Bademcik ve genizeti hastalıkları

Leyla

Global Mod
Global Mod
Bademcik Ve Genizeti Hastalıkları

Bademcikler ve Geniz Etinin İşlevi Nedir ?


Burnun art kısmı (geniz) ve boğazdaki varlıklı lenf dokusu Waldeyer Halkası olarak isimlendirilmekte ve bilhassa hayatın birinci senelerında ağız ve burun yoluyla gelen enfeksiyonlara karşı beden savunma sisteminin yanıt oluşturmasında kıymetli rol oynamaktadır.

Waldeyer Halkası’nı Oluşturan Yapılar; Bademcikler (tonsiller), lisan kökü bademcikleri (lingual tonsiller), geniz eti (adenoid, faringeal tonsil), genizde östaki kanalı ağzında bulunan lenf dokusu (tubal tonsiller, Gerlah tonsili), boğazın art duvarında yer alan lenfoid folliküllerdir. Çocuklarda bu anatomik yapılar içinde bilhassa bademcikler ve geniz eti kronik enfeksiyon odağı olabilmeleri ve boyutlarının büyümesi kararı ikincil sorunlara niye olabilmelerinden dolayı farklı değere sahiptirler.

Bademcikler ( Tonsiller )

Bademcikler boğazın her iki yanında yer alan ve bir kapsül ile etraf dokulardan ayrılan lenf dokularıdır. Bademciklerin üzerinde bulunan ve kript ismi verilen 15-20 adet girinti etrafında yerleşmiş lenf hücresi gurupları ağız yolu ile gelen miro organizmalara karşı savunma sistemi yanıtının oluşmasında kıymetli rol oynar. Bademcikler bu girintilerde biriken meyyit hücreler ve besin artıkları ortasında yerleşen ve ilaç tedavileri ile tam olarak temizlenemeyen bakteriler sebebi ile kronik enfeksiyon kaynağı haline gelebilirler. Bademciklerinde kronik enfeksiyon odakları oluşan çocuk ve erişkinlerde beden direncinin azaldığı durumlarda dışarıdan yeni bir enfeksiyon bulaşmasa bile mevcut enfelsiyon odakları aktive olarak yenidenlayan akut bademcik iltihaplarına niye olabilirler. Bademciklerdeki lenf dokularının yenidenlayan enfeksiyonlara bağlı olarak çoğalması kararında bademcik boyutlarının büyümesi teneffüs kanalında daralmaya bağlı olarak horlama, uykuda tıkanma ve nefes durması (apne) üzere şikâyetlere de niye olabilir.

Geniz Eti ( Adenoid )

Burnun ardında geniz bölgesinin tavanında yer alan geniz eti yaygın lenf dokusu halindedir ve bademcikler üzere etraf dokularla hudut oluşturan bir kapsülü yoktur. Burun yolu ile gelen enfeksiyon etkenlerine karşı beden savunma sisteminin birinci karşılığını oluşturan geniz etinin geçirilen enfeksiyonlar kararında büyüyerek burnun geride genize açıldığı delikleri (koana) tıkayacak boyuta gelmesi burun tıkanıklığı, horlama, uykuda tıkanma (apne) üzere şikâyetlere niye olabilir. Doğum sırasında küçük boyutta olan geniz eti içerisindeki lenf dokusu ömrün birinci senelerında burun yolu ile gelen dış etkenlerle karşılaştıkça yapısal özelliklere ve enfeksiyon sıklığına bağlı olarak şahıstan şahsa farklı oranlarda olmak üzere çoğalır ve bu tepkinin besbelli olduğu çocuklarda çoklukla üç-dört yaşlarında burun tıkanıklığına bağlı şikayetler görülmeye başlar. Geniz etindeki lenfatik doku çoğalması altı-yedi yaşlarına kadar devam ettikten daha sonra giderek azalır ve küçülmeye başlayan geniz eti çoklukla 10-12 yaşından itibaren hacim olarak tıkanma yapmayacak boyuta geriler. bununla birlikte sık yenidenlayan geniz eti enfeksiyonları geniz bölgesinin iki yanına açılan ve orta kulak basıncının eşitlenmesini sağlayan Östaki kanalının işlevlerini bozarak orta kulakta negatif basınç ve sıvı toplanmasına (efüzyonlu otitis media) yahut yenidenlayan orta kulak iltihaplarına (akut otitis media) niye olabilir.

Akut Bademcik Ameliyatı (Akut Tonsillit )

Bademciklerin faal enfeksiyonu olan akut bademcik iltihabı niye olan mikroorganizmaya ve hastanın savunma sisteminin direncine bağlı olarak değişen şiddette şikayet ve bulgulara yol açar.Akut bademcik iltihabına niye olan esas Etkenler: bakteriler : A Kümesi Beta hemolitik Streptokoklar, Stafilokoklar, Pnömokok, H. influenza, ve anaerob bakteriler, virüsler : Influenza, parainfluenza virüsleri, Herpes simpleks virüsü, Coxsackie virüsü, Ekovirüsler, Rinovirüsler, Respiratuar sinsityal virüstür (RSV).

Akut Bademcik Iltıhabının Belirtileri Nelerdir ?

Özellikle beta hemolitik streptokoklar sebebi ile oluşan bademcik iltihaplarında şikayetler virüs kaynaklı iltihaplara göre daha şiddetlidir. Enfeksiyonun başlaması ile bir arada kısa müddette yüksek ateş ve titreme izlenir, takiben şiddetli boğaz ağrısı oluşur. Boğaz bölgesindeki kasların etkilenmesi yutma kuvvetliğüne yol açar. Baş ağrısı, kulaklara vuran ağrı, halsizlik, eklem ağrıları vardır. Şikayetler çoklukla 4-6 günden daha sonra gerilemeye başlayarak 7-8 günde düzelir. Erken devirde uygun tedavi başlanan hastalarda şikayetler 24-48 saat ortasında denetim altına alınabilir. Okul öncesi periyottaki çocuklarda viral etkenler, adölesan ve genç-erişkinlerde ise bakteriyel etkenler daha sık enfeksiyon deposudur.

Akut Bademcik iltihabında Muayene Bulguları Nasıldır?

Hastaların muayenesinde bademciklerin üzerinde farklı ölçüde beyaz zarlar ve bademcik üstündeki girintilerin (kript) açılış yerlerinde iltihap izlenir. Bademcikler üzerinde kanama odakları ve boğazda tüm lenfoid dokuda tepki olabilir. Boğaz genel olarak kızarık ve şiş görünümdedir. Boyun üst kısmında çene köşesi ardındaki lenf bezlerinde büyüme ve ağrı çoğunlukla izlenir.

Akut Bademcik İltihabında Laboratuvar Bulguları

Kan sayımı tetkikinde beyaz küre artışı vardır. CRP, Sedimentasyon pahaları genellkle olağanın üzerindedir.

Kanda olağan Antistreptolizin O antikoru (ASO) seviyesi166-200 u/dl’dir, bunun üstündeki bedeller geçirilmiş streptokok enfeksiyonu düşündürür.

Enfeksiyona niye olan mikroorganizma boğazdan alınan sürüntünün mikroskopik incelemesinde gram boyama ile belirlenir, beraberinde boğaz kültüründe üretilebilir ve hangi antibiyotiklere hassas olduğu saptanabilir

Streptokoklara bağlı enfeksiyonlarda süratli streptokok testi de teşhiste kullanılabilir lakin yalancı negatif sonuç verebileceği akılda tutulmalıdır.

Akut Bademcik İltihabının Tedavisi

Hastalığın tedavisinde kâfi sıvı alımı ve istirahat fazlaca değerlidir. İlaç olarak ağız antiseptikleri, ağrı kesici, ateş düşürücü ilaçlar ve bakteri kaynaklı enfeksiyonlarda antibiyotikler kullanılır. Ağız yolu ile antibiyotik tedavisi başlanan hastalarda tedavinin en az 10 gün mühlet ile kullanılması gerekir. Kliniğin ağır olması halinde ağızdan ilaç alımınım zorluğu da göz önüne alınarak damar yolu ile yada kas içi enjeksiyon olarak tedavi başlanabilir. Bu durumda birinci tercih kas içi (IM) prokain penisilindir. Erişkin hastalarda günde iki kere 800.000 u IM uygulamaya 3-4 gün devam edildikten daha sonra kliniğin düzelmesi ile tedavi ağız yolu ile penisilin kümesi ilaçlar kullanılarak 10 güne tamamlanabilir ya da depo benzatin penisilin bir kere 1.200.000 u kas içi enjeksiyon yapılarak tedavi sonlandırılabilir. Beta-laktamaz üreten mikroorganizmaların ortamda bulunması halinde penisilin ile uygulanan tedaviye karşılık azalacaktır. Bu durumun kültür ile saptanmasını takiben antibiyogram yapılarak uygun antibiyotiğe geçilmelidir.

Akut Bademcil İltihaplarında Ayırıcı Tanı

Akut bademcik iltihabı ile en çok karışan hastalıklar enfeksiyoz mononükleozis, difteri ve kızıldır.

Enfeksiyoz Mononükleozis hastalığının etkeni Epstain Barr Virüsüdür (EBV) . Okul periyodu çocuklarda çoğunlukla izlenen ve halk içinde öpücük hastalığı olarak da bilinen bu enfeksiyon tükürük ve havadaki damlacıklar yolu ile bulaşmaktadır. Klinik bulguları akut bademcik iltihabına epeyce benzeri, yüksek ateş, boğaz ağrısı, bademciklerde büyüme, kızarma ve takiben bademcikleri kaplayan beyaz-gri renkli zar izlenir. Uzunluğunda lenf nodlarında büyüme ile bir arada virüsün kanda yayılması ile karaciğer ve dalakta büyüme olur. Teşhiste kanda monosit ismi verilen hücrelerde artma, bu hastalığa özel hücrelerin izlenmesi ve immunolojik testlerden yararlanılır. Beyaz küre toplam sayısında artış olmaması, sedimentasyon ve CRP artışı, karaciğer enzim düzeylerinde yükselme, karaciğer, dalak büyümesinin saptanması teşhiste faydalı olan başka bulgulardır. Hastalarda mikroskopla yapılan kan yayması değerlendirmesi emsal bulgulara niye olabilen öbür kan hastalıklarının ayrımı tarafından pek kıymetlidir.

Difteri hastalığında başlangıç devri yavaş, genel bulgular besbelli değildir. Ses kısıklığı, nefes darlığı, öksürük, uzunluğunda lenf bezi şişmeleri izlenir. Bademcikler üzerinde kalın, gri, tabana sıkı yapışık zar oluşur. Bademcikler üstündeki zarın kaldırıldığında kanama olması tipiktir. Hudut sistemini ve kalbi etkileyen toksinler salgılaması sebebi ile ateş ile uyumsuz kalp çarpıntısı saptanabilir. Teşhis Gram boyama ve boğaz kültürü ile konur. Aşılama programları ile hastalığın görülem sıklığı çok azalmıştır

Kızıl hastalığı özel bir toksin üreten streptokoklara bağlı oluşur, bademcikler üzerinde kalın zar oluşumu ve lisanda kırmızı benekli görünüm (çilek dil) izlenir. Bedende yaygın kabarık döküntüler vardır. Teşhis, boğaz kültürü ve immunolojik testlerle konur.

Kronik Bademcik İltihabı

yenidenlayan enfeksiyonlara bağlı gelişen bademciğin kalıcı iltihabıdır. Bademciklerde büyüme, yapısında bozulma, girintilerinde (kript) tıkanma ve birçok vakit enfekte meyyit hücre artıklarının birikimi (magma) izlenir. Bademcikler yinelayan enfeksiyonlarla ekseriyetle büyümelerine rağmen kimi vakit küçülerek kaybolabilirler. Kronik tonsillitte etken bademcik ortasında, kriptlerde yerleşmiş bakterilerdir.

Kronik Bademcil İltihabının Bulguları: yinelayan boğaz ağrıları, bademciklerde büyüme ve damarlanma artışı, kriptlerde biriken kirli sarı-beyaz renkli, makûs kokulu hücre ve besin artıkları, orta ara yinelayan ateşli enfeksiyon atakları, eklem ağrıları, halsizlik, uzunluğunda lenf bezi şişmeleridir.,

Kronik Bademcik iltihaplarında Tedavi

Sık yinelayan enfeksiyonlarda hami antibiyotik (aylık depo penisilin enjeksiyonları) kullanılabilmekle birlikte ekseriyetle bademciklerin alınması (tonsillektomi) tercih edilmektedir. Üç yaşından küçük çocuklarda bademciklerin sık enfeksiyon oluşmamasına rağmen çok büyük olması sorun oluşturuyorsa bademciklerin ömrün bu devrinde bariz olan beden savunma sistemi üstündeki katkılarını korumak hedefi ile tam olarak alınması yerine hava kanalını rahatlatacak biçimde kısmen küçültülmesi tercih edilebilir. Bu emelle uygulanan tekniklere bademcik ameliyatı başlığı altında değinilecektir.
 
Üst