Nedir bu Evergrande?
Evergrande Çin’in en büyük ikinci inşaat ve gayrimenkul geliştirme şirketidir. Evergrande’nin elinde bulundurduğu varlıkların pahası yaklaşık olarak 350 Milyar USD. Bu bedelin gözümüzde canlanması için hatırlamakta yarar var: Borsa İstanbul BIST100 endeksine kote olan Türkiye’nin en büyük 100 şirketinin piyasa kıymetlerinin toplamı 205 Milyar USD…
Lakin bu şirkete dair dikkat çeken bir sayı daha var. Şirketin toplam borcu 300 Milyar USD’den çok! Ve bu yükümlülük Çin’in 2020 GSYH’sının %2’sinden çok!
Bu kadar büyük borca sahip olmak yeterli yönetilen bir şirket için korkutucu olmayabilir lakin epeyce açık bir biçimde Evergrande bu güzel yönetilen şirketlerden biri değil(miş). Çünkü, Şirket 20 Eylül tarihinde vadesi gelecek kredi faiz ödemelerini yapamacağını bankalara iletti. Dikkatinizi çekerim, kredi borcunu değil, faizini ödeyemeceğini…
Piyasaların heyecanla beklediği bir öteki kıymetli tarihse 23 Eylül. Bu tarihte Evergrande’nin finansal kuruluşlardan bulamadığı kredi yerine ihraç ettiği bonoların kupon (bir nevi faiz) ödemeleri var.
Ne oldu bu Betondan Dev’e?
‘’Ee ne olacak? 300 Milyar borç 350 Milyar varlıkla kapatılır ve şirket batmaz.’’ söylemiş olduğinizi duyar üzereyim lakin 350 Milyar USD kıymetinde varlığı olan Evergrande’nin bilançosundaki varlıkların yarısı ‘’Devam Etmekte Olan Yatırımlar’’ (Tablo 1.0) kalemine bağlı durumda. Yani; dünyanın en büyük ikinci iktisadının en büyük şirketlerinden birisi hala inşaatı bitmemiş olan, şantiye halinde bekleyen 1.4 milyon tamamlanmamış konut/iş yerinden ibaret. Başlıkta ‘betondan dev’ olarak bahsettik fakat bahsedilen beton çabucak hemen kurumamış bile olabilir…
Tablo 1.0: Evergrande Bilançosununun Dönen Varlıklar Kısmı
Buraya gelmedilk evvel sineması birazcık geriye sarmakta yarar var: Çin iktisadında son senelerda inşaat ve inşaatın getirdiği türev harcamalara bağlılık artmaya başlamıştı. Gün sonunda durum o denli bir hal aldı ki Çin GSYH’sının 4’te 1’i inşaat bölümünden akmaya başladı. Bu cins bir ekonomik büyüme modeli Türkiye’nin de yakından tanıdığı bir ekonomik büyüme modeli ve hepimizin yakından tanıklık ettiği üzere gün sonunda getirdiklerinden epeyce götürdükleriyle akılda kalan bir model.
İşte tam da bu yüzden 2020’nin ortalarında bu risk Çin idaresinin de gözüne çarpıyor ve sert tedbirler devreye alınmaya başlıyor. Bana göre bu tedbirlerin en değerlisi finansal kaldıraç sınırlaması. Çin, gayrimenkul şirketlerinin elinde en az kısa vadeli borçları kadar nakit bulunmasını dikte ediyor ve uzun vadeli borçlanmayı da çeşitli sınırlandırmalara tabi tutuyor. Finansal kaldıraç inşaat dalındaki şirketler için kıymetli bir ivmelendiricidir.
Devasa projeler eldeki varlıklarla değil; bu varlıkları teminat gösterip borç alarak yapılır. Yani aslında risk borç alınan finansal kuruluşa bırakılır ve bu para şantiyelere dökülür. Şantiyeler sonlandırılıp eldeki gayrimenkuller satılıp nakde dönüştürüldükçe de bu borçlar kapatılır ve şayet finansal kuruluşlar bu şirketlere kredi vermekte iştahlı ise bu sefer daha büyük borçlara yelken açılır.
Bir başka kıymetli tedbir ise dünya genelinde olduğu üzere Çin’de de görülen çok sıcak emlak piyasasını dizginlemek için bankaların bölüme kredi vermelerine ait getirilen üst limitler oldu. Yani; Evergrande kısa vadeli borçlarını finansal kaldıraç hududuna göre ayarlayabilse bile kredi limitine takılıp uzun vadeli nakit bulamamaya başladı.
Kredilerle kendini fonlamada sorun yaşayan Evergrande soluğu tahvil ve bono ihracında aldı ve Mart 2022 vadeli tahvilinin 23 Eylül’deki kupon (bir nevi faiz) ödemesi 83.5 milyon dolar ve 232 milyon yuan. Öte yandan şirketin ayrıyeten 47.5 milyon dolarlık Mart 2024 vadeli tahvil kupon ödemesini 29 Eylül’de yapması gerekiyor. (Tablo 1.1) Bu kupon ödemelerinin yapılıp yapılamayacağı meraklı gözlerle bekleniyor.
Evergrande Group’un payları şirketin borçlarında temerrüte düşeceği dertleriyle 11 yılın en düşük düzeyine gerilerken, alacaklılar şirketin borçlarını geri ödememesi ihtimalini göz önüne alarak karşılık ayırmaya başladılar.
Artık sıkı durun. Evergrande payı Hong Kong borsasında son bir yılda %88 kıymet kaybetmiş.(Grafik 1.0) Yer çekiminin azizliğine uğramış da diyebiliriz. İpin koptuğu yerse gerek maliyet gerek talep enflasyonuyla konut fiyatlarının tepeye çıktığı ve ötürüsıyla hane halkının mesken satın almasının zorlaşmaya başladığı Haziran ayını işaret ediyor. Fiyatlar ödenebilmesi sıkıntı düzeylere geldikçe şirketin elde ettiği nakdin de azaldığı hali hazırda tartışılan hususlar içinde.
Grafik 1.0: Evergrande Payı Fiyatı
Tablo 1.1: Evergrande’nin ihraç ettiği bonoların vade tarihleri ve kupon ödeme takvimi
EverGrande ya da NeverGrande…
Çin idaresinin özel şirketlere, bilhassa teknoloji, son vakit içinderda uyguladığı baskı gündemi pek meşgul etmişti. Bu bakış açısına sahip bir idarenin bu kadar makus yönetilen ve fütursuzca borçlanan bir şirkete ve onu fonlayan finansal kuruluşlara yardım edeceği hakkında kuşkular mevcut. Analistler, en düzgün senaryonun tamamlanmayan 1.4 milyon adet konut/iş yerinin Çin KİT’leri (kamu iktisadi teşebbüsleri) tarafınca devrarılınıp vatandaşların mağdur edilmeyeceği bir senaryo olarak yorumlarken; tedarikçilere ve bankalara, finansal kuruluşlara ve hanehalkına paralarının geri ödenmesinde kolaylık sağlanması konusunda karamsarlar.
HSBC ve UBS üzere bankaların Evergrande’nin kredi stoğunun büyük bir kısmını çektiği biliniyor. Bu bankalara olan borçların ödenememesinin sistematik bir finansal kriz yaratmasından korkuluyor.
HSBC payları son 1 ayda ABD borsalarında %7.7 paha kaybı yaşadı. (Grafik 1.1)
Grafik 1.1: HSBC Londra Borsası Pay Fiyat Grafiği
Evergrande’nin Global Piyasalara Yansıması
Evergrande’nin bir haftada finansal piyasalarda yarattığı gerilim S&P 500 ve BIST100’ün %4, Almanya DAX borsasının %3.5 paha kaybetmesinin en değerli niçinlerinden biri. Piyasalarda risk iştahını törpüleyen bu şirket Asya borsalarını da pek olumsuz etkilemişe benziyor çünkü Hong Kong borsası %8, Çin borsası %4 paha kaybetti.
Bunun yanı sıra, emtialarda da aşağı istikametli düşüşler mevcut. Demir cevheri bugün %5 aşağıda fiyatlanırken pahalı metallerin birçok bugünü kırmızıyla kapatmaya hazırlanıyor.
En ağır darbeyi alan finansal enstrümansa kripto paralar olmuşa benziyor. Hakkında yeni doruklar konuşulan Bitcoin bir günde %7 kaybettirdi. Kripto paraların toplam pazar büyüklüğü (market cap) ise bugün %8 geriledi. Değerli projeler olarak görülen biroldukça kripto parada %10’un üzerinde paha kaybı izlendi.
Kripto paralardaki sert düşüşün iki değerli sebebiyse global piyasalarda azalan risk iştahı ve 69 Milyar USD piyasa kıymetiyle bu ekosistemin en büyük stabil kripto parası olan Tether hakkında çıkan iddaalar. Tether, USD’ye birebir endeksli olan bir kripto para. Amerikan doları nasıl dünya ticaretinde en epey kullanılan paraysa, Tether de kripto para piyasasında o rolde diyebiliriz.
Tether’in elinde vaktinde epey kuvvetli görülen Evergrande’nin ihraç ettiği tahvil ve bonoların olduğu söylentileri şirket sözcüsü tarafınca reddedildi. Lakin; şirketin elinde 30 milyar USD’ye yakın menkul değer olduğu biliniyor. Bu menkul değerlerinin Asya şirketlerine ve ilgili finansal şirketlere ilişkin olma mümkünlüğü yatırıcımları korkutmuşa benziyor.
Bizleri Neler Bekliyor?
İçinde bulunduğumuz hafta finansal piyasalar için yalnızca Evergrande şirketinin atacağı adımlar yüzünden değil hem de FED, BOE ve TCMB toplantıları için de kritik ehemmiyete sahip. FED üyeleri, 21-22 Eylül’de Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında toplanıyor. Bu görüşmeden bir faiz değişikliği beklenmezken tüm gözler toplantı tutanaklarında ‘tapering’ olarak isimlendirilen ve iktisada ‘can suyu’ vermek için yürütülen aylık 120 Milyar USD’lik varlık alım programının ne vakit yavaşlatılacağı ile ilgili bir ibare olup olmamasında olacak. FED Lideri Jerome Powell, Jackson Hole’da faiz arttırımıyla taperingin birbirine karıştırılmaması gerektiğini vurgulamış ve bu telaffuz piyasa tarafınca güvercin telaffuz olarak algılanmıştı.
Bloomberg anketine bakılırsa, ankete katılan ekonomistlerin %67’si piyasaya para enjekte edilen programın Kasım 2021’de yavaşlatılmaya başlanacağı yani taperingin başlayacağını bekliyor. (Grafik 1.2)
Fakat, gerek ABD tüketici enflasyonunun doruktan dönmüş olma mümkünlüğü, gerekse Evergrande’nin yarattığı finansal belirsizliklerin bu planları bozması da olası.
Uzun lafın kısası görünen o ki, tüm dünya ışık topu üzere ithal bir Çin malı belirsizliğe sahip oldu.Bu belirsizliğin riske, sonrasındasında krize evrilip evrilmeyeceğini daima bir arada izliyor olacağız…
Turgut Karacan
Twitter: turgut_karacan
S&P: Çin hükümeti Evergrande Group’u kurtarmak için direkt dayanak sağlamaz
Küresel piyasalarda Evergrande ve Fed zelzelesi
İhtilal Akyıl: 23’ündilk evvel de piyasa karışabilir
Evergrande Çin’in en büyük ikinci inşaat ve gayrimenkul geliştirme şirketidir. Evergrande’nin elinde bulundurduğu varlıkların pahası yaklaşık olarak 350 Milyar USD. Bu bedelin gözümüzde canlanması için hatırlamakta yarar var: Borsa İstanbul BIST100 endeksine kote olan Türkiye’nin en büyük 100 şirketinin piyasa kıymetlerinin toplamı 205 Milyar USD…
Lakin bu şirkete dair dikkat çeken bir sayı daha var. Şirketin toplam borcu 300 Milyar USD’den çok! Ve bu yükümlülük Çin’in 2020 GSYH’sının %2’sinden çok!
Bu kadar büyük borca sahip olmak yeterli yönetilen bir şirket için korkutucu olmayabilir lakin epeyce açık bir biçimde Evergrande bu güzel yönetilen şirketlerden biri değil(miş). Çünkü, Şirket 20 Eylül tarihinde vadesi gelecek kredi faiz ödemelerini yapamacağını bankalara iletti. Dikkatinizi çekerim, kredi borcunu değil, faizini ödeyemeceğini…
Piyasaların heyecanla beklediği bir öteki kıymetli tarihse 23 Eylül. Bu tarihte Evergrande’nin finansal kuruluşlardan bulamadığı kredi yerine ihraç ettiği bonoların kupon (bir nevi faiz) ödemeleri var.
Ne oldu bu Betondan Dev’e?
‘’Ee ne olacak? 300 Milyar borç 350 Milyar varlıkla kapatılır ve şirket batmaz.’’ söylemiş olduğinizi duyar üzereyim lakin 350 Milyar USD kıymetinde varlığı olan Evergrande’nin bilançosundaki varlıkların yarısı ‘’Devam Etmekte Olan Yatırımlar’’ (Tablo 1.0) kalemine bağlı durumda. Yani; dünyanın en büyük ikinci iktisadının en büyük şirketlerinden birisi hala inşaatı bitmemiş olan, şantiye halinde bekleyen 1.4 milyon tamamlanmamış konut/iş yerinden ibaret. Başlıkta ‘betondan dev’ olarak bahsettik fakat bahsedilen beton çabucak hemen kurumamış bile olabilir…
Tablo 1.0: Evergrande Bilançosununun Dönen Varlıklar Kısmı
Buraya gelmedilk evvel sineması birazcık geriye sarmakta yarar var: Çin iktisadında son senelerda inşaat ve inşaatın getirdiği türev harcamalara bağlılık artmaya başlamıştı. Gün sonunda durum o denli bir hal aldı ki Çin GSYH’sının 4’te 1’i inşaat bölümünden akmaya başladı. Bu cins bir ekonomik büyüme modeli Türkiye’nin de yakından tanıdığı bir ekonomik büyüme modeli ve hepimizin yakından tanıklık ettiği üzere gün sonunda getirdiklerinden epeyce götürdükleriyle akılda kalan bir model.
İşte tam da bu yüzden 2020’nin ortalarında bu risk Çin idaresinin de gözüne çarpıyor ve sert tedbirler devreye alınmaya başlıyor. Bana göre bu tedbirlerin en değerlisi finansal kaldıraç sınırlaması. Çin, gayrimenkul şirketlerinin elinde en az kısa vadeli borçları kadar nakit bulunmasını dikte ediyor ve uzun vadeli borçlanmayı da çeşitli sınırlandırmalara tabi tutuyor. Finansal kaldıraç inşaat dalındaki şirketler için kıymetli bir ivmelendiricidir.
Devasa projeler eldeki varlıklarla değil; bu varlıkları teminat gösterip borç alarak yapılır. Yani aslında risk borç alınan finansal kuruluşa bırakılır ve bu para şantiyelere dökülür. Şantiyeler sonlandırılıp eldeki gayrimenkuller satılıp nakde dönüştürüldükçe de bu borçlar kapatılır ve şayet finansal kuruluşlar bu şirketlere kredi vermekte iştahlı ise bu sefer daha büyük borçlara yelken açılır.
Bir başka kıymetli tedbir ise dünya genelinde olduğu üzere Çin’de de görülen çok sıcak emlak piyasasını dizginlemek için bankaların bölüme kredi vermelerine ait getirilen üst limitler oldu. Yani; Evergrande kısa vadeli borçlarını finansal kaldıraç hududuna göre ayarlayabilse bile kredi limitine takılıp uzun vadeli nakit bulamamaya başladı.
Kredilerle kendini fonlamada sorun yaşayan Evergrande soluğu tahvil ve bono ihracında aldı ve Mart 2022 vadeli tahvilinin 23 Eylül’deki kupon (bir nevi faiz) ödemesi 83.5 milyon dolar ve 232 milyon yuan. Öte yandan şirketin ayrıyeten 47.5 milyon dolarlık Mart 2024 vadeli tahvil kupon ödemesini 29 Eylül’de yapması gerekiyor. (Tablo 1.1) Bu kupon ödemelerinin yapılıp yapılamayacağı meraklı gözlerle bekleniyor.
Evergrande Group’un payları şirketin borçlarında temerrüte düşeceği dertleriyle 11 yılın en düşük düzeyine gerilerken, alacaklılar şirketin borçlarını geri ödememesi ihtimalini göz önüne alarak karşılık ayırmaya başladılar.
Artık sıkı durun. Evergrande payı Hong Kong borsasında son bir yılda %88 kıymet kaybetmiş.(Grafik 1.0) Yer çekiminin azizliğine uğramış da diyebiliriz. İpin koptuğu yerse gerek maliyet gerek talep enflasyonuyla konut fiyatlarının tepeye çıktığı ve ötürüsıyla hane halkının mesken satın almasının zorlaşmaya başladığı Haziran ayını işaret ediyor. Fiyatlar ödenebilmesi sıkıntı düzeylere geldikçe şirketin elde ettiği nakdin de azaldığı hali hazırda tartışılan hususlar içinde.
Grafik 1.0: Evergrande Payı Fiyatı
Tablo 1.1: Evergrande’nin ihraç ettiği bonoların vade tarihleri ve kupon ödeme takvimi
EverGrande ya da NeverGrande…
Çin idaresinin özel şirketlere, bilhassa teknoloji, son vakit içinderda uyguladığı baskı gündemi pek meşgul etmişti. Bu bakış açısına sahip bir idarenin bu kadar makus yönetilen ve fütursuzca borçlanan bir şirkete ve onu fonlayan finansal kuruluşlara yardım edeceği hakkında kuşkular mevcut. Analistler, en düzgün senaryonun tamamlanmayan 1.4 milyon adet konut/iş yerinin Çin KİT’leri (kamu iktisadi teşebbüsleri) tarafınca devrarılınıp vatandaşların mağdur edilmeyeceği bir senaryo olarak yorumlarken; tedarikçilere ve bankalara, finansal kuruluşlara ve hanehalkına paralarının geri ödenmesinde kolaylık sağlanması konusunda karamsarlar.
HSBC ve UBS üzere bankaların Evergrande’nin kredi stoğunun büyük bir kısmını çektiği biliniyor. Bu bankalara olan borçların ödenememesinin sistematik bir finansal kriz yaratmasından korkuluyor.
HSBC payları son 1 ayda ABD borsalarında %7.7 paha kaybı yaşadı. (Grafik 1.1)
Grafik 1.1: HSBC Londra Borsası Pay Fiyat Grafiği
Evergrande’nin Global Piyasalara Yansıması
Evergrande’nin bir haftada finansal piyasalarda yarattığı gerilim S&P 500 ve BIST100’ün %4, Almanya DAX borsasının %3.5 paha kaybetmesinin en değerli niçinlerinden biri. Piyasalarda risk iştahını törpüleyen bu şirket Asya borsalarını da pek olumsuz etkilemişe benziyor çünkü Hong Kong borsası %8, Çin borsası %4 paha kaybetti.
Bunun yanı sıra, emtialarda da aşağı istikametli düşüşler mevcut. Demir cevheri bugün %5 aşağıda fiyatlanırken pahalı metallerin birçok bugünü kırmızıyla kapatmaya hazırlanıyor.
En ağır darbeyi alan finansal enstrümansa kripto paralar olmuşa benziyor. Hakkında yeni doruklar konuşulan Bitcoin bir günde %7 kaybettirdi. Kripto paraların toplam pazar büyüklüğü (market cap) ise bugün %8 geriledi. Değerli projeler olarak görülen biroldukça kripto parada %10’un üzerinde paha kaybı izlendi.
Kripto paralardaki sert düşüşün iki değerli sebebiyse global piyasalarda azalan risk iştahı ve 69 Milyar USD piyasa kıymetiyle bu ekosistemin en büyük stabil kripto parası olan Tether hakkında çıkan iddaalar. Tether, USD’ye birebir endeksli olan bir kripto para. Amerikan doları nasıl dünya ticaretinde en epey kullanılan paraysa, Tether de kripto para piyasasında o rolde diyebiliriz.
Tether’in elinde vaktinde epey kuvvetli görülen Evergrande’nin ihraç ettiği tahvil ve bonoların olduğu söylentileri şirket sözcüsü tarafınca reddedildi. Lakin; şirketin elinde 30 milyar USD’ye yakın menkul değer olduğu biliniyor. Bu menkul değerlerinin Asya şirketlerine ve ilgili finansal şirketlere ilişkin olma mümkünlüğü yatırıcımları korkutmuşa benziyor.
Bizleri Neler Bekliyor?
İçinde bulunduğumuz hafta finansal piyasalar için yalnızca Evergrande şirketinin atacağı adımlar yüzünden değil hem de FED, BOE ve TCMB toplantıları için de kritik ehemmiyete sahip. FED üyeleri, 21-22 Eylül’de Federal Açık Piyasa Komitesi (FOMC) toplantısında toplanıyor. Bu görüşmeden bir faiz değişikliği beklenmezken tüm gözler toplantı tutanaklarında ‘tapering’ olarak isimlendirilen ve iktisada ‘can suyu’ vermek için yürütülen aylık 120 Milyar USD’lik varlık alım programının ne vakit yavaşlatılacağı ile ilgili bir ibare olup olmamasında olacak. FED Lideri Jerome Powell, Jackson Hole’da faiz arttırımıyla taperingin birbirine karıştırılmaması gerektiğini vurgulamış ve bu telaffuz piyasa tarafınca güvercin telaffuz olarak algılanmıştı.
Bloomberg anketine bakılırsa, ankete katılan ekonomistlerin %67’si piyasaya para enjekte edilen programın Kasım 2021’de yavaşlatılmaya başlanacağı yani taperingin başlayacağını bekliyor. (Grafik 1.2)
Fakat, gerek ABD tüketici enflasyonunun doruktan dönmüş olma mümkünlüğü, gerekse Evergrande’nin yarattığı finansal belirsizliklerin bu planları bozması da olası.
Uzun lafın kısası görünen o ki, tüm dünya ışık topu üzere ithal bir Çin malı belirsizliğe sahip oldu.Bu belirsizliğin riske, sonrasındasında krize evrilip evrilmeyeceğini daima bir arada izliyor olacağız…
Turgut Karacan
Twitter: turgut_karacan
S&P: Çin hükümeti Evergrande Group’u kurtarmak için direkt dayanak sağlamaz
Küresel piyasalarda Evergrande ve Fed zelzelesi
İhtilal Akyıl: 23’ündilk evvel de piyasa karışabilir