Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna ziyareti daha sonrası uçakta basın mensuplarının sorularını yanıtladı.
Erdoğan’ın açıklamalarından satır başlıkları şu biçimde:
Erdoğan kelamlarına şu biçimde başladı:
“Ukrayna’ya gerçekleştirdiğim resmi ziyaret çerçevesinde temaslarımızı tamamladık. 2011 yılında ihdas ettiğimiz Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantımızın 10’uncusunu icra ettik. Kıymetli Dostum Devlet Lideri Sayın Zelenski’yle gerek ikili gerekse heyetler ortası görüşmelerimizi gerçekleştirdik. Kurul Toplantımızda Ukrayna’yla mevcut iş birliğimizi; askeri, siyasi, ekonomik, ticari, kültürel bütün bu alanlardaki gelişmeleri ele alma fırsatımız oldu.”
8 mutabakat imzalandı
Ukrayna ile olan ticaret hacminde amacın 10 milyar dolar olduğunu belirten Erdoğan, “Stratejik iştirakimizde son senelerda kat edilen araya baktığımız vakit geldiğimiz noktada Ukrayna’yla ticaret hacmimiz 2021 yılı prestijiyle 7,5 milyar dolar düzebir daha ulaştı. Artık gaye 10 milyar dolar. 10 milyar dolar maksadına de inşallah ulaşacağız. Ukrayna ile diplomatik bağlarımızın tesisinin de 30. yıl dönümüne tekabül eden ziyaretimizi, imzaladığımız 8 mutabakatla taçlandırdık. Müzakereleri 11 yıldır süren bilhassa Hür Ticaret Mutabakatı epey epeyce kıymetli ve manalıydı. Toplantı vesilesiyle ayrıyeten farklı biroldukca mevzuyu da ele alma imkanımız oldu. Kurulumuzun bir daha sonraki toplantısının Cumhuriyetimizin 100. yılında Türkiye’de tertiplenmesini kararlaştırdık.” dedi.
“Ukrayna-Rusya tansiyonunun düşürülmesi için gereken katkıyı vermeye hazırız”
Ukrayna’nın egemenliğine, siyasi birliğine ve toprak bütünlüğüne olan dayanaklarını vurguladıklarını belirten Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü;
“Maalesef Ukrayna ile Rusya münasebetlerinde tansiyon gitgide artıyor. Tansiyonun düşürülmesi için gereken katkıyı vermeye hazır olduğumuzu Sayın Zelenski’ye bilhassa belirttik. Kendileri de “Bu cins bir adımda, üzerime ne düşünüyorsa, bunu yapmaya hazırım. Bana telefon açtığınız anda çabucak sonraki gün, iki gün daha sonra, ne derseniz, nereye diyorsanız ben oraya çıkar gelirim” dedi. Bu hususta önderler düzeyinde bir tepeye yahut teknik seviyede görüşmelere konut sahipliği yapmaya hazır olduğumuzu kendilerine söz ettik. Memleketler arası basının da Ukrayna-Rusya içindeki sıkıntıyı büyütmesinin yarardan daha hayli ziyan getireceğine inandığımı lisana getirdim. Bu süreçte suhuletle, bilhassa kılı kırk yaran bir hassasiyetle davranılması büyük değer arz ediyor. İkili problemlerin Avrupa Atlantik Güvenlik Müzakerelerinin bir ögesi haline dönüştürülmesi, her iki kulvarın da tıkanmasına yol açıyor. halbuki iki boyut, birbirinden farklı olarak değerlendirilirse ve kendi dinamikleri içerisinde ele alınırsa tahlil talihi daha da artacaktır.”
“Kırım Tatarları için konut ve cami kelamımızı en kısa müddette yerine getireceğiz”
Kırım Tatarları için konut ve cami kelamını en kısa müddette gerçekleştireceklerini belirten Erdoğan, “Ziyaretim vesilesiyle Kırım Tatar soydaşlarımızın durumunu da gerek Sayın Zelenski’yle gerek soydaşlarımızla ayrıyeten görüştüm. Tabi Kırım Tatarları için burada konut üretimiyle alakalı bizim daha evvelinde verilmiş bir kelamımız var. Kiev’de yapacağımız konutlarla birlikte kendilerine bir de cami kelamımız var. Bunlarla ilgili proje çalışmaları bitmek üzere. İnşallah TOKİ ile bu adımı atacağız ve hızla bunu da gerçekleştireceğiz” dedi.
“Ukrayna’yla her seviyede karşılıklı ağır temas ve istişareler sürdürülecek”
Stratejik ortak olan Ukrayna’yla her seviyede karşılıklı ağır temas ve istişarelerin sürdürüleceğini vurgulayan Erdoğan kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Türkiye-Ukrayna iş birliğinin tüm bölgenin barışına ve refahına katkı sağlayacağı aşikardır. Ukrayna’da yaptığımız görüşmelerin ve imzaladığımız mutabakatların hayırlara vesile olmasını diliyorum. Ziyaret sırasında bana refakat eden tüm bakan arkadaşlarıma, bürokrat ve teknokrat arkadaşlarıma da bilhassa teşekkür ediyorum.”
“Batı, Ukrayna-Rusya tansiyonuna katkı sağlamadı, adeta çomak sokuyor”
“Ukrayna ile Rusya içinde yaşanan tansiyonda, milletlerarası basının bir kısmının, beraberinde ABD ve İngiltere’nin başını çektiği devletlerin tansiyonun tırmanması ya da tansiyonun yükseltilmesi istikametindeki açıklamalarını, yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna Batı’nın bu işin tahliline katkı sağlamadığını belirten Erdoğan şunları kaydetti;
“Batı maalesef şu ana kadar bu işin tahlilinde katkı diye bir şey sağlamadı. Yalnızca adeta çomak sokuyorlar diyebilirim. Bu hususla ilgili olarak Sayın Putin’le olan görüşmeyi fazlaca önemsiyorum. Zira şu anda Avrupa’da bu işi çözmeye yönelik olarak önder noktasında önemli problem var. Biden da şu an itibariyle bu sürece çabucak hemen olumlu yaklaşım sergileyemedi. Dışişleri Bakanlarının yaptıkları görüşmelerde de sonuca yönelik bir gelişme çabucak hemen kaydedilemedi. Temennimiz odur ki Sayın Putin’le yapacağımız toplantıdan daha sonra şayet arabulucu bir sıfat bize yüklenirse, bu sıfatla bu işin içine girmeyi kabulleniriz ve üzerimize düşen bakılırsavi de inşallah yapmaya çalışırız. Bu ortada İlham Aliyev’in Ukrayna’ya bir ziyareti oldu. Bunun haricinde Boris Johnson’ın tıpkı biçimde buraya bir ziyareti oldu. Bu ziyaretleri biz sonrasındasında derleyip toparlamak, buna göre de bir adım atmak istiyoruz. Sayın İlham Aliyev kardeşimizle bu ziyaretinden daha sonra birtakım görüşmelerimiz oldu. Bütün sıkıntı, bir şey beklemeden bu işin tahliline yönelik ne yapılabileceğinin uğraşı ortasında olmak.”
“Bölgede yeni bir oluşuma fırsat vereceğine inanıyorum”
Erdoğan, “hemen çabucak bir ortaya gelmeyen Zelenski ve Putin’i Türkiye bir ortaya getirebilir mi?” sorusuna ait, “Davetimizle ilgili Sayın Putin’in Çin’den döndükten daha sonra Türkiye ziyaretini gerçekleştireceği istikametinde olumlu bir dönüş oldu. Artık tarihi kararlaştıracağız. daha sonra da Sayın Putin ile Sayın Zelenski’yi üst seviyede bir ortaya getirmek üzere toplantı yapalım istiyoruz. Sayın Zelenski’yle olan mutabakatımız bu istikamette. İnşallah üst seviyede bir görüştürmeyi gerçekleştirebilirsek, buradan alacağımız sonucun bölgede yeni bir oluşuma fırsat vereceğine inanıyorum. Zelenski’yle olan toplantıda bende bu umut doğdu.” dedi.
“Putin’le olan görüşmeyi epey fazlaca önemsiyorum”
Erdoğan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bizim, Sayın Putin’le olan görüşmemizin ikili mi yoksa Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı çerçevesinde mi olacağını o takvimi belirlemede konuşacağız. Şayet Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı çerçevesinde bunu yapalım derlerse, bu biçimde o çerçeve içerisinde yapacağız. Yani Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı için bir ortaya geleceğiz fakat bu ortada nasıl Ukrayna’da heyetler ortası görüşmemizi yaptıysak, birebir biçimde bir daha Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantımızı gerçekleştirme, öteki taraftan da Sayın Putin’le bilhassa Rusya-Ukrayna içindeki bu ezayı aşmaya yönelik ikili görüşmemizi yapma fırsatı da doğmuş olacak. Zira bizim Rusya’yla şu anda önemli manada ikili münasebetlerimiz var. Bu münasebetler bayağı değil. Bunun için atılacak adımlar da kıymet arz ediyor. O bakımdan Sayın Putin’le olan görüşmeyi hayli epey önemsiyorum. İşin tabi Ukrayna’yla olan boyutu epeyce daha büyük ehemmiyet arz ediyor. Çünkü dünyanın gözü şu anda burada, “Acaba Rusya-Ukrayna içindeki bu eza nereye varacak?” diye. Tabi olayın en değerli yanı malum Donbas. Donbas konusundaki gelişmeler, hudut boylarındaki gelişmeler. Bunların hepsi şu an itibariyle dünyanın bakışını da buraya yöneltmiş durumda. Temennim odur ki bu bölge barıştan, sulhtan ayrılmasın. Bunun için de bu uğraşımızı sürdürüyoruz.”
“Gemilerimizin bir kısmı Karadeniz’de çalışıyor, bir kısmı da Akdeniz’de çalışmalarını sürdürecek”
Erdoğan, ABD’nin EastMed projesinden takviyesini çekmesine ait, “ABD mali noktada ekonomik bulmadığı için, buradan çekilmek durumunda kaldı. Yoksa ekonomik neticeyi bulmuş olsa ABD buradan çekilmezdi. Biz ise bölgede ne diyoruz? Burada Kuzey Kıbrıs’taki Türklerin hakları var. Bu haklar için de biz adımlar atıyoruz. Bizim şu anda 3 tane sondaj gemimiz var, 4’üncüyü aldık. 2 tane de sismik araştırma gemimiz var. Bir kısmı Karadeniz’de çalışıyor, bir kısmı da bundan bu biçimde Akdeniz’de çalışmalarını sürdürecek. Tabi kendi gemilerimiz olması hasebiyle bunlar bizim maliyetlerimizi önemli manada düşürüyor. İnşallah bunlarla birlikte, hele hele artık bu Sakarya Gaz Alanı ve o bölgelerde attığımız adımlarda ve yaptığımız sondaj çalışmalarında sonuçları almaya başladığımız andan itibaren bir kere doğalgazı halkımıza mal etmemiz epeyce daha farklı olacak” diye konuştu.
“Doğalgazda rastgele bir meşakkat yok”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son devirlerde “doğalgaz artık sıfırı tüketiyor, doğalgazda durum kötü” üzere konuşmaların gerçekleştiğini lakin bu biçimde bir durumun kelam konusu olmadığını şu sözlerle anlattı:
“Bizim bir sefer Tuz Gölü’nün altında doğalgaz depolama alanlarımız var. Silivri’de birebir biçimde doğalgaz depolama alanlarımız var. Bir de bunun yanında Azerbaycan’dan ve Rusya’dan doğalgazımız geliyor. Durum bu biçimdeyken kalkıp da milleti bu mevzuda heyecanlandırmanın bir manası yok. Türkiye’nin bu biçimde bir ıstırabı yokken bunu varmış üzere göstermek, milletimizi bu kış mevsimi içerisinde ruhsal olarak olumsuz etkilemekten öteki bir işe yaramaz. Biz doğalgazımızı tasarruflu kullandık. En azından endüstriye doğalgaz verme olayını azalttık. Dedik ki muhakkak konutlara kesinti yaşatmayacağız, konutlarımıza doğalgazı vermeye devam edeceğiz.
Doğalgaz konusunda çeşitli görüşmeler yapıldığını belirten Erdoğan, şu an doğalgazın olağan akışa geçtiğini belirtti:
“Bu ortada ben İran Cumhurbaşkanı ile görüşmemi yaptım. Birebir biçimde Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanımızın Yardımcısını, BOTAŞ’ın yetkililerini İran’a gönderdik. Onlar da orada görüşmelerini yaptılar. Sayın Cumhurbaşkanı “Bize 10-15 gün müsaade ederseniz, biz bu işi toparlarız” dedi. Nitekim de 15 gün içerisinde falan iş toparlandı ve bir daha olağan akışa geçti.”
“Irak’tan da Türkiye’ye doğalgaz arzı olabilir”
Şu anda biz örneğin Irak hadisesini da gündemimize aldık. Onu düşünüyoruz. Irak’tan da tahminen doğalgaz noktasında Türkiye’ye bir arz olabilir. O da olursa esasen daha da farklı olacak. Lakin bizim şu anda Türkiye olarak doğalgazda rastgele bir zahmetimiz yok. Neçirvan Barzani’yle olan dostluğumuz bizim hayli epeyce farklıdır ve aramızdaki hukuk ileri derecededir. O da bu mevzuda elinden geleni yapacağını, döner dönmez merkezi idareyle olsun, ilgililerle olsun mevzuyu görüşeceğini söylemiş oldu. İnşallah Irak doğalgazıyla ilgili de anlaşmalarımızı yapıp, oradan kazan-kazan temeline göre hem onlar kazanacak tıpkı vakitte biz kazanmış olacağız.
‘İsrail ile doğalgaz konusunda müşterek bir çalışmanın içerisine gireriz’
Erdoğan, “İsrail gazı da Türkiye’den geçecekse tahminen bir alternatif oluşturacak mı?” sorusuna ise şu karşılığı verdi:
“Biz, İsrail’le bu noktada geçmişte aslına bakarsanız yolumuzu açmıştık. Biz, İsrail doğalgazını ülkemizde kullanırız, kullanmanın ötesinde Avrupa’ya geçişi için de müşterek bir çalışmanın içerisine gireriz. İsrail Cumhurbaşkanı Sayın Herzog’la da inşallah Türkiye ziyaretinde bu hususlar bizim gündemimizde olacak.”
“Vatandaşımızı zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız”
“Elektrik fatura tarifelerinde kilovat oranını değiştirdiniz. Doğalgazda da benzeri bir düzenleme olabilir mi?” meseleye “Biz vatandaşımızı dara, zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız” diye yanıt veren Erdoğan durumu şu biçimde deklare etti:
“Biz doğalgazda ve elektrikte Avrupa ile mukayese edilmeyecek derecede bir sübvanse yaptık. Şu an Avrupa’nın en ucuz doğalgazı bizde. Geçen yıl elektrik faturalarında yüzde 50, doğalgaz faturalarında yüzde 75 oranında devlet olarak sübvansiyon sağladık. Tarifelere yansıtılmayan toplam sübvansiyon meblağı 100 milyar lirayı buldu. 2022 yılında da doğalgazın 4’te 3’ü hala sübvanse ediliyor. Dünya güç noktasında büyük bir darboğazda. Biz bu darboğazı öngördük ve kuvvetli, toplumsal devlet mantığıyla önlemlerimizi aldık. Kademeli tarife de Türkiye’deki hanelerin ortalama elektrik tüketimleri hesaplanarak 150 kilovatsaat olarak belirlenmişti. Gelen talepler üzerine birinci kademe aylık 210 kilovatsaate çıkarıldı. Bundan daha sonraki süreçte de biz vatandaşımızı dara, zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız.”
‘Türkiye, terörle çabada milletlerarası gayretlere etkin katkı sağlamaya devam edecektir’
Erdoğan, ABD’nin DEAŞ terör örgütü önderi Kureyşi’yi öldürmesine ait şunları kaydetti;
“Türkiye memleketler arası barış ve istikrarın temini yolunda DEAŞ terör örgütü ve onun temsil ettiği çarpık zihniyetle çabasını kararlılıkla sürdürüyor. Bu kapsamda memleketler arası gayretlere yaptığımız faal katkılar var. Ayrıyeten gerek yurt ortasında gerek hudut ötesinde gerçekleştirdiğimiz operasyonlar ve aldığımız önleyici önlemlerle DEAŞ terör örgütünün geriletilmesinde epeyce kıymetli roller üstlendik. Ülkemiz, DEAŞ’la Çaba Memleketler arası Koalisyonu’nun faal bir üyesi olarak da terör örgütüyle çabada milletlerarası gayretlere faal katkı sağlamaya devam edecektir. Öte yandan, memleketler arası barış ve güvenliğin temini için tüm terör örgütleriyle ayrım yapılmaksızın uğraş edilmesi gerektiğine inanıyoruz.”
Erdoğan, “15 Temmuz FETÖ darbe teşebbüsünden daha sonra muhalefet partileriyle ülkemizdeki büyükelçilerin sıkı temasları oldu. Siz büyükelçilerin muhalefetle bu kadar sık görüşmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna “Ben bunları hiç önemsemiyorum. Yani büyükelçiler gelmiş, belediye lideriyle görüşmüş, belediye lideriyle gitmiş balıkçıda balık yemiş, o onun düzeyinin ne olduğunu gösterir” formunda karşılık verdi.
“Bu ülkenin evlatları içinde hiç bir ayrım yapmadan yolumuza kararlılıkla devam edeceğiz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, aksiyonları devam eden Diyarbakır anneleri ile ilgili de şunları söylemiş oldu:
“Onların hepsi bizim çocuklarımız. Bizim tek önemsediğimiz konu evlatlarımızın kendilerine, ailelerine, vatanına, milletine faydalı olmalarıdır. Biz, onlar üzere çocuklarımıza layık olmadıkları yerleri asla yakıştıramayız. Biliyoruz ki çocuklarımız yarının umududur. Bütün çocuklarımızı, gençlerimizi kucaklıyoruz, hepsine sevgiyle gözümüz üzere bakıyoruz. Trabzon’da bir evladımız sahneye gelmek için ağlayarak epey ısrar edince biz de yanımıza çağırdık. Kendisi o esnada mikrofonu kapıp bir şeyler söylemiş oldu. Temelinde çocuk ne demiş değerli değil. Nihayetinde çocuktur. Ancak bununla ilgili bir sürü şey konuşuldu. Onların ne dediği fazlaca da kıymetli değil. Biz ne yaptığımıza bakacağız; bu ülkenin evlatları içinde hiç bir ayrım yapmadan yolumuza da tıpkı kararlılıkla devam edeceğiz.”
“Cumhurbaşkanlığı seçimiyle birlikte Irak’ta yeni bir müddetç başlayacaktır”
Cumhurbaşkanı, “Sınır ötesi terör operasyonlarında bir müddetdir Süleymaniye’ye ve Erbil’in günebir daha kadar iniliyor. Irak Kürt Bölgesel İdaresi bu operasyonlara dayanak verirken HDP takviye vermiyor. Tam aykırısı kınama iletisi yayınlıyor. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna da şu yanıtı verdi:
“Şu anda bilhassa Irak’ta ve Irak’ın kuzeyinde Barzanilerin duruşu epeyce hayli farklı. Ve bu duruşu Türkiye ile hayli daha ortak, fazlaca daha dayanışma içerisinde yürütüyorlar. PKK terör örgütüne karşı da farklı bir duruşları var ve bu farklı duruşlarını da her geçen gün ispat ediyorlar. Bu gelişte yaptığımız görüşmelerde de ben kendisinde bilhassa gördüm ve anlaşılan o ki Cumhurbaşkanlığı seçimiyle bir arada Irak’ta yeni bir müddetç başlayacaktır. Bölge halkları terörden bıkmış durumda. Kim ne derse desin biz ülkemizin ve bölgenin güvenliğini, huzurunu, istikrarını tehdit eden terör örgütlerinin kökünü kazımakta kararlıyız.”
“Teröristlere hudutlarımız ortasında ve haricinde nefes aldırmıyoruz, aldırmayacağız”
Erdoğan, Türkiye’nin terörle çabadaki başarısına ait de şunları söylemiş oldu:
“Kış Kartalı Harekatı, Irak ve Suriye’nin kuzeyindeki teröristlerin inlerini başlarına yıkma irademizin bir adımı. Hem bu harekatta birebir vakitte bütün terörle uğraş operasyonlarında nazaranv alan kahramanlarımızı kutluyorum. Tabi bu operasyonlarla güzelce köşeye sıkışan teröristler çıldırmaya başladı. Çaresizliğin verdiği bir sonuç olarak, kendi ortalarındaki telefon konuşmalarında terör örgütü üyelerine “Herkes kendi başının devasına baksın” diye talimat geçiyorlar. Fakat hiç biri kaçacak delik bulamayacak. Terörü kaynağında kurutmakta kararlıyız. Teröristlere hudutlarımız ortasında ve haricinde nefes aldırmıyoruz, aldırmayacağız.”
Erdoğan’ın açıklamalarından satır başlıkları şu biçimde:
Erdoğan kelamlarına şu biçimde başladı:
“Ukrayna’ya gerçekleştirdiğim resmi ziyaret çerçevesinde temaslarımızı tamamladık. 2011 yılında ihdas ettiğimiz Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantımızın 10’uncusunu icra ettik. Kıymetli Dostum Devlet Lideri Sayın Zelenski’yle gerek ikili gerekse heyetler ortası görüşmelerimizi gerçekleştirdik. Kurul Toplantımızda Ukrayna’yla mevcut iş birliğimizi; askeri, siyasi, ekonomik, ticari, kültürel bütün bu alanlardaki gelişmeleri ele alma fırsatımız oldu.”
8 mutabakat imzalandı
Ukrayna ile olan ticaret hacminde amacın 10 milyar dolar olduğunu belirten Erdoğan, “Stratejik iştirakimizde son senelerda kat edilen araya baktığımız vakit geldiğimiz noktada Ukrayna’yla ticaret hacmimiz 2021 yılı prestijiyle 7,5 milyar dolar düzebir daha ulaştı. Artık gaye 10 milyar dolar. 10 milyar dolar maksadına de inşallah ulaşacağız. Ukrayna ile diplomatik bağlarımızın tesisinin de 30. yıl dönümüne tekabül eden ziyaretimizi, imzaladığımız 8 mutabakatla taçlandırdık. Müzakereleri 11 yıldır süren bilhassa Hür Ticaret Mutabakatı epey epeyce kıymetli ve manalıydı. Toplantı vesilesiyle ayrıyeten farklı biroldukca mevzuyu da ele alma imkanımız oldu. Kurulumuzun bir daha sonraki toplantısının Cumhuriyetimizin 100. yılında Türkiye’de tertiplenmesini kararlaştırdık.” dedi.
“Ukrayna-Rusya tansiyonunun düşürülmesi için gereken katkıyı vermeye hazırız”
Ukrayna’nın egemenliğine, siyasi birliğine ve toprak bütünlüğüne olan dayanaklarını vurguladıklarını belirten Erdoğan, kelamlarını şöyleki sürdürdü;
“Maalesef Ukrayna ile Rusya münasebetlerinde tansiyon gitgide artıyor. Tansiyonun düşürülmesi için gereken katkıyı vermeye hazır olduğumuzu Sayın Zelenski’ye bilhassa belirttik. Kendileri de “Bu cins bir adımda, üzerime ne düşünüyorsa, bunu yapmaya hazırım. Bana telefon açtığınız anda çabucak sonraki gün, iki gün daha sonra, ne derseniz, nereye diyorsanız ben oraya çıkar gelirim” dedi. Bu hususta önderler düzeyinde bir tepeye yahut teknik seviyede görüşmelere konut sahipliği yapmaya hazır olduğumuzu kendilerine söz ettik. Memleketler arası basının da Ukrayna-Rusya içindeki sıkıntıyı büyütmesinin yarardan daha hayli ziyan getireceğine inandığımı lisana getirdim. Bu süreçte suhuletle, bilhassa kılı kırk yaran bir hassasiyetle davranılması büyük değer arz ediyor. İkili problemlerin Avrupa Atlantik Güvenlik Müzakerelerinin bir ögesi haline dönüştürülmesi, her iki kulvarın da tıkanmasına yol açıyor. halbuki iki boyut, birbirinden farklı olarak değerlendirilirse ve kendi dinamikleri içerisinde ele alınırsa tahlil talihi daha da artacaktır.”
“Kırım Tatarları için konut ve cami kelamımızı en kısa müddette yerine getireceğiz”
Kırım Tatarları için konut ve cami kelamını en kısa müddette gerçekleştireceklerini belirten Erdoğan, “Ziyaretim vesilesiyle Kırım Tatar soydaşlarımızın durumunu da gerek Sayın Zelenski’yle gerek soydaşlarımızla ayrıyeten görüştüm. Tabi Kırım Tatarları için burada konut üretimiyle alakalı bizim daha evvelinde verilmiş bir kelamımız var. Kiev’de yapacağımız konutlarla birlikte kendilerine bir de cami kelamımız var. Bunlarla ilgili proje çalışmaları bitmek üzere. İnşallah TOKİ ile bu adımı atacağız ve hızla bunu da gerçekleştireceğiz” dedi.
“Ukrayna’yla her seviyede karşılıklı ağır temas ve istişareler sürdürülecek”
Stratejik ortak olan Ukrayna’yla her seviyede karşılıklı ağır temas ve istişarelerin sürdürüleceğini vurgulayan Erdoğan kelamlarını şöyleki sürdürdü:
“Türkiye-Ukrayna iş birliğinin tüm bölgenin barışına ve refahına katkı sağlayacağı aşikardır. Ukrayna’da yaptığımız görüşmelerin ve imzaladığımız mutabakatların hayırlara vesile olmasını diliyorum. Ziyaret sırasında bana refakat eden tüm bakan arkadaşlarıma, bürokrat ve teknokrat arkadaşlarıma da bilhassa teşekkür ediyorum.”
“Batı, Ukrayna-Rusya tansiyonuna katkı sağlamadı, adeta çomak sokuyor”
“Ukrayna ile Rusya içinde yaşanan tansiyonda, milletlerarası basının bir kısmının, beraberinde ABD ve İngiltere’nin başını çektiği devletlerin tansiyonun tırmanması ya da tansiyonun yükseltilmesi istikametindeki açıklamalarını, yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna Batı’nın bu işin tahliline katkı sağlamadığını belirten Erdoğan şunları kaydetti;
“Batı maalesef şu ana kadar bu işin tahlilinde katkı diye bir şey sağlamadı. Yalnızca adeta çomak sokuyorlar diyebilirim. Bu hususla ilgili olarak Sayın Putin’le olan görüşmeyi fazlaca önemsiyorum. Zira şu anda Avrupa’da bu işi çözmeye yönelik olarak önder noktasında önemli problem var. Biden da şu an itibariyle bu sürece çabucak hemen olumlu yaklaşım sergileyemedi. Dışişleri Bakanlarının yaptıkları görüşmelerde de sonuca yönelik bir gelişme çabucak hemen kaydedilemedi. Temennimiz odur ki Sayın Putin’le yapacağımız toplantıdan daha sonra şayet arabulucu bir sıfat bize yüklenirse, bu sıfatla bu işin içine girmeyi kabulleniriz ve üzerimize düşen bakılırsavi de inşallah yapmaya çalışırız. Bu ortada İlham Aliyev’in Ukrayna’ya bir ziyareti oldu. Bunun haricinde Boris Johnson’ın tıpkı biçimde buraya bir ziyareti oldu. Bu ziyaretleri biz sonrasındasında derleyip toparlamak, buna göre de bir adım atmak istiyoruz. Sayın İlham Aliyev kardeşimizle bu ziyaretinden daha sonra birtakım görüşmelerimiz oldu. Bütün sıkıntı, bir şey beklemeden bu işin tahliline yönelik ne yapılabileceğinin uğraşı ortasında olmak.”
“Bölgede yeni bir oluşuma fırsat vereceğine inanıyorum”
Erdoğan, “hemen çabucak bir ortaya gelmeyen Zelenski ve Putin’i Türkiye bir ortaya getirebilir mi?” sorusuna ait, “Davetimizle ilgili Sayın Putin’in Çin’den döndükten daha sonra Türkiye ziyaretini gerçekleştireceği istikametinde olumlu bir dönüş oldu. Artık tarihi kararlaştıracağız. daha sonra da Sayın Putin ile Sayın Zelenski’yi üst seviyede bir ortaya getirmek üzere toplantı yapalım istiyoruz. Sayın Zelenski’yle olan mutabakatımız bu istikamette. İnşallah üst seviyede bir görüştürmeyi gerçekleştirebilirsek, buradan alacağımız sonucun bölgede yeni bir oluşuma fırsat vereceğine inanıyorum. Zelenski’yle olan toplantıda bende bu umut doğdu.” dedi.
“Putin’le olan görüşmeyi epey fazlaca önemsiyorum”
Erdoğan, kelamlarını şu biçimde sürdürdü:
“Bizim, Sayın Putin’le olan görüşmemizin ikili mi yoksa Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı çerçevesinde mi olacağını o takvimi belirlemede konuşacağız. Şayet Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı çerçevesinde bunu yapalım derlerse, bu biçimde o çerçeve içerisinde yapacağız. Yani Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantısı için bir ortaya geleceğiz fakat bu ortada nasıl Ukrayna’da heyetler ortası görüşmemizi yaptıysak, birebir biçimde bir daha Yüksek Seviyeli Stratejik Kurul Toplantımızı gerçekleştirme, öteki taraftan da Sayın Putin’le bilhassa Rusya-Ukrayna içindeki bu ezayı aşmaya yönelik ikili görüşmemizi yapma fırsatı da doğmuş olacak. Zira bizim Rusya’yla şu anda önemli manada ikili münasebetlerimiz var. Bu münasebetler bayağı değil. Bunun için atılacak adımlar da kıymet arz ediyor. O bakımdan Sayın Putin’le olan görüşmeyi hayli epey önemsiyorum. İşin tabi Ukrayna’yla olan boyutu epeyce daha büyük ehemmiyet arz ediyor. Çünkü dünyanın gözü şu anda burada, “Acaba Rusya-Ukrayna içindeki bu eza nereye varacak?” diye. Tabi olayın en değerli yanı malum Donbas. Donbas konusundaki gelişmeler, hudut boylarındaki gelişmeler. Bunların hepsi şu an itibariyle dünyanın bakışını da buraya yöneltmiş durumda. Temennim odur ki bu bölge barıştan, sulhtan ayrılmasın. Bunun için de bu uğraşımızı sürdürüyoruz.”
“Gemilerimizin bir kısmı Karadeniz’de çalışıyor, bir kısmı da Akdeniz’de çalışmalarını sürdürecek”
Erdoğan, ABD’nin EastMed projesinden takviyesini çekmesine ait, “ABD mali noktada ekonomik bulmadığı için, buradan çekilmek durumunda kaldı. Yoksa ekonomik neticeyi bulmuş olsa ABD buradan çekilmezdi. Biz ise bölgede ne diyoruz? Burada Kuzey Kıbrıs’taki Türklerin hakları var. Bu haklar için de biz adımlar atıyoruz. Bizim şu anda 3 tane sondaj gemimiz var, 4’üncüyü aldık. 2 tane de sismik araştırma gemimiz var. Bir kısmı Karadeniz’de çalışıyor, bir kısmı da bundan bu biçimde Akdeniz’de çalışmalarını sürdürecek. Tabi kendi gemilerimiz olması hasebiyle bunlar bizim maliyetlerimizi önemli manada düşürüyor. İnşallah bunlarla birlikte, hele hele artık bu Sakarya Gaz Alanı ve o bölgelerde attığımız adımlarda ve yaptığımız sondaj çalışmalarında sonuçları almaya başladığımız andan itibaren bir kere doğalgazı halkımıza mal etmemiz epeyce daha farklı olacak” diye konuştu.
“Doğalgazda rastgele bir meşakkat yok”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, son devirlerde “doğalgaz artık sıfırı tüketiyor, doğalgazda durum kötü” üzere konuşmaların gerçekleştiğini lakin bu biçimde bir durumun kelam konusu olmadığını şu sözlerle anlattı:
“Bizim bir sefer Tuz Gölü’nün altında doğalgaz depolama alanlarımız var. Silivri’de birebir biçimde doğalgaz depolama alanlarımız var. Bir de bunun yanında Azerbaycan’dan ve Rusya’dan doğalgazımız geliyor. Durum bu biçimdeyken kalkıp da milleti bu mevzuda heyecanlandırmanın bir manası yok. Türkiye’nin bu biçimde bir ıstırabı yokken bunu varmış üzere göstermek, milletimizi bu kış mevsimi içerisinde ruhsal olarak olumsuz etkilemekten öteki bir işe yaramaz. Biz doğalgazımızı tasarruflu kullandık. En azından endüstriye doğalgaz verme olayını azalttık. Dedik ki muhakkak konutlara kesinti yaşatmayacağız, konutlarımıza doğalgazı vermeye devam edeceğiz.
Doğalgaz konusunda çeşitli görüşmeler yapıldığını belirten Erdoğan, şu an doğalgazın olağan akışa geçtiğini belirtti:
“Bu ortada ben İran Cumhurbaşkanı ile görüşmemi yaptım. Birebir biçimde Güç ve Natürel Kaynaklar Bakanımızın Yardımcısını, BOTAŞ’ın yetkililerini İran’a gönderdik. Onlar da orada görüşmelerini yaptılar. Sayın Cumhurbaşkanı “Bize 10-15 gün müsaade ederseniz, biz bu işi toparlarız” dedi. Nitekim de 15 gün içerisinde falan iş toparlandı ve bir daha olağan akışa geçti.”
“Irak’tan da Türkiye’ye doğalgaz arzı olabilir”
Şu anda biz örneğin Irak hadisesini da gündemimize aldık. Onu düşünüyoruz. Irak’tan da tahminen doğalgaz noktasında Türkiye’ye bir arz olabilir. O da olursa esasen daha da farklı olacak. Lakin bizim şu anda Türkiye olarak doğalgazda rastgele bir zahmetimiz yok. Neçirvan Barzani’yle olan dostluğumuz bizim hayli epeyce farklıdır ve aramızdaki hukuk ileri derecededir. O da bu mevzuda elinden geleni yapacağını, döner dönmez merkezi idareyle olsun, ilgililerle olsun mevzuyu görüşeceğini söylemiş oldu. İnşallah Irak doğalgazıyla ilgili de anlaşmalarımızı yapıp, oradan kazan-kazan temeline göre hem onlar kazanacak tıpkı vakitte biz kazanmış olacağız.
‘İsrail ile doğalgaz konusunda müşterek bir çalışmanın içerisine gireriz’
Erdoğan, “İsrail gazı da Türkiye’den geçecekse tahminen bir alternatif oluşturacak mı?” sorusuna ise şu karşılığı verdi:
“Biz, İsrail’le bu noktada geçmişte aslına bakarsanız yolumuzu açmıştık. Biz, İsrail doğalgazını ülkemizde kullanırız, kullanmanın ötesinde Avrupa’ya geçişi için de müşterek bir çalışmanın içerisine gireriz. İsrail Cumhurbaşkanı Sayın Herzog’la da inşallah Türkiye ziyaretinde bu hususlar bizim gündemimizde olacak.”
“Vatandaşımızı zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız”
“Elektrik fatura tarifelerinde kilovat oranını değiştirdiniz. Doğalgazda da benzeri bir düzenleme olabilir mi?” meseleye “Biz vatandaşımızı dara, zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız” diye yanıt veren Erdoğan durumu şu biçimde deklare etti:
“Biz doğalgazda ve elektrikte Avrupa ile mukayese edilmeyecek derecede bir sübvanse yaptık. Şu an Avrupa’nın en ucuz doğalgazı bizde. Geçen yıl elektrik faturalarında yüzde 50, doğalgaz faturalarında yüzde 75 oranında devlet olarak sübvansiyon sağladık. Tarifelere yansıtılmayan toplam sübvansiyon meblağı 100 milyar lirayı buldu. 2022 yılında da doğalgazın 4’te 3’ü hala sübvanse ediliyor. Dünya güç noktasında büyük bir darboğazda. Biz bu darboğazı öngördük ve kuvvetli, toplumsal devlet mantığıyla önlemlerimizi aldık. Kademeli tarife de Türkiye’deki hanelerin ortalama elektrik tüketimleri hesaplanarak 150 kilovatsaat olarak belirlenmişti. Gelen talepler üzerine birinci kademe aylık 210 kilovatsaate çıkarıldı. Bundan daha sonraki süreçte de biz vatandaşımızı dara, zora sokacak bir fiyat uygulamasını yapmayız.”
‘Türkiye, terörle çabada milletlerarası gayretlere etkin katkı sağlamaya devam edecektir’
Erdoğan, ABD’nin DEAŞ terör örgütü önderi Kureyşi’yi öldürmesine ait şunları kaydetti;
“Türkiye memleketler arası barış ve istikrarın temini yolunda DEAŞ terör örgütü ve onun temsil ettiği çarpık zihniyetle çabasını kararlılıkla sürdürüyor. Bu kapsamda memleketler arası gayretlere yaptığımız faal katkılar var. Ayrıyeten gerek yurt ortasında gerek hudut ötesinde gerçekleştirdiğimiz operasyonlar ve aldığımız önleyici önlemlerle DEAŞ terör örgütünün geriletilmesinde epeyce kıymetli roller üstlendik. Ülkemiz, DEAŞ’la Çaba Memleketler arası Koalisyonu’nun faal bir üyesi olarak da terör örgütüyle çabada milletlerarası gayretlere faal katkı sağlamaya devam edecektir. Öte yandan, memleketler arası barış ve güvenliğin temini için tüm terör örgütleriyle ayrım yapılmaksızın uğraş edilmesi gerektiğine inanıyoruz.”
Erdoğan, “15 Temmuz FETÖ darbe teşebbüsünden daha sonra muhalefet partileriyle ülkemizdeki büyükelçilerin sıkı temasları oldu. Siz büyükelçilerin muhalefetle bu kadar sık görüşmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna “Ben bunları hiç önemsemiyorum. Yani büyükelçiler gelmiş, belediye lideriyle görüşmüş, belediye lideriyle gitmiş balıkçıda balık yemiş, o onun düzeyinin ne olduğunu gösterir” formunda karşılık verdi.
“Bu ülkenin evlatları içinde hiç bir ayrım yapmadan yolumuza kararlılıkla devam edeceğiz”
Cumhurbaşkanı Erdoğan, aksiyonları devam eden Diyarbakır anneleri ile ilgili de şunları söylemiş oldu:
“Onların hepsi bizim çocuklarımız. Bizim tek önemsediğimiz konu evlatlarımızın kendilerine, ailelerine, vatanına, milletine faydalı olmalarıdır. Biz, onlar üzere çocuklarımıza layık olmadıkları yerleri asla yakıştıramayız. Biliyoruz ki çocuklarımız yarının umududur. Bütün çocuklarımızı, gençlerimizi kucaklıyoruz, hepsine sevgiyle gözümüz üzere bakıyoruz. Trabzon’da bir evladımız sahneye gelmek için ağlayarak epey ısrar edince biz de yanımıza çağırdık. Kendisi o esnada mikrofonu kapıp bir şeyler söylemiş oldu. Temelinde çocuk ne demiş değerli değil. Nihayetinde çocuktur. Ancak bununla ilgili bir sürü şey konuşuldu. Onların ne dediği fazlaca da kıymetli değil. Biz ne yaptığımıza bakacağız; bu ülkenin evlatları içinde hiç bir ayrım yapmadan yolumuza da tıpkı kararlılıkla devam edeceğiz.”
“Cumhurbaşkanlığı seçimiyle birlikte Irak’ta yeni bir müddetç başlayacaktır”
Cumhurbaşkanı, “Sınır ötesi terör operasyonlarında bir müddetdir Süleymaniye’ye ve Erbil’in günebir daha kadar iniliyor. Irak Kürt Bölgesel İdaresi bu operasyonlara dayanak verirken HDP takviye vermiyor. Tam aykırısı kınama iletisi yayınlıyor. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna da şu yanıtı verdi:
“Şu anda bilhassa Irak’ta ve Irak’ın kuzeyinde Barzanilerin duruşu epeyce hayli farklı. Ve bu duruşu Türkiye ile hayli daha ortak, fazlaca daha dayanışma içerisinde yürütüyorlar. PKK terör örgütüne karşı da farklı bir duruşları var ve bu farklı duruşlarını da her geçen gün ispat ediyorlar. Bu gelişte yaptığımız görüşmelerde de ben kendisinde bilhassa gördüm ve anlaşılan o ki Cumhurbaşkanlığı seçimiyle bir arada Irak’ta yeni bir müddetç başlayacaktır. Bölge halkları terörden bıkmış durumda. Kim ne derse desin biz ülkemizin ve bölgenin güvenliğini, huzurunu, istikrarını tehdit eden terör örgütlerinin kökünü kazımakta kararlıyız.”
“Teröristlere hudutlarımız ortasında ve haricinde nefes aldırmıyoruz, aldırmayacağız”
Erdoğan, Türkiye’nin terörle çabadaki başarısına ait de şunları söylemiş oldu:
“Kış Kartalı Harekatı, Irak ve Suriye’nin kuzeyindeki teröristlerin inlerini başlarına yıkma irademizin bir adımı. Hem bu harekatta birebir vakitte bütün terörle uğraş operasyonlarında nazaranv alan kahramanlarımızı kutluyorum. Tabi bu operasyonlarla güzelce köşeye sıkışan teröristler çıldırmaya başladı. Çaresizliğin verdiği bir sonuç olarak, kendi ortalarındaki telefon konuşmalarında terör örgütü üyelerine “Herkes kendi başının devasına baksın” diye talimat geçiyorlar. Fakat hiç biri kaçacak delik bulamayacak. Terörü kaynağında kurutmakta kararlıyız. Teröristlere hudutlarımız ortasında ve haricinde nefes aldırmıyoruz, aldırmayacağız.”