Yatırımcılar Delta varyantının evvelki tiplerden çok farklı olduğunu ve iktisada pek epeyce istikametten ziyan verebileceği görmüyorlar, kabullenmiyorlar, ya da unutmak istiyorlar. Velakin, uzmanlar epeyce dertli. aslına bakarsanız kendi yükü yüzünden ivme kaybeden dünya iktisadı Delta varyantının tüm Yerküre’ye süratle yayılmasından ağır ziyan bakılırsabilir. Dünyaca ünlü düşünür ve stratejist Muhammed el Arian Bloomberg.com için kaleme aldığı incelemesinde (Delta’s Unknowns Complicate Medical and Economic Responses) bu tehlikeleri ve mümkün tahlilleri anlattı.
İncelemeye göre, salgınların ülkeden ülkeye sıçraması ve devletlerin ortaklaşmayı reddetmesi, hem sıhhat, tıpkı vakitte iktisat siyasetleri açısından yeni riskler yarattı. Makalede “Eğer enfeksiyonların aşılı bireylerin hastaneye yatmasını gerektirecek kadar ağır geçtiği görülürse, iktisat siyasetleri hem arz birebir vakitte talep taraflı problemlerle uğraşmak zorunda kalacak” sözü kullanıldı.
İncelemeden kritik paragrafları sizin için çeviri ettik:
Delta varyantının süratle dünyaya yayılıp baskın çeşit statüsüne erişmesi ile 18 aydır süren pandemiye sıhhat ve iktisat bağlamında tahlil üretmek zorlaştı. Yalnızca tıp biliminin edineceği bulgular oluşan meçhullüğü çözecek.
Delta varyantı hakkında bildiklerimiz şunlar: Birincisi, Delta şu ana kadar teşhis edilen en bulaşıcı ve öldürücü üst teneffüs yolları enfeksiyonu. İkincisi, Delta’ya yakalanmak ve ağır hastalanmak içinde zayıf bir temas var. mRNA çeşidi aşılar enfeksiyonu önlemese de hastaneye yatma ve can kaybını minimize ediyor.
Öte yanda bir şey daha biliyoruz: Şayet dünya devletleri birbirinden bağımsız sıhhat siyasetleri izler ve aşılama suratı değişkenliğini sürerse, Delta’dan daha öldürücü çeşitlerin üremesi hayli mümkün.
Şu ana kadar hiç bir devlet 3 maksadı birlikte gerçekleştiremedi. Bunlar, olay sayılarını asgariye indirmek, sürü bağışıklığa erişecek ölçüde vatandaşı aşılamak ve yeni cinslere karşı güvenlik kalkanı oluşturmak.
Devletlerin 3 gaye konusunda değişkenlik gösteren performansları da pandemiyle baş etmeyi zorlaştırıyor. Örneğin, Avustralya yeni enfeksiyonları önlemede fazlaca başarılı, lakin aşılamada geri kaldı. İngiltere fazlaca süratle vatandaşlarını aşıladı, lakin kapanma ve kısıtlamalar bitince hadise sayısı bir daha patladı. Güney Afrika Cumhuriyeti her üç başlıkta da sınıfta kaldı.
Yüksek sayıda enfeksiyonların sürmesi, virüse yeni mütasyonlar geçirme bahtı tanıyor. Hala mRNA aşılarının Delta’ya direnci yüksek, ama bu bağışıklık kaç ay sürer, bilmiyoruz. En sonunda, “uzun Covid” denen hastalığı atlattıktan daha sonra aylarca süren semptomların kaç kişiyi etkilediği soru işareti.
Bu soruların yanıtı hastalıkla birlikte yaşayıp yaşayamayacağımız konusunu ve optimal para-bütçe siyasetlerinin dizaynını belirsizliğe sokuyor.
Şayet aşılar Delta tipine karşı uzun müddetli yüksek muhafaza sağlıyorsa, hükümetler iki ayaktan oluşan iktisat siyaseti izlemeli: Birinci ayak, mali genişlemenin yavaşlatılması ve büyümeyi hızlandıracak bütçe siyasetleri ve yapısal ıslahatların başlatılması olacak. İkinci ayak ise salgında ziyan nazarannleri tazmin etmekten, beşeri sermaye oluşturmaya yönelik siyasetlere atlamak.
Şayet mRBA aşılarının bağışıklık tesiri kısa müddette düşüyorsa, hükümetleri epey sıkıntı bir ikilem bekliyor. Hem arz, tıpkı vakitte talep cephesinde patlak verecek dertleri bir arada çözmek zorunda kalırlar. Ek olarak, bu senaryoda, mali varlıkların ralliyi sürdürmesi de güçleşecek.
Örnek vermek gerekirse, talep tarafında apansız solan özel kesim tüketim iştahının telafi edilmesi gerekecek. Arz tarafında ise daralan istihdam ve tedarik zincirlerinde bitmeyen kırılma ve aksamalar enflasyonun yükselmesine niye olacak.
Herkes pandeminin bitmesi ve dünyanın sürdürülebilir, yüksek tempoda büyümeye geçmesini arzuluyor. Lakin, bu gelecek kesin değil. Covid-19 aşılarının Delta ve akabinde gelecek tiplere karşı uzun mühlet bağışıklık sağlayıp sağlamadığının bilinmesi vakit alacak. Her senaryoda, aşılama kampanyalarının hızlandırılması kaide. Hükümetlerin şimdiden pandemi daha sonrası yeni iktisat siyasetlerinin gerekliliği görüp plan yapması ve sıhhat sistemini yeni pandemileri önlemek maksadı üstüne inşa etmeleri koşul.
FÖŞ yazdı: Dünya iktisadı nereye koşuyor?
Raghuram Rajan: Gelişen Ülkeler pandemiden çıkmakta geride kalıyor
Doların yükselişi Gelişen Piyasaları zorluyor
İncelemeye göre, salgınların ülkeden ülkeye sıçraması ve devletlerin ortaklaşmayı reddetmesi, hem sıhhat, tıpkı vakitte iktisat siyasetleri açısından yeni riskler yarattı. Makalede “Eğer enfeksiyonların aşılı bireylerin hastaneye yatmasını gerektirecek kadar ağır geçtiği görülürse, iktisat siyasetleri hem arz birebir vakitte talep taraflı problemlerle uğraşmak zorunda kalacak” sözü kullanıldı.
İncelemeden kritik paragrafları sizin için çeviri ettik:
Delta varyantının süratle dünyaya yayılıp baskın çeşit statüsüne erişmesi ile 18 aydır süren pandemiye sıhhat ve iktisat bağlamında tahlil üretmek zorlaştı. Yalnızca tıp biliminin edineceği bulgular oluşan meçhullüğü çözecek.
Delta varyantı hakkında bildiklerimiz şunlar: Birincisi, Delta şu ana kadar teşhis edilen en bulaşıcı ve öldürücü üst teneffüs yolları enfeksiyonu. İkincisi, Delta’ya yakalanmak ve ağır hastalanmak içinde zayıf bir temas var. mRNA çeşidi aşılar enfeksiyonu önlemese de hastaneye yatma ve can kaybını minimize ediyor.
Öte yanda bir şey daha biliyoruz: Şayet dünya devletleri birbirinden bağımsız sıhhat siyasetleri izler ve aşılama suratı değişkenliğini sürerse, Delta’dan daha öldürücü çeşitlerin üremesi hayli mümkün.
Şu ana kadar hiç bir devlet 3 maksadı birlikte gerçekleştiremedi. Bunlar, olay sayılarını asgariye indirmek, sürü bağışıklığa erişecek ölçüde vatandaşı aşılamak ve yeni cinslere karşı güvenlik kalkanı oluşturmak.
Devletlerin 3 gaye konusunda değişkenlik gösteren performansları da pandemiyle baş etmeyi zorlaştırıyor. Örneğin, Avustralya yeni enfeksiyonları önlemede fazlaca başarılı, lakin aşılamada geri kaldı. İngiltere fazlaca süratle vatandaşlarını aşıladı, lakin kapanma ve kısıtlamalar bitince hadise sayısı bir daha patladı. Güney Afrika Cumhuriyeti her üç başlıkta da sınıfta kaldı.
Yüksek sayıda enfeksiyonların sürmesi, virüse yeni mütasyonlar geçirme bahtı tanıyor. Hala mRNA aşılarının Delta’ya direnci yüksek, ama bu bağışıklık kaç ay sürer, bilmiyoruz. En sonunda, “uzun Covid” denen hastalığı atlattıktan daha sonra aylarca süren semptomların kaç kişiyi etkilediği soru işareti.
Bu soruların yanıtı hastalıkla birlikte yaşayıp yaşayamayacağımız konusunu ve optimal para-bütçe siyasetlerinin dizaynını belirsizliğe sokuyor.
Şayet aşılar Delta tipine karşı uzun müddetli yüksek muhafaza sağlıyorsa, hükümetler iki ayaktan oluşan iktisat siyaseti izlemeli: Birinci ayak, mali genişlemenin yavaşlatılması ve büyümeyi hızlandıracak bütçe siyasetleri ve yapısal ıslahatların başlatılması olacak. İkinci ayak ise salgında ziyan nazarannleri tazmin etmekten, beşeri sermaye oluşturmaya yönelik siyasetlere atlamak.
Şayet mRBA aşılarının bağışıklık tesiri kısa müddette düşüyorsa, hükümetleri epey sıkıntı bir ikilem bekliyor. Hem arz, tıpkı vakitte talep cephesinde patlak verecek dertleri bir arada çözmek zorunda kalırlar. Ek olarak, bu senaryoda, mali varlıkların ralliyi sürdürmesi de güçleşecek.
Örnek vermek gerekirse, talep tarafında apansız solan özel kesim tüketim iştahının telafi edilmesi gerekecek. Arz tarafında ise daralan istihdam ve tedarik zincirlerinde bitmeyen kırılma ve aksamalar enflasyonun yükselmesine niye olacak.
Herkes pandeminin bitmesi ve dünyanın sürdürülebilir, yüksek tempoda büyümeye geçmesini arzuluyor. Lakin, bu gelecek kesin değil. Covid-19 aşılarının Delta ve akabinde gelecek tiplere karşı uzun mühlet bağışıklık sağlayıp sağlamadığının bilinmesi vakit alacak. Her senaryoda, aşılama kampanyalarının hızlandırılması kaide. Hükümetlerin şimdiden pandemi daha sonrası yeni iktisat siyasetlerinin gerekliliği görüp plan yapması ve sıhhat sistemini yeni pandemileri önlemek maksadı üstüne inşa etmeleri koşul.
FÖŞ yazdı: Dünya iktisadı nereye koşuyor?
Raghuram Rajan: Gelişen Ülkeler pandemiden çıkmakta geride kalıyor
Doların yükselişi Gelişen Piyasaları zorluyor