kira artışları yavaşladı. Bunun bu yıl içinde resmi enflasyon rakamlarına dahil edilmesi bekleniyor.
Bu, politika yapıcıların tıbbi malzeme, araba tamiri ve birçok tatil masrafı dahil olmak üzere bir dizi satın almayı kapsayan diğer hizmetlere odaklanmasına neden oldu. Genellikle “konutsuz temel hizmetler” olarak adlandırılan bu fiyatların ne kadar hızlı düşebileceği, enflasyonun normale dönüp dönmeyeceğini ve ne zaman dönebileceğini belirleyecektir.
Şimdi Fed yetkilileri, ekonominin bu kritik hizmetlerin maliyetini düşürecek kadar yavaşlamaya hazır olup olmadığını değerlendirmeli.
Merkez bankasının faiz oranı hamleleri ve son bankacılık kargaşası göz önüne alındığında, bazı yetkililer durumun böyle olabileceğine inanıyor. Politika yapıcılar, Mart ayında faiz oranlarını 2023’te bir kez daha artıracaklarını tahmin ettiler, bu, önümüzdeki hafta yapacakları toplantıda yaygın olarak beklenen bir hareket.
Ancak Fed Başkanı Jerome H. Powell toplantı sonrası basın toplantısını yaptığında piyasa gözlemcileri dikkatle dinliyor olacak. Yetkililerin enflasyon destanının sona mı yoksa başka bir bölüme mi yaklaştığına inandıkları konusunda ipuçları verebilir.
Ben Casselman raporlamaya katkıda bulundu.
Mart ayında sona eren 24 aylık dönemde fiyatlardaki sıçrama, ücret artışını azalttı, tüketicileri baskı altına aldı ve bir durgunluğu tetikleme potansiyeline sahip bir Federal Rezerv tepkisini teşvik etti.
Ağrılı şişmeyi ne tetikledi ve sırada ne var? Verilere bakıldığında, Ukrayna’daki savaşla şiddetlenen ve şimdi arz sorunları ortadan kalktıkça ve ekonomi yavaşladıkça soğuyan, pandemik aksamalar ve hükümet müdahalesinin yarattığı bir durumu ortaya koyuyor. Ancak bu aynı zamanda, bugün ABD enflasyonunun, ilk kez 2021’de ortaya çıkan fiyat artışlarından büyük ölçüde farklı olduğunu da gösteriyor.
Cuma günü açıklanacak olan yeni ücret ve fiyat verilerinin Mart ayında yavaş ve istikrarlı bir ılımlılık belirtileri göstermesi bekleniyor. Şimdi Fed yetkilileri, yavaşlamanın, enflasyonun yakında normale döneceğine dair güvence verecek kadar hızlı olup olmadığını değerlendirmeli – merkez bankası Çarşamba günü bir sonraki oran kararını açıkladığında odak noktası bu.
Fed, Cuma günü açıklanacak Kişisel Tüketim Harcamaları Endeksi’ni kullanarak zaman içinde ortalama yüzde 2 enflasyon hedefliyor. Bu rakam, verilerinin bir kısmını iki hafta önce yayınlanan ve son enflasyon gidişatının net bir resmini sağlayan Tüketici Fiyat Endeksi raporundan alıyor.
Pandemiden önce, genel TÜFE ve altta yatan eğilimi daha net anlamak için gıda ve yakıt fiyatlarını hariç tutan bir “çekirdek” metrik tarafından ölçüldüğü üzere enflasyon yüzde 2 civarında seyrediyordu. 2020’nin başlarında pandeminin başlangıcında, insanların evde kalıp harcamayı bırakmasıyla keskin bir şekilde düştü ve ardından Mart 2021’den sonra toparlandı.
Bu ilk patlamanın bir kısmı bir “temel etkiden” kaynaklanıyordu. Yeni enflasyon verileri, bir önceki yılın pandemi ile ilgili rakamlarıyla karşılaştırıldı ve yeni rakamların yüksek görünmesi sağlandı. Ancak 2021 yazının sonunda, fiyatlarda daha temel bir şeyin olduğu açıktı.
Mallara olan talep alışılmadık derecede yüksekti: Aileler aylarca evde kaldıktan sonra normalden daha fazla paraya sahip oldular ve teşvik kontrollerini tekrarladılar ve bunu arabalara, kanepelere ve teras mobilyalarına harcadılar. Aynı zamanda, salgın birçok fabrikayı kapatarak dünya şirketlerinin üretebileceği malzeme miktarını sınırladı. Nakliye maliyetleri arttı, emtia kıtlığı arttı ve ev aletlerinden arabalara fiziksel alım fiyatları fırladı.
2021’in sonunda ikinci bir trend de başladı. Özel ders ve vergi hazırlığı gibi fiziksel olmayan satın alımları içeren hizmetlerin maliyeti hızla artmaya başladı.
Emtia fiyatlarında olduğu gibi, bu da güçlü taleple ilgiliydi. İyi harcama gücüne sahip haneler ile ev sahipleri, çocuk bakımı çalışanları ve restoranlar müşterilerini kaybetmeden daha fazla ücret alabilir.
Ekonomi genelinde şirketler, kârlarını artırmak için bu anı değerlendiriyor; Kâr marjları, geçen yılın sonlarında yumuşamadan önce 2021’in sonlarında yükseldi.
Şirketler ayrıca artan maliyetlerini de karşıladı. Ücretler normalden daha hızlı artmaya başladı, bu da kurumsal işgücü maliyetlerinin artması anlamına geliyordu.
Fed yetkilileri emtia kıtlığının azalmasını bekliyordu, ancak daha hızlı hizmet enflasyonu ve hızlanan ücret artışının birleşimi dikkatlerini çekti.
Enflasyonun asıl nedeni ücret artışları olmasa da, politika yapıcılar, ücret oranları hızla yükselirse fiyat artışlarını normale döndürmenin zor olacağından korkuyorlardı. Şirketlerin, bu işgücü maliyetlerini yansıtmak için fiyatları yükseltmeye devam edeceklerini düşündüler.
Endişeli merkez bankacıları, bir araba veya ev satın almak veya bir işi büyütmek için borçlanmayı daha pahalı hale getirerek büyümeyi yavaşlatmak amacıyla Mart 2022’de faiz oranlarını yükseltmeye başladı. Amaç, işgücü piyasasını yavaşlatmak ve şirketlerin fiyatları artırmasını zorlaştırmaktı. Bir yıldan biraz daha uzun bir süre içinde oranları neredeyse yüzde 5’e çıkardılar – 1980’lerden bu yana en hızlı ayarlama.
Ancak 2022’nin başlarında, Fed politikası enflasyonu besleyen başka bir güçle savaşmaya başladı. Rusya’nın Şubat ayında Ukrayna’yı işgali, gıda ve yakıt fiyatlarının fırlamasına neden oldu. Mal ve hizmet maliyetlerindeki artışlarla birleştiğinde, manşet enflasyon 1980’lerden bu yana en yüksek seviyesine ulaştı: Temmuz’da yaklaşık yüzde 9.
O zamandan bu yana geçen aylarda, enerji ve emtia maliyetlerindeki artışlar hafifledikçe enflasyon yavaşladı. Ancak gıda fiyatları hala hızlı bir şekilde artıyor ve daha da önemlisi, hizmetlerdeki maliyet artışları hızlı olmaya devam ediyor.
Aslında hizmet fiyatları artık enflasyon hikayesinin merkezinde yer alıyor.
Yakında önemli bir alanda kaybolabilirsiniz. Konut maliyetleri aylardır hızla artıyor ancak gerçek zamanlı özel sektör gerçek zamanlı verilerinde kira artışları yavaşladı. Bunun bu yıl içinde resmi enflasyon rakamlarına dahil edilmesi bekleniyor.
Bu, politika yapıcıların tıbbi malzeme, araba tamiri ve birçok tatil masrafı dahil olmak üzere bir dizi satın almayı kapsayan diğer hizmetlere odaklanmasına neden oldu. Genellikle “konutsuz temel hizmetler” olarak adlandırılan bu fiyatların ne kadar hızlı düşebileceği, enflasyonun normale dönüp dönmeyeceğini ve ne zaman dönebileceğini belirleyecektir.
Şimdi Fed yetkilileri, ekonominin bu kritik hizmetlerin maliyetini düşürecek kadar yavaşlamaya hazır olup olmadığını değerlendirmeli.
Merkez bankasının faiz oranı hamleleri ve son bankacılık kargaşası göz önüne alındığında, bazı yetkililer durumun böyle olabileceğine inanıyor. Politika yapıcılar, Mart ayında faiz oranlarını 2023’te bir kez daha artıracaklarını tahmin ettiler, bu, önümüzdeki hafta yapacakları toplantıda yaygın olarak beklenen bir hareket.
Ancak Fed Başkanı Jerome H. Powell toplantı sonrası basın toplantısını yaptığında piyasa gözlemcileri dikkatle dinliyor olacak. Yetkililerin enflasyon destanının sona mı yoksa başka bir bölüme mi yaklaştığına inandıkları konusunda ipuçları verebilir.
Ben Casselman raporlamaya katkıda bulundu.