Sevgili Nebati Abim, dün “Bir uyuyun 6 ay daha sonra uyanın. Çok farklı noktalara gidecek enflasyon” demiş. Valla, Nebati Abi öylesine bilge vecizeler yumurtluyor ki yatak odamdaki Berat Albayrak posterini kaldırıp, onunkini asabilirim. Hakkaten altı ay değil, altı yıl uyuyup daha sonra dünyaya geri dönmek isterim—dünya kalırsa doğal. Zira dünya habis bir distopyaya koşuyor. Ben bilim-kurgu hastasıyım, birebir vakitte Sirkeci’de satılan sokak lahmacunları kadar kalitesizini severim. Bilim-kurgu oburuyum. Distopya post-apokaliptik bir dünyayı tasvir eder. Yani, George Orwell’in 1984’nden epeyce, Walking Dead’den bahsediyoruz burada.
Bu sabah uyandım, artık de ABD ve Avrupa’da maymun çiçeği hadiseleri pıtırak üzere çoğalmış. Ulan, daha Covid-19’un yasını tam tutamadık, gidişini sağlam bir partiyle kutlayamadık, bir pandemi daha mı yiyeceğiz başımıza?
Dünyayı tehdit eden 4 büyük bela var. Üstelik, bunların hepsi uzun soluklu tehditler. Şayet bu tehditleri teker teker incelersek, hepsinin tahlili var deriz. Lakin, dördünün birden dört nala üstümüze at koşturduğu bir dünya Walking Dead’i mumla aratır.
Pazartesi günü özel müşterilerime yolladığım raporda bu dünyayı şöyleki tanım ettim:
“Ukrayna Savaşı’nın küresel yansımaları, Çin’de Covid-19 salgını ve küresel nakdî sıkılaştırma evresi yanında, artık açlık da siyasi istikrarı sarsacak riskler içinde. Bu kadar karmaşık bir dünyada geleceği net olarak gördüğümüzü sav etmek, Nurettin Nebatilik olur. Ancak bakılırsabildiğimiz kadarıyla, yalnız 2022 değil, onu takip eden birkaç yılın bir “distopya”ya dönüşmesi riski var.
Bu distopya çabucak hemen temel senaryo değil, ama Ukrayna Savaşı’nın dört başı mamur bir Doğu-Batı çatışması, ya da sık kullandığımız tabirle “Medeniyetler Çatışmasına” dönüşmesi ve Covid-19’un kış aylarında bir daha Çin’in başına bela olması halinde, bu karamsar senaryoyu benimseriz. 2023 yılında Gelişmekte Olan Ülkelerde (GOÜ, Piyasalar = GOP) borç krizi en korkutucu mümkünlük. Emtia meblağlarında olağana dönüş de en erken 2023 yılına kalırken, küresel riskli varlıklarda ralli katiyen bitmiş oldu”.
Artık bu dört tehdidin dünya iktisadı ve siyasetine yansımaları çözümleyeyim. Gıda krizi kısa vadede en büyük risk. Bu bahiste
The Economist: Küresel besin krizi yola çıktı
Başlıklı haberi ParaAnaliz’de çeviri ettim. Okuyun da niçin bu yaz, ya da gelecek yaz Türkiye’de besin fiyatları düşmez anlayın. Artık besin krizinin küresel yankılarına geçelim. bir daha özel raporumdan alıntı yapıyorum:
Websitemde yenilemeler burada
Bu sabah uyandım, artık de ABD ve Avrupa’da maymun çiçeği hadiseleri pıtırak üzere çoğalmış. Ulan, daha Covid-19’un yasını tam tutamadık, gidişini sağlam bir partiyle kutlayamadık, bir pandemi daha mı yiyeceğiz başımıza?
Dünyayı tehdit eden 4 büyük bela var. Üstelik, bunların hepsi uzun soluklu tehditler. Şayet bu tehditleri teker teker incelersek, hepsinin tahlili var deriz. Lakin, dördünün birden dört nala üstümüze at koşturduğu bir dünya Walking Dead’i mumla aratır.
Pazartesi günü özel müşterilerime yolladığım raporda bu dünyayı şöyleki tanım ettim:
“Ukrayna Savaşı’nın küresel yansımaları, Çin’de Covid-19 salgını ve küresel nakdî sıkılaştırma evresi yanında, artık açlık da siyasi istikrarı sarsacak riskler içinde. Bu kadar karmaşık bir dünyada geleceği net olarak gördüğümüzü sav etmek, Nurettin Nebatilik olur. Ancak bakılırsabildiğimiz kadarıyla, yalnız 2022 değil, onu takip eden birkaç yılın bir “distopya”ya dönüşmesi riski var.
Bu distopya çabucak hemen temel senaryo değil, ama Ukrayna Savaşı’nın dört başı mamur bir Doğu-Batı çatışması, ya da sık kullandığımız tabirle “Medeniyetler Çatışmasına” dönüşmesi ve Covid-19’un kış aylarında bir daha Çin’in başına bela olması halinde, bu karamsar senaryoyu benimseriz. 2023 yılında Gelişmekte Olan Ülkelerde (GOÜ, Piyasalar = GOP) borç krizi en korkutucu mümkünlük. Emtia meblağlarında olağana dönüş de en erken 2023 yılına kalırken, küresel riskli varlıklarda ralli katiyen bitmiş oldu”.
Artık bu dört tehdidin dünya iktisadı ve siyasetine yansımaları çözümleyeyim. Gıda krizi kısa vadede en büyük risk. Bu bahiste
The Economist: Küresel besin krizi yola çıktı
Başlıklı haberi ParaAnaliz’de çeviri ettim. Okuyun da niçin bu yaz, ya da gelecek yaz Türkiye’de besin fiyatları düşmez anlayın. Artık besin krizinin küresel yankılarına geçelim. bir daha özel raporumdan alıntı yapıyorum:
- Sri Lanka ve Lübnan örneklerinde gördüğümüz üzere, toplumsal gerginlik ekonomileri de felç edebilir.
- aslına bakarsan yükselen ABD tahvil faizleri ve dolar Endeksi karşısında dış borç yenilemesini sürdürmekte zorlanan birfazlaca dar-orta gelirli ülkenin temerrüte düşmesi 2023’te borç krizini tetikleyebilir.
- 2023 yılında halihazırda CDS’i 715 puanda olan Türkiye de bu listeye girebilir.
- Medeniyetler Çatışmasının tırmanması, rakipleri sosyo-ekonomik yapıları zayıflayan ülkeleri ittifaka katmak için her yolu denemeye cesaretlendirebilir. 1970’lerde fazlaca alışık olduğumuz “vekil savaşları” ve geçen on yıla damgasını vuran intikam niyetli terör aksiyonları Gelişmiş Ülkelerde piyasa şoklarını tetikler, devletler hudutlarını “tehlikeli ülkelerin” ticaret ve turizmine kapatabilir.
- Rusya ve Çin ekonomilerini büsbütün entegre edecekler.
- Rusya’nın etrafında Balkanlar, Kafkaslar ve Doğu Avrupa bu rekabet için birinci çatışma alanı olacak. İkinci cephe ise Tayvan, Kore Yarımadası ve Çin denizi. Bu bölgelerde istikrarsızlık artacak, yer yer vekil savaşları goreceğiz. Irak-Suriye, Bosna-Hersek, Azerbaycan-Ermenistan vekil savaşları için birinci aklımıza gelen fay sınırları.
- Batı Rusya’ya güç, besin emtiaları ve madenler bağlamında bağımlılığını azaltacak. Bu teşebbüs bir-iki yılda sonlanmayabilir, lakin artık uzun vadeli bir beka projesi.
- Batı açısından petrol ihraç eden Arap ülkelerinin ticareti dolarla yapması ve Rusya’nın güdümünden çıkması hayati değer taşıyor. ABD’ye direnerek Rusya’yla yakınlaşmayı kendi hareket alanını genişletmek için kaldıraç olarak kullanan Muhammed bin Salman “ıslah” edilecek.
- İran her iki taraf için de kritik değer arz ediyor. Petrol fiyatlarında artışların yavaşlaması için İran sevkiyatı hayati. Batı İran’ı ikna etmeyi deneyecek, fakat başaramazsa, molla rejimini yıkmaya kalkışacak. Güç ve emtialarda Rusya’nın dünya pazarından dışlanması teşebbüsü uzun yıllar sürecek bir ralliye yol açacak.
- Xi Jinping, yutabileceğinden çok daha fazlasını ısırdı. Bir yanda kapitalizmle gayret, öte yanda Omicron ve artık anlatmaktan yorulduğumuz Arazi Geliştirme ve Emlak Finansman Şirketleri (AGEF) buhranı Beijing’in yönetme kapasitesini aşabilir. Küresel Source Partners Çin uzmanı Andrew Collier’e nazaran, hükümetin dengeli bir oyun planı da yok.
- Omicron gerekçeli kapatma ve kapanmalar sürdükçe, klasik ekonomiyi teşvik paketleri inşaat-konut bölümünün ıstıraplarını çözmez. Ekonomik aktiviteyi ise mütevazi oranda canlandırır.
- Artan işsizlik, emlak balonunun sönmesinden doğan servetin kaybı ve kapanmaların ürettiği ruhsal buhran toplumsal patlamaya dönüşebilir. “Yok olmaz” diyenlere Tianaman Meydanı’nı hatırlatırız.
- Xi Jinping bu düşünceler içinde mecburen tüm otoriter rejimlerin sığındığı dış düşman yaratma stratejisine sarılacak. Tayvan ve Güney Çin Denizi’yle ilgili çok milliyetçi ve yayılmacı telaffuzlar tırmanacak. Hindistan’la ihtilaflı hudut bölgesi çatışmaları da tırmanabilir.
- Gergin siyasi ortamda, ABD yahut AB ile rastgele bir ticari hususta uzlaşma imkansız.
- Biden ve halefi Ticaret Savaşları’nı bir daha başlatmak zorunda kalacak.
- Şayet AGEF dalında sistemik bir kriz patlak verirse, Çin esasen istekli olarak başlatmış olduğu küresel finans pazarından çekilmeyi hızlandırabilir.
- Çin’de uzun soluklu yavaşlama emtia fiyatları üzerinde mütevazi olumsuz tesir yaratır. Hatırlatalım, temel senaryomuzda, emtia rallisinin birincil sebebi talep fazlası değil, arz darlığı ve politik kısıtlamalar, yani yaptırımlar. Bu bağlamda, emtia ihraç eden GOÜ az ziyan görür. Öte yanda Çin’e orta malı ve yüksek katma bedelli yatırım malları ihraç eden ülkelerde ek talep daralması başlar.
- Çin’in yuan’ın bedel kaybetmesine göz yumarak ihracatta rekabet avantajını öncelemesi yüksek mümkünlük. Bu durumda, enflasyonla başa çıkmak için faizleri artırmaya başlayan Asya ekonomilerinde kayda kıymet ölçüde ihracat kaybı yaşanır.
- Çin AGEF kesiminde sistemik kriz, evvel GOP’ta panik tetikler, akabinde 2023 yılında önde gelen korkumuz olan GOÜ temerrüt krizinin fitilini ateşleyebilir.
- Global borçlar, Çin ve ABD’nin borçlarındaki artışın tesiriyle yılın birinci çeyreğinde 305 trilyon doları aşarak tüm vakit içinderın en yüksek düzeyine ulaştı. Rapora bakılırsa, global borç fiyatı yılın birinci çeyreğinde 3,3 trilyon dolar artarak 305,3 trilyon dolara yükseldi. bu vakitte rekor düzeye ulaşan global borç fiyatı, geçen yılın tıpkı devrinde 293,4 trilyon dolar olarak hesaplanmıştı. 2023 sonuna kadar yükselecek dolar-Euro ve uzun vadeli getirileri birfazlaca ülkede borç krizini tetikleyebilir.
- Gelişmiş Ülkelerde 2023 yılında sığ ve kısa ömürlü resesyonlar muhtemel.
- 2023 yılı sonlarına yanlışsız, doğal gaz hariç tüm emtialarda şok gerilemeler gözlenebilir.
- Çin’de yavaşlama, Ukrayna Savaşı’nın sürmesi ve mali sıkılaştırmanın eş vakitli şoku dünyayı 2023-2024 devrinde stagflasyona sokabilir.
- Bu ortamda uzmanların çoğunluğu 2022 yılının 3cü çeyreğinde sona ermesini beklediği küresel pay senedi ayı pazarı 2023’de de sürebilir.
Websitemde yenilemeler burada