Boyun bölgesindeki şişlikler Kulak Burun Boğaz pratiğinde sık karşılaşılaşılan bulgulardan biridir. Bu şişlikler hem erişkin birebir vakitte çocuklarda baş-boyun bölgesindeki sıradan bir enfeksiyon kararı olabileceği üzere nadiren daha önemli rahatsızlıkların bir belirtisi olabilir. Genel olarak bu şişlikler enfektif (mikrobik), konjenital (doğumsal) ya da tümöral niçinlerden kaynaklanabilir.
Boyun bölgesinde boyutları 3-5 mm civarında olan yaklaşık 300 adet lenf nodu vardır ve olağanda bunları elle hissetmek mümkün değildir. Enfeksiyon hastalıkları etkenleri direk olarak boyun bölgesindeki bu dokularda yerleşip lenf bezlerinde şişlik oluşturabilirler ya da burun, sinüsler, geniz, dişler ve diş eti, ağız içi mukozası, bademcikler, tükrük bezleri, ses telleri yahut tiroid bezi üzere dokularda oluşan enfeksiyonlar uzunluğundaki lenf bezlerini enfekte edebilirler. Enfeksiyon esnasında lenf nodları büyürler ve genel olarak bir cm’nin üstündeki lenf nodları patolojik olarak kabul edilir. Bu biçim şişlikler genelde reaksiyoneldir, yani enfeksiyona karşılık olarak savunma esnasında büyürler. Bunlar çoklukla ağrılı olup, boyutları birkaç gün ortasında tabiatıyla yahut uygulanan tedaviye bağlı olarak küçülmeye başlar. Büsbütün kaybolması 2-3 hafta sürebilir ve az de olsa ömür uzunluğu o boyutta kalabilirler. Başta tüberküloz olmak üzere kimi enfeksiyon hastalıkları direkt olarak yalnızca lenf bezlerini tutabilir ve uygun tedaviye karşın aylarca şişlik devam edebilir.
Konjenital (doğumsal) niçinli boyun şişlikleri çoğunlukla çocukluk çağında gözükmekle bir arada, genç yetişkin periyodunda de ortaya çıkabilirler. Bunların kimileri doğumdan itibaren mevcuttur. Anne karnında embriyonik gelişim esnasında olağandışı formasyon kararı ortaya çıkarlar. Bir kısmı üst teneffüs yolu enfeksiyonunu takiben barizleşir. En sık olarak brankial kist, tiroglosal kist, hemanjiom, arteriovenöz malformasyonlar, dermoid ve epidermoid kist ile karşılaşılır. Bunlar düzgün huyludur, fakat büyüdüklerinde bası yaparak etraf dokulara basınç uygulayabilir ya da enfekte olabilirler.
Boyunda ekseriyetle tedavisi mümkün güzel huylu tümör kitleleri olmakla bir arada makûs huylu kitleler de azımsanmıyacak kadar fazlaca görülür. Uzunluğundaki bütün dokulardan (lenf nodu, tükürük bezleri, tiroid bezi, kas, damarsal yapılar, sinirler… vb gibi) yeterli yahut berbat huylu tümörler gelişebilir. Uzunluğunda uzun müddettir mevcut uygun huylu bir tümörün vakit ortasında makûs huylu bir tümöre dönüşebilme riskini ihmal etmemek gerekir. Çoklukla berbat huylu kitleler süratli, âlâ huylular ise yavaş büyüme eğilimindedir. Yetişkinlerde geniz, ağız, ağız tabanı, lisan, tükrük bezleri, tiorid bezi, burun-sinüsler, boğaz ve gırtlak bölgelerinde çoğunlukla alkol ve sigara kullanmasına bağlı gelişen kanserler görülür. Çocuklarda ise çoğunlukla lenfoma, lösemi ve rabdomyosarkoma üzere sıklıkla gerçek sebebi bilinmeyen kanserler görülebilir ki bunların orta ve ileri yaşlarda da görülebilme mümkünlüğü da vardır.
Kısa vakitte oluşan sebepsiz kilo kaybı, gece terlemesi, halsizlik, kan tükürme, iki haftayı geçen ses kısıklığı, nefes alıp verme ya da yutma kuvvetliğü yakınmaları olduğunda vakit kaybetmeden muayene olmak gerekir. Boyun bölgesindeki şişlik 2-3 haftadan daha uzun müddet mevcut ve boyutu giderek büyüyor, ağrısı artıyor, sayısı çoğalıyorsa yahut birbirine yapışık biçimde hayli sayıda lenf bezi var ise kesinlikle Kulak Burun Boğaz tabibine danışılmalıdır.
Prof. Dr. Mustafa KAZKAYASI
Boyun bölgesinde boyutları 3-5 mm civarında olan yaklaşık 300 adet lenf nodu vardır ve olağanda bunları elle hissetmek mümkün değildir. Enfeksiyon hastalıkları etkenleri direk olarak boyun bölgesindeki bu dokularda yerleşip lenf bezlerinde şişlik oluşturabilirler ya da burun, sinüsler, geniz, dişler ve diş eti, ağız içi mukozası, bademcikler, tükrük bezleri, ses telleri yahut tiroid bezi üzere dokularda oluşan enfeksiyonlar uzunluğundaki lenf bezlerini enfekte edebilirler. Enfeksiyon esnasında lenf nodları büyürler ve genel olarak bir cm’nin üstündeki lenf nodları patolojik olarak kabul edilir. Bu biçim şişlikler genelde reaksiyoneldir, yani enfeksiyona karşılık olarak savunma esnasında büyürler. Bunlar çoklukla ağrılı olup, boyutları birkaç gün ortasında tabiatıyla yahut uygulanan tedaviye bağlı olarak küçülmeye başlar. Büsbütün kaybolması 2-3 hafta sürebilir ve az de olsa ömür uzunluğu o boyutta kalabilirler. Başta tüberküloz olmak üzere kimi enfeksiyon hastalıkları direkt olarak yalnızca lenf bezlerini tutabilir ve uygun tedaviye karşın aylarca şişlik devam edebilir.
Konjenital (doğumsal) niçinli boyun şişlikleri çoğunlukla çocukluk çağında gözükmekle bir arada, genç yetişkin periyodunda de ortaya çıkabilirler. Bunların kimileri doğumdan itibaren mevcuttur. Anne karnında embriyonik gelişim esnasında olağandışı formasyon kararı ortaya çıkarlar. Bir kısmı üst teneffüs yolu enfeksiyonunu takiben barizleşir. En sık olarak brankial kist, tiroglosal kist, hemanjiom, arteriovenöz malformasyonlar, dermoid ve epidermoid kist ile karşılaşılır. Bunlar düzgün huyludur, fakat büyüdüklerinde bası yaparak etraf dokulara basınç uygulayabilir ya da enfekte olabilirler.
Boyunda ekseriyetle tedavisi mümkün güzel huylu tümör kitleleri olmakla bir arada makûs huylu kitleler de azımsanmıyacak kadar fazlaca görülür. Uzunluğundaki bütün dokulardan (lenf nodu, tükürük bezleri, tiroid bezi, kas, damarsal yapılar, sinirler… vb gibi) yeterli yahut berbat huylu tümörler gelişebilir. Uzunluğunda uzun müddettir mevcut uygun huylu bir tümörün vakit ortasında makûs huylu bir tümöre dönüşebilme riskini ihmal etmemek gerekir. Çoklukla berbat huylu kitleler süratli, âlâ huylular ise yavaş büyüme eğilimindedir. Yetişkinlerde geniz, ağız, ağız tabanı, lisan, tükrük bezleri, tiorid bezi, burun-sinüsler, boğaz ve gırtlak bölgelerinde çoğunlukla alkol ve sigara kullanmasına bağlı gelişen kanserler görülür. Çocuklarda ise çoğunlukla lenfoma, lösemi ve rabdomyosarkoma üzere sıklıkla gerçek sebebi bilinmeyen kanserler görülebilir ki bunların orta ve ileri yaşlarda da görülebilme mümkünlüğü da vardır.
Kısa vakitte oluşan sebepsiz kilo kaybı, gece terlemesi, halsizlik, kan tükürme, iki haftayı geçen ses kısıklığı, nefes alıp verme ya da yutma kuvvetliğü yakınmaları olduğunda vakit kaybetmeden muayene olmak gerekir. Boyun bölgesindeki şişlik 2-3 haftadan daha uzun müddet mevcut ve boyutu giderek büyüyor, ağrısı artıyor, sayısı çoğalıyorsa yahut birbirine yapışık biçimde hayli sayıda lenf bezi var ise kesinlikle Kulak Burun Boğaz tabibine danışılmalıdır.
Prof. Dr. Mustafa KAZKAYASI