En yakın dostunuz tökezleyip düştüğünde kendinizi tutamayıp kahkaha atanlardansanız, biraz da uygunsuz kaçabilecek bu davranışınızın niçinini merak ediyor olmalısınız.
Kahkaha, bilim insanlarının uzun yıllardır anlamlandırmaya çalıştığı, en değişik insan davranışlarından biri. Ve bugün, Dünya Kahkaha Günü.
1998 yılından beri her yıl Mayıs ayının birinci Pazar gününde kutlanan bu özel günün hedefi, gülmenin sıhhate olan olumlu tesirlerini hepimize hatırlatmak.
Peki niye biz faniler birdenbire, en uygunsuz anlarda dahi kahkahalara boğulabiliyoruz?
Bilim, kahkaha hakkında bize neler anlatıyor?
“Bu da bilim mi?”
BBC Future’de yayımlanan yazısında David Robson, uzun yıllardır bu mevzuda araştırma yürüten University College London’dan Nörolog Sophie Scott ile konuştu. Scott, kahkaha bilimine farklı bir açıdan, insan bağlantıları, kimlikler ve ses üzerinden bakıyor.
Scott, 2015’te yaptığı TED konuşmasında kahkahanın yanlış anlaşılan insan davranışlarının başını çektiğini söylüyordu. Araştırmaları ise meslektaşları tarafınca her vakit onaylanmıyordu. Bir seferinde el yazısıyla tuttuğu araştırma notlarının üzerinde “Bu kağıt yığını çöpe benziyor ve burada bırakırsanız atılacak. Bu da bilim mi?” yazılı bir not buldu.
İronik bir biçimde Scott artık üstünde “Bu da bilim mi?” yazan T-shirtüyle stand-up şovları düzenliyor.
Scott, Robson’a araştırmalarını anlatırken, neredeyse çıplak bir adamın donmuş bir havuza düştüğü görüntüyü gösteriyor. Görüntüde, evvel bir gerinip daha sonra havuza atlamaya çalışan fakat buz kırılmadığı için güç durumda kalan adama, etrafındaki arkadaşlarının kahkahalarla güldüğü görülüyor. Scott, “Arkadaşları, etrafa kan ya da kemiklerin saçılmadığını anladıkları an, istemsizce haykırarak gülmeye başlıyorlar” diye vurguluyor.
Peki karşımızdaki insanın acı çektiği durumlarda dahi niye kahkahalara boğuluyoruz? niye kahkaha bulaşıcı?
Kariyerine insan sesi ve bunun o kişinin kimliği ile ilgili ne söylemiş olduğini araştırarak başlasa da, çalışmalarıyla ilgili ona ilham veren, kahkahanın en varlıklı vokal tikler içinde olduğunu gösteren Namibya’dan bir araştırmaydı.
Daha evvelki araştırmalar, farklı kültürlerin, endişe, kahkaha, sürpriz, iğrenme, ıstırap ve memnunluk üzere 6 duyguyu insanların yüz tabirinden algılayabildiğini göstermişti.
Scott ise, sesimizin bu açıdan nasıl ipuçları verdiğini merak etti. Namibya yerlileri ve İngilizlerden oluşan iştirakçilerden, birbirlerinin ses kayıtlarını dinleyerek, bu seslerin temsil ettiği hisleri değerlendirmelerini istedi. Memleketler arası bilim topluluğunda kabul edilen 6 hissin yanında, rahatlama, galibiyet ve memnuniyet de araştırmaya dahil edildi.
İki kümede da en kolay fark edilen his, kahkahaydı. Scott iştirakçilerin, kahkahayı çabucak öteki olumlu hislerden ayrıştırabildiğini söylüyor.
‘Çoğu kahkahanın sebebi mizah değil’
Scott, bulguları ayrıntılı inceledikçe, kahkahanın karmaşıklığına daha da hayran kaldı.
Örneğin kahkahaların birçoklarının mizahla ilgili olmadığını fark etti:
“İnsanlar hakikaten oburlarının latifelerine güldüklerini sanıyorlar lakin bir sohbet ortasında en çok kahkaha atan insanın, beraberinde konuşan insan olduğunu görüyoruz.”
‘Sosyal bir duygu’
Artık kahkahayı bizleri bir ortaya getiren ve ortamızda bağ kurmamızı sağlayan bir “sosyal duygu” olarak gördüğünü belirten Scott, şöyleki devam ediyor:
“Biriyle birlikte güldüğünüzde, onları sevdiğinizi, onlarla tıpkı fikirde olduğunuzu ya da tıpkı kümede olduğunuzu da göstermiş oluyorsunuz.
“Kahkaha, bir ilginin ne kadar kuvvetli olduğuna dair göstergelerden biri.”
Bulaşıcı kıkırdamalar
Bu, çiftler birbirlerinin komiklikleri karşısında gülerken etrafındakilere bu kahkaha virüsünün genelde bulaşmamasını açıklayabilir.
Scott’un değişiyle, “Şu şahıstan epeyce hoşlanıyorum zira mizah anlayışı harika” dediğimizde, aslında demek isteğimiz şu: “Ondan hoşlanıyorum, ve etrafındayken ona gülerek bunu ona gösteriyorum.”
Scott’un araştırmasına nazaran kahkaha, münasebetleri âlâ tutmanın en önemli yollarından biri olabilir. Örneğin birbirleriyle gülebilen çiftlerin gerilimli bir andan ya da arbededen daha sonra gerginliği daha çabuk üzerinden atabildiği ve beraberliklerinin daha uzun sürdüğü de görülüyor.
Daha evvel yapılan araştırmalar, komik görüntülere birlikte gülen insanların, birbirleriyle şahsi ayrıntılarını paylaşmaya daha açık olduğunu da göstermişti.
Benzer bir biçimde, donmuş havuza düşüp canını acıtan adamın içler acısı hali dahi, arkadaşlarını bir ortaya getirebildi.
Scott, “Arkadaşlarının çabucak gülmeye başlaması değişik. Bana kalırsa, düştüğü için onu daha âlâ hissettirmek istiyorlar” kelamlarıyla bu durumu açıklıyor.
Oxford Üniversitesi’nden Robin Dunbar da daha evvel yayımladığı bir araştırmasında, kahkahanın ağrı eşiğinin artması ile ilişkili olduğunu, toplumsal bağları da sağlamlaştırdığı bilinen endorfin hormonunun ağrı eşiğini artırıyor olabileceğini ortaya koymuştu.
Kahkaha, bilim insanlarının uzun yıllardır anlamlandırmaya çalıştığı, en değişik insan davranışlarından biri. Ve bugün, Dünya Kahkaha Günü.
1998 yılından beri her yıl Mayıs ayının birinci Pazar gününde kutlanan bu özel günün hedefi, gülmenin sıhhate olan olumlu tesirlerini hepimize hatırlatmak.
Peki niye biz faniler birdenbire, en uygunsuz anlarda dahi kahkahalara boğulabiliyoruz?
Bilim, kahkaha hakkında bize neler anlatıyor?
“Bu da bilim mi?”
BBC Future’de yayımlanan yazısında David Robson, uzun yıllardır bu mevzuda araştırma yürüten University College London’dan Nörolog Sophie Scott ile konuştu. Scott, kahkaha bilimine farklı bir açıdan, insan bağlantıları, kimlikler ve ses üzerinden bakıyor.
Scott, 2015’te yaptığı TED konuşmasında kahkahanın yanlış anlaşılan insan davranışlarının başını çektiğini söylüyordu. Araştırmaları ise meslektaşları tarafınca her vakit onaylanmıyordu. Bir seferinde el yazısıyla tuttuğu araştırma notlarının üzerinde “Bu kağıt yığını çöpe benziyor ve burada bırakırsanız atılacak. Bu da bilim mi?” yazılı bir not buldu.
İronik bir biçimde Scott artık üstünde “Bu da bilim mi?” yazan T-shirtüyle stand-up şovları düzenliyor.
Scott, Robson’a araştırmalarını anlatırken, neredeyse çıplak bir adamın donmuş bir havuza düştüğü görüntüyü gösteriyor. Görüntüde, evvel bir gerinip daha sonra havuza atlamaya çalışan fakat buz kırılmadığı için güç durumda kalan adama, etrafındaki arkadaşlarının kahkahalarla güldüğü görülüyor. Scott, “Arkadaşları, etrafa kan ya da kemiklerin saçılmadığını anladıkları an, istemsizce haykırarak gülmeye başlıyorlar” diye vurguluyor.
Peki karşımızdaki insanın acı çektiği durumlarda dahi niye kahkahalara boğuluyoruz? niye kahkaha bulaşıcı?
Kariyerine insan sesi ve bunun o kişinin kimliği ile ilgili ne söylemiş olduğini araştırarak başlasa da, çalışmalarıyla ilgili ona ilham veren, kahkahanın en varlıklı vokal tikler içinde olduğunu gösteren Namibya’dan bir araştırmaydı.
Daha evvelki araştırmalar, farklı kültürlerin, endişe, kahkaha, sürpriz, iğrenme, ıstırap ve memnunluk üzere 6 duyguyu insanların yüz tabirinden algılayabildiğini göstermişti.
Scott ise, sesimizin bu açıdan nasıl ipuçları verdiğini merak etti. Namibya yerlileri ve İngilizlerden oluşan iştirakçilerden, birbirlerinin ses kayıtlarını dinleyerek, bu seslerin temsil ettiği hisleri değerlendirmelerini istedi. Memleketler arası bilim topluluğunda kabul edilen 6 hissin yanında, rahatlama, galibiyet ve memnuniyet de araştırmaya dahil edildi.
İki kümede da en kolay fark edilen his, kahkahaydı. Scott iştirakçilerin, kahkahayı çabucak öteki olumlu hislerden ayrıştırabildiğini söylüyor.
‘Çoğu kahkahanın sebebi mizah değil’
Scott, bulguları ayrıntılı inceledikçe, kahkahanın karmaşıklığına daha da hayran kaldı.
Örneğin kahkahaların birçoklarının mizahla ilgili olmadığını fark etti:
“İnsanlar hakikaten oburlarının latifelerine güldüklerini sanıyorlar lakin bir sohbet ortasında en çok kahkaha atan insanın, beraberinde konuşan insan olduğunu görüyoruz.”
‘Sosyal bir duygu’
Artık kahkahayı bizleri bir ortaya getiren ve ortamızda bağ kurmamızı sağlayan bir “sosyal duygu” olarak gördüğünü belirten Scott, şöyleki devam ediyor:
“Biriyle birlikte güldüğünüzde, onları sevdiğinizi, onlarla tıpkı fikirde olduğunuzu ya da tıpkı kümede olduğunuzu da göstermiş oluyorsunuz.
“Kahkaha, bir ilginin ne kadar kuvvetli olduğuna dair göstergelerden biri.”
Bulaşıcı kıkırdamalar
Bu, çiftler birbirlerinin komiklikleri karşısında gülerken etrafındakilere bu kahkaha virüsünün genelde bulaşmamasını açıklayabilir.
Scott’un değişiyle, “Şu şahıstan epeyce hoşlanıyorum zira mizah anlayışı harika” dediğimizde, aslında demek isteğimiz şu: “Ondan hoşlanıyorum, ve etrafındayken ona gülerek bunu ona gösteriyorum.”
Scott’un araştırmasına nazaran kahkaha, münasebetleri âlâ tutmanın en önemli yollarından biri olabilir. Örneğin birbirleriyle gülebilen çiftlerin gerilimli bir andan ya da arbededen daha sonra gerginliği daha çabuk üzerinden atabildiği ve beraberliklerinin daha uzun sürdüğü de görülüyor.
Daha evvel yapılan araştırmalar, komik görüntülere birlikte gülen insanların, birbirleriyle şahsi ayrıntılarını paylaşmaya daha açık olduğunu da göstermişti.
Benzer bir biçimde, donmuş havuza düşüp canını acıtan adamın içler acısı hali dahi, arkadaşlarını bir ortaya getirebildi.
Scott, “Arkadaşlarının çabucak gülmeye başlaması değişik. Bana kalırsa, düştüğü için onu daha âlâ hissettirmek istiyorlar” kelamlarıyla bu durumu açıklıyor.
Oxford Üniversitesi’nden Robin Dunbar da daha evvel yayımladığı bir araştırmasında, kahkahanın ağrı eşiğinin artması ile ilişkili olduğunu, toplumsal bağları da sağlamlaştırdığı bilinen endorfin hormonunun ağrı eşiğini artırıyor olabileceğini ortaya koymuştu.
- Gülmek insanı niye daha yaratıcı yapar?