Beklenen nesil hiç gelmeyecek

Kemal

New member
BİLGEHAN UÇAK

Genel kabul olarak, bir ekibin ‘guard’ı kadar konuştuğu söylenir. Bir periyot, Tofaş’ın altyapısında bizi çalıştıran Hurşit Baytok, kendine mahsus üslubuyla “guard’ın aptalı çekilmez” kederi. Sahiden de çekilmez. Fakat benim tartışmak istediğim guardların zekâları değil. Orhun Ene, Kerem Tunçeri, Levent Topsakal, hatta Cüneyt Erden, Seçkin Arslan, Murat Evliyaoğlu üzere guardlar çıkaran Türkiye, niye daima birilerini devşirmeye mecbur hissediyor kendini?

Dönelim bizdeki altyapılara. Benim Tofaş’ta oynarken büyük bir bahtım vardı, altyapı antrenörüm Tamer Karakoç’tu. Artık bu ‘tuhaf adamın’ yaptıklarını anlatırken fonda Türkiye basketbol altyapısının sıkıntılarını göstermek istiyorum.


Altyapıların iki temel sorunu var: Bir, küçültmeler. İki, muvaffakiyet tarifi. Küçültmelerle başlayalım.

Küçültme dediğim, sıradan bir hırsızlık biçimi. Karmaşık hiç bir yanı yok. Diyelim, 1984’te doğdunuz ancak bir biçimde nüfus kâğıdınızı 87 olarak değiştiriyorsunuz -Naim Süleymanoğlu’nun yaptığının tam zıddı. bu biçimdece, ne oluyor? Bir anda kendinizden üç-dört yaş küçüklerle oynama başlıyorsunuz. A Kadro düzeyinde bu fark kapanır, hatta yaş artıkça aleyhinize bile olur.

Türkiye’nin A Ekip düzeyine nazaran altyapı şampiyonalarında fazlaca daha fazla kupa kazanmasında sanki bu küçültmelerin bir hissesi var mıdır? Esmayı üstüme sıçratma değerine örnek vermek istiyorum: Ersan İlyasova, her insanın en bildiği küçültmedir. Ersan epey yetenekli, kabul. Lakin yola çıkışında, gayriahlakilik de değil, bassıradan cürüm var. Ersan, ulusal kahraman. Ulusal Takım’ın vazgeçilmezlerinden biri. Uygun de, diploma düzmece. Bunu bile bile, herkes Ersan’ın basketleriyle havalara uçtu. Ersan yaşıtlarıyla oynasaydı da tahminen başarılı olurdu ancak bugünkü Ersan olamazdı, orası kesin.


Biz Tofaş olarak Türkiye şampiyonasını kıl hissesi kaçırdık, ah o Galatasaray maçı, sonraki gün de Tamer Abi istifa etti. ‘Tuhaf adam’ deyişimin niçini bu. Bu işin bu biçimde olacağını, biz şampiyonaya katılamazsak kulüpten ayrılacağını sağır sultan biliyordu. Çok değerli basketbol insanları olduğu tezindeki bazıları, Tamer ağabeye küçültme tekliflerinde bulundular. “Boşta şu var, şunun bonservisi şu kadar” vs. kabul etmedi. Biz elendik, o işsiz kaldı. Lakin o küçültmeyi almadı. Bizden iki kişiyi oynatmayıp iki küçültmeyi maç uzunluğu alanda tutsa tahminen de Türkiye şampiyonu olurduk. Bu ahlaki bir tercih. Kazanmak için her yol mubah mıdır, sorusuyla herkes hayatının bir yerinde karşılaşıyor ve kendince bir karşılık veriyor. Dediğim üzere, ‘küçültmeler’ diye bir kurum olmuştu. Takımında küçültmeye yer vermeyen bir coach başarılı olamazdı. Şampiyon aslına bakarsanız olamazdı. Hepimiz reddediyoruz diyemedikleri için hepsi o küçültmelere muhtaç kaldılar.


Buradan ‘başarının tanımına’ geçebilirim. Altyapıda muvaffakiyetin tarifi maç kazanmak olamaz. Olmamalı. Olursa, işte bugünkü kapkara ortamın ortasında buluruz kendimizi. örneğin, ‘alan savunması’. Basketbolda iki savunma tipi vardır: Ya adam adama ya da alan savunması. Bunların da kendi içlerinde fazlaca farklı tipleri vardır ancak onlar kıymetli değil. Çok kabaca anlatayım. Alan savunmasında, sorumlu olduğunuz alandan içeri adam kaçırmamaya çalışırsınız. Daha gömük durursunuz. Üçlüğü bir ölçü riske edersiniz. A grup düzeyinde fazlaca kolay yapılamaz zira boşta kalan kaldırıp atar. Çabucak şutöre dönersin, soktu mu rakip alan savunmasından vazgeçer. Fakat altyapıdaki çocuğun gücü yetmeyeceği için atamaz. Atsa da her seferinde yetiştiremez. Yetiştirse de onda bir lakin atar ki bu da size maçı kazandırır. Kolay maçlarda adam adama oynuyorlar, biraz sıkıntı maçlarda ise 40 dakika alan savunması. niye? Kaybederse, elenirse coach’un ya da öğretmenin işine son veriyorlar da ondan.


halbuki, adam adama savunma oyuncuyu geliştirir. Hem ‘karşımdakini nasıl geçebilirim’ diye akıl yoran ve marifetlerini, hünerlerini daima geliştirmek zorunda olan atak tarafını birebir vakitte bunun tam zıddını düşünen savunma tarafını. hem de bu ‘bire bir’ oyunu izleyen ‘yardım müdafaasındaki’ öbür oyuncuları.

Basketbol bilmeyenler için biraz ayrıntıya girdim, çıkayım. Litvanya küçücük bir ülke lakin onsenelerdır düzinelerce büyük basketbolcu çıkardı. Bundan kıymetlisi, sayısız ‘vasat üstü’ oyuncu sürüyorlar piyasaya. Her dönem EuroLeague’de potansiyeli devasa yükseklikte genç Litvanyalı yıldız adaylarını görüyoruz. Slovenya bir öteki örnek. Onların altyapılarında neler oluyor bilmiyorum fakat Türkiye’deki kadar facianın bir ortada yaşanmadığına adım üzere eminim. Birtakım görüntüler düşüyor önüme altyapı maçlarından, aman Allah’ım, ne utanç verici şeyler. Kazanan antrenör -veya öğretmen- için de o denli. Yalnızca kazanmaya odaklanmışlar. Oyuncu yetiştirmek sonlarda geliyor. Lakin yalnızca oyuncuyu yetiştirmek de yetmez, onu Makyavelizme kaçmayacak bir ahlak öğretisiyle bir arada yetiştirmek gerekir. Meşhur Coach Carter sinemasında ya da Aziz Nesin’in Gol Hükümdarı hicviyesinde olduğu üzere.

Basketbolda tek tük birkaç ismin çıkması Türkiye için muvaffakiyet değildir. Litvanya’nın, Slovenya’nın yaptıkları ortada. Lakin altyapılar ve okul kadroları o kadar muvaffakiyet merkezli ve rekabeti en ölümcül haliyle çocukların beynine yerleştiriyor ki maalesef buradan hiç bir şey çıkmıyor, çıkamıyor.

Alttan oyuncu çıkaramadığımız surece de Wilbekin sarfiyat, Larkin gelir… Onlara oynaması, bize avunması düşer.
 
Üst