Mesnevi’ye adanan bir ömür: Şefik Can’ın anıları kitap oldu

Yunus

New member
Şefik Can, 97 yıllık yaşamını Hazreti Mevlâna’nın yapıtına adayan en meşhur Mesnevihanlardan bir tanesiydi. Yani Mesnevi’yi okuyup, asıl manasını insanlara anlattı; ömrü boyunca yazdığı kitaplarla da, Mevlâna’nın hatırlanmasını sağladı. Kendine has ve “sıradışı” sayılabilecek görüşleri de olan Can’ın imparatorluk senelerında Erzurum’da başlayıp, cumhuriyet döneminin İstanbul’unun kültür hayatına uzanan serüveni ise, enteresan kıssaların, değerli isimlerle anıların membaı üzereydi…

Geçtiğimiz günlerde Sufi Kitap etiketiyle neşredilen “Şefik Can Hatıralar” isimli eser ise, işte bu anıları ortaya döküyor. Aslında kitap, bizzat Can tarafınca kaleme alınmış bir hatırat değil. Ömrünün son devirlerinde kasetlere alınan mülâkatlarının H. Parıltı Artıran tarafınca deşifre edilmesiyle meydana getirildiği söz ediliyor. Vefatından 17 sene daha sonra neşredilen kitap, dağınık bir anlatımı olması sebebiyle, Şefik Can’ın kişiselyetlere dair görüşlerini eksik aksettiriyor olabilir. Buna karşın barındırdığı anılar ve birinci kez kayda düştüğü bilgilerle yakın tarihin farklı alanlarına ışık tutuyor. Can’ın temas ettiği bireyler içinde ise Süheyl Ünver’den İstek Tevfik’e, Nâzım Hikmet’ten Peyami Safa’ya, Elmalı Hamdi Yazır’dan Halide Edip Adıvar’a kadar birfazlaca meşhur isim var… Şefik Can, talebesi olan Türkiye gazetesinin kurucusu Enver Ören’le de yakınlık kuruyor.

MESNEVİ OKUYAN İŞGALCİ RUS
1909’da Erzurum’da doğan Şefik Can “Padişahım Çok Yaşa!” sedalarıyla merasimlerin yapıldığı senelerda mektebe başlıyor. Hem edebiyata meraklı bir müftü olan babası, tıpkı vakitte “Bizim ilkokulda öğrendiğimiz şiir ve edebiyat ayrıntılarını şu an üniversite öğrencilerine sorsanız bilmez” diye anlattığı mektepler yardımıyla edebiyata merakı başlıyor.
O günlerde, işgalci bir Rus subayı, babasını meskenden aldırıyor. daha sonrası ise kitapta şu tabirlerle anlatılıyor: Biz babamı tekrar nazaranmeyeceğiz diye annem ile ağlaştık. Meğerse Rus işgal kumandanı epeyce düzgün Arapça, Farsça biliyormuş. Hazreti Mevlâna’nın, Pir Sadi’nin, Hafız’ın beyitlerini ezberlemiş. Kasabamızda nazaranv yaparken canı sıkılmış, ‘Burada Farsça, Arapça bilen var mı?’ diye sormuş. Babamı çağırmışlar. Semaverler, çaylar… Kitap ve insan sevgisi iki yabancıyı bir ortaya getirmiş.

EDEBİYATÇILARLA MÜSABAKALAR
Kuleli Askerî Lisesinden daha sonra Harp Okulunu bitiren Şefik Can, senelerca edebiyat öğretmenliği yapması sebebiyle birfazlaca şair ve müellifle anılara sahip. örneğin senelerca yanında bulunduğu ve manevi başkan kabul ettiği Tahirü’l-Mevlevî ile tanışması pek enteresan… Şefik Can, askerî lisede okurken sahaflarda bulamadığı bir kitabı için Tahirü’l-Mevlevî’nin kapısını çalıyor. Lakin Tahirü’l-Mevlevî, istediği kitabı vermeyip “Ama konutumda okuyabilirsin” diyor. Şefik Can buna fazlaca kırılıyor. Lakin mukadderatın tezahürü olarak yıllar daha sonra Tahirü’l-Mevle- vî’nin yanına stajyer öğretmen olarak veriliyor ve ona âdeta bağlanıyor. Dargınlıktan, büyük bir bağlılık çıkıyor…

ASKERÎ ÜNİFORMAYLA NAZIM’IN DURUŞMASINDA
Buna karşın “İdeoloji bana hiç mani olamaz” diyen Şefik Can, tehlikeyi göze alıp 1928’de Kuleli Askerî Lisesinde okurken üniformayla Nazım Hikmet Ran’ın duruşmasını takip ettiğini de anlatıyor. Tıpkı biçimde okuldan kaçıp, Hint müellif Tagöre’u askerî üniformayla görmeye gittiğini de naklediyor. Şefik Can “Selanik dönmesinin kızı” diye bahsetmiş olduğu Halide Edip’le edebiyat vesilesiyle sıkı dostluk kurduğunu, konutuna gidip geldiğini söylüyor. Hatta onun çeviri ettiği Hamlet’te yanılgılar bulunca, Halide Edip yapıtı gözden geçirmesi için kendisine veriyor ve sözlerini beğenip, iltifatta bulunuyor.

Yapıtta cumhuriyet tarihinin simge isimlerine dair tahminen de birinci kere kayıtlara düşülen enteresan bilgiler de var lakin sitayişkâr cümlelerin içinden bunları ayıklamak gerekiyor… Hasılı herkese biraz fazla beğenilen görüyle yaklaştığını söylemek gerektiğimiz Şefik Can’ın yapıtı, buna karşın okuyucusunu mazide renkli bir seyahate çıkarıyor.

CEP SAATİMİ ENVER BEY’E VERDİM
Şefik Can yapıtta, lisede talebesi olan merhum Enver Ören’in, kendisini hiç unutmadığını anlatmış. Can “Enver Ören’in, hem yarım kalan Mesnevî şerhinin basımında gösterdiği samimi çaba, birebir vakitte Divan-ı Kebir’deki yanlışların düzeltilmesi için Kültür Bakanlığına ulaşmamda yoksula verdiği manevi dayanak benim için kıymetliydi” sözlerini kullanıyor ve şöyleki devam ediyor: Babamdan kalma ve benim için manevi bedeli devasa yükseklikte, antika bir cep saatim vardı. Enver Ören’in yoksulun naçiz çalışmalarına gösterdiği ilgi ötürüsıyla bu saati bir hatıra olarak kendisine ikram ettim.

KAYNAK: TÜRKİYE GAZETESİ
 
Üst