Project Syndicate-Büyük Soru köşesinde, yorumcular bu hafta Çin iktisadı hakkında sorulara verdikleri kısa karşılıklarla yer alıyor.
Sıfır COVID siyasetlerinin olumsuz şokundan daha sonra Çin iktisadının sıhhate dönüp dönmeyeceği yalnızca ülkenin tüketicileri ve firmaları için değil, global iktisat için de değerli. Şiddetli ve uzun müddetli bir gerileme, Lider Xi Jinping’in bu yılın sonlarında nazaranvde üçüncü bir periyot sağlama umutlarına da ziyan verebilir ve Çin Komünist Partisi’nin meşruiyetini zayıflatabilir.
GEORGE MAGNUS (Oxford Üniversitesi Çin Araştırmaları Merkezi)
Çin’in yüksek büyüme gösteren ekonomik mucizesi, Çin Devlet Lideri Xi Jinping’in sıfır COVID siyasetiyle ilgili kilitlenmelerin ve kısıtlamaların bu yılki GSYİHbüyümesini yavaşlatan neticelerindan epey evvel yükselen yapısal rüzgarlar karşısında uzun yıllardır ivme kaybediyor.
Bu durum, yüksek borç yükü ve borç servisi maliyetleri, sermayenin yaygın yanlış tahsisi, azalan işgücü, düşük eğitim kazanımı ve toplam faktör verimliliğinde düşüş de dahil olmak üzere epeyce çeşitli büyüme geciktirici faktörlerden oluşmakta. Devleşen emlak piyasası on yıllık bir daralma ile karşı karşıya ve bilhassa gençler içinde işsizlik giderek artan bir tasa kaynağı.
Dahası, Xi’nin “ortak refah” kampanyasına yansıyan Çin’in idare rejimi, artık, dinamik özel şirketlerin davranışları ve performansları üzerinde daha fazla düzenleyici denetim arayışında ve “sermayenin sistemsiz genişlemesini” durdurmayı amaçlıyor.
Çin ayrıyeten mevcut dünya tertibine meydan okuması ve Rusya’ya verdiği takviye niçiniyle sert bir dış ortamla karşı karşıya. Bu, hükümetler ve global firmalar tarafınca angajmanlarının ve karşılıklı bağımlılıklarının bir daha değerlendirilmesinde kendini göstermekte. Batı ile ilişkiler Çin’in yaklaşık kırk yıl boyunca gelişmesine yardımcı oldu, lakin Çin hükümeti de dahil olmak üzere ulusal güvenlik telaşları ve jeopolitik risk algılarının bir kararı olarak büyük baskı altında.
Sıfır COVID siyasetleri sonunda ekonomik olarak daha az külfetli hale gelecek, lakin bilhassa yabancı firmalar içinde inancı ve gelecekteki yatırımları azaltacak. Çin için kalıcı sorun, siyasi önderlerinin arızalı bir iktisadın niçinleriyle uğraşmadıkları ve bunun eninde sonunda problemleri daha da kötüleştirebileceği. Talep kısıtlı bir iktisat için arz taraflı tahlillerle ısrar ediyorlar ve siyasi olarak, Xi hükümeti devlet ve yatırım merkezli kalkınma modelini elden geçiremiyor.
Bir daha sonraki ekonomik mucize, Çin’in çok olumsuz yan tesirler yaratmadan %3 yahut daha fazla büyüme sağlayabilmesi durumunda gerçekleşecek.
ESWAR PRASAD (Cornell Üniversitesi – İktisat Profesörü)
Çin’in son yirmi yıldaki ekonomik performansının dikkat alımlı bir tarafı, hükümet tarafınca benimsenen son derece verimsiz ve riskli büyüme modelinin bir kararı olarak ortaya çıkan önemli ekonomik ve finansal gerilimleri yönetme kabiliyeti. Hükümet, ekonomiyi bankacılık krizi, büyük para ünitesi devalüasyonu ve konut piyasasının erimesi üzere görünüşte kaçınılmaz durumların etrafında çeşitli noktalarda hareket yaptı. Finansal piyasalarda ve gerçek iktisatta yaşanan sayısız aksaklığa karşın, makul kıyamet senaryoları çabucak hemen gerçekleşmedi.
Fakat krizden her son dakika sıyrılışın karşılığında bir bedel ödedi. İç borçtaki büyük artış, 2014-2016 yılları içinde döviz rezervlerinde 1 trilyon dolarlık kayıp ve pay senetlerinin, mülklerin ve öteki varlıkların son derece değişken meblağları, iktisadın karşı karşıya olduğu zorlukların simgesi. Ayrıyeten, makroekonomik siyaset araçlarının azalan aktifliğini ve hükümetin olumsuz iç ve dış şartlara tesirli bir biçimde cevap verme kapasitesinin hudutlu olduğunu vurgulamakta.
Hükümet artık, kimilerini kendi yarattığı çeşitli siyaset ikilemleriyle karşı karşıya. Yetkililer, büyümeyi sürdürürken borçlanmaya nasıl devam edeceklerini bulmalı; iktisat ağır endüstriye bağımlı olmaya devam ederken güç ağır üretimin nasıl azaltılacağı; ve piyasa temelli mali disiplinin devlet denetiminin güçlendirilmesiyle nasıl uzlaştırılacağı kıymetli bahisler. Siyaset yapıcılar, daha fazla servet üretmek için özel dala güvenirken servet eşitsizliğinin nasıl azaltılacağını ve özel işletmeleri küçültürken inovasyonun nasıl teşvik edileceğini de düşünmeli.
Bu tabiatı gereği çelişkili dürtüleri piyasa yönelimli sosyalizm kisvesi altında çözme teşebbüsleri kaçınılmaz olarak daha fazla tökezlemeye ve kazalara yol açacak. Hükümetin siyaset yaklaşımı, hakikat gayeler tarafınca yönlendirilirken, kısa vadede daha fazla belirsizlik ve oynaklık yaratabilir ve bu da uzun vadeli üretkenliği ve büyümeyi desteklemek için fazlaca muhtaçlık duyulan ıslahatlara yönelik kamu dayanağını azaltabilir.
Son olarak, negatif demografi, yüksek borç düzeyleri ve verimsiz bir finansal sistem, hükümet ekonomiyi bulanık sulardan geçirmeyi başarsa bile, Çin’in büyümesini giderek daha fazla kısıtlayacak.
NANCY QIAN (Northwestern Üniversitesi- Kellogg School of Management Çin Araştırmaları, İktisat Profesörü)
Çin’in 1990’larda ve 2000’lerin başındaki olağanüstü ekonomik büyümesi mucize değildi, bilakis şuurlu olarak ekonomik merkeziyetçilikten uzaklaşmanın bir kararıydu. Mucizeler harika, kazanılmamış ve geliştirilemez karaktere sahiptir. Öte yandan, Çin iktisat siyaseti kusurlu, önderlerin gayretini gerektirmekte ve tabi geliştirilebilir.
Çin’in sıfır COVID tuzağından kaçmaya çalışırken yaşadığı mevcut ekonomik zorluklar, esasen var olan problemleri büyütüyor: artan eşitsizlik, fiyatlar, işsizlik ve yolsuzluk. Tahminen bu meselelerin yükselişi süreksiz olabilir ancak bu sıkıntıların orada oluşunu değiştirmez.
O denli ya da bu biçimde, Çin iktisadını bir daha açacak ve olağana dönecek. çabucak sonrasında epeyce farklı sonuçlarla iki yol içinde seçim yapabilir. Bir senaryoda, Çin iktisadı her zamankinden daha kuvvetli bir biçimde geri döner. Çinli önderler, COVID-19 ve Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklanan zorlukları, Çin’in ıslahatlarını derinleştirme ve genişletme gereksinimini öne çıkarmak ve insanların ekonomik refahını vurgulayarak erken ıslahat devrinin azamisini canlandırmak olarak kullanabilir.
Öbür yol Çin’i ekonomik sakinliğe gdolayır. Bu senaryoda, Çinli önderler son zorlukları ekonomiyi engellemek ve insanların refahı üzerinde siyasi ideolojiye öncelik vermek için ıslahat öncesi söyleme geri dönmek için bir niye olarak yorumlayabilir.
Çin iktisadının büyüklüğü, çeşitliliği ve esnekliği uzun vadede iyimserliğe niye oluyor. Fakat önümüzdeki birkaç yılın nasıl geçeceği belgisiz ve muhtemelen birfazlaca iniş ve çıkış olacak.
ANGELA HUYUE ZHANG (Hong Kong Üniversites Hukuk Profesörü)
Çin başkanları iktisadın durumu hakkında gerçek bilgi almaya devam ettikleri sürece, ekonomiyi beladan kurtarmak için ellerinden geleni yapacaklarına inanıyorum. Sonuçta, ekonomik büyüme, Çin Komünist Partisi’nin meşruiyeti için hayati değer taşımakta.
Lakin, ekonomik büyümenin, toplumsal istikrar ve milliyetçiliğin yanı sıra, Parti’nin meşruiyetinin sırf bir kaynağı olduğunu akılda tutmak kıymetli. Bu, hükümetin bu yıl için %5,5’lik ekonomik büyüme amacına ulaşmaya çalışmakla toplumsal istikrar ve ulusal gurur için kıymetli olan sıfır COVID stratejisini sürdürmek içinde niye hassas bir istikrar kurduğunu açıklıyor.
Çin liderliği evvelki krizlere epey çevik bir biçimde karşılık verdi ve bu sefer de birebir şeyi yapacağını düşünüyorum. Çin’in ekonomik mucizesinin devam edip etmeyeceği epeyce kıymetli bir şeye bağlı olacak: öğrenmek. Çin’in üst seviye liderliği ve halkı, ülkenin son vakit içinderdaki zorluklarını yansıtacak ve tekrarki sefere neyin daha güzel yapılabileceğini belirleyecek mi? Ben buna inanıyorum. Beşerler güç bir durumda daha fazla şey öğrenme eğiliminde olur.
2021’in başlarında Çin, büyük ekonomiler içinde kıskanılacak bir pozisyondaydı – COVID-19’u muvaffakiyetle denetim altına aldı ve dramatik bir toparlanma yaşayan tek büyük iktisat oldu. Fakat kayıtsızlık birçok vakit öğrenmeyi engelliyor, bu yüzden ülke şu anda net bir pandemik çıkış stratejisinin bulunmaması niçiniyle yüksek bir bedel ödüyor.
Project Syndicate
Sıfır COVID siyasetlerinin olumsuz şokundan daha sonra Çin iktisadının sıhhate dönüp dönmeyeceği yalnızca ülkenin tüketicileri ve firmaları için değil, global iktisat için de değerli. Şiddetli ve uzun müddetli bir gerileme, Lider Xi Jinping’in bu yılın sonlarında nazaranvde üçüncü bir periyot sağlama umutlarına da ziyan verebilir ve Çin Komünist Partisi’nin meşruiyetini zayıflatabilir.
GEORGE MAGNUS (Oxford Üniversitesi Çin Araştırmaları Merkezi)
Çin’in yüksek büyüme gösteren ekonomik mucizesi, Çin Devlet Lideri Xi Jinping’in sıfır COVID siyasetiyle ilgili kilitlenmelerin ve kısıtlamaların bu yılki GSYİHbüyümesini yavaşlatan neticelerindan epey evvel yükselen yapısal rüzgarlar karşısında uzun yıllardır ivme kaybediyor.
Bu durum, yüksek borç yükü ve borç servisi maliyetleri, sermayenin yaygın yanlış tahsisi, azalan işgücü, düşük eğitim kazanımı ve toplam faktör verimliliğinde düşüş de dahil olmak üzere epeyce çeşitli büyüme geciktirici faktörlerden oluşmakta. Devleşen emlak piyasası on yıllık bir daralma ile karşı karşıya ve bilhassa gençler içinde işsizlik giderek artan bir tasa kaynağı.
Dahası, Xi’nin “ortak refah” kampanyasına yansıyan Çin’in idare rejimi, artık, dinamik özel şirketlerin davranışları ve performansları üzerinde daha fazla düzenleyici denetim arayışında ve “sermayenin sistemsiz genişlemesini” durdurmayı amaçlıyor.
Çin ayrıyeten mevcut dünya tertibine meydan okuması ve Rusya’ya verdiği takviye niçiniyle sert bir dış ortamla karşı karşıya. Bu, hükümetler ve global firmalar tarafınca angajmanlarının ve karşılıklı bağımlılıklarının bir daha değerlendirilmesinde kendini göstermekte. Batı ile ilişkiler Çin’in yaklaşık kırk yıl boyunca gelişmesine yardımcı oldu, lakin Çin hükümeti de dahil olmak üzere ulusal güvenlik telaşları ve jeopolitik risk algılarının bir kararı olarak büyük baskı altında.
Sıfır COVID siyasetleri sonunda ekonomik olarak daha az külfetli hale gelecek, lakin bilhassa yabancı firmalar içinde inancı ve gelecekteki yatırımları azaltacak. Çin için kalıcı sorun, siyasi önderlerinin arızalı bir iktisadın niçinleriyle uğraşmadıkları ve bunun eninde sonunda problemleri daha da kötüleştirebileceği. Talep kısıtlı bir iktisat için arz taraflı tahlillerle ısrar ediyorlar ve siyasi olarak, Xi hükümeti devlet ve yatırım merkezli kalkınma modelini elden geçiremiyor.
Bir daha sonraki ekonomik mucize, Çin’in çok olumsuz yan tesirler yaratmadan %3 yahut daha fazla büyüme sağlayabilmesi durumunda gerçekleşecek.
ESWAR PRASAD (Cornell Üniversitesi – İktisat Profesörü)
Çin’in son yirmi yıldaki ekonomik performansının dikkat alımlı bir tarafı, hükümet tarafınca benimsenen son derece verimsiz ve riskli büyüme modelinin bir kararı olarak ortaya çıkan önemli ekonomik ve finansal gerilimleri yönetme kabiliyeti. Hükümet, ekonomiyi bankacılık krizi, büyük para ünitesi devalüasyonu ve konut piyasasının erimesi üzere görünüşte kaçınılmaz durumların etrafında çeşitli noktalarda hareket yaptı. Finansal piyasalarda ve gerçek iktisatta yaşanan sayısız aksaklığa karşın, makul kıyamet senaryoları çabucak hemen gerçekleşmedi.
Fakat krizden her son dakika sıyrılışın karşılığında bir bedel ödedi. İç borçtaki büyük artış, 2014-2016 yılları içinde döviz rezervlerinde 1 trilyon dolarlık kayıp ve pay senetlerinin, mülklerin ve öteki varlıkların son derece değişken meblağları, iktisadın karşı karşıya olduğu zorlukların simgesi. Ayrıyeten, makroekonomik siyaset araçlarının azalan aktifliğini ve hükümetin olumsuz iç ve dış şartlara tesirli bir biçimde cevap verme kapasitesinin hudutlu olduğunu vurgulamakta.
Hükümet artık, kimilerini kendi yarattığı çeşitli siyaset ikilemleriyle karşı karşıya. Yetkililer, büyümeyi sürdürürken borçlanmaya nasıl devam edeceklerini bulmalı; iktisat ağır endüstriye bağımlı olmaya devam ederken güç ağır üretimin nasıl azaltılacağı; ve piyasa temelli mali disiplinin devlet denetiminin güçlendirilmesiyle nasıl uzlaştırılacağı kıymetli bahisler. Siyaset yapıcılar, daha fazla servet üretmek için özel dala güvenirken servet eşitsizliğinin nasıl azaltılacağını ve özel işletmeleri küçültürken inovasyonun nasıl teşvik edileceğini de düşünmeli.
Bu tabiatı gereği çelişkili dürtüleri piyasa yönelimli sosyalizm kisvesi altında çözme teşebbüsleri kaçınılmaz olarak daha fazla tökezlemeye ve kazalara yol açacak. Hükümetin siyaset yaklaşımı, hakikat gayeler tarafınca yönlendirilirken, kısa vadede daha fazla belirsizlik ve oynaklık yaratabilir ve bu da uzun vadeli üretkenliği ve büyümeyi desteklemek için fazlaca muhtaçlık duyulan ıslahatlara yönelik kamu dayanağını azaltabilir.
Son olarak, negatif demografi, yüksek borç düzeyleri ve verimsiz bir finansal sistem, hükümet ekonomiyi bulanık sulardan geçirmeyi başarsa bile, Çin’in büyümesini giderek daha fazla kısıtlayacak.
NANCY QIAN (Northwestern Üniversitesi- Kellogg School of Management Çin Araştırmaları, İktisat Profesörü)
Çin’in 1990’larda ve 2000’lerin başındaki olağanüstü ekonomik büyümesi mucize değildi, bilakis şuurlu olarak ekonomik merkeziyetçilikten uzaklaşmanın bir kararıydu. Mucizeler harika, kazanılmamış ve geliştirilemez karaktere sahiptir. Öte yandan, Çin iktisat siyaseti kusurlu, önderlerin gayretini gerektirmekte ve tabi geliştirilebilir.
Çin’in sıfır COVID tuzağından kaçmaya çalışırken yaşadığı mevcut ekonomik zorluklar, esasen var olan problemleri büyütüyor: artan eşitsizlik, fiyatlar, işsizlik ve yolsuzluk. Tahminen bu meselelerin yükselişi süreksiz olabilir ancak bu sıkıntıların orada oluşunu değiştirmez.
O denli ya da bu biçimde, Çin iktisadını bir daha açacak ve olağana dönecek. çabucak sonrasında epeyce farklı sonuçlarla iki yol içinde seçim yapabilir. Bir senaryoda, Çin iktisadı her zamankinden daha kuvvetli bir biçimde geri döner. Çinli önderler, COVID-19 ve Rusya-Ukrayna savaşından kaynaklanan zorlukları, Çin’in ıslahatlarını derinleştirme ve genişletme gereksinimini öne çıkarmak ve insanların ekonomik refahını vurgulayarak erken ıslahat devrinin azamisini canlandırmak olarak kullanabilir.
Öbür yol Çin’i ekonomik sakinliğe gdolayır. Bu senaryoda, Çinli önderler son zorlukları ekonomiyi engellemek ve insanların refahı üzerinde siyasi ideolojiye öncelik vermek için ıslahat öncesi söyleme geri dönmek için bir niye olarak yorumlayabilir.
Çin iktisadının büyüklüğü, çeşitliliği ve esnekliği uzun vadede iyimserliğe niye oluyor. Fakat önümüzdeki birkaç yılın nasıl geçeceği belgisiz ve muhtemelen birfazlaca iniş ve çıkış olacak.
ANGELA HUYUE ZHANG (Hong Kong Üniversites Hukuk Profesörü)
Çin başkanları iktisadın durumu hakkında gerçek bilgi almaya devam ettikleri sürece, ekonomiyi beladan kurtarmak için ellerinden geleni yapacaklarına inanıyorum. Sonuçta, ekonomik büyüme, Çin Komünist Partisi’nin meşruiyeti için hayati değer taşımakta.
Lakin, ekonomik büyümenin, toplumsal istikrar ve milliyetçiliğin yanı sıra, Parti’nin meşruiyetinin sırf bir kaynağı olduğunu akılda tutmak kıymetli. Bu, hükümetin bu yıl için %5,5’lik ekonomik büyüme amacına ulaşmaya çalışmakla toplumsal istikrar ve ulusal gurur için kıymetli olan sıfır COVID stratejisini sürdürmek içinde niye hassas bir istikrar kurduğunu açıklıyor.
Çin liderliği evvelki krizlere epey çevik bir biçimde karşılık verdi ve bu sefer de birebir şeyi yapacağını düşünüyorum. Çin’in ekonomik mucizesinin devam edip etmeyeceği epeyce kıymetli bir şeye bağlı olacak: öğrenmek. Çin’in üst seviye liderliği ve halkı, ülkenin son vakit içinderdaki zorluklarını yansıtacak ve tekrarki sefere neyin daha güzel yapılabileceğini belirleyecek mi? Ben buna inanıyorum. Beşerler güç bir durumda daha fazla şey öğrenme eğiliminde olur.
2021’in başlarında Çin, büyük ekonomiler içinde kıskanılacak bir pozisyondaydı – COVID-19’u muvaffakiyetle denetim altına aldı ve dramatik bir toparlanma yaşayan tek büyük iktisat oldu. Fakat kayıtsızlık birçok vakit öğrenmeyi engelliyor, bu yüzden ülke şu anda net bir pandemik çıkış stratejisinin bulunmaması niçiniyle yüksek bir bedel ödüyor.
Project Syndicate