Kazakistan’ın başşehri Astana’da “Suriye” temalı Astana görüşmelerinin 19’uncusu bitmiş oldu. Suriye krizinin tüm taraflarının birebir masada yer aldığı Astana görüşmelerinin garantörleri Türkiye, Rusya ve İran, ortak bildiri yayımladı.
Bildiride, tarafların son milletlerarası ve bölgesel gelişmeleri ele alarak Suriye krizinin barışçıl tahlilinde Astana sürecinin öncü rolünün vurgulandığı açıklandı.
Suriye’nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğüne, BM Kuralı’nın emel ve unsurlarına olan sarsılmaz bağlılıklarını teyit ettiklerinin aktarıldığı bildiride, “Bu unsurlara tüm taraflarca hürmet gösterilmesi ve uyulması gerekliliğinin altını çizmişlerdir.” denildi.
Terörizmin tüm hal ve tezahürleriyle çaba edilecek
Bildiride, tarafların terörizmin tüm hal ve tezahürleriyle çaba etme, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanı sıra hudut ötesi ataklar ve sızmalar dahil olmak üzere komşu ülkelerin ulusal güvenliğini de tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı birlikte çalışmaya devam etme istikametindeki kararlılıklarının tabir edildiği belirtilerek şunlar kaydedildi:
“Masum can kayıplarıyla sonuçlanan sivil tesisleri ve ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireylerin (IDP) barındığı kampları maksat alan hücumlar da dahil olmak üzere, Suriye’nin çeşitli yerlerinde terör örgütlerinin ve bunların farklı isimler altındaki ilişkili kümelerinin artan varlık ve faaliyetlerini kınamışlardır. Suriye’nin kuzeyi ile ilgili bütün düzenlemelerin tümüyle uygulanması gerektiğinin altını çizmişlerdir.”
İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durumun detaylı gözden geçirildiği belirtilen bildiride, bölgede sürdürülebilir olağanlaşmanın sağlanması ve kelam konusu bölge ile etrafındaki insani durumun uygunlaştırılması için daha fazla gayret gösterme konusunda anlaştıkları ve alanda sükunetin sağlanması için İdlib’le ilgili bütün mutabakatların tümüyle uygulanması gerektiği vurgulandı.
“Suriye’nin toprak bütünlüğü korunmalı”
Bildiride, Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu ele aldıkları ve bu bölgede kalıcı güvenlik ile istikrarın fakat ülkenin egemenliğinin, toprak bütünlüğünün korunması temelinde sağlanabileceği konusunda mutabık kaldıklarının altı çizilerek şu sözlere yer verildi:
“Gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere terörle uğraş kisvesi altında alanda yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü teşebbüsü reddetmişlerdir. Suriye’nin birliğini zayıflatmayı amaçlayan ve hudut ötesi akınlar ve sızmalar dahil olmak üzere komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden Fırat’ın doğusundaki ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını bir dahalemişlerdir.”
Bu bağlamda ayrılıkçı kümelerin, Fırat’ın doğusunda barışçıl şovların bastırılması, zorla silah altına alma ve eğitim alanındaki ayrımcı uygulamaları da dahil olmak üzere sivillere yönelik artan taarruzlar ve her türlü zulmüne karşı derin telaş duyulduğu vurgulanan bildiride, “Suriye’ye ilişkin olması gereken petrol gelirlerinin yasa dışı olarak ele geçirilmesine ve aktarılmasına karşı olduklarını bir dahalemişlerdir; kuzeydoğu Suriye’deki gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin aksiyonlarını kınamışlardır.” denildi.
“Sığınmacıların geri dönüş sürecinin kolaylaştırılması” çağrısı
Sığınmacıların ve ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireylerin, Suriye’deki asıl ikamet yerlerine inançlı, istekli ve onurlu geri dönüşlerinin milletlerarası insancıl hukukla uyumlu olarak kolaylaştırılmasının gerekliliğinin altı çizilen bildiride, “Bu bağlamda memleketler arası topluma, Suriyeli sığınmacı ve yerinden edilenlere yönelik gerekli takviyesi sağlama davetinde bulunmuşlar ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile başka memleketler arası uzman kuruluşlar dahil olmak üzere ilgili tüm taraflarla teması sürdürmeye hazır olduklarını teyit etmişlerdir.” tabirleri kullanıldı.
Bildiride, Astana formatındaki çalışma kümesinin Suriyeli taraflar içinde inancın tesis edilmesi için tesirli ve gerekli olduğu kanıtlanmış eşsiz bir düzenek olduğuna dikkat çekilerek, “Tutukluların özgür bırakılması konusundaki çalışmalarını sürdürmeye, cenazelerin teslimi ve kayıp şahısların kimliklerinin belirlenmesi konusundaki nazaranv tarifi doğrultusunda faaliyetlerini genişletme konusundaki kararlılıklarını açıklamışlardır.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Açıklamada, Suriye ihtisözüne askeri tahlil getirilemeyeceğine dair kanaatlerini tabir ettikleri vurgulanarak “İhtilafın BMGK 2254 sayılı sonucuyla uyumlu, BM’nin kolaylaştırıcılığında Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, uygulanabilir ve sürdürülebilir bir siyasi süreç yoluyla bitmiş oldurilmesine olan taahhütlerini bir dahalemişlerdir.” denildi.
Anayasa Komitesi Yazım Komitesi 9. çeşidinin gerçekleştirilmesi çağrısı
Astana garantörlerinin belirleyici katkısı ve Soçi’deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi kararlarının uygulanması kararında oluşturulan Anayasa Komitesi’nin Suriye ihtilafının siyasi tahlilinin teşvik edilmesindeki değerli rolünün açıklandıği bildiride, “Suriye Anayasa Komitesi Yazım Komitesi’nin 9’uncu tipinin Suriyeli tarafların yapan yaklaşımıyla mümkün olan en kısa müddette gerçekleştirilmesi davetinde bulunmuşlardır.” denildi.
Bildiride, Suriye’deki insani durumdan duyulan derin telaş vurgulanarak şu sözlere yer verildi:
“Diğer konuların yanı sıra makul bölgeler için yaptırım muafiyetleri yoluyla uygulanan ve ayrılıkçı gündemlere yardımcı olarak bu ülkenin parçalanmasına yol açabilecek her türlü ayrımcı tedbirler de dahil olmak üzere milletlerarası hukuka, memleketler arası insancıl hukuka ve BM Kaidesi’ne ters tüm tek taraflı yaptırımları reddetmişlerdir.”
Bildiride, tarafların son milletlerarası ve bölgesel gelişmeleri ele alarak Suriye krizinin barışçıl tahlilinde Astana sürecinin öncü rolünün vurgulandığı açıklandı.
Suriye’nin egemenliği, bağımsızlığı, birliği ve toprak bütünlüğüne, BM Kuralı’nın emel ve unsurlarına olan sarsılmaz bağlılıklarını teyit ettiklerinin aktarıldığı bildiride, “Bu unsurlara tüm taraflarca hürmet gösterilmesi ve uyulması gerekliliğinin altını çizmişlerdir.” denildi.
Terörizmin tüm hal ve tezahürleriyle çaba edilecek
Bildiride, tarafların terörizmin tüm hal ve tezahürleriyle çaba etme, Suriye’nin egemenliği ve toprak bütünlüğünün yanı sıra hudut ötesi ataklar ve sızmalar dahil olmak üzere komşu ülkelerin ulusal güvenliğini de tehdit eden ayrılıkçı gündemlere karşı birlikte çalışmaya devam etme istikametindeki kararlılıklarının tabir edildiği belirtilerek şunlar kaydedildi:
“Masum can kayıplarıyla sonuçlanan sivil tesisleri ve ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireylerin (IDP) barındığı kampları maksat alan hücumlar da dahil olmak üzere, Suriye’nin çeşitli yerlerinde terör örgütlerinin ve bunların farklı isimler altındaki ilişkili kümelerinin artan varlık ve faaliyetlerini kınamışlardır. Suriye’nin kuzeyi ile ilgili bütün düzenlemelerin tümüyle uygulanması gerektiğinin altını çizmişlerdir.”
İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi’ndeki durumun detaylı gözden geçirildiği belirtilen bildiride, bölgede sürdürülebilir olağanlaşmanın sağlanması ve kelam konusu bölge ile etrafındaki insani durumun uygunlaştırılması için daha fazla gayret gösterme konusunda anlaştıkları ve alanda sükunetin sağlanması için İdlib’le ilgili bütün mutabakatların tümüyle uygulanması gerektiği vurgulandı.
“Suriye’nin toprak bütünlüğü korunmalı”
Bildiride, Suriye’nin kuzeydoğusundaki durumu ele aldıkları ve bu bölgede kalıcı güvenlik ile istikrarın fakat ülkenin egemenliğinin, toprak bütünlüğünün korunması temelinde sağlanabileceği konusunda mutabık kaldıklarının altı çizilerek şu sözlere yer verildi:
“Gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere terörle uğraş kisvesi altında alanda yeni gerçeklikler yaratılmasına dair her türlü teşebbüsü reddetmişlerdir. Suriye’nin birliğini zayıflatmayı amaçlayan ve hudut ötesi akınlar ve sızmalar dahil olmak üzere komşu ülkelerin ulusal güvenliğini tehdit eden Fırat’ın doğusundaki ayrılıkçı gündemlere karşı durma kararlılıklarını bir dahalemişlerdir.”
Bu bağlamda ayrılıkçı kümelerin, Fırat’ın doğusunda barışçıl şovların bastırılması, zorla silah altına alma ve eğitim alanındaki ayrımcı uygulamaları da dahil olmak üzere sivillere yönelik artan taarruzlar ve her türlü zulmüne karşı derin telaş duyulduğu vurgulanan bildiride, “Suriye’ye ilişkin olması gereken petrol gelirlerinin yasa dışı olarak ele geçirilmesine ve aktarılmasına karşı olduklarını bir dahalemişlerdir; kuzeydoğu Suriye’deki gayrimeşru özyönetim teşebbüsleri dahil olmak üzere terör oluşumlarını destekleyen ülkelerin aksiyonlarını kınamışlardır.” denildi.
“Sığınmacıların geri dönüş sürecinin kolaylaştırılması” çağrısı
Sığınmacıların ve ülke ortasında yerlerinden edilmiş bireylerin, Suriye’deki asıl ikamet yerlerine inançlı, istekli ve onurlu geri dönüşlerinin milletlerarası insancıl hukukla uyumlu olarak kolaylaştırılmasının gerekliliğinin altı çizilen bildiride, “Bu bağlamda memleketler arası topluma, Suriyeli sığınmacı ve yerinden edilenlere yönelik gerekli takviyesi sağlama davetinde bulunmuşlar ve Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (BMMYK) ile başka memleketler arası uzman kuruluşlar dahil olmak üzere ilgili tüm taraflarla teması sürdürmeye hazır olduklarını teyit etmişlerdir.” tabirleri kullanıldı.
Bildiride, Astana formatındaki çalışma kümesinin Suriyeli taraflar içinde inancın tesis edilmesi için tesirli ve gerekli olduğu kanıtlanmış eşsiz bir düzenek olduğuna dikkat çekilerek, “Tutukluların özgür bırakılması konusundaki çalışmalarını sürdürmeye, cenazelerin teslimi ve kayıp şahısların kimliklerinin belirlenmesi konusundaki nazaranv tarifi doğrultusunda faaliyetlerini genişletme konusundaki kararlılıklarını açıklamışlardır.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Açıklamada, Suriye ihtisözüne askeri tahlil getirilemeyeceğine dair kanaatlerini tabir ettikleri vurgulanarak “İhtilafın BMGK 2254 sayılı sonucuyla uyumlu, BM’nin kolaylaştırıcılığında Suriyelilerin öncülüğünde ve sahipliğinde, uygulanabilir ve sürdürülebilir bir siyasi süreç yoluyla bitmiş oldurilmesine olan taahhütlerini bir dahalemişlerdir.” denildi.
Anayasa Komitesi Yazım Komitesi 9. çeşidinin gerçekleştirilmesi çağrısı
Astana garantörlerinin belirleyici katkısı ve Soçi’deki Suriye Ulusal Diyalog Kongresi kararlarının uygulanması kararında oluşturulan Anayasa Komitesi’nin Suriye ihtilafının siyasi tahlilinin teşvik edilmesindeki değerli rolünün açıklandıği bildiride, “Suriye Anayasa Komitesi Yazım Komitesi’nin 9’uncu tipinin Suriyeli tarafların yapan yaklaşımıyla mümkün olan en kısa müddette gerçekleştirilmesi davetinde bulunmuşlardır.” denildi.
Bildiride, Suriye’deki insani durumdan duyulan derin telaş vurgulanarak şu sözlere yer verildi:
“Diğer konuların yanı sıra makul bölgeler için yaptırım muafiyetleri yoluyla uygulanan ve ayrılıkçı gündemlere yardımcı olarak bu ülkenin parçalanmasına yol açabilecek her türlü ayrımcı tedbirler de dahil olmak üzere milletlerarası hukuka, memleketler arası insancıl hukuka ve BM Kaidesi’ne ters tüm tek taraflı yaptırımları reddetmişlerdir.”